Netwerkinventarisatie Projectmanagement

Z8479

Netwerkinventarisatie Projectmanagement

Soort document Opdrachtgever Opgesteld door Zoetermeer, 14 mei 2007

Werkdocuemnt Bouwdienst Rijkswaterstaat Cees Orij en Ed Berendsen APPM Mangement Consultants Frank van Vliet, Mirjam de Paus, Marieke van Duijn

R W S bibliotheek locatie Utrecht Postbus 20.000 3502 L A Utrecht

BIBLIOTHEEK RIJKSWATERSTAAT UTRECHT NR.

Voorwoord

..X&u.3a....C£>^

"Het netwerk benutten om het netwerk in kaart te brengen", dat was de leidende gedachte achter de vier netwerksessies, die gezamenlijk het werkveld van projectmanagement van civiele werken omspannen. Dit heeft geresulteerd in vier uitermate inspirerende bijeenkomsten waarin energiek werd gebrainstormd en breed gediscussieerd. Onze dank gaat uit naar alle deelnemers, die geheel belangeloos hun bijdragen hebben geleverd aan de verschillende sessies. Daarnaast naar PMI, dat een belangrijke rol vervulde bij het uitnodigen van de deelnemers. De netwerksessies hebben een schat aan informatie opgeleverd. Daarnaast is gebleken hoe inspirerend het is om met vakgenoten kennis van het vak en het netwerk te delen. Op het gebied van projectmanagement van civiele projecten ontbreekt hiervoor tot op heden een goed platform. Vanuit de Bouwdienst en APPM is er veel waardering voor de enthousiaste inbreng van de aanwezigen. Daarmee hebben zij de Bouwdienst een grote dienst bewezen.

Inhoud Aanleiding en achtergrond

4

Aanpak inventarisatie

5

Opzet van de rapportage

6

Actuele thema's in het vakgebied

7

Bronnen van inspiratie

8

Benutting van het netwerk

9

Aanbevelingen

10

Bijlagen

11 2

r

r

r

* a p p m management mai consultants

Inleiding Rijkswaterstaat is bezig zich om te vormen tot een publieksgerichte en op samenwerking gerichte organisatie. De Bouwdienst richt zich hierbij als onderdeel van Rijkswaterstaat specifiek op kennis van bouwtechnologie, inkoop en projectmanagement. Hierbinnen heeft de afdeling Projectmanagement tot taak om gedegen projectmanagers te leveren en kennis en expertise op het vakgebied te ontwikkelen en te verspreiden. Om deze rol goed te kunnen vervullen is samenwerken met het (inter-) nationale netwerk onontbeerlijk. Om inzicht in dit netwerk te verschaffen heeft APPM Management Consultants, in samenwerking met het Project Management Instituut (PMI) en de Bouwdienst, vier sessies georganiseerd. In deze sessies, achtereenvolgens op het gebied van risicomanagement, contractmanagement, omgevingsmanagement en projectbeheersing, hebben telkens zeven ervaren managers het netwerk gei'nventariseerd, waarbij is ingegaan op relevante partijen, hun expertise en de sleutelfiguren daarbinnen. Ook hebben zij aangegeven wat in hun ogen de belangrijkste thema's en ontwikkelingen zijn. In dit document wordt verslag gedaan van deze sessies en daarmee een beeld geschetst van het netwerk rond projectmanagement en belangrijke ontwikkelingen in het vakgebied.

3

« a p p m management consultants

Aanleiding en Achtergrond Rijkswaterstaat: een op samenwerken qerichte lerende organisatie

Rijkswaterstaat is bezig zich om te vorm tot een publieksgerichte en op samenwerking gerichte organisatie. De Bouwdienst richt zich hierbij als onderdeel van Rijkswaterstaat specifiek op kennis van bouwtechnologie, inkoop en projectmanagement. De afdeling Projectmanagement, in nauwe samenwerking met directie projecten, zet het gelijknamige vakgebied goed op de kaart en stelt haar expertise en kennis beschikbaar aan alle diensten binnen Rijkswaterstaat, in het bijzonder de Bouwdienst.

Het integraal proiectmanaqementmodel (IPM)

Het IPM en het vijf rollen model worden door Rijkswaterstaat toegepast bij de organisatorische inrichting van projecten. Dit betreft dan met name de grote projecten (directie projecten) > 35 miljoen. Ten tijde van de start van dit project is technisch management buiten beschouwing gelaten omdat het netwerk van techniek voldoende in beeld was. Op de andere terreinen is het noodzakelijk het netwerk beter in beeld te brengen. Vakontwikkeling en kennisverspreidinq door de afdeling Projectmanagement

APPM is gevraagd een netwerkinventarisatie uit te voeren, waarbij inzicht wordt gegeven in het (inter)nationale netwerk van projectmanagement. Het doel is zodanig inzicht te bieden in het netwerk, dat Rijkswaterstaat doelgericht dit netwerk kan benutten. De afdeling wil in staat zijn en blijven om gedegen projectmanagers te leveren en kennis en expertise op dit vakgebied te ontwikkelen en te verspreiden.

4

» appm management consultants

Aanpak inventarisatie Vier thema's

Het netwerk is, uitgaande van het IPM, aan de hand van vier themagebieden in kaart gebracht. Gezamenlijk omspannen deze aandachtsgebieden integraal projectmanagement: Projectbeheersing, Risicomanagement, Contractmanagement, en Omgevingsmanagement. Op het gebied van Technisch management bestaat goed inzicht in het netwerk. Dit is daarom buiten de scope van deze inventarisatie gehouden. Netwerksessies

Per thema is een netwerksessie georganiseerd. Aan elk van deze sessies is vanuit Rijkswaterstaat, APPM en PMI deelgenomen en zijn externen specifiek voor het aandachtsgebied uitgenodigd. Voor het in kaart brengen van het netwerk is dat netwerk als zodanig benut. Door binnen het netwerk sleutelfiguren actief te betrekken in de vraag, is zowel een vollediger als een beter gevalideerd beeld bereikt. De waarde van de uitkomst van deze inventarisatie is dus met name gelegen in het vertrouwen in de deelnemers aan de sessies. Spelersmatrix projectmanagement

omgevingsmanagemen

n koo pma nageme nt

De output van de netwerksessies is - gecombineerd met deskresearch- verwerkt tot een spelersmatrix, waarin per deelgebied de spelers zijn gecategoriseerd: Opdrachtgevers, Aannemers, Wetenschap en Kennisinstituten, Branch- en Netwerkorganisaties, Adviesbureaus, Werving, Media/vakbladen, Opleiding, Diversen/Overig (zoals belangengroeperingen). Daarbij gaat het niet om de langst mogelijke lijst, maar wel om een lijst van toonaangevende spelers: kwaliteit boven kwantiteit. Innovatie is voor de Bouwdienst een belangrijke drijfveer voor het samenwerken in een netwerk. Om deze reden was de focus niet alleen op de grote, bekende partijen, maar juist ook op kleinere, innoverende niche-spelers.

5

Opzet van de rapportage Leeswiizer

De kern van de netwerkinventarisatie bestaat uit het in kaart brengen van relevante partijen, expertise en sleutelfiguren. Wie op zoek is naar interessante partijen vindt in de bijlage een duidelijk overzicht per onderwerp, en daarbinnen een onderverdeling naar categorie. Daarnaast wordt op de volgende pagina's een overzicht gegeven van de thema's waarover is gesproken en worden adviezen gegeven ten aanzien van het bouwen en benutten van het netwerk. De feitelijke weerslag van de sessies is tekstueel vrij summier en staat dicht bij de opsommingen zoals deze uit de diverse netwerksessies zijn voortgekomen. Op deze sessieresultaten is geen verdere analyse gepleegd. Vertrekpunt voor verdere inzet van het netwerk

Het rapport is een vertrekpunt, geen eindpunt. Het is de aanzet tot verdere verkenning en inzet van het netwerk, geformuleerd door een selecte groep professionals. Natuurlijk zijn er bij de uitkomsten van de sessies enkele kanttekeningen te plaatsen. Het kan lastig zijn om in te schatten welke contacten voor een ander van belang kunnen zijn. Daarnaast worden namen genoemd van mensen of organisaties die nu van belang zijn, het betreft dus een momentopname. Verder is er bewust voor gekozen om met een laag aantal deelnemers de sessies aan te gaan. Ook al is de grootste zorgvuldigheid betracht in het uitnodigen van de juiste mensen voor de juiste sessies, toch bestaat de mogelijkheid dat bepaalde invalshoeken niet geheel zijn gedekt.

6

Actuele thema's in het vakgebied Het vakgebied van de projectmanager van civiele werken is in beweging. Onder invloed van o.a. maatschappelijke ontwikkelingen verandert de wijze waarop werken tot stand worden gebracht en de rol daarin van de projectmanager. Veranderende rol van de overheid

De rol van Rijkswaterstaat evolueert van klassieke opdrachtgever naar integrator. Ook is een trend zichtbaar dat in projecten naast de kosten ook gekeken wordt naar opbrengsten. Hiermee veranderen ook de vereiste competenties van medewerkers. Steeds complexere context

Rijkswaterstaat wordt geconfronteerd met een steeds complexere context. De omgeving speelt een grotere rol, bijvoorbeeld de actieve betrokkenheid van belangengroepen en soms grillige politieke besluitvorming. Het managen van verwachtingen en perceptie wordt daarmee een belangrijk aandachtspunt voor de projectleider. Life cycle benaderinq

Bij de ontwikkeling van infrastructuur wordt steeds vaker gewerkt vanuit life cycle benadering. Dit betekent dat de projectmanager zijn aandacht uitbreidt naar het aspect instandhouding. Nieuwe contractvormen

Bij de ontwikkeling van infrastructuur wordt meer en meer gewerkt met nieuwe contractvormen en nieuwe vormen van samenwerking. Van de projectmanager wordt hiermee gevraagd op een hoger abstractieniveau het project te benaderen. Gebiedsqerichte benaderinq

De focus van projecten verschuift van het object als zodanig naar een meer gebiedsgerichte benadering. Dit heeft te maken met de aandacht voor de invloed op de omgeving alsmede met het zoeken naar meerwaarde in bredere context.

Bronnen van inspiratie Tijdens de sessies zijn veel partijen genoemd die direct betrokken zijn bij de ontwikkeling van grootschalige infrastructuur. Opvallend is dat ook veel partijen worden genoemd die daar niets mee te maken hebben, maar wel bron van inspiratie zijn voor projectmanagers. Via het netwerk worden ook bij deze partijen gemakkelijk de juiste mensen gevonden. Anqelsaksische markt

Op het gebied van nieuwe samenwerkingsvormen, contracteren en risicomanagement wordt de Angelsaksische markt dikwijls genoemd als vooroplopend. Investeerders en Bankwezen

Private investeerders en het bankwezen hebben een eigen wijze om rendement en risico van projecten te beoordelen. Deze visie kan veel toevoegen aan de wijze waarop tot op heden wordt gewerkt. Grote bouwprojecten

Er zijn nationaal en internationaal vele bouwprojecten die op specifieke onderdelen tot de verbeelding spreken. Partijen zijn i.h.a. graag bereid kennis over geleerde lessen te delen. Opleidinqen

Het is opvallend dat in bijna alle sessies wordt genoemd dat opleidingen in aspecten van projectmanagement i.h.a. tekort schieten. Ook zijn er weinig tot geen toonaangevende vakbladen. Rijkswaterstaat als toonaangevende partij

Met de ervaring en het netwerk van de medewerkers van Rijkswaterstaat is dit een toonaangevende partij waar het gaat om het management van grootschalige infraprojecten. Ontsluiting van kennis en netwerk kan enorm veel opleveren.

8

Benutting van het netwerk Door middel van de inventarisatie is een beter beeld gegeven van het netwerk, zodanig dat de afdeling Projectmanagement doelgericht dit netwerk kan benutten voor het realiseren van haar doelstelling. Bij het bouwen aan, het benutten en onderhoud van het netwerk zijn de volgende zaken - zoals tijdens de inventarisatie naar voren gekomen - van belang: Leren van anderen

» • * # » * ••

Meng vreemde bloedgroepen in de organisatie; Spreek met de markt; Gebruik schaarste om netwerk in te huren; Samenwerken en hierin je rol en focus bepalen; Pilot nieuwe manier van werken; Weet commerciele partijen te binden (geven en krijgen); Geen vrijblijvende netwerk clubs.

Actief kennismanaqement

» Stimuleer "Leren uit het verleden" - borg kennis; •• Benut kennismanagers. # Werk met een coach (reflectie); » Evalueer inzet partijen en benut dit bij selectie (conform richtlijn werken / diensten). Ontwikkel vanuit succes

•• •• » •• ••

Biedt ruimte voor experimenten (wel spannend, niet juridiseren); Beloon kwaliteit; Ventileer successen: be good, tell it, show it! Meer lef, meer doen! Het elan mag erin komen: wees trots!

9

Aanbevelingen We leven in een gefragmenteerde netwerksamenleving die voortdurend in beweging is en waar informatie zich razendsnel verspreidt en ontwikkelt. In een dergelijk dynamisch speelveld bestaat DE waarheid niet en HET netwerk evenmin. Een netwerk in kaart brengen is per definitie een gefragmenteerd beeld, veel interessanter is toegankelijk netwerk te creeren waarmee de dynamiek wordt gerespecteerd. Er zijn diverse mogelijkheden om een dergelijk netwerk te realiseren: Netwerkorqanisatie

Gebleken is dat er behoefte bestaat aan een platform waarbinnen projectmanagers van grootschalige infraprojecten ervaring en netwerk kunnen delen. RWS zou hierin de rol van aanjager op zich kunnen nemen en een netwerkorganisatie in het leven kunnen roepen. Met de sessies in het kader van deze netwerkinventarisatie is een eerste basis gelegd; Universitaire leerstoel

Creeer een universitaire leerstoel, gekoppeld aan de management-werkvelden van de bouwdienst. Hiermee wordt invulling gegeven aan de opleidings-lacune die op dit gebied wordt ervaren. Tegelijkertijd is een leerstoel een belangrijke netwerk-creator. RWS-Wikipedia

Een RWS Wikipedia is een uitstekend vehikel voor kennisborging en -uitwisseling. Beloon initiatief en risico

Innovatieve partijen zijn partijen die nieuwe verbanden leggen en het netwerk op onverwachte wijze uitbreiden. Om deze innovators te binden aan de Bouwdienst moet initiatief en risico worden beloond.

« a p p m management consultants

Themagebied Risicomanagement Door toenemende aandacht voor projectcontrol en rechtmatigheidsbeginsel, neemt het belang van risicomanagement toe. Het vakgebied heeft veel relatie met omgevinsgsmanagement, omdat juist de interactie met de omgeving risico's met zich meebrengt. Daarnaast wordt in nieuwe contractvormen gezocht naar andere manieren om met toedeling van risico's om te gaan. THEMA'S EN ONTWIKKELINGEN De politieke sturing is op incidenten. Omdat risicomanagement het proces aangaat is het vanuit sturingsoverwegingen nu vaak een doel op zich; Risicomanagement wordt doel en geen middel, door 'control' en rechtmatig heidbegi nsel; De opleidingen op het gebied van risicomanagement worden als versnipperd en/of van slechte kwaliteit beoordeeld; Uitdaging is lifecycle implementatie (ISO/IEC 152888 beoordelingsrichting) Managen van perceptie; Management van verwachtingen: klantgerichte dienstverlening; Communiceren en beslissen over risico's; Risico's en contracteren; Bemensing rond risicomanagement; Rekening houden met lange termijn risico's; Lerende organisatie: (opzet van een waterpedia, wegpedia conform Railpedia); Alliantievorming; Opportunity management; Ketenintegratie (IT-portals).

INSPIRATIEBRONNEN De petrochemische industrie is goed voorbeeld van breed risicomanagement Philips voor financiele risicobeheersing DSM voor veiligheidsrisico's; Shell als goed voorbeeld van een lerende organisatie; Van de bankwereld valt veel te leren, betrokken bij contractvorming hebben zij een "tweede perspectief op projecten; Bouygues die als aannemer risicomanagement tot een kunst verheven heeft; Aangezien media het meest bepalend zijn voor imagoschade, is het juist bespelen van de media een maatregel voor risicobeheersing; Wijsbegeerte (Arnold Cornelis); Fuzzy Logics (beslissen op onvolledige informatie); Risicomanagement in ziekenhuizen; Bouw van vliegvelden voor complexiteit; Kerncentrales voor hoge kwaliteitsnormen; Psychologie voor beleving van risico's.

11

*» a p p m management consultants

Themagebied Contractmanagement Nederland heeft een vrij conservatieve benadering van contracteren en contractvormen. De weinige wel aanwezige kennis en ervaring van innovatieve contracten wordt nog te weinig doorgegeven. Deze kennis zou beter benut kunnen worden. Algemeen kan gesteld worden dat van de contracting praktijk in het buitenland veel geleerd kan worden, zowel qua contractvorming sec als contractvorm als aanjager voor innovatie. Met name de ervaringen op de Angelsaksische markt kunnen als bron van inspiratie fungeren. THEMA'S EN ONTWIKKELINGEN Asset Management; Toename van 'financial engineering' en 'investment funds'; Toenemende schaarste van resources; Betrouwbaarheid van de overheid ingegeven door de politiek (ref. Westerschelde tunnel, Schiphol); Kennis en ervaring van innovatieve contracten worden te weinig doorgegeven, zowel bij opdrachtgevers als in de markt. Nederlands recht "redelijkheid en billijkheid" vs angelasaksische juridisering Roadpricing en financiering; Steeds meer publieke NV's; Life cycle benadering; Functioned contracteren; De gebruiker centraal; Van kosten naar opbrengsten; Multidisciplinaire integraliteit (maatschappelijk rendement, gezondheid, omgeving); Internationalisering; Service Level Agreements; Transparantie, partnering; Prijs te dominant, ten koste van kwaliteit, innovatie en duurzaamheid. Kwaliteit wordt onvoldoende beloond met name naar toekomst toe EU: Rechtmatigheid verheven boven doelmatigheid Duurzaam partnership, zoals in bedrijfsleven, lastig en/of onmogelijk

INSPIRATIEBRONNEN Er is een spanningsveld tussen ontwikkelen van kennis en streetwise live contracting. Advies is om naar Engeland te kijken, waar ze gewoon 'doen'; Macquari Bank en angelsaksische markt: ervaring met general contracting, benadering vanuit gebruik; VS: "private initiatives" geven private partijen ruimte voor infrastructuur-initiatieven In Italie (autostrada) en Frankrijk (tolwegen) is inmiddels een grotere traditie met denken vanuit de gebruiker PRINCE, weliswaar weinig over contracten specifiek, maar wel een goede business case module die je vanuit je interne beheersing stevig doet staan in je contracteringsstrategie; Meredith Belbin, wordt in Engeland gebruikt bij het samenstellen van adviesteams; A2 Hooggelegen is voorbeeld van nieuwe innoverende aanpak met een gentlemen's akkoord dat er niet geprocedeerd gaat worden; Vastgoed ontwikkeling voor integrale benadering; Psychologie voor menselijke aspecten bij sluiten van contracten; Automotive industrie voor beheersing van de productieketen; Project terminal 5 Heathrow; Toonaangevende mensen in grote projecten. PIM project / Ben Spiering: samenwerkingsproject met Verenigd Koninkrijk.

• a p p m management consultants

Themagebied Omgevingsmanagement Het thema omgevingsmanagement is eigenlijk het meest omvangrijke en daarmee ook het minst duidelijk afgebakend. Samengevat kan gesteld worden dat een omgevingsmanager de schakel is tussen verschillende partijen en dan vooral waar behoefte is aan kennis, sturing en netwerk. Een teamleider of intermediair dus, die draagvlak kan creeren en de omgeving enthousiasmeren, terwijl hij het geheel goed overziet. Omgevingsmanagement is met nadruk ook gevoel hebben voor culturele verschillen. Ook binnen Nederland zijn deze groot, het is belangrijk ook deze ervaringen te delen en ervan te leren. THEMA'S EN ONTWIKKELINGEN

INSPIRATIEBRONNEN

* Gei'ntegreerd werken in ruimte en tijd (multidisciplinair); * Gebiedsontwikkeling wordt steeds breder; •• Creeren van meerwaarde en samenhang en overall procesrol; •• Verschuivende rol van de overheid (regie); •• Gebiedsgerichte benadering; » PPS constructies; » "Hebben we goede mensen?" (Welke mensen nemen de rol op zich? Generalisten?); * Overheid heeft imago probleem, hierbij is vertrouwen een belangrijke parameter. » Het vermarkten van een project als concept (branding) » Adequaat in kaart brengen omgeving met goede stakeholdersanalyse en per speler gericht maatregelpakket * Samenleving heeft een hoge informatiebehoefte, hier kun je met uiteenlopende middelen (internet, zichtbare voortgangsmeters, hoogwaardige informatiecentra, bebording, sms, advertenties, reclame etc.) uitstekend op in spelen

» * *

Campagneteams: met betrekking tot imagoproblemen; Joop van den Ende: aansluiting vinden bij specifieke doelgroepen; Analyse van successen: hoe heeft men in succesvolle projecten de omgeving benaderd? * Marketing (bedrijfsleven): hoe worden mensen enthousiast gemaakt voor een product; » Psychologie; wat maakt dat mensen enthousiast, angstig of verongelijkt zijn over ontwikkelingen in hun omgeving? » Buitenland (andere culturen): hoe wordt in andere landen omgegaan met de projectomgeving en in hoeverre is de reactie van de omgeving cultuurafhankelijk.

13

* a p p m management consultants

Themagebied Projectbeheersing De constatering dat de technische kennis binnen de Rijkswaterstaat organisatie steeds minder wordt, wordt als een zorgelijke ontwikkeling gezien. Om als projectmanager de zaken goed te kunnen beoordelen wordt technische kennis en ervaring als onontbeerlijk beschouwd om invloed te kunnen houden op grote (markt)spelers. Vanuit beheersingsoogpunt is het opmerkelijk dat er waarde wordt gehecht aan een rem op een teveel aan regels bij inkoop en aanbesteding; er moet ruimte zijn voor innovativiteit en creativiteit. Er is nog heel weinig sprake van goede opleidingen projectmanagement. Er gebeurt vooral veel in de praktijk. Een groot deel van de effectiviteit van projectbeheersing van grote projecten in Nederland is een kwestie van perceptie en die wordt voor een groot deel door de media bei'nvloed.

THEMA'S EN ONTWIKKELINGEN

INSPIRATIEBRONNEN

» » » * «

# » *•

# » » » » ••

Projectmodules in boekhoudkundige programma's; Finance & Control (juridisering); Renderende projecten; Investering in businesscase; Oplossingsvrij specificeren (wat wil je functioneel bereiken, dus niet meteen al in oplossingen denken); Systematische kostenopzet; Overheden moeten ook in bandbreedtes (kosten) kunnen denken; Asset management; Total costs of ownership; Klimaatveranderingen; Strijd tegen water!

•• » » » » • • * » » « »

Microsoft (huzarenstukje projectmanagement) BCS heeft veel ervaring met financiele beheersing; Er kan ook veel geleerd worden van de internationale bouwwereld, er moet dan wel naar de juiste competenties gekeken worden; Ruimtevaartinstituten: complex, vele partijen, vele jaren, veel geld. Defensie: idem. Hyundai: innovatief in de beheersing van het productieproces; Parkmanagement: koppeling aanleg met beheer en onderhoud; Schiphol (Assetmanagement); Zealand Seaports: zetten veel om met weinig mensen; India (3de wereldlanden gaan heel veel werk van ons overnemen, logistiek e.d. is heel goed geregeld daar); Organisatie Olympische Spelen; Verzekeringsbranche - risico's; Procestechnologie - veiligheid; Petrochemie- turnkey-projecten; Oud CFO's en CCO's: waar zittende bestuurders terughoudend zijn in hun uitingen, zijn oud-bestuurders graag bereid inzicht te geven in de achtergrond van bestuurlijke processen.

14

appm management consultants

Bijlagen 1. Spelermatrix per themagebied - de who's who in projectmanagement 2. Deelnemerslijsten netwerksessies Netwerk Pro|ect management Thama Risicomanagement Orgamsatu

!: 1 I o

1

BAA GY' H h Pi

A I

E ll partita

-dam

Contactpersoon

p roi act man ag a man t beleid

JU (aa u A msterd a m p ro(eetman ag ament proiectmanag ement

Piora.l Prota.l Rotterdam Schiphol Amsterdam Schiphol Amsterdam Statoll (Norway)

kennis menage men!

e &o en ven risico RM in onderhoud infra op procesniveau XL pro.ect

Buvislandleasa Hoc title* Shaniha

D. oe Kreek Rene v.d. Plas Sander Doves G Ardum Bart Smolders Patrick Buck ROD v.d. Berg Hein de Jong Onno Haieiaar Bert Knoop Nko van Dooien Hoofd AMSrTSR Heiktrs

'na'o'^e^ieq"'**" na overleg na overleg

Gem Den-Ksag/pro| org Randsladra e ^ . . e r s C c ^ oeryiaag nj

. ^ ^ ^

Ere Kemperman KemerManange merit BV

HMftjaj

033 - 256 97 60

"_ee= Dr

-<*s nr. fftrw* ii

030 - 285 81 94

,.H»«.II»,I™„.

06 - 54 91 B3 38

• ev2a."j—

06 - 54 96 61 34

Rijlcswaterstaat Directie Zud-Hollancl

Taco van Serkel APPM Management Conaultart*

li i• *

TNO TNO

risico-analyse risico-analyse

T. Vrouwenvelder Paul Waarts

TU Oeltt TU Delft TU Delft Bouwkunda

risico-manaqement risico-management

Han Vc.qel.nq Johan Bosch

tare. B^stM

p ro] eel man ag ement

Band. Houvatt

neK.mf*™

,„„.,.„.

Chris Chaprnam/Steven Ward Halman

S

Universiteit Twente

1 •] j

|

M H

,

023 - 514 514 5

06- 53 19 71 M KeaaiHmsjMieit BV

•- •

•• .

• «™iuiinav»*i-.

06-60 22 35 73

HHiamnwo rws m.n,er». 1 Bouwend Nederland CUR/Rfciet PMI risico-management Oroep PMI ris.co-manaqement Oroep PWrtskco-manaoemefitGroep

Hi

Niels van flmstel Pred Jonker leader programmaqroep risicomanagement ri s ic o-man ag ement ii i ic o-man ag ement wenXgroep RM

Jan Seierhnq Jaap Veenenbos Harco Bui|nsters

AON

verrekerinqen tiiico-manaqement-pto | ecten

Tamma Schobbina Joop Veenenbos

APPM

RM in projecten (intra * gebied so ntwikfcellng)

Arend van Di|k

Arcadis AT Osnorne D*B project & Risk DHV

ri.K<wr ^eme iyv^^r en

AOS

II

APPM Manaoemert CoreuJtem

—

,

070 - 313 15 01

Bertus Nootebos Province l^ioortJ-Holland

DHV DHV DHV Ex Aequo Geodelft Grontmij Grontmij Management Con s u Hants PRC Ft aetata reap Risken earing T.G. Twijnstra GuOde

Jn

f

a

opvolqers v. dhr Heiliqers-Arnftem)

Disman/RA a contracten

Jeroen VNStMlW

projectmanagement risico ma nag emen tT pro fectmanaq ement p ro | ectma n afl•men t risicomanagement

3. Swierstra van Hoof Donald Sijbrandt Ylarco Mijnders iusannevan Kinderen

Ii sico-man aq amen I

:. Kuiper via real Polel OirV Penboom

risicoman ement risico-management risico-analyse Disman/RA S contracten risico-management 3 is ma n/RA £ contracten p ro j act man ag ement

E Mwei

rn-nnm

~ * van VI*

>

M.rcc Bister. v a n „ , „ „ ,=.«,.„ k M M

OS -13 19 71*6

-

a 'aum-iaimi n

06-50 6. 52 37

jaap Vaeneneo. M i f M f l I 11 II

jaar, V a H S M I . .

010- 446 79 56

Alitor. I v M

*mm nmersar-. nl

030 - 285 80 55

P

n „„„Man, .m.r,BV J

• -i-iT v . ^ Bouwoienst

Tr~.anP.to, up HBMMH

.

Ar.ndv.nD*. (=...* van VI..I M i r | l m 0

,p

J u l

0

i

• mi

i

»*ummM

-

f*S • an puaenoiaiwanl

L 1

F RFBf Ml.SFNOrwn rwi minv.nwn. 030. m u l t

ill

*PPM Management Consxwnts

aufcQ.pom

«PPM Management Consent.

| c-^S a-j

APPM Marto^m.,* Consultant.

-

n l

06 - 54 96 61 3* |

••ntttin

Rutger Visser E. v.d. siuis Marcel Ham luko Roeleven Susanna van Kinderen Jan Ooltman

15

APPM Management Consultants is een onafhankelijk adviesbureau voor projectmanagement en managementadvies binnen de vakgebieden ruimtelijke ontwikkeling, verkeer en vervoer, bouwen en infrastructuur.

APPM adviseert opdrachtgevers bij de ontwikkeling van organisatie, management en samenwerk en verzorgt het management van projecten rond railinfrastructuur, wegen, kunstwerken, gebiedsontwikkeling, stedelijke vernieuwing, gebouwen, havens en luchthavens.

APPM spant zich in om met alle betrokkenen op deskundige, enthousiaste en nuchtere wijze de gestelde doelen te realiseren. Daarbij speelt een plezierige samenwerking een belangrijke rol.

djopp^ooH Of 2£lc!

£ZOi

019/.79S

|U'oidde/v\MM

36L uee|us6juoy

W0009E 61.0 i

|uaidde©oj.u!

ZZZLWt

|ULudde/\A/v\M

|u-uidde@xxoq

6L0 t

0 £ 9 l c 9 S £Z0 i

jaauxiaiaoz x a 6 U 2

8 uceieDjds