Nieuwsbrief
Overijsselse Vereniging van Kleine Kernen April 2011
Blokzijl
Krimp in Overijssel
Blokzijl behoudt vitaliteit ondanks teruglopend inwonertal Wie voor het eerst door Blokzijl wandelt, is op slag verkocht. Statige patriciershuizen rijen zich aaneen langs het water van de historische binnenhaven. Smalle kronkelige straatjes nodigen uit tot flaneren en eeuwenoude geveltjes maken het voormalige Zuiderzeestadje onweerstaanbaar. Daarnaast staat Blokzijl bekend om zijn goede watersportmogelijkheden. Toch is de afgelopen jaren het aantal inwoners teruggelopen. Telde Blokzijl in 2003 nog ongeveer 1400 inwoners, zeven jaar later zijn dat er honderd minder. Het aantal huishoudens is met 9% afgenomen. Woningcorporatie Wetland Wonen en de gemeente Steenwijkerland schakelden het onderzoeksbureau RIGO in om de oorzaak hiervan te achterhalen.
Enquête Alle verhuizende personen zijn geënquêteerd over het waarom van hun vertrek. Het meest voorkomende motief om Blokzijl te verlaten zijn
Nieuwbouw in Blokzijl
omstandigheden van persoonlijke aard geweest, die niets met Blokzijl hadden uit te staan; zoals huwelijk en echtscheiding. Voor bijna een kwart van de respondenten heeft het afbrokkelende voorzieningenniveau echter wel meegespeeld om Blokzijl vaarwel te zeggen.
Leefbaarheid Het manco van ontoereikende voorzieningen wordt gestaafd door de Leeefbarometer (www.leefbarometer. nl). In alle opzichten piekt Blokzijl bovengemiddeld goed, behalve waar het gaat om het voorzieningenniveau, dat sinds 2003 juist een negatieve ontwikkeling heeft doorgemaakt. Lees verder op pagina 2 1
Handleiding Ommetjes Sinds de landelijke Ommetjesprijsvraag uit 2007 staan de dorpsommetjes in de schijnwerpers. De enthousiaste respons duidde op een grote vraag naar korte wandelingen, dicht bij het dorp en over boerenland. In de nasleep van de prijsvraag zijn er landelijk al meer dan 40 ommetjes gerealiseerd. De opgedane kennis en ervaringen zijn gebundeld in de Handleiding Ommetjes. De handleiding leidt de ommetjesmakers door het volledige proces van idee tot realisatie. De brochure kan opgevraagd worden bij Landschap Overijssel: 0529-401731.
Vervolg van pagina 1
Kwetsbaar Wat het onderzoek van RIGO vooral duidelijk heeft gemaakt, is dat Blokzijl onvoldoende in staat blijkt om een breed vestigerspubliek aan te trekken. De instroom komt vooral op het conto van eenpersoonshuishoudens en oudere echtparen die, als de kinderen eenmaal zijn
uitgevlogen, kiezen voor een aantrekkelijke leefomgeving. Dit levert te weinig nieuwkomers op en leidt tot een scheve bevolkingsopbouw, die Blokzijl extra kwetsbaar maakt voor krimp.
Werkbezoek Onlangs is het OVKK-bestuur op werkbezoek geweest om zich door het plaatselijk belang te laten informeren over de laatste ontwikkelingen. Gebleken is dat Blokzijl nog altijd over een relatief goed voorzieningenniveau beschikt: een modern wooncentrum voor senioren, een supermarkt, twee basisscholen, een multifunctioneel centrum en toeristische winkeltjes.
Opgaaf
vlnr Hessel Hoekstra (plaatselijk belang), Peter Boerman, Marcel Timmerman en Herman Ploeg
De belangrijkste opgave is het vitaal houden van de kern om zo de neergaande bevolkingstrend te keren. In samenspraak tussen het plaatselijk belang, de gemeente en de woningcorporatie wordt gewerkt aan een kwaliteitsverbetering van het woningareaal. Voor het multifunctioneel centrum bestaan er nieuwbouwplannen. De historische stadkern wordt zoveel mogelijk in oude luister hersteld.
Dorpsloket Overijssel in de praktijk Heeft u plannen voor de bouw van een kulturhus, een dorpsommetje of bijvoorbeeld de restauratie van een monument? Dan kan het Dorpsloket Overijssel u verder helpen. Het loket is er voor iedereen met een plan om de leefbaarheid op het Overijsselse platteland te verbeteren. Denk aan plaatselijk belangenorganisaties, dorpshuizen en verenigingen. Iedereen met vragen op het gebied van leefbaarheid op het platteland kan kosteloos bij het loket terecht. Gezicht achter het Dorpsloket Overijssel is Giny Wagemans. Zij is bereikbaar via telefoonnummer (06) 1348 8937 of per mail
[email protected]. Kijk op www.dorpsloketoverijssel.nl voor meer informatie.
Recent heb ik op LinkedIn de groep Dorpsloket Overijssel aangemaakt voor mensen die
2
betrokken zijn bij een PB/dorpsraad of andere lokale initiatieven in Overijssel. Via deze groep kun je ervaringen van andere dorpen opvragen en informatie uitwisselen. Hoe hebben anderen de financiering van AED’s geregeld of wie heeft al eens een herinrichting van de dorpskern bij de kop gehad bijvoorbeeld? Hoe meer lokaal actieve mensen zich bij deze groep aansluiten, des te groter het netwerk waaruit je ook zelf weer kunt putten, dus doe mee zou ik zeggen! Voor wie hiermee nog niet zo bekend is: LinkedIn is een netwerkwebsite, vergelijkbaar met hyves, maar dan functioneel gericht op professionals. Je kunt een profiel aanmaken waarin je desgewenst informatie invult over je werk en opleiding. Aansluitend kun je een netwerk opbouwen en je aansluiten bij groepen die voor jou interessant zijn.
SD O
Vrijwilligers houden dorpshuis Ebbenbroek op poten Het afgelopen jaar klopte het bestuur van Ons Gebouw te Ebbenbroek aan bij de OVKK om advies. Hoe kan het dorpshuis van een goede toekomst verzekerd worden? Het toenmalige beheerdersechtpaar had aangekondigd te willen stoppen, terwijl er geen duidelijkheid bestond over de opvolging. Op advies van de OVKK is het bestuur eerst gaan inventariseren hoe de exploitatie op dat moment in elkaar stak, want op sommige punten was dit niet helemaal bekend. Om de vijf jaar vindt er namelijk een bestuurswisseling plaats, terwijl de geldstromen al vijftien jaar lang via de beheerder zijn gegaan.
SD
O
Vervolgens maakte het bestuur een bezoekronde langs meerdere dorpshuizen om te bekijken hoe men daar de zaken had aangepakt. Ook werd er een lijstje van vertrekpunten opgesteld voor de toekomstige exploitatie van Ons Gebouw. De belangrijkste punten: het gebouw beschikbaar houden voor de lokale gebruikers als bestuur de exploitatie in eigen hand houden
betaalbare prijzen voor lokale gebruikers financieel open en transparant Op basis van de verzamelde gegevens werd een ondernemingsplan opgesteld, waarin de visie, de verantwoordelijkheden en het beheer zijn vastgelegd. Het bestuur heeft zich door de boekhouder laten adviseren hoe de exploitatie het beste aan de vork gestoken zou kunnen worden, met als conclusie dat dit zou moeten gebeuren op basis van een provisie per consumptie. Zodoende behoudt het bestuur de volledige controle en zeggenschap over het beheer. Intussen hadden enige uitbaters reeds interesse getoond. De gesprekken liepen echter op niets uit, aangezien de begrote omzet te gering zou zijn om er voldoende rendement uit te halen. Wel was er animo om het geheel te pachten, maar daar zag het bestuur weer van af omdat dit ten koste zou gaan van de eigen zeggenschap. Uiteindelijk besloot het bestuur om een informatieavond voor het dorp en de
gebruikers van het gebouw te beleggen. De opkomst was boven verwachting en de avond heeft als resultaat opgeleverd dat de vaste gebruikers voortaan zelf hun bijeenkomsten in het gebouw verzorgen. Voor de losse bijeenkomsten werd besloten om een poule van vrijwilligers in te schakelen.
Het dorpshuis druk bezocht
Inmiddels draait het dorpshuis op een vrijwilligerspoule, bestaande uit drie koppels. Ook hebben zes personen zich aangemeld als invalskracht. De koppels draaien per toerbeurt een volle week. De coördinatie wordt gedaan door een bestuurslid en de geldstromen lopen via de penningmeester.
Energieproject start met tweede fase Het project Energieke Dorpshuizen en Kulturhusen gaat nu zijn tweede fase in. Tijdens de eerste fase is een inventarisatie gemaakt van besparingsmogelijkheden via collectieve inkoop van energie. Ook zijn alle dorpshuizen en kulturhusen aangeschreven met de vraag of zij willen meedoen aan een collectief contract. De inventarisatie heeft aangetoond dat via een collectief contract de energiekosten al gauw 20% lager uitvallen. In de tweede fase zal met energieleverancier E.ON het collectieve contract worden afgesloten. Ongeveer veertig kandidaten hebben zich aangemeld. Het is nog
steeds mogelijk in te stappen. De dorpshuizen en kulturhusen zijn hiervan reeds per brief op de hoogte gesteld, want… hoe meer deelnemers, hoe hoger de korting. De definitieve prijs wordt door E.ON vastgesteld op het moment dat de inschrijvingen bekend zijn. Voor wie meedoet aan de collectieve inkoop, bestaat er de mogelijkheid om tegen reductie een EPA-U te laten uitvoeren: een Energie Prestatie Advies voor Utiliteitsgebouwen. Het adviesrapport biedt een overzicht van energiebesparende maatregelen die voor het dorpshuis genomen kunnen worden, met daarbij per maatregel vermeld: de kostenreductie per jaar, de benodigde 3
investeringskosten en de terugverdientijd. De ervaring leert dat de potentiële opbrengsten van een EPA-U hoger zijn dat de eenmalige eigen bijdrage. Bezoek voor meer informatie de Regiobijeenkomsten van de OVKK, die elders in de nieuwsbrief staan aangekondigd, of neem contact op met de OVKK. Energieke Dorpshuizen en Kulturhusen is een project van Doedens en Partners te Heeten, in samenwerking met de OVKK en Woertman & Massop Partners. Het project is mogelijk gemaakt door de Provincie Overijssel.
SD O
SD O
Op eigen initiatief een MFA
Het kulturhusconcept van de toekomst Op vrijdag 8 april 2011 wordt in het Holstohus te Olst een symposium gehouden over de betekenis van het kulturhus. Het symposium wordt georganiseerd voor dorpsorganisaties, bestuurders van Kulturhusen en andere multifunctionele accommodaties, ambtenaren en adviseurs. Aan de hand van actuele onderwerpen worden maatschappelijke ontwikkelingen onder de loep genomen en vertaald naar wat dit voor de dorpen en hun voorzieningen betekent. Thema’s die aan de orde komen zijn onder meer:
Het multifunctioneel centrum in Lattrop is ontstaan uit de gemeenschap zelf. In 2005 nam de Buurtschapsraad Lattrop-Breklenkamp het initiatief om iets te doen aan de dreigende teloorgang van de voorzieningen in het dorp. Alles onder één dak, dat leek de beste manier. Hiervoor werd een haalbaarheidsonderzoek op touw gezet; uitgevoerd door MKB-adviseurs uit Delft. Ook de dorpsbewoners spraken een woordje mee. Een andere belangrijke stap was de aankoop van het pand van de Rabobank, dat vrijkwam toen het bankkantoor werd opgeheven. Voor de verbouw, het beheer en de exploitatie van het gebouw werd een stichting opgericht. Inmiddels biedt het centrum onderdak aan een fysiotherapeut, een kapsalon, een pedicure en een schoonheidssalon. Bovendien is het gebouw vorig jaar uitgebreid met een ruimte voor de peuterspeelzaal en de buitenschoolse opvang van de naastgelegen basis-
school. En natuurlijk, je kunt er nog steeds pinnen. Dit jaar is van het Oranjefonds een subsidie van 25.000 euro ontvangen om de gemeenschappelijke ruimte zodanig in te richten, dat de stichting Welzijn Ouderen er geregeld maaltijden kan organiseren voor de senioren in het dorp. Hiermee wordt de ontmoetingsfunctie van het gebouw versterkt. Een gezonde exploitatie werd door het Oranjefonds als belangrijke voorwaarde gesteld. Voor het multifunctioneel centrum geen probleem: de kosten voor beheer zijn minimaal doordat de gebruikers zorg dragen voor hun eigen werkruimte. Ook zijn er geen veeleisende voorzieningen als horeca of sport. De lasten voor onderhoud en hypotheek zijn met een financieel plan afgedekt. Meer informatie? Neem dan contact op met bestuurslid René Groener, telefoon: 0541-229298.
4
Het ondernemerschap en het meer klantgericht werken Het belang van gezamenlijk programmeren en de inzet van sociaal kapitaal De economie van het dorp en de rol van het Kulturhusconcept Het voorzieningenbeleid: over gemeentegrenzen heen, spreiding en bereikbaarheid Het symposium duurt van 9.00 uur tot 13.00 uur. Inschrijving kan via
[email protected]. Aan de deelname zijn geen kosten verbonden.
lan Beleidsp 015 2011 – 2
Van vitaal
r platteland
r een leefbaa
belang voo
Beleidsplan OVKK Voor de periode 2011 – 2015 heeft de OVKK een nieuw beleidsplan opgesteld. Het beleidsplan is opgenomen in de linker menubalk van onze website.
Dorpsplanplus in Aadorp In Dorpsplanplus werken de OVKK, Stimuland, Het Oversticht en Landschap Overijssel gezamenlijk aan de ontwikkeling van dorpsplannen. Namens Het Oversticht is Tamara Ekamper betrokken bij het dorpsplan voor Aadorp. Zij vertelt iets over haar activiteiten. ‘Twee jaar geleden tekenden de toenmalige voorzitter van het Plaatselijk Belang Aadorp en de wethouder van de gemeente Almelo het dorpsplanplus-convenant. Met hun handtekeningen gaven zij het startsein voor de uitvoering van acht projecten. In die projecten staat ontmoeting centraal; met plannen voor onder andere een betere samenwerking tussen de twee scholen, multifunctioneel gebruik van het dorpshuis, wandelroutes rondom het dorp en speelplekken voor de jeugd. Daarnaast aandacht voor verkeersveiligheid en woonmogelijkheden voor starters en senioren.’
Tussenstand ‘Na twee jaar was het tijd geworden voor het opmaken van een tussenstand. Er kwamen signalen dat sommige bewoners ontevreden waren over de voortgang van de projecten. We wilden in alle openheid met de betrokkenen in gesprek
om te achterhalen waar de pijn zat en wat we er met elkaar aan zouden kunnen doen.’
Resultaten ‘Uit de presentaties van de werkgroepen bleek dat zij de afgelopen twee jaar zeker niet stil hebben gezeten. De verkeersknelpunten zijn geïnventariseerd, er is een haalbaarheidsstudie naar multifunctionele voorzieningen in ’t Aahoes uitgevoerd, met de woningcorporatie en de wethouder is meermalen gesproken over de woonwensen van Aadorpers, er zijn voorbereidingen getroffen voor de aanleg van een wandelpad en voor de realisatie van een nieuw speeltoestel.’ ‘Concrete resultaten laten echter op zich wachten. Het dorpsplan van Aadorp kent namelijk grote en kostbare projecten die een lange adem vergen. Zo is er voor de aanleg van het wandelpad langdurig met het waterschap gepraat over de bouw van een bruggetje. Op zich niet erg, maar een leerpunt is wel dat we moeten blijven communiceren over de voortgang.’
Kleinere doelen ‘Het laatste deel van de evaluatieavond is gebruikt om te bekijken wat er in de
Nieuwe prijsvraag Duurzaam Dorp De prijsvraag Duurzaam Dorp gaat in herhaling. Ook in 2011 kunnen dorpen en buurten die plannen hebben voor de verduurzaming van hun leefomgeving dingen naar een prijs. Er zijn twee prijzen van 200.000 euro te verdelen. Kijk op www.overijssel.nl/thema’s/ milieu/duurzaamheid/duurzaamdorp voor alle informatie over de prijsvraag. Of neem meteen contact op met programmaleider Jaap
Huurman, 06-24240111 of
[email protected]. Jaap Huurman geeft ook informatie tijdens de Regiobijeenkomsten van de OVKK, die elders in Kernpunt staan aangekondigd. Inspiratie kunt u opdoen tijdens de Overijsselse Schone Energiemarkt, die plaatsvindt op zaterdag 16 april 2011 van 11.00 tot 16.00 uur in de Saxion Hogeschool te Deventer.
5
Tamara Ekamper
komende twee jaar wel kan. Daarbij gaat het om het realiseren van kleinere, haalbare doelen naast de lopende initiatieven. Een eerste stap hierin is het oprichten van een activiteitencommissie en een activiteitenkalender.’
Krimp te lijf met een folder In sommige delen van het land komen steeds minder mensen op het platteland te wonen. Ook in Overijssel moeten we er rekening mee houden dat de dorpen last krijgen van de krimp. Nu al doet zich het verschijnsel van zachte krimp voor: de samenstelling van de bevolking raakt door migratie uit balans en vertoont een overmaat aan bijvoorbeeld ouderen of juist jonge gezinnen. Om de krimp voor te blijven zijn dorpsbelangenorganisaties al druk bezig met het promoten van hun dorp. Dit kan bijvoorbeeld door een leuke folder. Een mooi voorbeeld is die van het Zeeuwse dorpje Ellewoutsdijk. Onder andere de mogelijkheden met het dorpsbusje (leerlingenvervoer, vervoer naar de weekmarkt in Goes), de SRV-wagen, de jachthaven en ’t Kerkje (bovenplaatselijk cultuurpodium) zorgen er volgens de folder voor dat het er prima wonen is. De 5000 folders gaan naar makelaars, de woningcorporatie en iedereen die trots is op het dorp en dit wil uitdragen. Ga voor de folder naar www.borsele.nl en klik vervolgens op
<Ellewoutsdijk> en de link <Wonen in Ellewoutsdijk>.
Lentekriebels Het is lente. De eerste dagen zien er veelbelovend uit; ideaal weer om erop uit te trekken. Het treft dat de eerste Sallandse ommetjes beschikbaar komen. Op 1 april heeft gedeputeerde Piet Jansen twee ommetjes van de werkgroep Bathmen geopend. Op 15 april komt het ommetje van Luttenberg aan beurt. En er volgen er nog meer.
Vrienden van de OVKK Beleef het Boerenlandschap; ommetjes in Salland is een project van Landschap Overijssel, in samenwerking met de Overijsselse Vereniging van Kleine Kernen en Stichting Stimuland. Het project is mogelijk gemaakt door de Provincie Overijssel.
Kernpunt is mede mogelijk gemaakt door Provincie Overijssel
Tot die tijd zijn de werkgroepleden druk in de weer om de laatste hand aan hun ommetje te leggen, zoals het plaatsen van de markeringspalen en het aanbrengen van routepijlen. Bij het startpunt van elk ommetje komt een informatiebord te staan. Bovendien rollen er routefolders van de drukpers. Naast de benodigde route-informatie wordt in de folders ook stilgestaan bij enige cultuurhistorische wetenswaardigheden over het dorp en de omgeving.
Colofon Kernpunt is een uitgave van de Overijsselse Vereniging van Kleine Kernen en verschijnt 4 x per jaar.
OVKK Postbus 228 7440 AE Nijverdal 0548-634 445 [email protected] www.ovkk.nl
Regioavonden 2011 Binnenkort worden de befaamde Regiobijeenkomsten van de OVKK gehouden. Tijdens deze bijeenkomsten komen onderwerpen aan bod die van belang zijn voor de exploitatie van het dorpshuis of multifunctionele accommodatie. De deelnemers krijgen gelegenheid voor het stellen van vragen en kunnen tevens elkaar informeren over problemen en oplossingen. Datums en locaties: Dinsdag 19 april, Dorpshuis Timmersmanshuis te Nieuw Heeten Woensdag 20 april, Kulturhus Rabo de CoCer te Rossum Op elke avond geeft Marco Massop tekst en uitleg over het project Energieke Dorpshuizen en Kulturhusen. Deelnemers
Waterschap Groot Salland Beter Wonen IJsselmuiden De Woonplaats Enschede Salland Wonen Raalte Wetland Wonen Vollenhove Woningstichting Hellendoorn Woonconcept Meppel
Redactie Kor Pollema
aan dit project kunnen via een collectief contract aan goedkopere energie komen. Ook kunnen deelnemende dorpshuizen met een korting van 90% een energiescan laten maken: de zogenaamde EPA-U. Jaap Huurman van de Provincie Overijssel informeert de aanwezigen over de tweede ronde van de prijsvraag Duurzaam Dorp. Vorig jaar streden tien Overijsselse dorpen om deze titel. Een duurzaam dorp schept nieuwe kansen voor sociale samenhang, lokale werkgelegenheid en waardebehoud van de woningen. De avonden zijn bestemd voor besturen van dorps- en buurthuizen, multifunctionele accommodaties en plaatselijke belangenorganisaties.
6
Vormgeving Wil Scholten Grafisch Ontwerp
Bestuur P.J.J. Boerman Basse, Tel. 0521-588527 A.G.J. Bosch, voorzitter Welsum, Tel. 06-55560204 R.J. Ossel Losser, Tel. 053-5387556 H.J. Ploeg, penningmeester Ambt Delden, Tel. 074-3841226 M.M. Timmerman, Vollenhove, Tel. 0527-249710 B.J. Warmelink, secretaris Stegeren, Tel. 06-54347956
Erelid T.M.W.A. Ibes, Luttenberg
