Nia Domo in de steigers

Nia Domo in de steigers

Nia Domo in de steigers ir. H. de Kuyper mevrouw drs. A. van der Kooij

PON Instituut voor advies, onderzoek en ontwikkeling in Noord-Brabant MOVISIE, kennis en advies voor maatschappelijke ontwikkeling

oktober 2007

PON en MOVISIE hebben dit onderzoek verricht in opdracht van de gemeente Boekel.

© 2007 PON Instituut voor advies, onderzoek en ontwikkeling in Noord-Brabant. Het auteursrecht van deze publicatie berust bij het PON. Gehele of gedeeltelijke overname van teksten is toegestaan, mits daarbij de bron wordt vermeld. Vermenigvuldiging en publicatie in een andere vorm dan dit rapport is slechts toegestaan na schriftelijke toestemming van het PON.

PON Postbus 90123 5000 LA Tilburg Telefoon: (013) 535 15 35 Fax: (013) 535 81 69 E-mail: [email protected] Internet: www.ponbrabant.nl

MOVISIE Postbus 19129 3501 DC Utrecht Telefoon: (030) 789 20 00 Fax: (030) 789 21 11 E-mail: [email protected] Internet: www.movisie.nl

Inhoud 1 1.1 1.2 1.2.1 1.2.2 1.2.3 1.3 1.4

2 2.1 2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4 2.2.5

3 3.1 3.2 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4 3.2.5 3.2.6 3.2.7 3.3

4 4.1 4.2 4.3

Inleiding Aanleiding en opdracht Werkwijze Brede inventarisatie Aansluiting zoeken bij de WMO De wensen van niet-georganiseerde bewoners Organisatie Leeswijzer

5 5 6 6 6 7 7 7

Wensen van gebruikers van voorzieningen Het gebruik en de wensen samengevat Nadere toelichting Welzijn Cultuur Zorg Sport Dienstverlening

8 8 15 15 16 17 17 17

Nia Domo en de WMO Inleiding Leefbaar Boekel Voorzieningen- en dienstenniveau Sociale samenhang Vrijwilligerswerk Oud worden in Boekel Opgroeien in Boekel Nia Domo Het dorpsplein Conclusies

18 18 19 20 20 21 21 22 22 23 23

Conclusies en aanbevelingen Wensen van gebruikers Nia Domo en de WMO Aanbevelingen voor vervolg

25 25 25 26

Bijlage 1:

Overzicht van gesprekspartners

29

Bijlage 2:

De groepsbijeenkomsten

31

1

Inleiding

1.1 Aanleiding en opdracht Partycentrum Nia Domo is centraal gelegen in Boekel. Het gebouw werd op 19 januari 1960 officieel in gebruik genomen als gemeenschapshuis. In de loop van de tijd is Nia Domo diverse malen uitgebouwd en aangepast. Het is uitgegroeid tot een multifunctioneel ontmoetingscentrum, dat de functie van gemeenschapshuis combineert met een commerciële horecafunctie. Het gebouw is eigendom van de Stichting Nia Domo; het dagelijks beheer van de accommodatie is in handen van een manager. Opnieuw is het moment aangebroken om het gebouw te moderniseren en te verbouwen. Belangrijke aanleidingen daarvoor zijn het gegeven dat de grote zaal renovatie behoeft en de wens om de exploitatie ook op de langere termijn zeker te stellen. Het bestuur van Nia Domo denkt aan het verder uitbouwen van de horecafunctie met een hotel en conferentiecentrum. Daarnaast wil men de sociale functie van Nia Domo in Boekel versterken door het creëren van een overdekt dorpsplein: een plein waar bewoners elkaar kunnen ontmoeten en waar ze tevens terecht kunnen met allerhande informatievragen. Het bestuur heeft zijn ideeën voor de verbouwing vertaald in een eerste ruimtelijke schets en heeft gesprekken gevoerd met de huidige gebruikers over hun wensen en behoeften. Ook is het bestuur in gesprek gegaan met de bibliotheek, die geïnteresseerd lijkt te zijn in een verhuizing naar Nia Domo. Het bestuur is bovendien met het gemeentebestuur van Boekel in gesprek getreden over zijn plannen. Tijdens die gesprekken is duidelijk geworden dat het college van B&W zich goed kan vinden in de ambities van het bestuur van Nia Domo. De gemeente wil deze kans echter benutten om ruimer te kijken naar de wensen en behoeften uit de Boekelse gemeenschap en de mogelijkheden van een vernieuwd Nia Domo. Bij deze verbreding staan twee vragen centraal: 1 Welke andere potentiële gebruikers zijn geïnteresseerd in een vernieuwd Nia Domo? 2 Hoe kan Nia Domo aansluiten op de ontwikkelingen rond de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO)? Het gemeentebestuur en het bestuur van Nia Domo zijn het eens geworden over de bredere insteek, omdat die benadering veel voordelen heeft. Daardoor immers wordt de betekenis en waarde van Nia Domo voor de Boekelse gemeenschap in de toekomst alleen maar groter. Hier geldt het motto: ‘Bouwen aan een gebouw is bouwen aan de gemeenschap’. Het college van B&W van Boekel heeft de externe adviseurs PON en MOVISIE opdracht gegeven het onderzoek, dat antwoord geeft op beide vragen, uit te voeren.

PON-rapportage: NIA DOMO IN DE STEIGERS

5

1.2 Werkwijze Direct nadat de opdracht aan PON en MOVISIE was verstrekt, heeft het gemeentebestuur van Boekel de Boekelse gemeenschap via de media geïnformeerd over het voorgenomen onderzoek. De instanties en verenigingen waarmee gesproken zou worden zijn daarover eveneens vooraf schriftelijk door de gemeente op de hoogte gebracht.

1.2.1 Brede inventarisatie De gemeente vindt het in het kader van de planontwikkeling voor Nia Domo van belang om de wensen van de hele Boekelse gemeenschap, zowel die van verenigingen, instellingen en organisaties als die van bewoners, in beeld te brengen. Het was dus zaak niet alleen te spreken met de huidige gebruikers van Nia Domo, maar ook met degenen die nu gebruik maken van een andere accommodatie in Boekel. Tot die andere accommodaties rekenen we het jeugdhobbygebouw, verenigingsgebouw Sint Jan, de ontmoetingsruimte voor ouderen Boszicht, zorgcentrum Sint Petrus, de bibliotheek en (tot op zekere hoogte) de sportzalen. Met de gebruikers van al deze accommodaties zijn gesprekken gevoerd; wat de sportzalen betreft is gesproken met de beherende instantie (bijlage 1 geeft een overzicht van de informanten). De gesprekken hadden tot doel zicht te krijgen op het huidige gebruik, de tevredenheid over de huidige accommodatie, een mogelijke belangstelling voor een vernieuwd Nia Domo en eventuele wensen ten aanzien van zo’n nieuwe accommodatie. Belangrijk aandachtspunt bij de gesprekken was de mogelijkheid van gedeeld ruimtegebruik, omdat dat de multifunctionaliteit van het gebouw ten goede zal komen.

1.2.2 Aansluiting zoeken bij de WMO Voor beantwoording van de tweede vraag, het zoeken van aansluiting van Nia Domo op de WMO, was het van belang zicht te krijgen op de ideeën en wensen van de hierbij relevante partners, namelijk de instanties die actief zijn op het gebied van zorg, welzijn en dienstverlening. Daarbij gaat het zowel om partijen die de aanbodzijde vertegenwoordigen, als om partijen van de vraagzijde, zoals het georganiseerd vrijwilligerswerk en het gehandicaptenplatform. Met deze instanties is op 6 juni 2007 een groepsgesprek belegd (bijlage 2 geeft een overzicht van de aanwezige organisaties). Dit gesprek had tot doel om meer zicht te krijgen op de actuele ontwikkelingen en ideeën te genereren ten aanzien van de invulling van de verschillende prestatievelden van de WMO. Daarbij waren relevant: - de informatie- en adviesfunctie (meestal ingevuld met een WMO-loket); - hoe kan het beste worden ingespeeld op de wensen van de ‘nieuwe ouderen’? - het bevorderen van de inzet van vrijwilligers; - het bevorderen van sociale samenhang onder meer door het verder ontwikkelen van de ontmoetingsfunctie van Nia Domo; - het bevorderen van zelfredzaamheid en participatie van met name de groepen kwetsbare burgers.

6


1.2.3 De wensen van niet-georganiseerde bewoners Omdat het ook van belang was om de niet-georganiseerde inwoners van Boekel te bevragen naar hun behoeften en wensen, zowel wat betreft de eerste als de tweede onderzoeksvraag, werd tevens een bewonersavond belegd, op 20 juni 2007. Ook hier is vooral gesproken over relevante ontwikkelingen in het Boekelse en de kansen die een vernieuwd Nia Domo daarbij zou kunnen bieden. De werkzaamheden werden afgerond met het eindverslag, waarin de belangrijkste conclusies zijn verwoord en aanbevelingen voor het vervolg zijn gedaan.

1.3 Organisatie PON en MOVISIE hebben de opdracht in coproductie uitgevoerd. Het PON fungeerde daarbij als hoofdaannemer. Door zijn inmiddels vergaarde kennis van de gemeenschap heeft het PON vooral de gesprekken met de Boekelse verenigingen, instellingen en organisaties gevoerd. MOVISIE heeft de door haar opgebouwde expertise rond de ontwikkeling van multifunctionele accommodaties (zoals het Kulturhus in Olst) en de WMO ingezet bij de gedachtevorming en planontwikkeling. De groepsgesprekken werden door PON en MOVISIE gezamenlijk gehouden. Op gezette tijden is de voortgang van de werkzaamheden besproken met de opdrachtgever, het college van B&W. Bij deze overleggen was ook steeds het bestuur van Nia Domo vertegenwoordigd.

1.4 Leeswijzer Na deze inleiding geeft hoofdstuk 2 inzicht in de wensen van de gebruikers van de verschillende voorzieningen in Boekel. Vervolgens brengt hoofdstuk 3 in beeld welke rol Nia Domo zou kunnen spelen bij de uitvoering van de WMO. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de input die is geleverd tijdens de twee groepsgesprekken. Het rapport sluit af met hoofdstuk 4, waarin de belangrijkste conclusies zijn samengevat en een aantal aanbevelingen voor vervolg wordt gedaan.


7

2

Wensen van gebruikers van voorzieningen Dit hoofdstuk geeft inzicht in de wensen die de gebruikers van de verschillende voorzieningen in Boekel naar voren hebben gebracht. Daarbij gaat het vooral om het huidige aanbod van accommodaties en het huidige ruimtegebruik, alsmede om wensen voor de toekomst. De informatie is gebaseerd op persoonlijke gesprekken. Paragraaf 2.1 geeft een samengevat overzicht van het gebruik en de wensen op achtereenvolgens de terreinen van welzijn, cultuur, zorg en sport. In paragraaf 2.2 worden de wensen nader toegelicht.

2.1 Het gebruik en de wensen samengevat Gebruiker

Huidig gebruik

Wensen

Fides Kinderopvang

Kdv ’t Stappertje zit sinds 2003 in Nia Domo, 5 dagen per week, voor sommige dagdelen is er een wachtlijst. Bso De Stap zit bij basisschool Octopus, in augustus 2007 start een tweede groep bij basisschool Uilenspiegel.

Jeugdhobbyclub

Blijft graag in Nia Domo, de ruimte voldoet goed; bso koppelen aan de school is logisch. De verwachting is dat de behoefte aan kinderopvang groeit, er moet nagedacht gaan worden over uitbreiding. Is geïnteresseerd in de toekomstplannen van de gemeente voor een Educatief KindPark. Dat vergt echter nog veel tijd, bovendien is het de vraag of er op de beoogde plaats genoeg ruimte is voor alle beoogde functies. Hoewel het pand oud is, is het zeer geschikt. Er zijn meerdere ruimten en je hoeft niet echt voorzichtig te zijn. Ook de ligging is ideaal. Wil hier dan ook graag blijven.

Organiseert twee maal per week hobby- en knutselactiviteiten voor jongeren van 7 tot 12 jaar; heeft meer dan 200 leden en 38 vrijwillige leiders. Maakt gebruik van een apart gebouw, eigendom van de gemeente. Betaalt geen huur, alleen energielasten. Organiseert een maal per Is tevreden over de ruimte in jaar voor kinderen in de leef- Sint Jan, wil daar graag tijd van de basisschool een blijven. vakantieweek in de bossen. Er nemen zo’n 350 kinderen deel, iedere dag begeleidt door zo’n 100 vrijwilligers.

Welzijn

Joepie vakantieweek

8


Gebruiker

Katholieke Bond van Ouderen Boekel

Stichting Impuls, jongerenwerk

Stichting Jeugd- en Jongerenwerk Boekel/Venhorst


Huidig gebruik Werkgroep van 9 mensen vergadert regulier eens per maand in een ruimte in Sint Jan, heeft in de periode mei t/m augustus behoefte aan een extra lokaal daar. Beschikt verder over opbergruimte in Sint Jan, grote spullen zijn bij een particulier opgeslagen. Organiseert diverse activiteiten voor ouderen; telt ruim 800 leden, dat aantal groeit. Maakt sinds 1998 gebruik van Boszicht, is eigendom van de gemeente, de KBO huurt. Bij de bouw is rekening gehouden met de wensen van de KBO. Het gebouw wordt intensief gebruikt, wordt in de toekomst misschien te klein. Gebruikt voor grote activiteiten (zo’n 3 maal per jaar) Nia Domo. Sinds 3 jaar is er een jongerenwerker in Boekel werkzaam voor 16 uur per week. De werker richt zich vooral op de opvang van tieners (12 tot 16 jaar) in de Basement op maandagavond en dinsdagmiddag. De avond wordt bezocht door 20 à 30 middelbare scholieren, de middag door een klein aantal leerlingen uit groep 8 van de basisschool. Verder wordt informatie en voorlichting op basisscholen verzorgd. Dit voorziet in een grote behoefte. De Stichting is in 2000 opgericht op verzoek van de gemeente met als doel discoavonden voor 12 tot 16jarigen te organiseren. Vanaf 2004 vinden die avonden plaats in de Basement.

Wensen

Men is zeer tevreden met de accommodatie. Alles draait op vrijwilligers, zodat de consumpties goedkoop zijn. Overstappen is niet aan de orde, tenzij Boszicht te klein wordt. De grote zaal van Nia Domo is nu soms te klein.

Ruimte voldoet, is echter onoverzichtelijk waardoor 2 begeleiders nodig zijn. Jammer is dat er geen ramen zijn. Ook is het jammer dat de ruimte gedeeld moet worden met anderen. Dat heeft gevolgen voor de openingstijden. Bovendien kunnen jongeren de ruimte niet zelf inrichten. Daarnaast is er behoefte aan ruimte voor opvang van hanggroepjongeren.

Ruimte voldoet, alleen jammer dat die gedeeld moet worden met anderen. Een ruimte alleen voor jongeren kan beter op hun wensen worden afgestemd.

9

Gebruiker

Stichting Maatschappelijk Werk Oss en omstreken

Stichting Welzijn Ouderen Boekel/Uden/Veghel

10

Huidig gebruik

Wensen

De belangstelling is echter drastisch teruggelopen van 300 man in het begin tot 10 à 20 nu en de frequentie van de avonden is teruggebracht van eens per twee weken naar eens per maand. Eens per jaar organiseert men een jeugdmanifestatie in de openlucht. Ook hiervoor loopt de belangstelling terug. Het bestuur beraadt zich op de toekomst. Houdt twee dagen per week spreekuur in zorgcentrum Sint Petrus.

Maakt vrijwel geen gebruik van ruimten, organiseert vooral activiteiten voor mensen thuis (maaltijden, alarmering). Gebruikt voor project ‘Onderonsjes’ wekelijks een ruimte in Nia Domo (koffieochtend voor ouderen met een thema, begeleid door vrijwilligers). Gebruikt verder ad hoc ruimte in Nia Domo (bijvoorbeeld voor de jaarlijkse vrijwilligersavond).

Ruimte bevalt goed, nadeel is dat de wachtruimte weinig privacy biedt. Bovendien is het op maandag erg druk vanwege het bloedprikken. Vindt het bijeenbrengen van meerdere disciplines in Nia Domo erg interessant, wil daar graag aan deelnemen. Heeft dan behoefte aan een spreekkamer (kan gedeeld worden met anderen) en een wachtruimte met voldoende privacy. Biedt in de toekomst mogelijk ook schoolmaatschappelijk werk in Boekel aan (offerte is ingediend), de bezetting van de ruimte wordt dan groter. Heeft geen plannen voor uitbreiding van de activiteiten in Boekel.


Gebruiker

Huidig gebruik

Wensen

Basisbibliotheek De Lage Beemden

Huurt nu ruimte van een particulier, huurcontract loopt tot 1-1-2010. Ruimte voldoet, is niet zo duur, ligging in Boekel is goed.

Centrum voor Kunstzinnige Vorming Uden (CVKU)

Organiseert activiteiten op gebied van dans (ballet) en muziek (piano, slagwerk). Voor muziek zijn er 92 leerlingen, voor dans 21. Gebruikt drie ruimten in Sint Jan. Betaalt geen huur, alleen energielasten. De ruimten zijn te klein (de groepen zijn kleiner dan gebruikelijk). Bovendien zit CVKU daar ’s avonds vaak alleen, geeft een onveilig gevoel.

Harmonie Eendracht Maakt Macht

Telt meer dan 100 leden, waarvan 85 musicerend. Maakt ruim 20 uur per week gebruik van de kelderruimte van Nia Domo, deelt die ruimte met de Basement. Ruimte voldoet aan geluidsnormen, wel zijn matten nodig tegen het galmen. Betaalt geen huur, alleen energielasten. Geeft jaarlijks drie concerten in de grote zaal van Nia Domo, het podium is te klein.

Is op zich tevreden, maar wil meer zichtbaar in het dorp zijn en zoekt samenwerking met anderen. Een vernieuwd Nia Domo biedt daarvoor goede kansen. Is goed voor de zichtbaarheid, samenwerking, efficiency. Heeft ruimtelijk programma opgesteld, komt uit op iets meer dan 500 m2. Gewenst zijn een ontmoetingsruimte (gedeeld met anderen), ruimte voor de collectie en kantoorruimte. Is graag van meet af aan betrokken bij de uitwerking van de plannen. Plek in Nia Domo heeft zeker meerwaarde, is zeer geïnteresseerd, mits de voorwaarden dezelfde blijven. Er zijn drie ruimten nodig, groter dan nu. In verband met de opslag van instrumenten twee ruimten alleen voor CVKU, een kan gedeeld worden. De ruimte voor ballet dient voorzien te zijn van een zwevende vloer. Voor slagwerklessen kan de kelder van de harmonie prima worden gebruikt. Door de plaatsing van het jeugddiscomeubel kan niet in de gebruikelijke opsteling worden gerepeteerd. Dat is lastig, maar niet onoverkomelijk. Verder is de samenwerking met het jeugdhonk goed. Wil graag in deze ruimte blijven.

Cultuur


11

Gebruiker

Huidig gebruik

Wensen

Heemkundekring Sint Achten Gebruikt een aantal ruimten op Boeckel in Sint Jan, voor exposities, archief en werk (totaal 210 m2). Ruimten voldoen goed, pand heeft uitstraling die past bij heemkunde. Betaalt geen huur, alleen energielasten.

Volksuniversiteit Boekel/ Venhorst

Stookkosten zijn vrij hoog, isolatie zou beter kunnen. Heeft behoefte aan meer ruimte (zo’n 100 m2 erbij), liefst in Sint Jan. Kan dat niet, dan heeft een ander oud pand de voorkeur. Ruimten kunnen niet gedeeld worden met anderen. Er is voldoende ruimte, mits goed gepland wordt. Bovendien kan uitgeweken worden naar andere ruimte in Sint Jan. Blijft het liefste hier zitten.

Heeft jaarlijks 550-600 cursisten, de meesten in Sint Jan. Gebruikt daar drie lokalen van maandag t/m donderdag, overdag maar vooral ’s avonds. Een van de drie is ‘doelokaal’, bijvoorbeeld voor schilderen. Betaalt geen huur, alleen energielasten.

Zorg Algemene Nederlandse Gehandicapten Organisatie Boekel

Consultatiebureau voor ouderen

GGD Hart voor Brabant (JGZ)

12

Telt zo’n 100 leden, vooral mensen met een smalle beurs. Organiseert vijf dagen per week activiteiten. Beschikt sinds 1997 over een eigen ruimte in Sint Jan, inclusief buitenruimte met jeu de boulesbaan. Betaalt geen huur, alleen energielasten. Treedt op als hoofdhuurder van Sint Jan, zorgt ervoor dat de energielasten worden verdeeld over de diverse gebruikers. Is een initiatief van SWO met Welstaete, vindt plaats in zorgcentrum Sint Petrus. Wekelijks wordt er spreekuur gehouden. Jeugdgezondheidszorg richt zich op groep 2 van de basisschool. Gebruikt hiervoor een ruimte in zorgcentrum Sint Petrus.

De onderlinge afstemming in Sin Jan loopt prima, alles draait hier om vrijwilligers. Wil hier graag blijven, ruimte is goed en betaalbaar. Gebouw is prima toegankelijk voor rolstoelen. Een kleine wens: een afdakje bij de buitendeur, voor de rokers.

Is net gestart, de belangstelling is groot. In de toekomst wellicht onderbrengen op een neutralere plek. De combinatie JGZ-zorgcentrum ligt niet voor de hand. Nia Domo biedt meerwaarde. Is dan ook geïnteresseerd, mits de thuiszorg (JGZ, een belangrijke samenwerkingspartner) dat ook is.


Gebruiker

GGZ Oost-Brabant Huize Padua

MEE Noordoost Brabant

Stichting Platform voor Gehandicapten


Huidig gebruik Eén dagdeel per jaar is er een grootschalige vaccinatiecampagne voor de 9jarige kinderen, gebruikt daarvoor de sporthal.

Wensen

Nodig zijn twee gelijkwaardige onderzoeksruimten (minimale lengte 5 meter in verband met ogentest), bij voorkeur naast elkaar, voorzien van een internetaansluiting voor registratie. Ruimten moeten voldoen aan hygiëne-eisen en privacy. Verder een wachtruimte. Gebruikelijke huur is 40 euro/dagdeel. Ruimten kunnen gedeeld worden met anderen. Maakt nauwelijks gebruik Versterken ontmoetingsvan Nia Domo, soms van de functie van Nia Domo is bowlingbaan of voor een belangrijk, ook voor GGZetentje of bepaalde activicliënten. teiten. Met de kermis Als Nia Domo wordt verbeworden zo’n 90 cliënten door terd, wordt het aantrekkede gemeente ontvangen op lijker voor activiteiten, zoals het terras van Nia Domo. De conferenties. ervaringen hiermee zijn GGZ kan Nia Domo ook wat prima. bieden, bijvoorbeeld op gebied van dagbesteding. Biedt informatie, advies, Wil meer doen dan huisbegeleiding, bemiddeling en bezoeken afleggen, wil ondersteuning aan mensen zichtbaar zijn, bijvoorbeeld met een beperking en hun digitaal, via spreekuren of omgeving. Manifesteert zich deelname in een loket. nog niet zo lokaal, wil dat Is geïnteresseerd in deelwel gaan doen. Werkgebied: name aan ontwikkeling Nia 19 gemeenten. Participeert Domo richting WMO. in drie gemeenten (BernDe behoefte aan activiteiten heze, Maasdonk en Oss) in van MEE groeit, datzelfde het gemeentelijk WMOgeldt voor de complexiteit loket. (multiproblem-situaties). Hielp in 2006 47 cliënten uit de gemeente Boekel, veel waren jonger dan 15 jaar. Opgericht in 1992. Bestuur Wil hier graag blijven, Sint van 10 man, nog eens 10 in Jan is het enige gebouw in diverse werkgroepen. Boekel met het ITS-keurmerk Activiteiten zijn vooral (Internationaal Toegankevergaderen, adviseren en lijkheids Symbool). overleggen. Is vaste gebruiker van een ruimte in Sint Jan, gedeeld met vluchtelingenwerk, Joepie, schoolarts, jeugdtandarts et cetera.

13

Gebruiker

Huidig gebruik

Wensen

De bezettingsgraad is goed, invulling gebeurt in onderling overleg. Betaalt geen huur, alleen energielasten. Thuiszorg Brabant Noordoost Maakt gebruik van ruimte in (JGZ) zorgcentrum Sint Petrus. Ruimte voldoet, maar is eigenlijk te groot. Bovendien is er inhoudelijk geen enkele relatie. Is in juni 2006 een huurovereenkomst aangegaan voor 5 jaar.

De combinatie JGZ-zorgcentrum ligt niet voor de hand. Vestigen dicht bij de doelgroep is gewenst. Nia Domo biedt meerwaarde. Is dan ook geïnteresseerd, mits de GGD (JGZ, een belangrijke samenwerkingspartner) dat ook is. Er is ook een economisch belang om samen te werken. Thuiszorg en GGD kunnen dezelfde ruimten gebruiken. Nodig zijn een kleedruimte en twee onderzoekskamers. Ruimten moeten voldoen aan hygiëne-eisen en mogelijkheid hebben om in te loggen. Delen met anderen is geen enkel probleem. Gaat verdere gesprekken graag aan. Nieuwe kans: opvoedingswinkel.

Sport Stichting Binnensport Boekel

14

Beheert in Boekel sporthal De Burcht en de gymzaal achter Nia Domo.

Heeft plannen voor uitbreiding sporthal. Daarbij is geen rekening gehouden met een eventuele sloop van de gymzaal achter Nia Domo. Die zaal wordt redelijk intensief gebruikt: overdag door scholen, ’s avonds door verenigingen. Als de gymzaal vervalt, moeten de verbouwplannen worden aangepast. Vraagt aandacht voor de parkeerdruk, zowel rond Nia Domo als rond de sporthal.


2.2 Nadere toelichting De gesprekken met de gebruikers van de diverse accommodaties in Boekel geven een beeld van de wensen die er leven. Ook is duidelijk geworden welke organisaties geïnteresseerd zijn om gebruik te gaan maken van een vernieuwd Nia Domo. Daarbij worden uiteraard nog wel de nodige vragen gesteld, bijvoorbeeld over hoe de vernieuwde accommodatie eruit komt te zien en wat de eventuele huurprijs zal worden. In deze paragraaf brengen we de hoofdlijnen uit de gesprekken kort voor het voetlicht.

2.2.1 Welzijn De vrijwillige organisaties op welzijnsterrein, zoals de jeugdhobbyclub, jeugdvakantiewerk en ouderenbond, zijn allemaal tevreden over de ruimte die ze nu hebben. Een overstap naar Nia Domo is wat hen betreft dan ook niet aan de orde. De kinderopvang heeft in Boekel op dit moment verschillende locaties. Het kinderdagverblijf maakt gebruik van een ruimte in Nia Domo. De buitenschoolse opvang is verbonden aan de basisscholen, sinds 1 augustus 2007 op twee plekken. De organisatie voor kinderopvang heeft op dit moment geen plannen voor verandering. Wél is de verwachting dat de behoefte aan kinderopvang de komende jaren zal toenemen. De gemeente Boekel heeft voor de langere termijn ideeën voor de ontwikkeling van een Educatief KindPark, waarbij de voorzieningen voor basisonderwijs, peuterspeelzalen en buitenschoolse opvang samen gebracht worden. Fides, de organisatie voor kinderopvang, is zeker geïnteresseerd in deze ideeën en wordt graag bij de verdere invulling ervan betrokken. Op het gebied van jeugd- en jongerenwerk zijn in Boekel twee organisaties actief: de vrijwillige Stichting Jeugd- en Jongerenwerk Boekel/Venhorst en de professionale organisatie Stichting Impuls. Beide organiseren in de kern Boekel activiteiten voor 12 tot 16-jarigen in de Basement, de ruimte die ook gebruikt wordt door de harmonie. De vrijwilligersorganisatie doet dat al vanaf 2000, de jongerenwerker van Impuls sinds kort. Opmerkelijk is dat er nog nooit overleg is geweest tussen beide instanties. De Stichting Jeugd- en Jongerenwerk kampt met een forse terugloop van de belangstelling voor haar activiteiten: oorspronkelijk disco-avonden, later zijn tal van invullingen gezocht. Ook andere dorpen in de omgeving hebben met een dalende belangstelling te maken, het is een tijdsbeeld. Jongeren zoeken steeds minder redelijk eenvoudige en sobere activiteiten. Ze trekken enerzijds naar grote, indrukwekkende disco’s, anderzijds naar informele voorzieningen (zoals keten), of brengen hun tijd door achter de computer. Het vrijwillige bestuur (6 mensen) beraadt zich op zijn toekomst, maar ziet nog altijd een rol weggelegd voor jongerenactiviteiten in het eigen dorp, waar jongeren veilig naar toe kunnen. Recent is men gestart met het beschikbaar stellen van de ruimte voor activiteiten (bijvoorbeeld een klassefuif) onder begeleiding. Wellicht biedt dit nieuwe mogelijkheden. De jongerenwerker van Impuls organiseert gedurende twee dagdelen per week activiteiten (inloop, recreatief en educatief). De maandagavond (voor middelbare scholieren) loopt redelijk, de dinsdagmiddag (voor groep 8 basisschool) is net gestart.


15

Beide instanties geven aan dat een eigen ruimte voor de jeugd zeer wenselijk zou zijn, anderzijds moet worden bedacht dat de belangstelling voor activiteiten momenteel zeer beperkt is. De realiteit is dat een ruimte als de Basement op dit moment al een behoorlijke luxe is. De jongerenwerker vraagt aandacht voor de opvang van hanggroepjongeren. Tot voor kort was hiervoor een aparte ruimte in Boekel, maar dat is gestopt. Hanggroepjongeren voelen zich niet thuis in de Basement, zij zoeken iets anders. Deze opvang heeft echter momenteel geen prioriteit binnen de gemeente. Het maatschappelijk werk is zeker geïnteresseerd in de toekomstplannen voor Nia Domo. Als er meerdere disciplines in hetzelfde gebouw worden ondergebracht, heeft dat nadrukkelijk meerwaarde. Men wordt graag betrokken bij de verdere planontwikkeling. Stichting Welzijn Ouderen heeft geen belangstelling voor ruimte in een vernieuwd Nia Domo.

2.2.2 Cultuur Hoewel de bibliotheek in Boekel op dit moment goed is gehuisvest, is men toch zeer geïnteresseerd om over te stappen naar een nieuw Nia Domo. Het idee voor een overdekt dorpsplein, een ruimte waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en met allerhande vragen terecht kunnen, spreekt daarbij zeer aan. Er zou een natuurlijke overgang gecreëerd kunnen worden van het dorpsplein (waar gelegenheid is om de krant te lezen, internet te raadplegen et cetera), naar de bibliotheekruimte waar de collectie is ondergebracht. Daarnaast zijn er allerhande mogelijkheden voor inrichting van tentoonstellingen, houden van lezingen en andere activiteiten van de bibliotheek, al dan niet in samenwerking met anderen. De basisbibliotheek heeft een uitvoerig ruimteprogramma opgesteld, dat uitkomt op een totaal vloeroppervlak van ruim 500 m2, uitsluitend bestemd voor de bibliotheek (ruimte voor de collectie en kantoren). Daarnaast worden diverse ruimten benoemd, die gedeeld kunnen worden met anderen. Ook de bibliotheek heeft te kennen gegeven in een vroegtijdig stadium bij de verdere plantontwikkeling betrokken te willen zijn. Ook het CVKU (dans- en muziekonderwijs) is zeer geïnteresseerd in een overstap naar Nia Domo. De ruimte die men nu gebruikt in Sint Jan is te klein; bovendien is men ’s avonds daar vaak de enige gebruiker, hetgeen een onveilig gevoel geeft. Men wenst drie ruimten, waarvan de ruimte voor ballet voorzien is van een zwevende vloer. Van de drie ruimten kan er een gedeeld worden met anderen. Voor de slagwerklessen zou uitstekend gebruik gemaakt kunnen worden van de kelder van de harmonie. De overige culturele organisaties (harmonie, heemkundekring en volksuniversiteit) zijn uitermate tevreden over hun huidige accommodaties en blijven daar dan ook graag zitten. De heemkundekring heeft behoefte aan meer ruimte, liefst in Sint Jan. Als de wens van het CVKU om te verhuizen naar Nia Domo kan worden gehonoreerd, ontstaat er in Sin Jan ruimte. Met enige interne verschuivingen zou aan de wens van de heemkundekring dan binnen Sint Jan kunnen worden voldaan.

16


2.2.3 Zorg De professionele zorgorganisaties die zijn geraadpleegd (GGD, GGZ, MEE en Thuiszorg) zijn van mening dat een vernieuw Nia Domo een belangrijke meerwaarde kan hebben in de Boekelse gemeenschap. Men is dan ook geïnteresseerd in de verdere plantontwikkeling en wordt daar graag bij betrokken. Wat betreft de jeugdgezondheidszorg zijn GGD en thuiszorg van mening dat een plek in Nia Domo te verkiezen is boven de huidige locatie in het zorgcentrum. De beide vrijwillige zorgorganisaties (ANGO en gehandicaptenplatform) maken beide gebruik van ruimte in Sint Jan. Ze zijn daarover zeer tevreden en blijven er graag in de toekomst ook gehuisvest.

2.2.4 Sport Stichting Binnensport Boekel beheert zowel de sporthal als de gymzaal achter Nia Domo. SBB heeft plannen ontwikkeld voor uitbreiding van de sporthal, maar heeft daarbij geen rekening gehouden met een eventuele sloop van de gymzaal. Het is de moeite waard om bij de verdere planontwikkeling rond Nia Domo ook te kijken naar de gymzaal (gebruik, staat van onderhoud, boekwaarde). Als deze zou komen te vervallen, ontstaan nieuwe mogelijkheden voor het ontwerp van Nia Domo. Het gevolg is dan echter wel dat de toekomstplannen van SBB bijgesteld moeten worden. Binnen Boekel zou dan één cluster van sportzalen kunnen ontstaan, gunstig gelegen ten opzichte van de basisscholen. SBB vraagt wel aandacht voor de parkeerproblematiek.

2.2.5 Dienstverlening Er is in dit stadium niet apart gesproken met TNT Post. Wel namen medewerkers van het postagentschap in Boekel deel aan het groepsgesprek dat in het kader van dit onderzoek werd georganiseerd. Zij brachten daarbij in dat het huidige contract met TNT Post in 2008 afloopt. Wellicht ontstaan er dan mogelijkheden om het postagentschap onder te brengen in Nia Domo. Dat zou meerwaarde hebben. Het bestuur van Nia Domo heeft kort geleden contact gezocht met de Rabobank om na te gaan of deze wellicht geïnteresseerd is in ruimte in Nia Domo. Dat blijkt niet het geval te zijn. Tot slot bestaan er ook ideeën om in het vernieuwde Nia Domo een VVVinformatiepunt in te richten.


17

3

Nia Domo en de WMO

3.1 Inleiding De tweede onderzoeksvraag luidt: hoe kan Nia Domo aansluiten op de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Daarbij kunnen twee zaken worden onderscheiden, namelijke de directe uitvoering van de WMO én de meerwaarde die Nia Domo daarbij kan vervullen. Wat de directe uitvoering betreft: de WMO is een belangrijke wet, die om meer vraagt dan het regelen van huishoudelijke hulp. Kernelementen van de WMO zijn: - meedoen: het bevorderen van zelfredzaamheid en participatie van burgers; - de belangrijke rol van cliënten en de professionals die aanvullend hierop hulp bieden; de verantwoordelijkheid van de gemeente voor een samenhangend pakket aan diensten en voorzieningen op het terrein van wonen, zorg en welzijn. Specifiek voor kwetsbare groepen, maar ook in bredere zin.

Deze elementen komen terug in de negen zogenaamde prestatievelden van de WMO: 1 het bevorderen van de sociale samenhang in en leefbaarheid van dorpen, wijken en buurten; 2 op preventie gerichte ondersteuning van jeugdigen met problemen met opgroeien en van ouders met problemen met opvoeden; 3 het geven van informatie, advies en cliëntondersteuning; 4 het ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers; 5 het bevorderen van de deelname aan het maatschappelijke verkeer en van het zelfstandig functioneren van mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en van mensen met een psychosociaal probleem; 6 het verlenen van voorzieningen aan mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en aan mensen met een psychosociaal probleem ten behoeve van het behoud van hun zelfstandig functioneren of hun deelname aan het maatschappelijke verkeer; 7 het bieden van maatschappelijke opvang, waaronder vrouwenopvang; 8 het bevorderen van openbare geestelijke gezondheidszorg, met uitzondering van het bieden van psychosociale hulp bij rampen; 9 het bevorderen van verslavingsbeleid. Nia Domo kan een belangrijke rol spelen bij de uitvoering van de WMO in Boekel. Voor verschillende prestatievelden zullen Bestuur en burgers immers onmiddellijk naar dit gemeenschapshuis kijken. Dit geldt in ieder geval voor de prestatievelden 1 (Leefbaarheid en sociale samenhang) en 4 (Vrijwilligerswerk en mantelzorg). Op andere prestatievelden is Nia Domo nu niet de centrale plek, maar zou dat wel kunnen worden. Zo sluit het idee voor inrichting van een dorpspleinheel goed aan bij prestatieveld 3 (Informatie en advies).

18


Kortom, de WMO legt nieuwe verantwoordelijkheden bij de gemeente, waarvoor het in het Boekelse heel logisch is daar een accommodatie als Nia Domo bij te betrekken. De tweede functie van de WMO sluit aan bij de zinsnede 'Bouwen aan een gebouw is bouwen aan de gemeenschap'. Je kunt je beperken tot het verbouwen van een gemeenschapshuis en het laten bij het goed verwerken van de gevraagde ruimten en vierkante meters. Het resultaat is dan een aangepaste accommodatie, maar er blijven dan wel belangrijke kansen liggen. Immers, het belang en de waarde van een accommodatie gaat omhoog wanneer de gebruikers elkaar weten te vinden en samenwerking leidt tot betere, efficiëntere dienstverlening of een ruimer aanbod. Zeker op het platteland is dit relevant. De vraag naar lokale diensten en voorzieningen neemt toe, terwijl het aanbod op dorpsniveau door schaalvergroting nog steeds afneemt. In de discussie rond Nia Domo is de WMO het voertuig om te onderzoeken of er inhoudelijke meerwaarde is te bereiken en een visie op gemeenschappelijkheid kan worden ontwikkeld. De WMO is hier bij uitstek voor geschikt, omdat die verschillende partijen bij elkaar brengt die ook in Nia Domo met elkaar te maken hebben of krijgen. Nieuwe verbindingen rond de WMO is het beoogde resultaat. Tijdens de twee bijeenkomsten die we hebben georganiseerd, hebben bewoners en professionals laten zien hoe sterk ze betrokken zijn bij het leefbaar houden van Boekel. Ze hebben heel veel ervaringen, kansen en zorgen benoemd op elk van de besproken thema’s: het voorzieningen- en dienstenniveau, vrijwilligerswerk en mantelzorg, oud worden in Boekel, wensen van kwetsbare groepen, sociale samenhang, het dorpsplein, Nia Domo. In het vervolg van dit hoofdstuk vatten we de gevoerde discussies samen, en clusteren we ze naar een aantal (WMO-gerelateerde) hoofdonderwerpen. We gaan in op de stand van zaken, trends, kansen en bedreigingen. We trekken vervolgens conclusies voor zowel de brede benadering van de WMO, als de consequenties voor Nia Domo.

3.2 Leefbaar Boekel Het is prima toeven in Boekel: dit is het algemene beeld van de deelnemers. De leefbaarheid is goed en dat wil iedereen graag zo houden. Boekel is een dorp waar mensen graag wonen en zich inzetten voor de samenleving en de mentaliteit is goed. Tegelijk zien veel mensen dat de situatie verandert: de leefbaarheid van het centrum staat onder druk, de sociale samenhang in nieuwe wijken is niet meer zo sterk, het vrijwilligerswerk staat onder druk doordat meer mensen (vrouwen) gaan werken. En hoe moet het straks met de grote groep ouderen in het dorp? Deze, en andere vragen, werken we hieronder verder uit.


19

3.2.1 Voorzieningen- en dienstenniveau Het huidige voorzieningenniveau in Boekel wordt positief gewaardeerd, ook al is het in de loop van de jaren afgenomen. Een paar punten vragen extra aandacht: - Grote zorgen zijn er over de leegstand van winkels aan het Sint Agathaplein. Nu al staan er diverse panden leeg, overigens ook elders in Boekel. Als de bibliotheek verhuist en het postkantoor verdwijnt, wordt dit probleem nog groter. Dit is slecht voor de leefbaarheid van het dorp. - Veel voorzieningen zijn op grotere schaal georganiseerd, waardoor Boekel ‘concurreert’ met Uden en Veghel. Voor de meeste voorzieningen geldt dat dat geen probleem is. Maar voor enkele voorzieningen is geconstateerd dat de afstand tot deze kernen te groot is en ook aanwezigheid in Boekel gewenst is. Dit geldt voor het steunpunt vrijwilligerswerk en een steunpunt mantelzorg. - Het clusteren van voorzieningen is een manier om voorzieningen te behouden. Toch overheerst in Boekel het gevoel dat je moet oppassen met verder clusteren. Het leegtrekken van bestaande gebouwen beschouwen velen als negatief, en een groot centrum waar veel partijen onderdak vinden, vindt men niet bij de schaal van Boekel passen. - Enkele voorzieningen worden gemist. Dit zijn: . Een voorziening voor jongeren van 16-22 jaar . Tieneropvang . Een terras - Het huidige terras bij Nia Domo functioneert niet goed doordat het weinig open is. - De behoefte aan een terras is veel geuit - zowel voor bewoners als toeristen. Er zijn echter ook tegengeluiden: in het zicht van iedereen een kopje koffie nuttigen past niet goed bij de cultuur van Boekel, en bewoners gaan hiervoor liever naar Uden. Tot slot vragen sommigen zich af of en terrasvoorziening niet veel meer past bij de ‘gewone’ horeca dan bij een gemeenschapsvoorzinieng. . Internetcafe . Huisartsenpost in het weekend

3.2.2 Sociale samenhang De belangrijkste vraag voor de bewoners van Boekel is hoe de sociale samenhang in het dorp behouden kan blijven. De onderlinge inzet is heel belangrijk en vrijwilligers knappen veel op, maarde vanzelfsprekendheid daarvan neemt af. Het aantal tweeverdieners groeit, en mensen mensen doen al heel veel. Daarnaast constateren bewoners en professionals dat het ontbreekt aan contact tussen oud en jong. Positief geformuleerd, ziet men dus kansen om de sociale samenhang te versterken via nieuwe verbanden. Het gaat dan om contacten tussen jong en oud, maar ook tussen bijvoorbeeld gehandicapten en niet-gehandicapten. Maar ook in meer algemene zin zal het nodig zijn aandacht te besteden aan het bevorderen van de sociale samenhang in Boekel.

20


3.2.3 Vrijwilligerswerk ‘Niemand doet maar één ding,’ zo vatte een deelnemer het vrijwilligerswerk in Boekel samen. Er werden een paar specifieke signalen afgegeven: - er is geen eenduidig beeld over het vinden van nieuwe vrijwilligers. Voor sommigen is dat geen probleem, voor anderen wel. Het laatste geldt bijvoorbeeld voor de school, of voor de EHBO, die geen jongeren vindt om aanwezig te zijn bij evenementen; - burgers helpen burgers, zo zal het steeds meer gaan. Dit betekent dat nieuwe groepen vrijwilligers gevonden moeten worden om de stijgende vraag én de toenemende druk op het aanbod aan te kunnen; - door professionalisering in bepaalde sectoren wordt het vrijwilligerswerk minder interessant om te doen. Dit geldt bijvoorbeeld voor EHBO’ers die geen examen meer af mogen nemen; - professionalisering van vrijwilligerswerk is soms juist wel, en soms geen manier om vrijwilligerswerk aantrekkelijk te maken. Zo blijkt de training en ondersteuning die Huize Padua haar vrijwilligers biedt motiverend, en de scholing van vrijwilligers in de tussenschoolse opvang demotiverend te werken voor de betrokken vrijwilligers; - kansen worden gezien bij het werven van jong gepensioneerden voor vrijwilligerswerk. Het inzetten van deze ‘Zilveren kracht’ is zowel een manier om nieuwe vrijwilligers te werven als om deze groep ‘fitte vutters’ aan Boekel te binden (zie ook 3.2.4 ‘Oud worden in Boekel’); - de ondersteuning van het vrijwilligerswerk door de Vrijwilligerscentrale zit nu in Uden; dat wordt als te ver weg ervaren. Niet alle vrijwilligersorganisaties weten wat de centrale voor hen kan doen, en de mogelijkheid om maatwerk te leveren wordt door de afstand betwijfeld.

3.2.4 Oud worden in Boekel Er zijn nu goede voorzieningen voor ouderen waar bewoners en vrijwilligers heel tevreden over zijn. Het gaat om het aanbod in Boszicht, zorgcentrum Sint Petrus en het aanbod van de Stichting Welzijn Ouderen (SWO). Met name Boszicht wordt gewaardeerd omdat het een mooie accommodatie is en het gebruik goedkoop. Dit wil men graag zou houden. Vooral de kosten zijn een belangrijke reden om huiverig te staan tegenover het eventueel verplaatsen van activiteiten naar een andere locatie. De belangrijke vraag waar op beide avonden bij is stil gestaan, is of het aanbod voor ouderen ook in de toekomst voldoende zal zijn. De verwachting is dat er een nieuwe groep ouderen zal komen, met (deels) andere wensen dan de huidige ouderen. Het gaat om ouderen met een moderne leefstijl: ze zijn mobiel, reizen, maken veel gebruik van internet en van mobiele diensten. Iedereen is het erover eens dat de ouderen van straks deels andere wensen en behoeften zullen hebben dan de ouderen van nu. De vrees bestaat dat er een tweedeling op zal treden: enerzijds armere ouderen die afhankelijk zijn van het aanbod in Boekel, anderzijds kapitaalkrachtige ouderen die zorg in zullen kopen en hun vertier voor een groot deel buiten Boekel zullen zoeken. De vraag is hoe dit kan worden voorkomen. Is het mogelijk in Boekel te zorgen voor een aantrekkelijk aanbod, waar beide groepen gebruik van maken? En hoe zorg je ervoor dat de rijkere ouderen straks in Boekel diensten afnemen en zich waar mogelijk inzetten voor de


21

lokale gemeenschap? Dit blijkt een heel relevante vraag te zijn; velen zien de noodzaak om er zich nader over te buigen. Overeenstemming is er over het idee om deze ouderen vooral ook te zien als een kans: hun ‘zilveren kracht’ zou voor de gemeenschap een meerwaarde moeten kunnen betekenen. Maar hoe realiseer je dat?

3.2.5 Opgroeien in Boekel Het thema ‘opgroeien in Boekel’ was niet specifiek geagendeerd, maar heeft wel veel aandacht gekregen op beide bijeenkomsten. Op dit vlak spelen verschillende problemen waar bewoners en professionals aandacht voor vragen: taalachterstand, overlast van jongeren en de mogelijkheid voor jongeren om in Boekel te wonen. Verschillende instellingen trekken zich de achterstand en problemen onder jongeren aan. Zij pleiten voor een integrale benadering van de jeugd. Hiervoor is het nodig dat problemen snel worden gesignaleerd en verbindingen worden gelegd tussen hulpverlening en onderwijs. Maar ook tussen onderwijs en recreatieve functies. Hieruit volgt de wens tot nadere samenwerking van de thuiszorg (consultatiebureau), GGD (schoolarts), scholen, opvang en vrijetijdsvoorzieningen, waaronder sport. Door bewoners zelf is naar voren gebracht dat gekeken zou moeten worden hoe door samenwerking tussen ouders, professionals en de gemeente een voorziening voor jongeren gerealiseerd zou kunnen worden.

3.2.6 Nia Domo Nia Domo wordt door velen gezien als een belangrijke voorziening in Boekel. De centrale functie van Nia Domo is die van vergadercentrum/zalenverhuur en dé plek voor een uitbundig carnavalsfeest. De bewoners zijn tevreden over deze functies van Nia Domo. De lage huur van de ruimten en het gratis beschikbaar stellen voor verenigingen dragen bij aan een intensief gebruik van het pand. Tegelijkertijd hebben de bewoners die aanwezig waren op de bijeenkomst heldere wensen voor de toekomst. Zij zouden graag een, zoals zij het noemen, écht gemeenschapshuis willen. In hun ogen is dat een modern dorpshuis waar je altijd binnen kunt, met een restaurant en terras waar je zonder enige drempel gebruik van kan maken. Het gebouw is modern ingericht, de dienstverlening hoogwaardig en de ruimten en activiteiten stimuleren het aangaan van nieuwe dwarsverbanden tussen groepen. Grote zorg bestaat er over de combinatie van publieke en commerciële financiering die in de huidige verbouwplannen is opgenomen. Het betreft zowel de zorg van ondernemers voor oneerlijke concurrentie, als voor risico’s van investeringen met publieke middelen. Uit de bijeenkomsten blijkt dat Nia Domo goed functioneert als zalencentrum (met enkele kritische kanttekeningen). Er liggen kansen voor het ontwikkelen van een gemeenschapshuis nieuwe stijl: een gemeenschapshuis waar mensen elkaar ontmoeten, verschillende functies verenigd zijn en nieuwe verbindingen en dynamiek in de gemeenschap ontstaan.

22


3.2.7 Het dorpsplein Een belangrijk vernieuwend onderdeel van de huidige verbouwplannen voor Nia Domo is het creëren van een ‘overdekt dorpsplein’. Op de bijeenkomsten is gesproken over de mogelijke invulling en meerwaarde ervan. De reacties waren gemengd, ook doordat lang niet iedereen zich er een helder beeld van kon vormen. Dat gold niet voor de bibliotheek. Medewerkers daarvan schetsten er een levendig beeld van: zij zien een plein voor zich waar je kunt lezen, een kopje koffie drinken, verschillende soorten informatie kunt krijgen én verwachte en onverwachte ontmoeitingen met dorpsbewoners kunt creëren. Op die gedachte haakten verschillende mensen enthousiast in. Al met al zijn er goede mogelijkheden om de informatie- en adviesfunctie breed in te vullen en een loket te ontwikkelen waar allerlei partijen zich aan verbinden. Bijvoorbeeld de gemeente, bibliotheek, woningcorporatie, zorginstellingen et cetera. Aarzelingen zijn er over het publieke karakter van een dergelijk loket (iedereen ziet je er staan), en de animo voor het gebruik van het café. Daarnaast is opgemerkt dat het een aantrekkelijk vormgegeven plek zal moeten zijn, willen bewoners er graag naar toe gaan en het plein dus de ontmoetingsfunctie krijgt die men nu voor ogen heeft.

3.3 Conclusies Tijdens beide bijeenkomsten bleek hoe belangrijk het behoud van voorzieningen is voor de leefbaarheid in Boekel. Het verder clusteren van voorzieningen kan hieraan een bijdrage leveren, maar mag niet ten koste gaan van andere bestaande voorzieningen. Daarnaast was er veel aandacht voor de sociale samenhang in Boekel. Deze is nog sterk, maar heeft wel een nieuwe dynamiek nodig, wil ze behouden blijven. Tot slot zijn er twee thema’s aan de orde gesteld die zeer spelen en nader onderzoek vergen: 1 hoe kan Boekel een interessant aanbod bieden voor de nieuwe groepen ouderen? 2 Hoe kan het aanbod voor kinderen en jongeren versterkt worden? Waar liggen de mogelijkheden om met deze kwesties aan de slag te gaan? Waar liggen de kansen om de leefbaarheid van Boekel te versterken? Wij zien twee kansrijke invalshoeken. 1 Verbinden door nieuwe dwarsverbanden Bewoners en professionals hebben gezocht naar nieuwe dynamiek en nieuwe contacten tussen de bewoners van Boekel. Zij zien deze dynamiek in het creëren van ontmoeting tussen groepen die elkaar nu nauwelijks ontmoeten: jong en oud, en mensen zonder en met beperking. Ook al komen deze mensen wel samen in bijvoorbeeld Nia Domo, dat wil nog niet zeggen dat ze ook daadwerkelijk met elkaar te maken hebben. Deze nieuwe ontmoetingen zullen moeten worden geregisseerd. Nodig zijn gezamenlijke activiteiten, zoals ouderen betrekken bij oppas, leesactiviteiten, een dorpshobbywerkplaats in bijvoorbeeld de school, kinderopvang, peuterspeelzaal, bibliotheek of andere plekken. Het bedenken van initiatieven maakte nieuwe energie los, die enerzijds kan leiden tot versterking van de sociale samenhang, maar ook tot een beter aanbod voor de bewoners - bijvoorbeeld samenhang in de voorzieningen rond kinderen. Verbindingen worden al door verschillende mensen aangegaan.


23

Er bestaan al allerlei dwarsverbanden door de verschillende functies die mensen in de gemeenschap vervullen. Maar er is meer mogelijk - en wenselijk. Er zijn verschillende professionals die zich hiervoor in willen zetten, bijvoorbeeld de op de bijeenkomst aanwezige medewerkers van Huize Padua, de bibliotheek, de thuiszorg, de binnensport en de scholen. 2 Een sociaal kloppend hart Er is behoefte aan een echt sociaal centrum, een kloppend sociaal hart in de Boekelse samenleving. Dit is niet alleen ‘gezellig’, maar wordt gezien als oplossing voor twee problemen. Allereerst is het dé manier om te zorgen voor het behoud van een aantal voor Boekel belangrijke diensten en voorzieningen. Ten tweede is het een manier om te zorgen dat de sociale samenhang en het vrijwilligerswerk die impuls krijgen die nodig is om ervoor te zorgen dat Boekel leefbaar blíjft. De inzet van burgers wordt alleen maar méér nodig, terwijl de druk op de vrije tijd van veel mensen alleen maar toeneemt. Dit centrum zou een spilfunctie moeten vervullen in het sociale domein: een plek die mensen bij elkaar brengt en waar mensen zelf activiteiten gaan ontwikkelen.

24


4

Conclusies en aanbevelingen Het gemeentebestuur van Boekel heeft PON en MOVISIE opdracht gegeven te inventariseren welke gebruikers mogelijk geïnteresseerd zijn in een vernieuwd Nia Domo. Daarnaast diente te worden nagegaan op welke manier een vernieuwd Nia Domo zou kunnen aansluiten op ontwikkelingen rond de WMO. De voorgaande hoofdstukken geven antwoord op beide vragen. Dit afsluitende hoofdstuk begint met een samenvatting van de belangrijkste resultaten voor wat betreft de wensen van de gebruikers (paragraaf 4.1) en de mogelijke relaties met de WMO (paragraaf 4.2). Vervolgens presenteert paragraaf 4.3 een aantal aanbevelingen voor de toekomst.

4.1 Wensen van gebruikers Het algehele beeld dat naar voren komt uit de gesprekken met de gebruikers van de diverse voorzieningen in Boekel is dat men tevreden is met de huidige ruimten. De ruimten voldoen en de kosten zijn laag, hetgeen zeer wordt gewaardeerd. Dat geldt voor alle vrijwilligersorganisaties, actief op het gebied van welzijn, cultuur en zorg. Een overstap naar een vernieuwd Nia Domo is voor hen dan ook niet aan de orde. Anders is het gesteld met een aantal professionele dienstverlenende instanties. Organisaties als het maatschappelijk werk, GGD, GGZ, MEE en Thuiszorg zien een belangrijke meerwaarde als zij gezamenlijk hun diensten zouden kunnen aanbieden in een vernieuwd Nia Domo. Die meerwaarde geldt zowel de organisaties (betere mogelijkheden tot afstemming en samenwerking) als de dienstverlening richting de klant. Ook de bibliotheek wil graag de overstap naar Nia Domo maken, niet omdat men ontevreden is over de huidige ruimte, maar wél omdat men daardoor kansen ziet om de dienstverlening aan de Boekelse gemeenschap een belangrijke impuls te geven. Ook de zichtbaarheid van de bibliotheek wordt, door deel uit te maken van een multifunctionele accommodatie, veel groter. Verder heeft ook de organisatie voor dans- en muziekonderwijs belangstelling om ruimten in Nia Domo te gaan gebruiken. Als deze wens wordt gehonoreerd, ontstaat er in het verenigingsgebouw Sint Jan ruimte. Dat biedt kansen om de wens van de heemkundekring, die om meer ruimte heeft gevraagd, te honoreren. Tot slot: een multifunctioneel Nia Domo biedt ook kansen voor huisvesting van diensten als post (het huidige contract van het postagentschap loopt in 2008 af) en een VVV-informatiepunt.

4.2 Nia Domo en de WMO De resultaten van de interviews tonen aan dat diverse instanties die nauw betrokken zijn bij de uitvoering van de WMO geïnteresseerd zijn in een gezamenlijke invulling van de gemeenschapsfunctie van Nia Domo. Dat beeld wordt bevestigd door de resultaten van de groepsbijeenkomsten die in het kader van dit onderzoek zijn belegd met professionals en bewoners.


25

De bijeenkomsten hebben duidelijk gemaakt dat mensen veel belang hechten aan behoud van de voorzieningen in Boekel, omdat die van vitaal belang zijn voor de leefbaarheid. De gedachte om voorzieningen te clusteren, om ze op die manier te kunnen behouden, wordt onderschreven. Tegelijkertijd echter wordt gewezen op het gevaar van een te rigide clustering, waardoor bestaande accommodaties leeggezogen zouden worden. Tegen die achtergrond wordt gepleit voor instandhouding van accommodaties als Sint Jan, Boszicht en het jeugdhobbygebouw. Clustering van voorzieningen biedt een tweede belangrijke kans. Professionals en bewoners geven aan dat de sociale samenhang een impuls nodig heeft, wil Boekel leefbaar blijven. Dit kan door nieuwe initiatieven te organiseren en dwarsverbanden aan te gaan, waardoor de sociale samenhang wordt versterkt en de dienstverlening wordt verbeterd. Clustering van voorzieningen kan dit proces versterken door een centraal punt hiervoor te bieden: een sociaal kloppend hart. Een vernieuwd Nia Domo kan hierin een belangrijke rol spelen. Als locatie is Nia Domo de aangewezen plaats om te gaan functioneren als sociaal kloppend hart, de plek waar zowel vrijwilligersorganisaties, professionele instellingen als individuele bewoners gebruik van maken. Zowel uit de interviews als uit de groepsgesprekken komt duidelijk de ambitie naar voren om van Nia Domo weer een aantrekkelijke voorziening voor de gemeenschap te maken. Dat is dan ook de belangrijkste aanbeveling uit dit onderzoek.

4.3 Aanbevelingen voor vervolg Streef naar een hoger ambitieniveau Het bestuur van Nia Domo heeft reeds veel geïnvesteerd in planontwikkeling en tekeningen, die voorzien in een verbouwing, een uitbouw van de horecafunctie met een hotel, conferentiecentrum, een vernieuwde bowlingbaan én een dorpsplein, een ontmoetings- en informatieplek. Het bestuur is verantwoordelijk voor een degelijke exploitatie van het gebouw. Tegen die achtergrond is de gedachte om de commerciële functie te versterken, te begrijpen. Anderzijds vervult Nia Domo de rol van gemeenschapsaccommodatie, die laagdrempelig en toegankelijk is voor verengingen, gebruikers en bewoners. Het is juist die functie die de gemeenschap wil versterken, zo blijkt uit het onderzoek. Wij menen dan ook dat de huidige plannen van het bestuur van Nia Domo onvoldoende tegemoet komen aan de wensen uit de Boekelse gemeenschap. Bovendien blijkt uit de gesprekken die wij hebben gevoerd dat diverse professionele zorgen dienstverlenende instanties in principe belangstelling hebben om gebruik te gaan maken van een vernieuwd Nia Domo. Bovendien hebben ze te kennen gegeven dat Nia Domo hun nieuwe samenwerkingsmogelijkheden biedt. Naar onze mening is er dan ook alle aanleiding voor om het ambitieniveau van de verbouwplannen te verhogen en toe te werken naar wat wij hebben genoemd ‘een kloppend sociaal hart’. Wij bevelen de gemeente aan om, uiteraard in overleg met het bestuur van Nia Domo, toe te werken naar een herziening van de verbouwplannen, in de zin zoals hiervoor beschreven.

26


Focus niet alleen op stenen Daarbij is het van belang in het vervolg niet alleen te focussen op het ontwerp van het gebouw, maar ook te investeren in het organiseren van betrokkenheid, het zoeken van samenwerkingsmogelijkheden en het creëren van draagvlak onder de (potentiële) gebruikers en bewoners. Het doel is immers om te komen tot een verniewd Nia Domo, dat zo optimaal mogelijk wordt gebruikt en een centrale rol in het dorpsleven vervult. Diverse instanties die we hebben gesproken hebben aangegeven graag betrokken te worden en een rol te willen vervullen bij de verdere planontwikkeling. Als besloten wordt de plannen te herzien, is het zaak zo snel mogelijk om de tafel te gaan met die instanties die een rol kunnen en willen spelen bij de invulling van de gemeenschapsfunctie van Nia Domo.

Houd rekening met andere toekomstplannen Behalve de toekomstplannen van Nia Domo, zijn er meer ideeën voor de inrichting van toekomstige voorzieningen in Boekel. Zo leeft bij de gemeente de gedachte voor de ontwikkeling van een Educatief KindPark, waarbij voorzieningen voor basisonderwijs, peuterspeelzalen en kinderopvang worden samengebracht. En de Stichting Binnensport Boekel heeft plannen ontwikkeld voor uitbreiding van de sporthal. Bij die plannen zou ook een mogelijke sloop van de gymzaal achter Nia Domo kunnen worden betrokken, waardoor op de locatie van Nia Domo meer ruimtelijke mogelijkheden ontstaan. Het is zaak dit soort langetermijnplannen te betrekken bij de verdere ontwikkeling van de toekomstplannen voor Nia Domo.

Heb aandacht voor de herontwikkeling van het Sint Agathaplein Het idee om de bibliotheek te verplaatsen van de huidige locatie naar een vernieuwd Nia Domo wordt breed gedeeld. Men ziet duidelijk de meerwaarde daarvan. Anderzijds wordt erop gewezen dat hierdoor (opnieuw) een open plek valt in het winkelgebied van Boekel. Het verdient aanbeveling om na te gaan wat de mogelijkheden zijn om te komen tot vernieuwing en herontwikkeling van de winkelstrip aan de zuidzijde van het Sint Agathaplein. Ook Nia Domo grenst aan het Sint Agathaplein. Het is zaak om de relatie tussen plein en gebouw zo optimaal mogelijk vorm te geven in de verbouwplannen, bijvoorbeeld door een zo natuurlijk mogelijk overgang van buiten (plein) naar binnen (overdekt dorpsplein) te creëren. De verbouw biedt immers een unieke kans om hier een kwalitatief hoogwaardige invulling te realiseren. Door diverse informanten is hierbij tevens aandacht gevraagd voor de parkeerproblematiek rond Nia Domo en het Sint Agathaplein.

Vermijdt de menging van publieke en private middelen Al sinds jaar en dag combineert Nia Domo de functie van gemeenschapshuis met een aantal commerciële functies. Tijdens de uitvoering van het onderzoek zijn naar aanleiding daarvan vragen gesteld, bijvoorbeeld ten aanzien van de vermenging van publieke en commerciële middelen, concurrentievervalsing, de risico’s van de commerciële plannen en eventuele investeringen van de gemeente in de verbouwing. De gemeente Boekel dient zorgvuldig met deze menging van publiek en privaat om te gaan.


27

28


Bijlage 1: Overzicht van gesprekspartners Algemene Nederlandse Gehandicapten Organisatie (ANGO) Boekel: de heer J. Biemans, de heer K. van Grinsven en mevrouw J. van Lankveld Basisbibliotheek De Lage Beemden: mevrouw S. Fransen Centrum voor Kunstzinnige Vorming Uden (CVKU): de heer T. Spierings GGD Hart voor Brabant: de heer J. van Eijk GGZ Oost-Brabant Huize Padua: mevrouw F. Trienekens Fides Kinderopvang: de heer J. Spierings Harmonie Eendracht Maakt Macht: de heer H. Beekmans en de heer J. Somers Heemkundekring Sint Achten op Boeckel: de heer G. Trienekens en de heer T. Vogels Jeugdhobbyclub: diverse bestuursleden Joepie vakantieweek: mevrouw D. Verwijst Katholieke Bond van Ouderen (KBO) Boekel: diverse bestuursleden MEE Noordoost Brabant: de heer J. Jacobs Stichting Binnensport Boekel: mevrouw A. van Haandel, de heer J. Nijenhuis en de heer A. Tielemans Stichting Impuls, jongerenwerk: mevrouw M. Buurma en de heer F. Mulkens Stichting Jeugd- en Jongerenwerk Boekel/Venhorst: de heer A. van der Wijst Stichting Maatschappelijk Werk Oss en omstreken: mevrouw T. Broeks


29

Stichting Platform voor Gehandicapten: de heer H. van Sleeuwen Stichting Welzijn Ouderen Boekel/Uden/Veghel: de heer E. de Rooij Thuiszorg Brabant Noordoost: de heer H. Strik Volksuniversiteit Boekel/Venhorst: mevrouw A. Aldenhuijsen, de heer H. Verbakel en mevrouwM. Weusten

30


Bijlage 2: De groepsbijeenkomsten Aanwezige organisaties bij de bijeenkomst voor professionals op 6 juni 2007: - Algemene Nederlandse Gehandicapten Organisatie (ANGO) Boekel - Basisbibliotheek De Lage Beemden - Burgerparticipatie WMO (Katholieke Bond van Ouderen Boekel) - Centrum voor Kunstzinnige Vorming Uden (CVKU) - GGD Hart voor Brabant - GGZ Oost-Brabant Huize Padua - Fides Kinderopvang - Huisarts - Kringapotheek Boekel - Nia Domo - Ondernemersvereniging Boekel - Peelrand Wonen - Peuterspeelzaal Boekel - Postagentschap - ROC De Leijgraaf - Rode Kruis - Rutger van Herpenstichting - Stichting Platform voor gehandicapten - Thuiszorg Brabant Noordoost

Bij de bijeenkomst voor bewoners op 20 juni 2007 waren zo’n 50 inwoners aanwezig.


31

Nia Domo in de steigers

Recommend Documents