Rabobank Kleine kernen in beweging

or zine vo emaga ti a a m r b a nt info oord-br n t gratis n e e h n r is e kleine k RACHT KERNK de vereniging an leden v

vereniging kleine kernen noord-brabant Jaargang 5 nummer 4 - december 2008

LVKK /Rabobank ‘Kleine kernen in beweging’ Onderzoek naar het voorzieningenniveau

In deze KERNKRACHT onder andere: Column voorzitter

Pagina 3 Aanpak voor vergrijzing en ontgroening

Pagina 4

Bas van der Vlies neemt het eerste exemplaar in ontvangst uit handen van de voorzitter van de LVKK Driek van de Vondervoort. Zij worden geflankeerd door de onderzoeksters van BMC Groep

De Landelijke Vereniging voor Kleine Kernen heeft in samenwerking met Rabobank Nederland een onderzoek uitgevoerd naar het voorzieningenniveau in kleine kernen. Naast bancaire voorzieningen zijn ook andere voorzieningen en de veranderingen die zich voordoen in het voorzieningenpatroon meegenomen. Het onderzoek is uitgevoerd in 503 kleine kernen door BMC een adviesbureau voor de publieke sector. Op vrijdag 28 november is het eerste exemplaar van het onderzoeksrapport Kleine kernen in beweging aangeboden aan Bas van der Vlies, fractievoorzitter van de SGP in de Tweede Kamer en vicevoorzitter van de Kamercommissie LNV. Van der Vlies zal

minister Verburg (LNV) vragen om een reactie. Daarbij zal de SGP aandringen op het nemen van maatregelen om deze dalende trend te keren, want leefbare kleine kernen met voldoende voorzieningen zijn belangrijk voor een vitaal platteland. Een van de belangrijkste dingen daarbij is goed openbaar vervoer, met name voor ouderen en jongeren. Het voorzieningenniveau in de dorpen, zo blijkt, loopt snel terug. Afgelopen jaar sloten in 20% van de kleine kernen de banken de deuren. In bijna 10% ging de supermarkt dicht en ook veel slagers en bakkers volgden. In ruim 14% sloot het postkantoor de deur. 77% van de kleine kernen heeft geen bankkantoor en 46% heeft zelfs geen pinautomaat. >>>

Kern met Pit 2009-2011

Pagina 7 Werkplan 2009

Pagina 9



>>> Dat zijn verontrustende cijfers. Ruim de helft van de dorpsorganisaties ziet geen mogelijkheden om voorzieningen terug te krijgen. Oplossingen voor het leefbaarheidsvraagstuk worden gezocht in bundeling van voorzieningen in multifunctioneel gebruik van accommodaties. Veel dorpelingen tonen eigen initiatieven op basis van veel vrijwilligerswerk. Als voorbeeld werd het Brabantse dorp Sterksel getoond waar dorpsbewoners met inzet van vrijwilligers, onder andere een supermarkt draaiende houden. Het onderzoek Kleine kernen in beweging is te vinden op de website: www.lvkk.nl.

Op de geheel vernieuwde website is eveneens informatie te vinden over de projecten en activiteiten van LVKK. Van harte aanbevolen. <<< Tiny Leenders bestuurslid VKK-NB en algemeen bestuurslid LVKK

Solidariteit houdt het dorp draaiende BN-De Stem, door Geert Nijland, zaterdag 06 december 2008 De inwoners van ruim vijfhonderd kleine dorpen in Nederland vinden het verlies van basisvoorzieningen acceptabel zolang er maar een auto voor de deur staat. Veel dorpelingen hechten meer waarde aan een bruisend verenigingsleven dan aan de buurtwinkel. Dat blijkt uit een onderzoek van de Landelijke Vereniging voor Kleine Kernen (LVKK). Dré van Nispen van de Achtmaalse dorpsraad plaatst er kanttekeningen bij. “Achtmaal heeft een heel actief verenigingsleven. Daar ligt het niet aan. Voor ons is juist die supermarkt zo belangrijk. Dat geldt zeker voor de ouderen. Zij gaan niet meer zo gemakkelijk effekes naar Zundert voor een boodschap.” Ook de onderzoekers merken op dat de conclusies van het onderzoek lang niet voor alle bevolkingsgroepen opgaan. Oplossingen worden dan ook gezocht in het bundelen van voorzieningen. Zo is het bouwen van multifunctionele centra in zwang. Voorzieningen kunnen vaak behou-



den blijven als ze onder één dak worden samengebracht. In tal van dorpen worden school, crèche, bibliotheek, postkantoor en/of buurthuis in één nieuw gebouw ondergebracht. Een dergelijke maatregel komt bovendien de sociale contacten ten goede. De kerk mag dan leeglopen, de mensen blijven elkaar zo op één locatie ontmoeten. Dré van Nispen ziet wel wat in zo’n multifunctioneel centrum. “Ons dorpshuis De Nachtegaal is sterk verouderd en de school kan ook wel een nieuw onderkomen gebruiken.” De onderzoekers van de LVKK stellen vast dat het individualisme zijn beste tijd heeft gehad. Mensen zouden weer bereid zijn zaken samen aan te pakken in het belang van ons allen. Met die mentaliteit wordt het gemakkelijker om bepaalde problemen in een dorp adequaat aan te pakken. De toenemende vergrijzing in de dorpen is daarvan een goed voorbeeld. De ouderen zijn vaak aangewezen op het openbaar vervoer en dat gaat op het platteland alsmaar achteruit. In Achtmaal zaten ze zelfs enkele jaren zonder openbaar vervoer toen

de oude, vertrouwde streekbus het dorp na een routewijziging voortaan links liet liggen. “Nu coördineert mijn moeder de buurtbusverbindingen met Zundert en Roosendaal. Er zijn dagen dat de buurtbussen de drukte amper aan kunnen. Zowel kinderen als ouderen maken er veel gebruik van. De buurtbus houdt ons dorp leefbaar,” zegt Christ-Jan van Bedaf, eigenaar van de plaatselijke supermarkt Coop. De vergrijzing is sowieso een punt van zorg bij de Achtmaalse dorpsraad. Dré van Nispen: “Hoe kunnen wij er, hier in Achtmaal zelf, voor zorgen dat onze ouderen goed verzorgd worden? De meeste ouderen willen immers in het dorp blijven. Ze voelen niets voor een verhuizing naar Zundert.” Volgens Van Nispen is de onderlinge solidariteit cruciaal. Ook nieuwkomers moeten wat hem betreft nauw betrokken worden bij het wel en wee van het dorp. “Bij de ene gaat dat beter dan bij de andere. Veel nieuwkomers komen terecht in de verlaten boerderijen in het buitengebied. Sommigen zien we nooit in het dorp.” <<< nummer 4 - december 2008

Wat EUROPA zo al betekent voor kleine kernen

COLUMN

Onlangs was ik op uitnodiging van Europarlementariër Lambert van Nistelrooij (woordvoerder Energie, Innovatie, Telecom, Regionale Ontwikkeling, Milieu, Voedselveiligheid en Volksgezondheid en Klimaat voor de EVP/CDA-fractie) op bezoek in Brussel. Daar werd uitleg gegeven over de communicatiemogelijkheden die de Europese ondersteuningsdienst biedt aan onder andere commissarissen en parlementsleden. Via de audiovisuele communicatiemiddelen is het voor de Europarlementariërs mogelijk om goed en adequaat met pers, TV, etc. naar alle landen en met de burgers te communiceren. En omgekeerd. Wellicht kan die mogelijkheid over en weer nog meer gebruikt worden, al moet gezegd worden dat de kleine kernen van Noord-Brabant al ruimschoots gebruik maken van de geboden subsidies voor sociale cohesie en culturele identiteit. Lambert heeft ons laten zien wat het werk van een Europarlementariër zoal inhoudt. Het is veel overleggen met collega’s om de wetten en regels van Europa voor alle landen van de EU uitvoerbaar te maken. Ook economisch is Europa een factor geworden die internationaal meetelt. Nu we in een tijd van lagere economische groei

Europese Fondsen. Daarnaast zijn er nog soortgelijke projecten met POP (Plattelands-Ontwikkeling Project) en via Leader+ projecten tot stand gekomen. Men moet hierbij bijvoorbeeld denken aan het opknappen van dorpshuizen tot multifunctionele voorzieningen.

zitten, merken we dat de euro een stabiele factor is in de wereld en daar profiteren alle eurolanden nu van. We hebben even stil gestaan bij de resultaten van de afgelopen jaren en dan zijn er dank zij Europese subsidies toch een groot aantal projecten in de kleine kernen tot stand gekomen. Alleen al met Ceres subsidie zijn 21 projecten op gebied van sociaal maatschappelijke investeringen tot stand gekomen, vaak met bijdragen van meer dan ½ miljoen euro van de

Voor de komende periode 2009 2015 kan er weer gebruik gemaakt worden van de Europese fondsen voor plattelandsontwikkeling. Hiervoor is echter ook medewerking van de rijksoverheid nodig, omdat die het beheer van de Europese fondsen heeft en er zelf ook cofinanciering aan toe moet voegen. Al met al een goede reden om in juni 2009 bij de verkiezingen voor het Europees parlement op een Brabantse kandidaat te gaan stemmen. Laat in ieder geval de Brabantse stem in Europa doorklinken. Verder wens ik u, mede namens het bestuur van de vereniging kleine kernen noord-brabant op zijn Brabants: “Een zalig uiteinde en een goei begin,“ voor 2009. <<< Wim van Lith, Voorzitter

Nieuwe leden Wij kunnen weer een aantal nieuwe leden verwelkomen: • Dorpsraad Wouw • Dorpsraad Eethen • Dorpsraad Leende • Vereniging Wilbertoord

www.vkknoordbrabant.nl nummer 4 - december 2008



Aanpak voor vergrijzing en ontgroening in Brabant Een toekomstgerichte agenda voor gemeenten. Zijn ze er klaar voor? Is Noord-Brabant klaar voor de gevolgen van de vergrijzing en ontgroening? Dit belangrijke en actuele onderwerp vormde het thema voor de afsluitingsbijeenkomst van het Brabants Kenniscentrum Ouderen (BKO) in de Verkadefabriek in Den Bosch op woensdag 26 november 2008. beeldfuncties van een moment. De heer van Daal (PON) presenteert de resultaten van het demografisch onderzoek terwijl professor de Ruyter met praktische voorbeelden een reflectie geeft van dit onderwerp. Gedeputeerde mevrouw van Haaften krijgt het BKO- slotdocument aangereikt en in het forum discussiëren de sprekers met de zaal. Vragen die velen aanspreken en direct op de praktijk wijzen.

In Brabant wonen steeds meer ouderen en het aantal jongeren loopt de komende jaren terug. In sommige delen van Brabant wordt zelfs een krimp van de bevolking verwacht. Dat geldt vooral voor niet-stedelijke gebieden. Vergrijzing, ontgroening en krimp hebben grote maatschappelijke gevolgen voor onze leden, de kleine kernen. Het is nu aan de gemeenten met kleine kernen, om ermee aan de slag te gaan. Het symposium Een lange termijn visie is noodzakelijk voor deze trend van ‘krimp’. Cijfers van demografische verwachtingen / inschattingen zijn hulpmiddelen, géén wetten. Prognoses zijn geen natuurwetten, maar eigenlijk voor-



De Aanpak De leden en adviseurs van het (ex-) Brabants Kenniscentrum Ouderen bieden graag hun kennis en expertise aan om gemeenten én kleine kernen terzijde te staan. Hierna alvast enkele suggesties van aanpak en belangrijk thema’s. • De gemeente is bij uitstek geschikt om op lokaal niveau, samen met de kleine kernen, het voortouw te nemen en de regie •

•

te voeren. Dat er verschil is tussen stad en platteland is duidelijk. Vergrijzing en krimp tekenen zich vooral af op het platteland. Wel beïnvloeden ze elkaar. Het gaat steeds minder om uitbreiding van de woningvoorraad en veel meer om de kwaliteit van woningen en woonomgeving; geschikt wonen voor iedereen. Partijen als gemeenten, woningcorporaties en projectontwikkelaars kunnen samen sturen op gewenste woningbouw en voorzieningen.

•

•

•

Arbeidsmarkt en arbeidspotentieel dienen te matchen in de dorpen en de omgeving. Sport en cultuurvoorzieningen dienen te zijn afgestemd op de lokale samenleving. Dus misschien minder voetbalvelden en meer seniorfaciliteiten zoals biljart en bridgezalen. Er komen ouderen die gemiddeld vitaler, rijker en beter opgeleid zijn dan voorgaande generaties. Zij zijn het sociale kapitaal, de zilveren kracht van de gemeenschap, die benut kunnen worden om de gemeenschap draaiende te houden.

Vergrijzing en ontgroening is geen vraagstuk van en over ouderen. De uitdaging is om verbindingen tot stand te brengen tussen de verschillende generaties, te zoeken naar mogelijkheden die de leeftijdsverschillen overstijgen. Burgers van alle leeftijden er bij betrekken, benadrukt gedeputeerde van Haaften. Ze geeft extra aandacht aan leefbaarheid in de dorpen en wijst op de Dorp Ontwikkelings Plannen, iDOP’s. Het is duidelijk dat de provincie niet meer om de sociaal-economisch aspecten van de dorpen heen gaat. Ze hebben er gelden voor vrijgemaakt, waar juist leden van VKK gebruik van kunnen maken! VKK speelt haar rol, heeft haar positie in de Provincie!

PS De uitkomsten van de nieuwste bevolkingsprognose zijn verkrijgbaar bij de provincie. Een DVD met beelden van situaties die aanspreken is eveneens <<< beschikbaar. Marijke Timmermans, bestuurslid VKK-NB

nummer 4 - december 2008

Provinciaal Leader programma van start Het Plattelandontwikkelingsprogramma 2 (afgekort POP2) is een Europees overkoepelend subsidieprogramma dat gericht is op de ontwikkeling van het platteland in brede zin. Een onderdeel van dit programma is Leader. Dit subsidieprogramma is specifiek gericht op het ontwikkelen en vernieuwen van het platteland met behoud van het landelijke karakter; de projecten die gesubsidieerd worden moeten duidelijk kleinschalig en innovatief zijn en vanuit de streek zelf komen. De Europese Leader is in de provincie Noord-Brabant aan slechts drie gebieden toegewezen, Kempenland, Baronie, Maashorst en Meierij. De provincie vindt de Leader-aanpak echter zo goed, dat voor de overige reconstructiegebieden die niet in aanmerking komen voor de Europese Leader, een provinciale Leader-regeling is ontwikkeld voor de periode van 2008 – 2011. Het gaat hierbij om de reconstructiegebieden De Peel, Boven-Dommel, Peel en Maas, Meierij, Wijde Biesbosch en Brabantse Delta. Leader thema’s Elk gebied heeft zo haar eigen hoofdthema’s uitgewerkt waarbinnen de projecten dienen te vallen. In De Peel dient het project binnen de thematiek van economie, omgeving en sociale leefbaarheid te passen. Projecten op het gebied van landbouw, sociaal economische vitalisering en uitvoering van samenwerkingsprojecten komen daarmee vooral in aanmerking. Het Leader Ontwikkelingsplan, waarbinnen deze thema’s verder wordt uitgewerkt, worden door elk gebied zelf opgesteld en goedgekeurd door GS. Het Leader Ontwikkelingsplan De Peel is opgesteld door het Streekplatform De Peel. Voor de Baronie wordt de uitvoering van het Leader programma gedaan door Plaatselijke Groep de nummer 4 - december 2008

Meer informatie over Leader in POP2 vindt u op www.netwerkplatteland.nl

Baronie; dit zijn vertegenwoordigers van verschillende maatschappelijke groepen. Zoals Rabobank, de vereniging kleine kernen, de ZLTO, de Katholieke Vrouwen Organisatie, de NHTV, de deelnemende gemeenten, Brabants Particulier Grondbezit en nog vele anderen. Het belangrijkste doel van de Plaatselijke Groep is het bevorderen van de leefbaarheid en het versterken van de economische structuur op het platteland en kleine kernen. Financiering De provincie heeft voor een periode van 2008 – 2011 per gebied een budget van 1,2 miljoen beschikbaar gesteld als co-financiering voor projecten. De provincie wil middels het Leader-programma bijdragen aan de realisatie van projecten. Dat impliceert dat er ook van anderen een inzet verwacht wordt. Voorwaarde is dat vanuit het gebied minimaal een zelfde hoeveelheid aan middelen gegenereerd wordt (lokale overheden en private partijen). De provinciale bijdrage mag per project maximaal 50% zijn van de subsidiabele kosten. De overige kosten zijn deels voor de aanvrager/ initiatiefnemer. Projecten kunnen worden

ingediend door zowel gemeenten als particulieren. Gelet op de co-financieringsmogelijkheden komen in De Peel projecten tussen globaal 6.000 en 150.000 euro in aanmerking. Stand van zaken In De Peel vinden inmiddels de eerste gesprekken plaats of projecten ‘Leader-waardig’ zijn. Ook in de gebieden Boven-Dommel en de Meierij is het programma van start en zijn de eerste projecten ingediend. De Wijde Biesbosch en Brabantse Delta hebben gezamenlijk een Ontwikkelingsplan ingediend en wachten op goedkeuring van GS. Het gebied Peel en Maas is ver gevorderd in het opstellen van een ontwikkelingsplan. Aan welke voorwaarden moet een project voldoen? • Het project wordt uitgevoerd binnen het Leader gebied. • Het project past binnen de doelstellingen en thema’s die voor het gebied zijn vastgesteld. • Het project heeft een experimenteel of innovatief karakter. >>>



>>> • Het project komt ‘bottom-up’ tot stand, wat betekent dat lokale partijen zijn betrokken bij de vormgeving en/of uitvoering van het project. Het moet echt vanuit de streek zelf komen. • Het project kan als voorbeeld dienen voor andere gebieden of voor andere groepen die zich met plattelandsvernieuwing bezighouden. • Verschillende Europese subsidies voor hetzelfde project is niet toegestaan.

•

•

Een project kan minimaal € 15.000 en maximaal € 150.000,- subsidie ontvangen. Het project levert een (in)directe bijdrage tot de economische ontwikkeling van de regio.

Wie kunnen een project indienen? POP2/Leader is een ‘bottom-up’ programma. De projecten moeten ingebracht worden door mensen en organisaties die weten wat er in het gebied nodig is. Dorpsraden, organisaties voor vrouwen of jongeren,

overheden, publieke organisaties, ondernemersverenigingen, natuuren milieuorganisaties, particulieren; iedereen kan een project indienen. Projectideeën Als u een projectidee heeft, dat mogelijk in aanmerking komt voor POP2/Leader subsidie, kunt u contact opnemen met het secretariaat van de vereniging kleine kernen noordbrabant, Peter Franken. <<<

Regiogis, digitale ruimtelijke plannen In gemeenten en andere overheidsinstellingen speelt ruimtelijke informatie een grote rol bij beleidsvorming en besluitvorming. Bij 90% van de gemeentelijke besluiten is een ruimtelijke component betrokken. Van informatie over onroerende zaken tot en met de ondergrondse infrastructuur: het is voor gemeenten van groot belang gebruik te kunnen maken van betrouwbare en actuele informatie om op die wijze hun burgers en bedrijven beter van dienst te kunnen zijn. Landelijke ontwikkelingen Er zijn momenteel ook nog eens veel landelijke ontwikkelingen op het gebied van ruimtelijke informatie. Hierbij valt te denken aan de nieuwe wetgeving betreffende diverse basisregistraties (zoals gebouwen en adressen), de Wet Kenbaarheid Publiekrechtelijke Beperkingen, digitale bestemmingsplannen, enzovoort. Deze ontwikkelingen hebben grote impact op de gemeentelijke gegevenshuishouding. Regionale samenwerking De gemeenten Boxmeer, Cuijk, Grave, Mill en St. Hubert en Sint Anthonis zijn de uitdaging aangegaan om te komen tot een goede samen-



www.regiogis.nl

werking op het gebied van ruimtelijke informatie. Dit om met eenduidige, actuele en betrouwbare gegevens te kunnen werken en op die manier de dienstverlening aan burgers en bedrijven te verbeteren. Vanuit een centraal punt worden de gegevens via een glasvezelverbinding tussen de vijf gemeenten van de ene gemeente naar de andere getransporteerd en via de website kunnen alle medewerkers de gegevens raadplegen. Deze website heeft de naam Regiogis meegekregen. Website De website biedt intern toegang tot diverse kaartlagen (kadastrale kaart,

luchtfoto’s, Grootschalige Basiskaart Nederland enzovoort) met daaraan gekoppeld administratieve gegevens. Zo is bijvoorbeeld met een muisklik op de kaart te achterhalen wie de eigenaar van een bepaald pand is of welke bestemming een perceel kent. De hoeveelheid beschikbare informatie zal in de loop van de tijd steeds verder uitgebreid worden. Sinds november 2008 is het Regiogis operationeel en is het beschikbaar voor medewerkers van de vijf gemeenten van het Land van Cuijk. Na een proefperiode wordt bekeken of het systeem (deels) ook publiekelijk opengesteld kan worden. <<<

nummer 4 - december 2008

Eén website voor alle wegwerkzaamheden Er is voortaan één website waarop alle wegwerkzaamheden in NoordBrabant staan: www.haalmeeruitdeweg.nl. Zowel de wegwerkzaamheden en evenementen aan gemeente-, provinciale en rijkswegen die tot vertraging kunnen leiden, zijn erop te vinden. Brabantbrede samenwerking Het is een uniek project waarachter een Brabantbrede samenwerking schuilt. Beter Bereikbaar ZuidoostBrabant (BBZOB), het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven, Rijkswaterstaat, de provincie NoordBrabant en alle 68 Brabantse gemeenten werken hierin samen. “Hiermee maken we een eind aan het vaak versnipperde informatieaanbod, vanuit de gedachte dat de reiziger op één website inzicht moet kunnen krijgen in alle wegen omdat deze deel uitmaken van één samenhangend wegennet. Zo kan men een bewuste keuze maken over de vertrektijd, de route en het vervoermiddel. En dat zorgt er weer voor dat Brabant bereikbaar blijft,” aldus verkeersgedeputeerde Cora van Nieuwenhuizen. “Het

www.haalmeeruitdeweg.nl

heeft bovendien een positief effect op het milieu en de verkeersveiligheid in Brabant.” Sms-service Via de website of de mobiele telefoon kan iedereen zich aanmelden voor een waarschuwingsservice via sms of email. Men ontvangt dan gratis een email of sms over de werkzaamheden en evenementen op de door de reiziger geselecteerde trajecten/

regio’s. Sinds BBZOB de website in maart 2007 lanceerde voor ZuidoostBrabant, is www.haalmeeruitdeweg.nl al bijna 100.000 keer geraadpleegd. Inmiddels hebben ongeveer 2.000 accounts (zowel personen als bedrijven die de informatie doorgeven aan hun werknemers) zich geabonneerd op de bijbehorende gratis waarschuwingsservice via email of sms. Vanwege dit succes is de site nu verbreed naar de hele provincie. <<<

Kern met Pit 2009-2011 De Koninklijke Nederlandsche Heidemaatschappij (KNHM) roept bewoners die zich verantwoordelijk voelen voor de leefomgeving op mee te doen aan de twaalfde ronde van de wedstrijd Kern met Pit 2009-2011. Iedereen die een concreet plan wil uitvoeren om de leefbaarheid van buurt, wijk of dorp te verbeteren, kan meedoen. KNHM selecteert maximaal tweehonderd projecten die moeten worden uitgevoerd tussen 1 september 2009 en 31 augustus 2010. Bewonersgroepen nummer 4 - december 2008

kunnen, als ze dat willen, ondersteuning krijgen bij de uitvoering. Geslaagde projecten krijgen een prijs en de eretitel ‘Kern met Pit’. Inschrijven is mogelijk tot 1 mei 2009. Vanaf januari 2009 is het inschrijvingsformulier op de website op te halen. <<< Meer informatie: www.knhm.nl e-mail: [email protected] of telefoon: (026) 445 51 46



Lokale cultuur op platteland nog springlevend Overgebleven dorpsleven. Sociaal kapitaal op het hedendaagse platteland. De dorpssamenleving lijkt in niets meer op wat het was. Bijna alle plattelandsbewoners hebben de beschikking over een auto; voor werk, boodschappen en vertier overschrijden velen de dorpsgrenzen. De meeste plattelandsbewoners zijn niet geboren en getogen in het dorp waar ze wonen en er wonen dus mensen met uiteenlopende achtergronden. Dit heeft onmiskenbaar gevolgen voor het sociale leven in de dorpen. Toch roemen veel bewoners nog altijd de saamhorigheid en hulpvaardigheid. Op het platteland kijken mensen nog naar elkaar om, lijkt het nog altijd gangbare beeld. Deze publicatie gaat in op de vraag wat plattelandsbewoners vandaag de dag betekenen voor elkaar en hun omgeving. Zij brengt – op basis van kwantitatieve gegevens – de lokale sociale samenhang in beeld en onderzoekt de relatie tussen de lokale sociale samenhang en de leefbaarheid en sociale vitaliteit in plattelandsgebieden. Plattelandsbewoners ervaren een sterkere samenhang met hun buurtgenoten dan stedelingen en deze samenhang draagt positief bij aan hoe plattelandsbewoners hun leven ervaren. In sociale netwerken zien we de hechte dorpssamenleving echter vrijwel niet terug. •

•

•

•



Plattelandsbewoners zijn iets meer georiënteerd op de lokale gemeenschap dan stedelingen. De relatief sterke samenhang tussen buren draagt bij aan de positieve waardering van plattelandsbewoners voor verschillende aspecten van hun leven. De mate waarin plattelandsbewoners willen en kunnen investeren in de sociale vitaliteit van hun omgeving is niet afhankelijk van de lokale oriëntatie van bewoners. Ondanks grotere afstanden ervaren plattelandsbewoners niet meer problemen met vervoer dan stedelingen.

• •

Lokale culturele tradities zijn op het platteland nog springlevend. Plattelandsbewoners zijn relatief etnocentrisch.

Dit zijn enkele conclusies uit de SCPpublicatie Overgebleven dorpsleven. Sociaal kapitaal op het hedendaagse platteland, die op 1 december jl. is verschenen. In het rapport geven de onderzoekers dr. Lotte Vermeij (SCP) en drs. Gerald Mollenhorst (UU) een beeld van het sociaal kapitaal op het platteland. Voor het kwantitatieve onderzoek werden ruim 2000 personen thuis geïnterviewd. Centraal staat de vraag wat er overbleef van de al dan niet vermeende ‘hechte dorpsgemeenschap’ en welke consequenties dit heeft voor onderwerpen als eenzaamheid, problemen met vervoer, deelname aan het verenigingsleven en etnocentrisme. <<<

De publicatie kunt u in PDF-formaat downloaden op: www.scp.nl/publicaties/boeken/9789037703672.shtml

‘Het Kempenlam’ wint de Kempenlandtrofee 2008 De Kempenlanddag op zondag 5 oktober 2008 is goed bezocht. Een groot aantal mensen nam deel aan de excursies. Er werd genoten van de joodse Klezmerband ‘Ot Azoj’, kinderen konden spelletjes spelen en er was ruimte voor een hapje en een drankje. Veel bezoekers bezochten de informatiemarkt in de koeienstal. Vanwege het herfstige weer was de busexcursie in trek. De twee uur durende rit ging door Grenspark de Kempen, waarbij een gids vertelde over de geschiedenis van de Kempische mens en het landschap. De felbegeerde Kempenlandtrofee werd door Gedeputeerde mevrouw Steffens uitgereikt aan Loek Hilgers, initiatiefnemer van het project Kempenlam. De winnaar is bevlogen als het om behoud en versterking van het Kempische Heideschaap en de Kempische natuur gaat. Het project Kempenlam wordt in de Kempen

gezien als het meest aansprekende project dat heeft bijgedragen aan de grote opknapbeurt in de Kempen. Met het project ‘Kempenlam’ is weer een impuls gegeven aan de ontwikkeling van het platteland in de Kempen. De verwachting is dat er ook, in het vervolg, projecten worden opgestart die een bijdrage leveren aan het opknappen van de Kempen. Het Streekhuis Kempenland en de Provincie Noord-Brabant zullen de initiatiefnemers blijven steunen en adviseren bij hun plannen. <<< nummer 4 - december 2008

Werkplan 2009 Speciale aandacht in 2009 In 2009 schenkt de vereniging speciale aandacht aan het opsporen van witte vlekken in Noord-Brabant, daar waar nog geen dorpsraden zijn of die nog geen lid zijn van de vereniging. Met gerichte communicatie willen we hen beter bereiken of stimuleren dat er een dorpsraad wordt opgericht. Ook financiering van projectactiviteiten is een onderwerp dat via Kernkracht, themabijeenkomsten en de website speciaal onder de aandacht van de leden zal worden gebracht. Tot slot willen we jongeren op het platteland meer betrekken bij onze verenigingsactiviteiten. De vereniging zal daarvoor contact opnemen met intermediaire organisaties zoals BAJK, KPJ en ook met K2, het kenniscentrum Jeugd. De resultaten bieden mogelijk aanleiding om in 2010 gerichte projecten te ontwikkelen.

Gemeenteraadsverkiezingen 2010; dorpsraad aan zet In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 betekent dat voor dorpsraden de ideale kans om in 2009 de belangen van hun dorp zo goed mogelijk te behartigen. De uitdaging is om de lokale leefbaarheidsagenda zoveel mogelijk in het verkiezingsprogramma terecht te laten komen van de verschillende gemeenteraadsfracties. Langs diverse wegen wordt er aandacht besteed aan deze vorm van beleidsbeïnvloeding. Maak eens een ommetje De LVKK, Landschapsbeheer Nederland en het Wandelplatform hebben gezamenlijk een project opgezet om per provincie ommetjes te realiseren. De ondersteuning bij de realisering van drie geselecteerde dorpsommetjes in Brabant (Kruisland, Sterksel en Vorstenbosch) ligt in handen van de vereniging kleine kernen noord-brabant in samenwerking met Brabants Landschap en de Brabantse Milieufederatie. In 2009 en 2010 moeten de ommetjes zijn gerealiseerd. nummer 4 - december 2008

Sociale cohesie in kleine kernen onder druk? Staat de sociale cohesie in de kleine kernen onder druk en zo ja, is dit dan een probleem? Het aandachtsveld bewoners onderling speelt nog steeds op het platteland een grote rol. Er is nog steeds veel zelfwerkzaamheid op het platteland. Maar inwoners van kleine kernen leven niet op een eiland en ook maatschappelijke ontwikkelingen hebben invloed op hun leefpatroon. Tegen het licht van deze ontwikkelingen vraagt de vereniging aan de dorpsraden hoe zij denken over de sociale cohesie in hun eigen kern. Interactief kennisplatform bewonersinitiatieven Als pilot is het project interactief kennisplatform bewonersinitiatieven in 2008 met succes afgerond. Opschaling van het kennisplatform is een volgend doel. Ook de Landelijke Vereniging voor Kleine Kernen ziet graag dat het kennisplatform zich ontwikkelt tot een landelijk dekkend expertisecentrum. Regionale dorpendagen In samenwerking met de Brabantse reconstructie- en gebiedscommissies wil de vereniging twee tot drie maal per jaar actief participeren in de opzet van regionale dorpendagen zoals deze hebben plaatsgevonden in de Brabantse Delta, de Peel en Kempenland. Voor 2009 staat in ieder geval de regio Wijde Biesbosch, 20 april in Hank, op de agenda. Zorg voor elkaar in kleine kernen Solidariteit is één van de kernwaarden bij de verdeling van zorg. De vereniging ziet solidariteit onder andere tot zijn recht komen door het komend jaar een blauwdruk te leveren aan dorpsraden om hun te enthousiast te maken om in hun kern een Zorgcoöperatie op te gaan zetten. BrabantDorp Al eerder heeft de vereniging tijdens een regionale dorpendag geconstateerd, dat er in Noord-Brabant

ook ruimte zou moeten zijn voor het thema BrabantDorp. Samen met BrabantStad het Brabantse Mozaïek versterken; samen Brabant sterker maken. De vereniging wil BrabantDorp als kwaliteitsmerk voor het Brabantse platteland verder uitwerken en gestalte geven. Onderzoek wonen voor starters en senioren Voor de vereniging is de woningbouwontwikkeling in kleine kernen belangrijk om inzicht te krijgen met name voor starters en senioren. Hoeveel woningen zijn er voor hen de afgelopen jaren gebouwd? Hoe zijn deze woningen tot stand gekomen? In hoeverre zijn de dorpsraden betrokken bij de woningbouwplannen? Voor de uitvoerbaarheid van dit onderzoek wordt gekozen voor één Brabantse regio die representatief wordt geacht voor de provincie en waar tevens de eerste tekenen van krimp plaatsvinden. <<< Het complete werkplan 2009 kunt u downloaden op de website www.vkknoordbrabant.nl.



Brabantse Dorpen Derby Op 1 oktober is de Brabantse Dorpen Derby van start gegaan. De Brabantse Dorpen Derby begint met de zoektocht naar de meest originele en inspirerende projecten van burgers om hun leefomgeving te verbeteren. Het project of activiteit kan gaan over saamhorigheid, natuur en milieu, sport, cultuur, bedrijvigheid of toerisme. Maar ook over recreëren, wonen, spelen, werken en zorgen. Tussen 1 oktober en 1 januari kunnen projecten worden ingediend, waaruit een jury de 10 beste kiest. Deze 10 genomineerden starten in februari, ondersteund door de provincie, met de uitvoering van hun project.

De provincie Noord-Brabant zet hoog in om de leefbaarheid in dorpen (helpen) te vergroten, samen met de dorpelingen en hun organisaties. De komende jaren is daar 26 miljoen euro voor beschikbaar. De Brabantse Dorpen Derby is een nieuw initiatief van de provincie om mensen te stimuleren zich in te zetten voor hun eigen dorp, waarmee echt het verschil gemaakt kan worden. De provincie daagt dorpelingen uit om aan de slag te gaan en activiteiten te bedenken waardoor de leefbaarheid in hun dorp verbetert.

gemaakt. We brengen de projecten in beeld via de website om anderen te inspireren en tot actie aan te zetten. Ook Omroep Brabant besteedt aandacht aan de wedstrijd. Woon jij in een dorp of kern? Zet dan de achterban van jouw vereniging, dorpsraad of club op het spoor van de Brabantse Dorpen Derby.

Bezoekers van de website www. brabant.nl/dorpenderby kiezen de winnaar, die in juni 2009 bekent wordt

Tot half november zijn er 85 aanmeldingen binnengekomen, projecten uit alle delen van de provincie. <<<

Regionale thema-avonden goed bezocht De thema-avonden op 12 november in Fijnaart en op 19 november in Oirschot zijn door onze leden redelijk tot goed bezocht. Na de verwelkoming van voorzitter Wim van Lith kreeg de voorzitter van de Landelijk Vereniging voor Kleine Kernen het woord. Driek van de Vondervoort ging in zijn betoog die als titel had Hoe doede gúllie dè? onder andere dieper in op de relatie met de plaatselijke overheid. Ondersteund door een PowerPoint presentatie deed Driek eerst de organisatie en de doelstelling van de landelijke vereniging uit de doeken. Vervolgens liet hij het belang, het profiel en de taken van een dorpenbelangenvereniging zien, die als belangrijkste doel heeft; het bevorderen van de leefbaarheid. Vervolgens kwam de rol van de gemeente en van de dorpsraad aan bod. Driek sloot zijn betoog af met enkele tips. De PowerPoint presentatie kunt u op de website van de vereniging kleine kernen noord-brabant (nog eens) bekijken. <<<

10

De regionale thema-avond in Oirschot

nummer 4 - december 2008

Symposium ‘Openbaar vervoer en marketing’ Provincie voert de regie over busvervoer in Brabant Reizigersoverleg Brabant (ROB), dat de belangen behartigt van de busreiziger in de provincie, organiseerde op 22 september haar symposium in ’s-Hertogenbosch. Vier sprekers presenteerden hun visie over hoe het openbaar vervoer in de markt staat. Omdat de provincie in Brabant de regie voert over het busvervoer, laat ROB met het symposium een bredere kijk zien op het marktmechanisme én hoe de provincie haar rol kan spelen. Behalve leden van ROB waren er politici, beleidsmedewerkers van de provincie, vervoerders en vertegenwoordigers van advies- en communicatiebureaus aanwezig. Kortom: een levendig debat, waarbij de verbetering van het stad- en streekvervoer wat prijzen betreft én de toegankelijkheid op het platteland, op de voorgrond stonden. Visies Uit het verhaal van Hans Rat, algemeen secretaris-generaal van het International Association of Public Transport (UITP), blijkt dat Nederland nog een lange weg te gaan heeft op het gebied van marketing. Hij maakte duidelijk dat het OV continu in beweging is en dat in veel projecten de reiziger wordt vergeten. Zijn verhalen en anekdotes zorgden voor een amusante inhoudelijke toespraak. Annemarie Moons, gedeputeerde van de provincie NoordBrabant, heeft het OV in haar portefeuille. “Waarom neemt het imago en de veiligheid af en hoe kan dat veranderen?” is haar vraag. Marketingbureau Flow Resulting is ingezet om hier meer zicht in te krijgen. Meer mensen in de bus moet aantrekkelijk zijn, is de marketingfilosofie van de Provincie Noord-Brabant. Annemarie Moons spreekt over een toename van 11% in de komende vier jaar. Na de pauze geeft, Jeltje van Nieuwenhoven, OV-ambassadeur, uitleg over de kansen die zij ziet voor het OV. Zonder een goede kwaliteit van het OV zullen gebruikers geen vaste reizigers worden. Zorg bijvoorbeeld voor fietsenstallingen in de dorpen, alleen dan wordt de doelgroep, zoals bewoners van kleine kernen op het platteland, bereikt. Tot slot liet het Reizigersoverleg professor Brabant Roger de Bruyn van de Universiteit van Antwerpen aan het woord met zijn ‘Creatief Denken’. De deelnemers die aan zijn lippen hangen, geeft hij de duidelijke boodschap mee om bij marketing verder te kijken dan zijn of haar neus lang is. Dagvoorzitter Marc Maartens met een grote kennis van OV zaken, geeft met vragen en weetjes een extra draai aan de inhoudelijke discussie. Reizigersoverleg Brabant hoopt nummer 4 - december 2008

Annemarie Moons, gedeputeerde van de provincie Noord-Brabant

dat deze middag een positieve bijdrage zal leveren aan de besluitvorming rondom de OV marketingplannen van de provincie en zal het proces op de voet blijven volgen. Speerpunten van Reizigersoverleg Brabant Voorzitter Stefan Vermeulen geeft bij de afsluiting aan wat de hoogste prioriteiten zijn van de ROB activiteiten. . Hoogwaardig openbaar vervoer in de regio NO Brabant 2. Dat wat we in de markt zetten, moeten we snel aanpakken 3. Marketing is rendement nastreven. De vereniging kleine kernen is vertegenwoordigd in het ROB Zij heeft een belangrijke taak om vooral de bereikbaarheid van de kleine kernen tegen betaalbare prijzen vast te houden. De vereniging kleine kernen noord-brabant praat mee in diverse commissies van het ROB. Daarom: Laat het Reizigersoverleg Brabant of de vereniging kleine kernen noord-brabant weten als buslijnen of buurtbussen verdwijnen, haltes verschuiven, regiotaxi’s onbetaalbaar zijn, veiligheid wordt aangetast et cetera. Met het sluiten van het symposium is het onderwerp nog lang niet gesloten. <<< Marijke Timmermans, bestuurslid VKK-NB

11

De vereniging kleine kernen noord-brabant wenst u fijne feestdagen en een voorspoedig en gezond

2009 KERNKRACHT is een uitgave van de vereniging kleine kernen noord-brabant en komt tot stand met financiële ondersteuning van de provincie Noord-Brabant.

Met medewerking van: Peter Franken Hans de Kuyper Tiny Leenders Wim van Lith Marijke Timmermans Frans Vriens Realisatie: Ursem Communicatie vereniging kleine kernen noord-brabant Stationsstraat 15 Postbus 90123 5000 LA Tilburg Telefoon: (013) 535 15 35 E-mail: [email protected]

12

Agenda 2009 Woensdag 28 januari Algemene bestuursvergadering

Woensdag 27 mei Algemene bestuursvergadering

Woensdag 11 maart Algemene bestuursvergadering

Woensdag 17 juni Algemene bestuursvergadering

Woensdag 15 april Algemene Ledenvergadering Thema: Gemeenteraad Maandag 20 april Regionale dorpendag Wijde Biesbosch Locatie: Partycentrum ‘t Uivernest 4273 CA Hank

Thema-avonden: Woensdag 11 november en Woensdag 18 november

Woensdag 22 april Algemene bestuursvergadering

nummer 4 - december 2008