Bibliotheekvormen. in kleine kernen

Bibliotheekvormen

in kleine kernen

Bibliotheekvormen in kleine kernen

Inleiding In september 2007 organiseerde de Provincie Zeeland, de Zeeuwse Bibliotheken en het Procesbureau Bibliotheekvernieuwing een landelijk Symposium. Op dit symposium staat de regierol van de overheid bij het stimuleren van bibliotheekvernieuwing op het platteland 5 > Overijssel, Holstohus Olst

9 > Gelderland, Media-Mover

centraal. In het kader van speerpunten van het locaal sociaal beleid wordt onderzocht op welke manier bibliotheekvoorzieningen optimaal kunnen worden ingezet op het platteland en met welke partners zij kunnen samenwerken, zowel publiek als privaat. Samenwerking met publieke en private partners is interessant vanwege de financiële bijdrage die zij kunnen leveren. Tijdens het symposium wordt geprobeerd om de vraag te beantwoorden hoe overheden op

2 > Groningen, Digitaal loket dorpsvoorzieningen

6 > Flevoland, Multi Functioneel Centrum

10 > Noord-Brabant, Servicepunt Nieuw-Vossemeer

alle niveaus sturing kunnen geven aan de bibliotheekvernieuwing en op welke wijze zij het beleid zo goed mogelijk gestalte kunnen geven. Ter ondersteuning van deze vraag is gezorgd voor praktische uitbeelding en is er veel ruimte voor het thema ‘de innovatie van dienstverlening op het platteland en de samenwerking met private partners.’ Tijdens het symposium wordt een (symbolische) prijs toegekend aan een van de genomineerden projecten dat in procesmatige zin het meest voorbeeldig heeft gefunctioneerd en daarmee goed aansluit op het thema. Met voorbeeldig wordt bedoeld dat er vraaggericht is

3 > Friesland, Optear Bibliotheek

7 > Noord-Holland, Info ‘N’oord

11 > Zeeland, Biblioservicebus

gewerkt en dat de samenwerking tussen publieke en private partners – de publiekprivate samenwerking PPS – goed is verlopen. Elf van de twaalf provincies hebben een project voorgedragen, waarvan zij vinden dat het in aanmerking komt voor de PPS-prijs. In deze publicatie zijn de elf projecten verzameld. Tijdens het symposium is bekend gemaakt welk project de PPS-prijs krijgt.

4 > Drenthe, Leescafe IVO - Informatie voor ouderen

8 > Utrecht, Bibliovitaal platteland

12 > Limburg, Hotelbibliotheek Beesel

1

Groningen Digitaal loket dorpsvoorzieningen Groningen www.lokaalloket.nl/portal/ Dhr. Henk Pilon

Naam Project: Provincie: Homepage: Contactpersoon:

Optear Bibleteek Friesland www.optear.nl Dhr. Bertus Douwes

Algemene Beschrijving:

Samenwerking:


Samenwerking:

Het project ‘Digitaal loket voor dorpsvoorzieningen; bibliotheken en vitaal platteland’ wil

Voor een vitaal platteland lijkt het combineren en gezamenlijk aanbieden van diensten een

Wilt u het bibliotheekaanbod afstemmen op wensen van de jeugd, wensen van ouderen of

Bij de definitieve vormgeving van het product hebben Proob Bibliotheekinrichting en Jos

een bijdrage leveren aan de leefbaarheid van het platteland. Het uitgangspunt is om door

goed antwoord te zijn om voorzieningen dicht bij huis in stand te houden of te creëren.

bijvoorbeeld op het project ‘makkelijk lezen’? Dat is eenvoudig te realiseren. Op basis van

Visser Carrosserie Drachten een belangrijke rol gespeeld. In samenwerking met

samenwerking gebruik te maken van elkaars aanbod en kracht.

Daarom werken in dit project de Stichting Welzijn Oldambt, de openbare bibliotheken in

dit project is de ‘Optear Bibleteek’, ofwel opvouwbare bibliotheek, als product ontstaan.

Bibliotheekservice Fryslân, hebben beide organisaties (financiële) risico’s willen dragen in de

het Oldambt en Biblionet Groningen nauw met elkaar samen. Deze partijen financieren de In dit project speelt internet een centrale rol omdat dit medium zich inmiddels bewezen

uitvoering van dit project gezamenlijk met de provincie Groningen.

heeft voor het plaats- en tijdonafhankelijk ontsluiten van informatie, interactie en in toene-

verdere ontwikkeling van het product. Daarbij was Proob verantwoordelijk voor de uitwerUitgangspunt van het project was de ontwikkeling van een product om een bibliotheek-

king van het prototype en de toepassingen van het product en was Jos Visser Carrosserie ver-

voorzieningen in kleine kernen aan te kunnen bieden. De centrale gedachte hierbij was het

antwoordelijk voor de uitwerking van de ‘Optear Bibleteek’ als roll-on / roll-off Systeem voor

Door het steunsteemodel wordt op een effectieve manier op de behoefte van bewoners van

bieden van een ‘tijdelijke’ bibliotheekvoorziening voor scholen, buurthuizen, zorgcentra en

de bibliobus en de realisatie van voorzieningen voor het transport.

kleine kernen gereageerd. Op deze manier zijn veel voorzieningen op kleine-kernen-niveau

desgewenst in (dorps)winkels waarbij het aanbod en de functionaliteit afgestemd kan wor-

In de regio Oost-Groningen, waar bewoners veel extra tijd en kosten kwijt zijn om toegang

bereikbaar gebleven of opnieuw bereikbaar geworden. Met deze manier van werken is

den op de beoogde doelgroep. Het resultaat is het kastsysteem de ‘Optear Bibleteek’ voor

Behaalde resultaten (tot heden):

te krijgen tot de dienstverlening van diverse instellingen, is internet daarom extra interes-

inmiddels ruime ervaring opgedaan en zijn intensieve samenwerkingsverbanden gerealiseerd

een flexibel en doelgericht aanbod.

De ‘Optear Bibleteek’ is al geïmplementeerd bij de Stichting Bibliotheken Midden

sant. Vanwege deze achtergrond is het initiatief ontstaan om dienstverlening ten behoeve

met dienstverleners als thuiszorg, wooncoöperatie, vrijwillige thuiszorg en jeugd- en jonge-

van de dorpen via internet te gaan ontwikkelen.

renwerk.

mende mate ook transacties.

Friesland, Optear Bibliotheek

Groningen, Digitaal loket dorpsvoorzieningen


Friesland

Fryslân,PBC Drenthe en Biblioservice Gelderland. Dit heeft geleid tot een flexibel en voordeliDe functionaliteit kan variëren van een uitleenfunctie al dan niet met zelfbediening en een

ger alternatief voor de bibliobus met een aanbod op specifieke doelgroepen gericht.

digitale bestelfaciliteit voor boeken en andere media tot een digitaal informatiepunt met Al eerder is in Groningen het steunsteemodel ontwikkeld als alternatief voor de verschraling


van het voorzieningenniveau in kleine kernen. Het steunsteemodel is gebaseerd op het

Inmiddels zijn in Oost-Groningen 22 steunstees gerealiseerd, waarvan 7 met de langste

inrichten van steunpunten met een beheerder in de kleine kernen waar bewoners met alle

bestaansgeschiedenis in de gemeente Bellingwedde. Het aantal steunstees zal in Oost-

De ‘Optear Bibleteek’ is een mobiele voorziening die na gebruik geheel of gedeeltelijk wordt

vragen, problemen en behoeften terecht kunnen, om hen een bepaald voorzieningsniveau te

Groningen uiteindelijk op 30 moeten uitkomen. Uitgangspunt is de combinatie van ‘bricks

opgehaald voor inzet op een ander locatie. Het kastsysteem van de ‘Optear Bibleteek’ is dus

bieden. Hierbij geldt dat het steunsteemodel het vertrekpunt is voor een gecombineerd dien-

& clicks’; Stichting Welzijn Oldambt bezorgt de locaties en de betrokken bibliotheken de

niet alleen ontwikkeld voor inzet op ‘vaste’ locaties. Het is ook te gebruiken als roll-on / roll-

stenaanbod en de ontwikkeling van de Digitale Bibliotheek sluit hier goed op aan.

ICT. Hierdoor zijn de reguliere bibliotheek functionaliteiten beschikbaar en krijgt de gebruiker

off systeem bij een flexibele inrichting van de bibliobus. Het is nu mogelijk om met hetzelfde

toegang tot diverse databestanden (bijv. de consumentengids).

voertuig overdag de scholen en ’s avonds volwassenen in de dorpen te bedienen. Door toe-

toegang tot de landelijk databanken van bibliotheek.nl en natuurlijk combinaties daarvan.

passing van het kastsysteem van de ‘Optear Bibleteek’ zijn de collecties snel op de doelgroep af stemmen. Dit resulteert in een efficiënte inzet van materiaal en middelen.

2

3

Drenthe Leescafe IVO - Informatie voor ouderen Drenthe www.bibliotheekcoevorden.nl Dhr. Jan Bartelds / Mw. Carolien Haan


Holstohus Olst Overijssel www.kulturhusolstwijhe.nl Mw. Angelieke Huisman


Samenwerking:


Samenwerking:

Mede door de opdracht vanuit de gemeente om als instelling op zoek te gaan naar uitbrei-

Na een eerste overleg met Domesta bleek dat deze instelling ook op zoek was naar een

Het voorzieningenniveau op het platteland en in de stadswijken staat ook in Overijssel

Het Kulturhus Olst vormt een centrale en dynamische plek in de gemeente; de kerntaak

andere vorm van dienstverlening. De samenwerking was daardoor snel een feit. Domesta

onder druk. Ontmoetingsplekken, winkels, scholen en zorginstellingen verplaatsen zich naar

van dit Kulturhus zal bestaan uit het leveren van activiteiten en diensten op het terrein van

saties om een meervoudig dienstenaanbod te creëren voor (oudere) bewoners, is er ruimte

beschikte over een kleine, leegstaande ruimte in één van de drie appartementencomplexen

de steden. Het Kulturhus concept biedt een mogelijke oplossing voor de afnemende leef-

zorg, welzijn, kunst, cultuur, educatie, toerisme en (lokale) overheid.

ontstaan voor de ontwikkeling van een ‘Informatie op Locatie’ project in Coevorden.

waar veel senioren wonen en heeft deze ruimte beschikbaar gesteld voor het project. Het

baarheid in kleine kernen.

ding van de vraaggerichte dienstverlening en samenwerking aan te gaan met andere organi-

Het geheel is ontwikkeld in samenspraak met burgers, instellingen en bedrijven. Dit alles

bleek dat Stichting Welzijn 2000, de professionele instelling voor welzijnswerk in de gemeenVan de groep senioren, woonachtig in de seniorendriehoek aan de Wilhelminasingel in

te Coevorden, mede door haar contacten met ouderen (door middel van ouderenbezoekers)

Bij het realiseren van een Kulturhus staan de wensen van de inwoners en de functie die het

Coevorden, haken steeds meer bewoners af als lid van de bibliotheek, omdat lezen op hoge-

ook een ideale partner zou zijn in het geheel. Uit de enquête kwam ook naar voren dat er

zal innemen centraal. De bibliotheek is hierbij in veel gevallen de vertegenwoordiger van de

van de dienstverlening. Het proces is medio 2000 in gang gezet en heeft inmiddels geleid

re leeftijd steeds moeilijker wordt, evenals de gang naar de bibliotheek zelf. Uit een beperkte

behoefte was aan een aanspreekpunt voor de wijkverpleegkundige van Icare. De vierde part-

brede dienstverlening op het terrein van informatie, educatie en cultuur.

tot diverse concrete initiatieven en notities. Tekenend voor het proces in Olst-Wijhe is dat

enquête bleek dat onder de senioren wel behoefte bestaat aan een plek voor ontmoeting en

ner was hiermee gevonden. De provincie Drenthe financiert een deel van de opstart van het

ontwikkeling, maar ook dat men over het algemeen niet op de hoogte is van de verschillen-

project met een subsidie van 10.000 euro. Het overige deel wordt gefinancierd vanuit de

Het Kulturhus is een combinatie van verschillende voorzieningen onder één dak. Het geza-

de vormen van dienstverlening van de bibliotheek in het algemeen en specifieke vormen

bibliotheek Coevorden.

menlijk beheren van het gebouw en de samenwerking van de deelnemers op het gebied van

Het ministerie van VWS heeft de aanloop van het project bekostigd en de woningcorporatie

programmeren zijn belangrijke kenmerken en dit is ook meteen het grote verschil met een

is de eigenaar van Holstohus Olst. Partijen die hier gevestigd zijn, zijn de VVV, gemeente


‘gewoon’ multifunctioneel gebouw. Het Projectbureau Kulturhus legt hier ook de nadruk op,

Olst-Wijhe, Stichting Welzijn Ouderen, de politie, de woningstichting en natuurlijk de biblio-

Omdat wooncoöperatie Domesta (verhuurder en eigenaar van de appartementencom-

Door middel van subsidie van de provincie Drenthe heeft het initiatief geleid tot een klein-

waardoor elk Kulturhus uniek is

theek. Doordat er goede overeenkomsten zijn gesloten tussen deze partijen loopt de samen-

plexen) op zoek was naar een vorm van dienstverlening op locatie om het wooncomfort om

schalig leescafé met een kleine collectie grootletterboeken, een aantal luisterboeken en de

het wooncomfort van de bewoners te verhogen, onder meer door middel van het bieden van

mogelijkheid om kranten en tijdschriften te lezen. Ook staat er een computer waarop de

Na een tweetal voorloperprojecten in Albergen (gemeente Tubbergen) en Broekland

meer service en veiligheid, ligt hier een kans voor de bibliotheek om samen met een andere

reguliere databanken (bijv. de consumentenbond en Zoek& Boek) van de bibliotheek te

(gemeente Raalte) is het eerste Kulturhus in november 2000 in Zwartsluis geopend. Dankzij


raadplegen zijn. De verschillende partijen hebben met veel enthousiasme en inzet meege-

het succes van dit Sluziger Kulturhus heeft de provincie Overijssel budget beschikbaar

Sinds de opening van het Sluziger Kulturhus in november 2000 zijn met succes verschillen-

werkt aan de ontwikkeling van het informatiepunt voor ouderen. Het leescafé voldoet dui-

gesteld voor de invoering van Kulturhusen elders in de provincie.

de Kulturhusen geopend in Overijssel, Gelderland, Utrecht en de rest van Nederland. Er

zoals ‘anders lezen’ in het bijzonder.

organisatie een dienstverlenend project op te zetten.

Overijssel, Holstohus Olst

Drenthe, Leescafe IVO - Informatie voor ouderen


Overijssel

binnen het perspectief van het handhaven en waar mogelijk het verbeteren van de kwaliteit

niet de accommodatie, maar de vraag ‘wat is nodig’ centraal heeft gestaan.

werking en het vertrouwen erg goed.

delijk aan de behoefte tot ontmoeting en ontwikkeling, gezien het enthousiasme van de

wordt positief gereageerd op het samenbrengen van voorzieningen op het gebied van zorg,

bewoners en het gebruik van de locatie. Inmiddels zijn ook de gemeenteambtenaren over-

welzijn, cultuur en educatie, evenals informatiepunten en dienstverlening.

tuigd dat een dergelijk steunpunt een aanwinst is voor de gemeente. Het project kan een vervolg krijgen in andere dorpskernen binnen de gemeente.

4

5

Flevoland Multi Functioneel Centrum Flevoland www.flevomeerbibliotheek.nl Dhr. Han de Vries


Info ‘N’oord Noord-Holland www.bibliotheekheerhugowaard.nl Dhr. Frank Eekhout


Samenwerking:


Samenwerking:

De Gemeente Dronten is op zoek naar alternatieve huisvesting voor de bibliotheken van

Er wordt nauw samengewerkt tussen de Bibliotheek FlevoMeer, de vereniging

Info ’N’oord in Heerhugowaard is een informatievoorziening gevestigd in de bibliotheek van

Begin 2007 werd duidelijk dat het project definitief door zou gaan. Mede door subsidie van

Biddinghuizen en Swifterband. Omdat men er op gemeenteniveau niet echt uitkwam nam

Dorpsbelangen, de gemeente Dronten en de provincie Flevoland om de haalbaarheid van

de kleine kern Noord (circa 2000 inwoners). In deze voorziening zijn diverse partners fysiek

de provincie Noord-Holland kon men het bekostigen. De provincie betaalt 50 procent van

de bibliotheek samen met de vereniging Dorpsbelangen het voortouw om te komen tot het

het project te kunnen garanderen. Daarnaast wordt het project ook gesteund door vertegen-

ondergebracht. De partners zijn de gemeente Heerhugowaard, Woonwaard Noord-

de investeringskosten. De juiste ingrediënten, zoals de bevolking, de klant, en de betrokken

instellen van een initiatiefgroep MFC (Multi Functioneel Centrum). De financiering van het

woordigers van de drie basisscholen, de peuterspeelzaal, het kinderdagverblijf, de thuiszorg,

Kennemerland en Rabobank Alkmaar-Heerhugowaard. De partners beschikken in de ruimte

organisaties die mee wilden werken waren op het juiste moment aanwezig. De verdeling

MFC is tot op heden nog niet rond, maar de gemeente en haar inwoners hebben er het ver-

het ouderenwerk, het sociaal-cultureel werk en de woningbouwcorporatie Oost-Flevoland

over (digitale) raadpleegpunten en folderrekken om de klant in Noord van informatie te

van de overige 50 procent, is 50 procent voor de gemeente, 25 procent voor de Rabobank en

trouwen in dat de benodigde middelen gevonden worden.

Woondiensten.

voorzien. Daarnaast is een multifunctionele ruimte beschikbaar gesteld voor spreekuren van

25 procent voor Woonwaard.

Noord-Holland, Info ‘N’oord

Flevoland, Multi Functioneel Centrum


NoordHolland

de partners. De medewerkers van de bibliotheek bieden daarnaast assistentie en treden op Met de realisatie van een Multi Functioneel Centrum dat onderdak biedt aan scholen, bibli-

als intermediairs. Tevens treedt de bibliotheek op als host voor de verschillende organisaties.


otheek, dorpshuis, zorginstellingen en sport kan meerwaarde worden gerealiseerd op het

Iedere partner heeft een eigen accounthouder die stand-by staat voor informatie.

Resultaten zoals bezoekersaantallen moeten nog bekend worden. Niettemin is de aanloop behoorlijk en een positief gevoel overheerst. Er zijn plannen om binnenkort een klanttevre-

gebied van de leefbaarheid van het dorp en op het gebied van gezondere en inventievere exploitatie en beheer van de huisvesting. Daarnaast kon ook zeker een verbetering van de

Het doel van het project is de leegloop en verschraling van voorzieningen tegen te gaan in

denheidonderzoek uit te voeren om te onderzoeken hoe de bewoners van Noord tegen de

dienstverlening aan de gebruikers worden gerealiseerd.

de kleine kern Noord. De ‘ziel’ dreigde uit de gemeenschap weg te vallen en de gemeente

informatievoorziening aankijken. Het meest in het oog springende resultaat is echter een

heeft daarop ingehaakt middels interactieve bijeenkomsten. Dit is uitgemond in een

verdubbeling van de openingstijden. De bibliotheek was maar 9 uur per week open. Info

Wijkontwikkelingsplan met voor de bibliotheek de thema’s 'normen, waarden en voorzienin-

‘N’oord is 18 uur per week open.

gen', waarbij het gaat om het welzijn van bewoners van Noord.

6

7

Utrecht Bibliovitaal platteland Utrecht www.pbcutrecht.nl Dhr. K. Jansen


Media-Mover Gelderland www.barneveld.nl Dhr. Bert Aalders


Samenwerking:


Samenwerking:

De bibliobus is voor veel dorpsinwoners van Utrecht de enige bibliotheekvoorziening dicht

Meestal is er al wel enige samenwerking met de lokale basisschool, maar in algemene zin

Vanaf 1 maart 2008 moet het Kulturhus Kootwijkerbroek in de gemeente Barneveld opera-

Het succes van de invoering van de Media-Mover in Kootwijkerbroek is afhankelijk van de

zou de samenwerking tussen de lokale gemeenschap en de bibliobus meer vanzelfsprekend

tioneel zijn. Een van de partners in het Kulturhus is de Bibliotheek Barneveld. De biblio-

samenwerking met lokale en commerciële partijen. Bibliotheek Barneveld heeft op lokaal

moeten worden. Structurele contacten tussen mobiele bibliotheek en dorpshuis, dorpsraad,

theek onderzoekt of het Media-Mover concept een manier is om de dienstverlening in het

niveau contact gezocht met het verenigingsleven in Kootwijkerbroek om deze nieuwe voor-

Stichting welzijn ouderen, verzorgingstehuis en eventueel andere partijen is dringend

Kulturhus aan te bieden. Deze nieuwe bibliotheekvoorziening is door Biblioservice

ziening onder de aandacht te brengen. Biblioservice Gelderland ging op zoek naar partners,

gewenst om het gebruik van Bibliovitaal te bevorderen.

Gelderland, in afstemming met zeven basisbibliotheekdirecteuren, ontwikkeld. De Media-

om van het concept een eerste prototype te maken. Door investeringen van commerciële

Mover is een totaalconcept, een logistiek systeem gebaseerd op verrijdbare kasten waarin

partijen als Nedap Library Solutions en Jos Visser Carrosserie, die overigens ook direct

Initiatiefnemer van het project is de Provinciale bibliotheekcentrale Utrecht (PBCU). Deze

media geplaatst kunnen worden. Verder omvat het concept een systeem om de media te

betrokken was bij de ‘Optear Bibleteek’ (zie elders in deze brochure) Friesland, ligt er nu

organisatie deed het vooronderzoek, organiseerde een themabijeenkomst en vond deelne-

registreren bij inname en uitleen en/of een (digitaal) informatiepunt. De verdere ontwikke-

een werkbaar concept.

mers voor het project. De PBCU zal het project tijdens de duur ervan faciliteren en zal de

ling van mogelijkheden met RFID en Podcasting wordt momenteel onderzocht.

bij huis. Helaas staat deze mobiele bibliotheekvoorziening in kleine kernen onder druk door gemeentelijke bezuinigingen op het bibliotheekwerk. Het onderzoeksrapport ‘Vitaal Utrechts platteland’ verscheen in juli 2004. Eén van de aanbevelingen luidde: ontwikkel in samenwerking met betrokken bibliotheken, innovatieve pilotprojecten om de positie van de bibliobus in kleine kernen te versterken en om mogelijke alternatieve vormen van bibliotheekvoorzieningen op het platteland te testen. In de projecten wordt ook veel aandacht besteed aan het leren kennen van de wensen van

financiële administratie voeren in nauwe samenwerking met bibliotheken Wijk bij

groepen gebruikers en het geven van voorlichting over de mogelijkheden van de bibliotheek.

Duurstede en Houten.

Gelderland, Media-Mover

Utrecht, Bibliovitaal platteland


Gelderland

Daarnaast willen de bibliotheken bij het realiseren van de ambities op het platteland aansluiten bij het plattelandsbeleid van provincie Utrecht en gemeenten die plattelandbeleid


vernieuwen of ontwikkelen. Financiering door deze overheden is onmisbaar voor het realise-

In Wijk bij Duurstede zijn leesbevorderingprojecten begonnen onder jongeren in de vorm

ren van de plannen. De strategie beslaat zowel een integrale als regionale aanpak, het

van leeskisten. In Houten is men bezig met een ‘boek aan huis’ traject onder ouderen.

mogelijk maken van keuzes en een sterke betrokkenheid van de bewoners. Daarmee wordt

Hiermee wordt nauw samengewerkt met Stichting Welzijn Ouderen. Het aantal gebruikers

Bibliovitaal platteland Utrecht een uniek project. Uit het project blijkt dat bibliotheken,

van de bibliobus in de 3 dorpen van Houten steeg met 30%.

gemeenten en andere instanties enthousiast zijn en dat de problematiek wat betreft bibliotheekvoorzieningen van dien aard is dat er een concrete uitdaging ligt.

8

9

Noord-Brabant Servicepunt Nieuw-Vossemeer Noord-Brabant www.markiezaatsbibliotheken.nl Dhr. Nanno Nanninga


Biblioservicebus Zeeland www.biblioservicebus.nl Mw. A. van Zanten


Samenwerking:


Samenwerking:

Het Servicepunt is een concept waarbij de bibliotheek wordt ingezet als instrument bij het

Het Servicepunt is ontwikkeld als vernieuwingsproject van de Brabantse bibliotheken onder

Eind 2005 lanceerde de Zeeuwse Bibliotheek een nieuwe dienstverlening in Zeeland: de

De biblioservicebus is een bijzonder product dat dankzij de inzet en welwillendheid van vele

verbeteren van de leefbaarheid. Een Servicepunt is een plek voor en door inwoners; een cen-

regie van het DOBB en met financiële steun van de Provincie Noord-Brabant.

biblioservicebus. Het idee voor deze nieuwe dienstverlening is ontstaan tegen de achtergrond

partijen in relatief korte tijd kon worden ontwikkeld. De belangrijkste samenwerkingspart-

trale plek in het dorp waar mensen elkaar ontmoeten. Bovendien hebben bezoekers van een Servicepunt toegang tot alle diensten van het bibliotheeknetwerk.

van verschraling van voorzieningen op het platteland. Zeeland bestaat volgens het CBS

ners zijn de Zeeuwse Bibliotheek, Provincie Zeeland, de Rabobank, Logica CMG, Raaf

De provincie heeft geld beschikbaar gesteld om de aanloop te financieren met een eenmalig

hoofdzakelijk uit niet-stedelijke plattelandsgemeenten. Alleen Middelburg, Vlissingen, Goes

Open Systems en de gemeenten Noord-Beveland, Schouwen-Duiveland en Veere. De voor-

bedrag van E 17.000 in het kader van het kleine kernbeleid. Verder is er met de gemeente

en Terneuzen worden (in meer of mindere mate) als stedelijk gedefinieerd.

naamste subsidiegevers zijn: de Provincie Zeeland, de Europese Unie en het ministerie van

De 2400 inwoners van Nieuw-Vossemeer zijn voor een aantal voorzieningen aangewezen op

Steenbergen de deal gesloten dat de bibliobus die in Kruisland reed zou sluiten en dat in ruil

het stadje Steenbergen, zo’n acht kilometer verderop. Ook de dichtstbijzijnde vestiging van

daarvoor twee servicepunten te openen in Nieuw Vossemeer en Kruisland. Hierdoor was

Omdat veel organisaties moeite hebben hun klanten op het platteland te bereiken, wordt er

betrokken.

Bibliotheek Het Markiezaat bevond zich in Steenbergen. Voor mobiele volwassenen nauwe-

geen er geen extra geld nodig van de gemeente.

naarstig gezocht naar alternatieve oplossingen. Veel organisaties willen participeren in de

Een groot aantal samenwerkingspartners van non-profitorganisaties op het gebied van welzijn,

lijks een probleem dus het Servicepunt moest zich dan ook richten op de minder mobiele bevolkingsgroepen: kinderen van 0 t/m 12 jaar en ouderen. Uit onderzoek van Ouderenproof Steenbergen bleek dat de bevolking van Nieuw-Vossemeer

Economische Zaken. Vanuit de private sector is de Rabobank het voornaamst financieel

biblioservicebus omdat ze daarin een oplossing voor dit probleem zien. De biblioservicebus

zorg, gezondheid, overheid, kunst- en cultuur geven gezamenlijk invulling aan de functie van

Het Servicepunt zelf is ontstaan op lokaal niveau door samenwerking tussen bibliotheek

is speciaal bedoeld voor kleine woonkernen, vaak met niet meer dan 1.500 inwoners, waar

de biblioservicebus als mobiel ontmoetings-, service-, en informatiepunt. Dat betekent dat

Het Markiezaat, dorpsraad Nieuw-Vossemeer, Zorgcentrum De Vossemeren en Stichting

nauwelijks of geen voorzieningen meer zijn. De bus biedt op kleine schaal diverse producten

de bus naast de reguliere dienstverlening activiteiten voor diverse doelgroepen ondersteund.

Tante Louise.

en diensten aan, ondermeer op het gebied van zakelijke dienstverlening. Daarnaast is de

een bibliotheekvoorziening miste. Ook de dorpsraad heeft diverse malen aangegeven dat een bibliotheekvoorziening de leefbaarheid van het dorp zou verbeteren. Uiteindelijk meld-


den elf enthousiaste vrijwilligers zich om aan het project deel te nemen.

Voor de inwoners van Nieuw-Vossemeer is een Servicepunt in Zorgcentrum De Vossemeren

Zeeland, Biblioservicebus

Noord-Brabant, Servicepunt Nieuw-Vossemeer 10


Zeeland

biblioservicebus een invulling van het lokaal sociaal bibliotheekbeleid waarin de maatschap-


pelijke functie is versterkt.

Uit gebruikersonderzoek cijfers blijkt dat per week 500 tot 600 bezoekers van de bus gebruik maken. Wanneer de servicebus bij lokale evenementen stond kwamen er ongeveer 1.000

ingericht. Belangstellenden kunnen hier terecht voor een ruime leestafel, een PC met toe-

Met de biblioservicebus komen niet alleen producten en diensten die inmiddels uit de woon-

bezoekers. In 2006 hebben ongeveer 30.000 bezoekers gebruik gemaakt van de biblioservicebus.

Er werd besloten om het Servicepunt in het Zorgcentrum De Vossemeren te vestigen. Dit

gang tot alle materialen van Bibliotheek Het Markiezaat en een gevarieerde collectie boe-

kern waren verdwenen terug, de bus biedt ook nieuwe, innovatieve diensten (moderne,

Het aantal informatievragen ten opzichte van de voormalige bibliobus steeg met 110 procent.

heeft geleid tot een ontmoetingsplaats waar het contact tussen jong en oud gestimuleerd

ken. Het is een succes voor een kleine, leefbare gemeenschap.

high-tech informatievoorziening). De draadloze internetverbinding maakt financiële trans-

In totaal werden in 2006 11.750 informatievragen gesteld waarvan 60 procent over de nieuwe

wordt waardoor de sociale samenhang wordt bevorderd. Vrijwilligers uit het dorp zetten zich

acties en communicatie via internet mogelijk. Om de gebruiker tegemoet te komen hebben

diensten ging.

in voor de dagelijkse gang van zaken en garanderen het persoonlijke en dorpse karakter van

de deelnemende partners een speciale informatiezuil ontwikkeld waarop informatie over

deze voorziening.

hun organisatie zeer snel te vinden is.

11

Limburg Limburg, Hotelbibliotheek Beesel


Bibliotheekvormen in kleine kernen

Hotelbibliotheek Beesel Limburg www.groeibibliotheek.nl Dhr. Vincent Freriks

Colofon


De bibliotheekruimte wordt tevens gebruikt als lounge voor het hotel. Hotelgasten kunnen

In gemeente Beesel was een filiaal van de Stichting openbare bibliotheken Maas en Peel

gebruik maken van de boeken en tijdschriften van de bibliotheek en van de internetfaciliteiten.

Dit is een uitgave van het Procesbureau Bibliotheekvernieuwing voor het Zeeuws Symposium ‘Vitaal Platteland.’ Deze brochure is tot stand gekomen in samenwerking met Cubiss. Contactpersoon Nicoline Hendriks, telefoonummer 013 46 56 742

gevestigd. In 2003 werd bekend dat het gebouw waar het filiaal was gevestigd, moest wijken voor een nieuwe supermarkt met daarboven een appartementencomplex. Hoewel grond

Samenwerking:

beschikbaar werd gesteld voor de bouw van een nieuw bibliotheekfiliaal rezen al meteen

De samenwerking tussen de bibliotheken en Herberg De Bongerd heeft geleidt tot een suc-

twijfels over de haalbaarheid hiervan. Het was duidelijk dat de bibliotheek het filiaal door

cesvol project. De bibliotheek kan zonder extra kosten gebruik maken van de ruimte in het

financiële redenen op termijn niet zou kunnen handhaven en dat het nieuwe bibliotheekfili-

hotel. Er is een contract opgesteld, waarin is vastgesteld dat de bibliotheek de komende 20

aal binnen een paar jaar gesloten zou worden.

jaar geen huur verschuldigd is. Dit unieke en innovatieve project bewijst dat het voortbestaan van een bibliotheekvoorziening in kleine kernen zeker mogelijk is.

De bouwgrond die de bibliotheek kreeg toegewezen lag naast een nog te stichten hotel-restaurant dat zou worden ondergebracht in een historische boerderij. De toekomstige exploi-


tant was van mening dat het bedrijf te klein zou worden. Mogelijkheden voor uitbreiding

De bibliotheek is sinds een jaar operationeel in het hotel. Zowel de inwoners van Beesel als

waren echter, gelet op de ligging van het complex, niet aanwezig.

de gasten van het hotel reageren heel positief op de bijzondere locatie en op de geboden dienstverlening. Het combineren van de bibliotheekfunctie met een horecabedrijf heeft

Uitgaande van de gedachte dat de bibliotheek zich op termijn niet in Beesel zou kunnen hand-

zowel voor de bibliotheek als voor het hotel een grote meerwaarde. Voor het dorp betekent

haven ontstond het idee van de ‘Hotelbibliotheek’. In 2003 werd een eerste gesprek gevoerd

het een garantie voor een goed woonklimaat.

Het Procesbureau stimuleert, faciliteert en regisseert bibliotheekvernieuwing in overleg met gemeenten, provincies, rijksoverheid en bibliotheekbranche, verenigd in de Stuurgroep Bibliotheken. Telefoon: 070 311 58 30 E-mail: [email protected] Tekst: Cubiss Fotografie: Geleverd door de projecten, behalve foto bij Groningen, Drenthe, Overijssel (Kulturhus Raalte) en Flevoland (Servicepunt Nieuw-Vossemeer).

met de projectontwikkelaar (Woongoed 2000, de regionale woningstichting) en de exploitant van het hotel. De bibliotheek heeft toen het voorstel gedaan haar grond beschikbaar te stellen zodat het bedrijf de gewenste omvang kon krijgen. Daarbij bedong de bibliotheek dat zij dan de komende twintig jaar in de lounge van het hotel de bibliotheekvoorziening kon onderbrengen. In september 2006 is het bibliotheekfiliaal in het hotel-restaurant ‘Herberg De Bongerd’ officieel geopend. De bibliotheek is voorzien van draadloos internet en geautomatiseerd met het concerto-systeem en is daardoor opgenomen in het provinciale netwerk. Twaalf uur per week is een bibliotheekmedewerker aanwezig en tijdens de overige uren wordt de uitleen verzorgd door medewerkers van het hotel.

12

Ontwerp en vormgeving: Mainstream Marketing Communicatie B.V. Druk: Rhiendruk Den Haag, september 2007

Bibliotheekvormen. in kleine kernen

Recommend Documents