Nederlandse Genealogische Vereniging. Afdeling Zeeland. Titelpagina: Nicolaus Visscher, Speculum Zelandiae (zie verder binnenpagina) WIJ VAN ZEELAND

Nederlandse Genealogische Vereniging Afdeling Zeeland

Titelpagina: Nicolaus Visscher, Speculum Zelandiae (zie verder binnenpagina)

WIJ VAN ZEELAND Mededelingenblad 11e jaargang, nummer 1 februari 2009

Nederlandse Genealogische Vereniging afd. Zeeland Bestuurssamenstelling J.W. Zondervan Voorzitter A.M. van Gessel Secretaris G.C. Bek 2e secretaris J.G. Polderdijk Penn.meester Y.Bliek Lid J.L. Oosthoek Lid R.J. de Groot Lid

Giessenburg 17 Kleine Beer 2 Spinellihof 40 Schippersweg 26 Nwe Vlissingseweg 201 Sterappelstraat 49 Koudekerkseweg 19

Correspondentieadres: A.M van Gessel Kleine Beer 2

4385 EM 4501 HP 4463 GP 4455 VP 4387 AE 4421 KE 4373 RB

Vlissingen Oostburg Goes Nieuwdorp Vlissingen Kapelle Biggekerke

4501 HP Oostburg

Redactie Mededelingenblad “Wij van Zeeland”: A. M van Gessel Kleine Beer 2 4501 HP Oostburg R. J de Groot Koudekerkseweg 19 4373 RB Biggekerke A.L Minderhoud Kapelseweg 49 4481 PD Kloetinge Werkgroep Computergenealogie: G.C. Bek Adenauerstede 43-09 J.C.M.Hoornick Notestraat 14 A. Maljaars, Majoorwerf 21 J.G Polderdijk Schippersweg 26 A.Taal J.van Reigersbergstr. 75 J. van Zweeden Nassaulaan 63

4463 GG 4462 EB 4374 CA 4455 VP 4336 XC 3743 CB

Goes Goes Zoutelande Nieuwdorp [email protected] Middelburg Baarn

Cals, afd Zeeland Mw Y. Bliek Nwe Vlissingseweg 201 4387 AE Vlissingen Telnr. 0118-634629 Webmaster R. J. de Groot

Koudekerkseweg 19

Haza-21 Helpdesk J. Remijn Claushof 41

[email protected]

4373 RB Biggekerke 4461 NN Goes

[email protected]

Afgevaardigde naar de ALV van de NGV R. J. de Groot Koudekerkseweg 19 4373 RB Biggekerke D. de Putter Spoorhaag 30 3993 AB Houten (plv. afg.)

Bij de voorplaat: Nicolaus Visscher (1670) Speculum Zelandiae, dat is een Beschryvinge ofte Aflbeelding der Steden, AmbachtsHeerlijckheden, Dorpen, Castelen, Ridderlijcke Hofsteden, Huysen en Gebouwen gelegen inde Eylanden en de Graeflijckheyt van Zeelandt. Zeeuwse Bibliotheek, Middelburg (signatuur 1113 A 14)

-2-

Van de Redactie Een nieuw jaar, een winters begin met een prachtige, zonovergoten natuur. Dat moest wel ten koste gaan van onze genealogische zoektochten en ander binnenhuiswerk. Maar zoals altijd: het duurt nooit lang en er komen weer donkere dagen, prima geschikt voor internet en archiefbezoek. We gaan er weer een jaar tegen aan en hopen vier goed gevulde afdelingsbladen te maken. Met uw bijdragen zal dat wel gaan! De redactie wenst u een gezond, gelukkig 2009 met goede vondsten. Bij deze wil ik ook de oproep van het bestuur herhalen, die al op de website verschenen is. Oproep: het bestuur zoekt een actief lid dat taken in het bestuur wil vervullen en dat goed overweg kan met computers en met internet. Ook wil het graag in contact komen met leden die voor de gemeente Goes genealogische gegevens willen digitaliseren. Uw reacties graag naar Jan Polderdijk , [email protected] of Rob de Groot [email protected] De volledige inhoud: Bestuursmededelingen Convocatie voor de afdelings-jaarvergadering op 21 februari 2009 Rekening 2008 + begroting 2009-2011 Jaarverslag 2008 van de afdeling Zeeland van de NGV Verslag van de Algemene Vergadering van de NGV op 29 november 2008 in Utrecht Verslag bestuursvergadering op 9 december 2008 Verslag lezing Ferrie Moubis over Bidprentjes en genealogie Verslag lezing J. Cuperus over Onderzoek in voormalig Nederlands-Indië Herhaalde oproep van de redactie NGV-afdeling Zeeland: lezingen Lezing 21 februari 2009 Onderzoek naar de familie Eekelaar, door ons lid H. Eekelaar Nieuws uit de NGV en de NGV-afdelingsbladen Bestuursbulletin 59 (Hoofdbestuur) -3-

PR-groep: verslag bijeenkomst 1 november 2008 CBG-Den Haag Afdeling Zuid-Limburg: Oude maten en gewichten Ons Genealogische erfgoed: Je familiegegevens publiceren (H.M. Lups) Lezers schrijven Ferrie Moubis: Naturalisaties 1850-1934 gedigitaliseerd Ferrie Moubis: Verwantschapsgraden in de 17e eeuw. Caesar Hulstaert: Het archief van de Zeeuwse Admiraliteit ontsloten

...Wist u dat………. Paleografie met Jaap Zondervan Het Zeeuws Archief: Zeeuwen Gezocht (+verwijzing naar ISIS) Van internet geplukt Evenementenlijst 2009 Ledenmutaties En…data die u beslist niet mag vergeten!!

Bestuursmededelingen. Convocatie voor de afdelings-jaarvergadering op 21 februari 2009

Nederlandse Genealogische Vereniging Afdeling Zeeland Secretariaat : Kleine Beer 2 4501 HP Oostburg ====================================================== Oostburg, januari 2009 Aan leden en belangstellenden, Afdelingsjaarvergadering Het bestuur van de Afdeling Zeeland van de NGV nodigt haar leden en andere belangstellenden uit voor de afdelingsjaarvergadering die wordt gehouden op zaterdag 21 februari 2009 in “De Vroone”, C.D. Vereeke-straat 74 te Kapelle. Aanvang 14.00 uur. Aan de orde komt de volgende agenda: 1. Opening door de voorzitter. 2. Mededelingen en ingekomen stukken. 3. Verslag van de afdelingsjaarvergadering van 23 februari 2008 (zie Mededelingenblad nr. 2 van 2008). -4-

4. 5. 6. 7. 8. 9.

10.

11. 12. 13.

Jaarverslag van de secretaris over 2008. Financieel verslag over 2008. Verslag afdelingskascommissie. Vaststelling begroting 2009 en meerjarenramingen. Voorstel tot benoeming van de leden van de afdelingskascommissie. Bestuursverkiezing. Aftredend zijn de heren A.M. van Gessel en R.J. de Groot. De heer Van Gessel is niet herkiesbaar, terwijl de heer De Groot wel herkiesbaar is. Tussentijds aftredend is de heer J.W. Zondervan. Het bestuur draagt voor de vacature van voorzitter de heer F.A.J.M. Moubis voor, terwijl de heer R.J. de Groot wordt voorgedragen voor de vacature van secretaris. (Tegen)kandidaten en kandidaten voor de vacante bestuursfunctie kunnen tot uiterlijk een week voor de vergadering door een schriftelijke en ondertekende opgave worden aangemeld bij de secretaris. Benoeming van afgevaardigde en plaatsvervangend afgevaardigde van de Afdeling op Algemene vergaderingen van de NGV en tot vaststel-ling van het mandaat van de afdelingsafgevaardigde ten behoeve van de Algemene Vergaderingen van de NGV. Bestuursmededelingen omtrent het jaarplan. Rondvraag. Sluiting door de voorzitter.

De financiële jaarstukken worden opgenomen in Wij van Zeeland. Aansluitend zal ons lid de heer H. Eekelaar een korte inleiding verzorgen over zijn ervaringen bij het maken van het familieboek “Elf mannen Eekelaar”.

Wist u dat ……

…….er naast de Canon van Nederland,

ook de Canon van Zeeland bestaat ?

Zie verder !! -5-

Rekening 2008 + begroting 2009-2011 Meerj. Meerj. begr. werkelijk Begroting Begr. Begr. 2008 2008 2009 2010 2011

1 2 3 4 5 6 7

700 302,15 400 285 2.500,00 2.890,54 400 428,94 120 120 12 18 99,33

700 400 3090 450 120 12 18

750 450 3100 500 120 12 18

800 500 3150 500 180 12 8

4.100,00 4.125,96

4790

4950

5150

vast voorschot aantal bijeenkomsten

1.500,00 1.500,00 7 7

1500 7

1500 7

1500 7

AFDELINGSTIJDSCHRIFT aantal edities per jaar oplage per editie drukkosten verzendkosten

4 4 500 500 1.300,00 1.632,72 1.200,00 1.257,82

4 450 1840 1250

4 450 1850 1250

4 450 1900 1250

zaalhuur sprekers afdelingstijdschrift e.d. bestuurskosten promotie-activiteiten bibliotheek e.d. diversen

8 TOTAAL

3.1 3.2

3 afdelingstijdschrift is inclusief 225 euro bijdrage aan Van Zeeuwse Stam In 2009 zullen de drukkosten ongeveer € 500 meer bedragen. inklusief € 69,20 vergaderingsonkosten in 7 Utrecht. goedgekeurd op jaarvergadering N.G.V. afd. Zeeland d.d.

21-feb-09

Jaarverslag 2008 Algemeen Ook nu kan het verslagjaar van de Afdeling gekenschetst worden als een rustig verslagjaar waarin de gebruikelijke zaken aan de orde waren. Er was sprake van een rustig verloop. De leden konden weer rekenen op de gebruikelijke bijeenkomsten, activiteiten en periodieken. -6-

Bestuurssamenstelling Gedurende het verslagjaar was het bestuur van de Afdeling als volgt samengesteld: Voorzitter: de heer J.W. Zondervan te Vlissingen; 1e Secretaris: de heer A.M. van Gessel te Oostburg (PR-functionaris); 2e Secretaris: de heer G.C. Bek te Goes (bibliothecaris); Penningmeester: de heer J.G. Polderdijk te Nieuwdorp (tevens coördinator Prae1600 Club); Bestuurslid: de heer R.J. de Groot (redactie Mededelingenblad Wij van Zeeland); Bestuurslid: de heer J.L. Oosthoek te Kapelle (afgevaardigde in bestuur Stichting Genealogisch Centrum); Bestuurslid: mw. Y. Bliek te Vlissingen (CALS); De heer R.J. de Groot was ook afgevaardigde van de Afdeling naar de Algemene Ledenvergadering van de NGV, terwijl de heer D.P. de Putter te Houten plaatsvervangend afgevaardigde was. Het bestuur vergaderde in het verslagjaar vijf keer en had tussendoor uiteraard het nodige onderlinge werkcontact. Ook dit keer werd tijdens de eerste bestuursvergadering van het jaar gesproken met alle vrijwilligers die zich voor de Afdeling inzetten. Deze vergadering werd afgesloten met een gezellig informeel samenzijn. Voorts bezocht een bestuursdelegatie de regio-bijeenkomst van het Hoofd-bestuur van de NGV met de afdelingen Delfland, Rijnland en Rotterdam e.o. op 15 maart 2008. De voor- en najaarsvergadering van het Hoofdbestuur werden bezocht, evenals de landelijke PR-dag in het CBG in Den Haag bezocht. Ook het penningmeesteroverleg werd bezocht. Verder werd in de maand februari een stand ingenomen tijdens de genealogische dag in Axel. Ook werd de bijeenkomst bezocht waarop de bronnenuitgave “Cartularium van de heren van Veere uit het geslacht Van Borsele”. Tenslotte werd ook de bijeenkomst ter gelegenheid van het samengaan van het Genealogisch Centrum Goeree-Overflakkee met het streekarchivariaat te Middelharnis bezocht. Ledental Per 31 december 2008 telde de Afdeling Zeeland 377 leden, waarvan 28 bijkomende leden. Afdelingsbijeenkomsten In dit afdelingsjaar werden de volgende afdelingsbijeenkomsten gehouden: 19 januari 2008 prof. dr. J.G.M. Leune – De Scheldeforten Lillo en Liefkenshoek (36 bezoekers); 5 april 2008 Computergenealogie (29 bezoekers); 25 oktober 2008 J.J. Kaldenbach – Onderzoek in Duitsland; seizoenarbeiders uit Duitsland (31 bezoekers); -7-

F. Moubis – Bidprentjes en genealogisch onderzoek (19 bezoekers). Tijdens de bijeenkomst van de Werkgroep Computergenealogie op 5 april 2008 werd een lezing verzorgd door de heer W.H. Rozendaal over het genealogisch programma Aldfaer. 22 november 2008

De 32e Zeeuwse Contactdag op 6 september 2008 werd bezocht door circa 100 personen. De jaarvergadering van 23 februari 2008 werd bezocht door 31 personen. Na de pauze werd een lezing verzorgd door medelid de heer C.E. Hulstaert over het onderwerp “Bepaling van de migratieroute van onze voorouders vanuit Afrika door analyse van ons eigen DNA”. Tijdens alle bijeenkomsten was de CALS (Coördinatie Afdelings Leden Service) in de persoon van mw. Y. Bliek aanwezig. De animo tijdens de bijeenkomsten hiervoor is echter minimaal. Het bezoekersaantal voor de bijeenkomsten vertoont al enkele jaren een dalende tendens. Helaas was dit jaar geen uitzondering. Een toename kon niet worden geconstateerd. Het blijft moeilijk om anderen dan de vaste groep bezoekers enthousiast te krijgen. Het genealogisch onderzoek via het internet heeft hierop zeker invloed. Alle bijeenkomsten van de Afdeling lijden onder deze tendens. Uiteraard blijft het bestuur streven naar een gevarieerd en interessant aanbod in lezingen, zodat in elke geval de huidige groep bezoekers behouden blijft. Er zal zeker gebruik worden gemaakt van de tips van de PR-Groep van de NGV om anderen te enthousiasmeren voor de afdelingsbijeenkomsten. De zogeheten Bierens-reis ging dit jaar niet door. Na een uitvoerige discussie tijdens de jaarvergadering werd noodgedwongen besloten af te zien van het organiseren van een reis. De belangstelling is inmiddels helaas te gering. De Zeeuwse Contactdag op 6 september 2008 werd dit jaar weer samen met het Genealogisch Centrum in Kapelle georganiseerd. Ook de Contactdag kent een teruglopend bezoekersaantal. Desondanks was het een gezellige dag met een sfeervolle ambiance en een uitstekende organisatie. Tijdens de Contactdag was er een permanente tentoonstelling van oude foto’s aanwezig evenals de stand met rouwadvertenties van het Genealogisch Centrum. Ook de Prae 1600 Club was met een stand vertegenwoordigd. Het bezoekersaantal heeft ertoe geleid, dat in het bestuur wordt gesproken over de toekomst van de Contactdag. Mededelingenblad Wij van Zeeland Het mededelingenblad “Wij van Zeeland” blijft een belangrijke rol binnen de vereniging vervullen. Met het opnemen van diverse nieuwe artikelen heeft het blad zeker een u pgrading gehad. Het blijft het middel bij uitstek om de leden te informeren over de activiteiten die er binnen de afdeling en binnen de andere afdelingen van de NGV plaatsvinden, maar zeker ook om hen van allerlei andere wetenswaardigheden op de hoogte te bren-8-

gen. En het blijft een goed middel om degenen die de afdelingsbijeenkomsten niet (kunnen) bezoeken via een verslag toch op de hoogte te brengen van de gehouden lezingen. Op die manier blijft de band met de afdeling behouden. Wel werd besloten om over te stappen naar een andere drukker. Vanwege de kosten en het beschikbare budget werd gekozen voor drukkerij Driedijk. Publicaties Vele leden van de Afdeling hebben een abonnement op Van Zeeuwse Stam, een genealogische uitgave van de Stichting Genealogische Publikaties. Het aantal abonnementen op dit blad toont nog steeds aan, dat er veel belang aan deze uitgave wordt gehecht, zowel van leden van de Afdeling als niet-leden. Toch is er ook nu sprake van een teruggang. Op 1 januari 2009 bedroeg het aantal abonnees op Van Zeeuwse Stam 413, terwijl dit aantal op 1 januari 2008 nog 427 was. Dit jaar verscheen een nieuwe uitgave van de Werkgroep Computergenealogie en wel de CD-rom Kapelle & Reimerswaal. Deze CD-rom bevat DTB-gegevens van de kerkdorpen in deze beide gemeenten. De eerder door de Stichting uitgegeven CD-roms zijn nog steeds uit voorraad leverbaar en mogen nog steeds op veel belangstelling rekenen. Deze vorm van publiceren blijft erg aantrekkelijk voor genealogisch onderzoek. Uitgaven van de Prae-1600 club zijn nog steeds volop voorradig. Voor nadere informatie hieromtrent wordt verwezen naar www. genpubl.nl. Deze website werd in de loop van het jaar vernieuwd. Afdelingswebsite Jarenlang kende vereniging de eigen afdelingswebsite (http://clubnet.zeelandnet.nl/ngvzld), welke werd beheerd door webmaster A.A. Bouwens. In de loop van dit jaar werd een nieuwe website in gebruik genomen, welke is gelinkt aan de nieuwe we bsite van de NGV. Deze nieuwe website opent tal van mogelijkheden. Bestuurslid Rob de Groot werd de nieuwe webmaster. Hij volgde een cursus voor deze website tijdens de webmasterdag van de NGV. Voorts heeft al een flink aantal leden haar profiel op de website van de NGV geplaatst. Ook op deze plaats wordt nog eens dank uitgesproken aan het adres van Ad Bouwens, voor zijn jarenlange trouwe inzet voor dit afdelingsmedium. Tenslotte Het bestuur heeft hiervoor een beeld geschetst van de activiteiten die gedurende het verslagjaar hebben plaats gehad. Het dankt de leden voor hun inzet en hun vertrouwen. Op basis van die getoonde inzet en dat vertrouwen ziet het bestuur het komende verenigingsjaar met vertrouwen tegemoet. De secretaris,

-9-

Verslag van de Algemene Vergadering van de NGV op 29 november 2008 in Utrecht. De voorzitter dhr R K Vennik opent om 13.30 u de vergadering en stelt de agenda vast: 1. Opening 2. Ingekomen stukken en mededelingen 3. Verslag van 26 april 2008 4. Begroting voor 2009 5. Bestuursverkiezing 6. Toelichting door de webmaster 7. Pauze 8. Keuze inzake stemmodellen 9. Toelichting over Denktank 10. Rondvraag 11. Sluiting 2. Ingekomen stukken en mededelingen - Er zijn meerdere afmeldingen van afgevaardigden, i.v.m. de DNA dag in Leiden. - De vice voorzitter van het hoofdbestuur kan door ziekte niet aanblijven. - De Genealogische Dag 2009 wordt op 16 mei gehouden in de Wilhelminakerk in Dordrecht. - Er wordt opnieuw een penningmeestersoverleg gestart. - De overleden leden worden herdacht met een moment van stilte. - Er zijn ingekomen stukken van de afdelingen Limburg en Utrecht. 3. Verslag van 26 april 2008. Na enkele kleine aanpassingen wordt het verslag goedgekeurd en vastgesteld. 4. Begroting voor 2009 De penningmeester licht toe dat het voorziene tekort op de begroting te hoog wordt als er geen contributieverhoging ingevoerd wordt. Om een tekort van € 10.000,- op te vangen is een contributieverhoging van € 1,nodig. Hij stelt voor om het gewone lidmaatschap te verhogen van € 35,- naar € 36,- en het gezinslidmaatschap en de bijkomende lidmaatschappen voor regionale afdelingen en familieorganisaties te verhogen van € 8,50 naar € 9,-. Vanuit de vergadering wordt gevraagd om in het vervolg voorstellen voor contributieverhogingen eerder in te dienen, zodat de afdelingen tijd hebben om het standpunt van de leden na te gaan. Voor onderhoud van het verenigingscentrum in Weesp wordt om een reserveringspost gevraagd. Na stemming wordt de contributieverhoging aanvaard en de begroting aangenomen. - 10 -

Het hoofdbestuur zegt toe zich soepel op te stellen voor leden die vanwege de contributieverhoging hun lidmaatschap opzeggen (wat eigenlijk voor 1 november moet gebeuren). Desgevraagd vertelt de penningmeester dat de NGV tegoeden ondergebracht zijn bij ING en Postbank. 5. Bestuursverkiezing Er hebben zich 2 leden beschikbaar gesteld voor het hoofdbestuur. De heren L G Hinnen en B van Splunter. Het HB draagt hen voor. De vergadering stelt zich unaniem achter het voorstel van het hoofdbestuur. 6. Toelichting door de webmaster Dhr Netelbeek geeft een toelichting en demonstratie, hoe de afdelingssecretarissen (of andere geautoriseerden), via e-mail berichten met bijlagen kunnen verspreiden. 7. Pauze 8. Keuze inzake het stemmodel Het hoofdbestuur wil de mening weten over 4 door het HB gedane voorstellen om tot een eenvoudiger stemsysteen te komen. Uit de vergadering komen nog 2 voorstellen. Ook wordt gesteld dat een reorganisatie van de structuur belangrijker is dan het veranderen van het stemmodel. In deze tijd is het samengaan met het bestuur van de afdeling Computergenealogie misschien wel het meest voor de hand liggend. Toch mag het veranderen van de structuur niet leiden tot nog jaren handhaven van het huidige stemmodel. Elke afdeling geeft de 1e en 2e keus van de stemmodellen. 9. Toelichting over Denktank Deze commissie denkt na over de toekomst van de NGV. Zij werkt onafhankelijk van het hoofdbestuur, hoewel het HB wel voor hen verantwoordelijk is. Omdat er veel leden aangegeven hebben mee te willen praten, wordt het idee geopperd om in groepen over verschillende onderwerpen na te denken. De voorzitter verwacht in de volgende vergadering de vorderingen aan te kunnen geven. 10. Rondvraag - Vanuit de afdelingen wordt aan de penningmeester gevraagd om tijdig om de afdelingsbegrotingen te vragen. De penningmeester zegt toe dat in het vervolg te doen, hoewel het statuut aangeeft dat de begrotingen voor 1 september ingeleverd moeten zijn. - De afdeling Utrecht heeft vanwege haar jubileum een tentoonstelling gemaakt. - 11 -

Als er nog goede plaatsen zijn, wil zij de tentoonstelling ook elders in het land plaatsen. - Dhr Moubis verbaast zich over de kosten van de (afdelings)bladen van de afdeling Zeeland. Ook vindt hij dat deze afdeling weinig informatie verstrekt aan haar leden. Hij vraagt het hoofdbestuur om algemene richtlijnen. De voorzitter van het hoofdbestuur zal overleggen met de afdeling Zeeland. - In Zwolle of Meppel wordt binnenkort een kadercursus gegeven. Leden van andere afdelingen zijn in principe welkom. 11. Sluiting Om 16.30 u sluit de voorzitter de vergadering. Deze notulen zijn gemaakt door de plaatsvervangend afgevaardigde David de Putter.

Verslag Bestuursvergadering op 9 december 2008 Jaap Zondervan en Adri van Gessel konden helaas niet aanwezig zijn, waardoor Jan Polderdijk de voorzittershamer hanteerde. Na de gebruikelijke punten van de agenda – vaststelling agenda en verslag van de BV van 30 september en ingekomen stukken en mededelingen – kwamen de volgende onderwerpen aan de orde: Mededelingenblad Wij van Zeeland: Voor het digitaal ontvangen van het blad hebben zich tot nu toe zes leden gemeld. Afdelingswebsite: gastleden die de website vaak bezoeken, zullen actief worden benaderd. PR-beleid NGV en afdelingsPR-beleid: Informatie over de PR-bijeenkomst van de NGV wordt uitgewisseld; de folder van de afdeling moet nog geactualiseerd worden; voor het op peil houden van het ledenbestand is een ambitieus programma nodig en hier zou een aparte PR-funktionaris op zijn plaats zijn. Evaluatie ALV 29 november 2008: Contributieverhoging van € 35,= naar € 36,= ; Rob de Groot wil stoppen als afgevaardigde voor de afdeling Zeeland. Hij vindt wel dat zijn opvolger een bestuurslid moet zijn Over het stemmodel zijn nog geen beslissingen genomen. Toekomst Genealogische Contactdag: Voor de komende Contactdag stelt Jan Polderdijk voor deze te houden als een soort open dag, waarbij de toegang gratis is. Er zal dan ook geen lunch aange- 12 -

boden worden, eventueel kan in overleg met de beheerder iets hiervoor individueel geregeld worden. Er kan wel gezorgd worden voor een drankje voor de vrijwilligers. Kan passen in kader van PR. Er moet wel voor gezorgd worden dat er voldoende publiciteit aan deze dag wordt gegeven. Bij meerdere bestuursleden bestaat de indruk dat er voldoende belangstelling is, maar dat vele afhaken zodra het geld kost. Voorbereiding Jaarvergadering 2009 Adri van Gessel stelt zich niet herkiesbaar, Rob de Groot is wel herkiesbaar. Het aantal abonnees op Van Zeeuwse Stam bedraagt: 413. In verband met de komende vacature in het bestuur stelt Jan Polderdijk voor om hiervoor Ferrie Moubis te vragen, de andere bestuursleden stemmen hiermee in. Briefwisseling met de heer Moubis. Over het recht van informatie over de onderwerpen die besproken worden op de ALV van de NGV, en met name het organiseren van een afdelingsledenvergadering ter bespreking van deze onderwerpen, is een briefwisseling met de heer Moubis gevoerd. In de bestuursvergadering is hierover van gedachten gewisseld. Ook de kwestie Wij van Zeeland en Van Zeeuwse Stam met betrekking tot het opnemen van genealogische gegevens kwam hierbij aan de orde. Besloten is om voorlopig de huidige situatie te handhaven en bij gelegenheid de leden te vragen zich hierover uit te spreken Verder kwamen er nog enkele huishoudelijke zaken aan de orde. De volgende bestuursvergadering is op 27 januari 19.30 uur in Kapelle; aansluitend om ca 20.30: bijeenkomst met de vrijwilligers.

Verslag lezing Ferrie Moubis over Bidprentjes en genealogie In een korte introductie heet de secretaris de aanwezigen welkom. Hij verontschuldigt een viertal bestuursleden die om diverse redenen niet aanwezig kunnen zijn. De geringe opkomst wijt hij aan het winterse weer. Vervolgens geeft hij het woord aan de heer F. Moubis, mede-lid, die een lezing zal verzorgen over het onderwerp “Bidprentjes en genealogie”. De heer Moubis begint zijn lezing die bestaat uit een diapresentatie, met een korte introductie van hemzelf. Vervolgens gaat hij in op de herkomst van zijn familie. Deze komt uit Steijl nabij Tegelen. Begin van de vorige eeuw hebben twee van zijn voorvaders stichtingen opgericht die ten doel hebben nakomelingen van zijn stamvader studiebeurzen te verlenen. Vervolgens gaat hij in op de wijze waarop - 13 -

hij dankzij deze voorvaders en zijn nicht Caroline Moubis de beschikking kreeg over vele familiedocumenten en bidprentjes. De heer Moubis heeft zijn lezing opgebouwd rond de thema’s devotieprentjes, bidprentjes en gedachtenisprentjes. Doordat alles wordt ondersteund met dia’s wordt de presentatie een heel levendig en interessant geheel. Devotieprentjes De heer Moubis toont allereerst enkele bladzijden uit het getijdenboek van Catharina van Kleef. Hij toont de bladzijden met de getijden van de doden die op maandag gebeden werden (De mond van de hel met de gekwelde zielen, de mond van de hel met drie zielen aan tafel en de bevrijding van zielen uit de mond van de hel). Aan de hand daarvan gaat hij in op de afbeeldingen op perkament en papier die we al lang kennen. Vervolgens gaat hij in op de uitvinding en de ontwikkeling van papier via de Chinezen, Arabieren naar Europa, welke ervoor zorgde dat perkament door papier werd vervangen. Hierdoor ontstond een geweldige toename van boeken en geschriften. Met houtblokken waarop men afbeeldingen uitsneed, konden afbeeldingen en teksten heel snel vermenigvuldigd worden. Hij toont een afbeelding van de Heilige Christoffel uit 1423, gemaakt in Boxheim in Beieren. Daarna licht hij het in de 15 e eeuw bij de wapensmeden ontstane gebruik toe om de met scherpe beitels aangebrachte versieringen in het metaal met zwarte emaille op te vullen. Daarna werd daar een vel nat papier overheen gelegd. Het zwarte emaille trok in het natte papier. Zo ontstond een afdruk van de gegraveerde tekening in een harnas of wapen. Door deze techniek toe te passen op koper ontstond de kopergravure. Deze nieuwe ontwikkeling is gebruikt op een gravure van Jan van der Straet alias Giovanni Stradano of Stradanus, welke is uitgegeven door Philippe Galle. Dit heeft tot gevolg dat in veel plaatsen drukkerijtjes ontstaan die het werk van de monniken in de abdijen overnemen. Na het Concilie van Trente gaat de katholieke wereld terrein terugwinnen op de Reformatie. Een van de maatregelen was dat via afbeeldingen met religieuze voorstellingen de gelovigen moesten worden aangespoord een vroom leven te leiden. Dat was een breuk met het verleden. Immers tot dan toe was het verboden afbeeldingen van God en de heiligen te maken (NB. In de Joodse en Islamiti- 14 -

sche werd is dat nog steeds verboden). Zo werd Antwerpen, dat al een belangrijk handels- en cultuurcentrum was, ook het centrum van de contrareformatie en daarmee de “beeldekensmakers”. In 1546 bepaalt een ordonnantie dat wie in de Nederlanden het vak van drukker wil uitoefenen “gheadmitteert” moet zijn om te printen. Het Antwerpse St. Lucasgilde krijgt vrijwel het monopolie op het drukken van beeldekens. Aldus ontstaat een volkscultuur van eenvoudige kleine prentjes. Het inkleuren van de prenten gebeurde veelal door jonge meisjes vanwege hun fijne motoriek. De religieuze intentie van de prent was het meest belangrijk. De artistieke kwaliteit was ondergeschikt. Er ontstond op die manier een enorme productie van prentjes voor zowel binnen- als buitenland. Aan de hand van diverse afbeeldingen toont de heer Moubis de nodige interessante voorbeelden. Een belangrijke familie die op dit gebied werkzaam was was de familie van Galle in Antwerpen, oorspronkelijk afkomstig uit Haarlem. Bij het overlijden van de laatste Galle in 1678 was de voorraad van het bedrijf 80.000 prentjes. Bidprentjes Alvorens in te gaan op de ontwikkeling van de bidprentjes gaat de heer Moubis in op de geschiedenis van de godsdienst. Allereerst licht hij de leer van de Heilige Augustinus, de kerkleraar, toe. Deze gaat ervan uit dat je tijdens je leven door veel te bidden en vroom te leven met een gerust hart het einde der tijden en de wederopstanding kon afwachten. Vervolgens gaat hij in op de aflaat, die tijdens de kruistochten werd ingesteld als wijze van boetedoening. De aflaat was een kwijtschelding van de boete die je moest doen na de vergoeding van de zonde. Er konden uiteindelijk zelfs aflaatbrieven gekocht worden. Het aflatencircuit nam een grote vlucht en werd een grote commercie. Met name deze ontwikkeling leidde tot de stellingen van Luther en de Reformatie. Vervolgens gaat de heer Moubis in op de ontwikkeling van de bidprentjes. Voor zover bekend komen de eerste bidprentjes voor in het “klopjesmilieu” in Haarlem. In deze stad mocht op basis van een in 1577 gesloten overeenkomst met de Prins van Oranje de protestante en katholieke godsdienst gelijkwaardig naar elkaar worden uitgeoefend. Deze afspraak staat bekend als de Satisfactie van Veere. Hoewel deze afspraak in 1581 al aan de kant werd geschoven, werden katholieken niet vervolgd, echter daar stond wel de betaling van een flinke som belastinggeld tegenover. Zo begon in Haarlem het verschijnsel van schuilkerken. Een theorie zegt dat klopjes de vrouwen waren die bij de gelovigen waarschuwden dat er een H. Mis zou beginnen. Een jongere theorie zegt echter, dat klopjes vrouwen waren die hun hart openstelden voor Christus. Vast staat wel dat zij - 15 -

de geestelijkheid assisteerden. Een van de eerste ondergrondse verenigingen was de Vereniging van de Maagden in den Hoeck van Haarlem. Een van hun eerste “maters”was de rijke Amsterdamse koopmansdochter Catharine Olij (15851651). Van haar zijn twee prentjes bekend. Vervolgens toont hij een aantal afbeeldingen van deze eerste met de hand geschreven prenten. Deze gewoonte bleef bestaan tot in het begin van de 19e eeuw. Reeds in 1730 verschenen de eerste prenten in druk, soms nog aangevuld met handgeschreven tekst. Prenten werden overigens uitsluitend nog gemaakt voor belangrijke mensen. Begin 19 e eeuw werden de teksten uitgebreider, zo laat het prentjes van Maria Magdalena van Schevichaven Ketelaar zien. Tot 1830 werden veel afbeeldingen en koperplaten van Antwerpse graveurs gebruikt. Een apart genre onder de zogenaamde knekel- of vanitasprenten was het stervelingenprentje (“mortels”). Het doodsprentje ontwikkelt zich verder en zo rond 1850 doet de kerkhofsymboliek haar intrede. Zo’n prentje werd ook wel kerkhofzichtje genoemd. Aan de hand van een aantal afbeeldingen geeft de heer Moubis uitleg. Een open graf was een vermaning voor de mensheid. De treurwilg als symbool van het verdriet. De lelies, bloemen van de onschuld, symbolen van de eindigheid van de vergankelijkheid van het leven. De omgekeerde fakkel op een graftombe staat als symbool voor het gedoofde leven, terwijl de zandloper op de graftombe de eindigheid van het leven verbeeldt. Er verschijnen allerlei vormen van kerkhofprenten met rouwende en treurende figuren. Ter afronding toont hij een bijzondere kerkhofprent, namelijk die van Alida Weber. Een voorbeeld van een prent die op bestelling is gemaakt. Aan het begin van de 19e eeuw verdwijnen de Antwerpse prenten en doen de Parijse drukkers hun intrede, met name vanwege het feit dat de Antwerpse drukkers niet met hun tijd meegingen. De Parijse drukkers spelen goed in op de tekenen van de tijd, met name de Romantiek. Zij ontwikkelen een geheel eigen zoete stijl, de zogenaamde “St. Sulpice-stijl”, genoemd naar de wijk in Parijs waar de drukkerijen zich concentreerden. Deze stijl werd gekenmerkt door de kitscherige voorstellingen, zowel op de bidprentjes als op de gewonen prenten. Hiermee doet de Romantiek met zijn grote belangstelling voor de dood zijn intrede. Vervolgens toont de heer Moubis vele voorbeelden van dergelijke prenten, de een nog interessanter dan de ander. Uitvoerig gaat hij in op de afbeeldingen, de symboliek ervan, het kleurgebruik dat zijn intrede doet, de gebruikte gebeden e.d. - 16 -

De glorie van de Parijse drukkers verdwijnt na de Eerste Wereldoorlog. Dicht bij huis zittende drukkers gaan zich op de markt manifesteren. Ook worden er steeds vaker foto’s op de bidprentjes afgedrukt. Ook hiervan weer vele interessante voorbeelden. Tot aan het begin van de Tweede Wereldoorlog blijven de gebruikte teksten veelal psalm- en bijbelteksten. Langzamerhand wordt de tekst persoonlijker. Een voorbeeld hiervan is de tekst op het prentje van zijn grootvader Ferd Moubis, overleden in 1925. Er komt ook een beweging op gang om barokke kunst te gaan gebruiken voor de bidprentjes. Reproducties van bekende kunstwerken worden gemeengoed (Ecce Homo van Guido Reni, De gekruisigde Christus van Velasques en Mater Dolorosa van Carlo Dolci). Na de pauze gaat de heer Moubis nader in op de gedachtenisprentjes. Na het Tweede Vaticaans Concilie in de jaren 60 van de vorige eeuw vinden er op het gebied van prentjes vele veranderingen plaats. Zo verandert het formaat. Van enkel formaat wordt het een dubbel formaat. Deze ontwikkeling leidt wel tot versobering en uniformering. Ook deze ontwikkeling wordt verduidelijkt aan de hand van diverse afbeeldingen. Ook het denken over de dood verandert. Het bidden voor de zielenheil van de overledene maakt plaats voor de nagedachtenis. De levensbeschrijving en een persoonlijk woord gaan een steeds belangrijkere plaats innemen. In 1961 is er nog gebed op het prentje vermeld, maar niet meer om een aflaat te verdienen. In 1970 doet de dankbare herinnering haar intrede met een zeer persoonlijk belichting van de persoonlijkheid van de overledene. Rond 1980 is er sprake van het gedenken in uw gebeden met een levensbeschrijving, persoonlijk woord van de overleden. Er treedt een steeds grotere individualisering op, die in sommige gevallen echter niets meer duidelijk maakt. Soms is zelfs niet duidelijk wie er wordt herdacht. Tot slot komt de heer Moubis op de plaatsen waar bidprentjes kunnen worden gevonden. Zij kunnen uiteraard in institutionele verzamelingen worden gevonden, maar zeker ook in particuliere verzamelingen. Deze laatste zijn evenwel niet steeds even toegankelijk. Zijn persoonlijke verzameling heeft de heer Moubis geplaatst op www.hollants.nl. Ook kunnen ze gevonden worden op genealogiepagina.nl en op www.holypicture.com. Ook op devotionaliabeurzen kunnen veel bidprentjes worden gevonden. Indien men hierover literatuur wil raadplegen beveelt hij aan “Bidprentjes in de Zuidelijke Nederlanden” van Karel van den Berg, alsmede “Beelden voor Passie & Hartstocht” van Eveline Verheggen. De heer Moubis besluit zijn lezing met een tekst van Pater B. van Meurs. - 17 -

As et buukske van oew leven Heelegaor is volgeschreven Komt nao ’t endje nog ’n endje Da gedrukt steet op ’n prentje O, dan worde mooi geprezen! Joa, duer teksten wordt bewézen Da ge ’n heilige waort veurdezen! Spietig, da ge ’t nie kunt lézen! Maor oew vrinden, - die t’nog kúnne, Ou die lof ook nóú nie gunnen-, Denken kniezend, schoon ze zwiegen: “Ook deur teksten kan men liegen!” Vervolgens worden nog diverse vragen gesteld over de vertoonde dia’s. Na deze vragen werd de lezing beëindigd. Het verhaal van de heer Moubis was erg interessant, boeiend en onderhoudend. Op een enthousiaste en gedreven wijze presenteerde hij een katholieke gewoonte, die vanwege de cultuurhistorische invalshoek voor iedereen leerzaam was. De lezing sprak alle aanwezigen erg aan. De heer Moubis verdient hiervoor alle waardering en dank. (Adri van Gessel)

Verslag lezing J. Cuperus over Onderzoek in voormalig Nederlands-Indië De middag werd geopend door de Afd. Voorzitter Dhr. Zondervan die de spreker, Dhr. Cuperus, welkom heette. Dhr. Cuperus is aan dit onderwerp gekomen, door dat hij veel heeft gevaren naar de Indische gebieden en later door vele bezoeken aan de overheids-archieven in Den Haag. Als secretaris heeft hij veel kennis opgedaan bij verschillende Genealogische Afdelingen. In vlot tempo vertelt hij met ondersteuning van een beamer zijn verhaal, wat allemaal met Indië te maken heeft. Allereerst komen aan de orde de onderzoeken die gedaan werden in de Familie Dossiers van Indië, het "SIFA". Ook is onderzoek mogelijk bij de Indisch Genealogische Vereniging , I.G.V, en kan men veel gegevens vinden bij het Centr. Bureau voor de Genealogie. Voornoemde instanties - 18 -

verzorgen ook een uitgave waaronder b.v. Indische Almanak op D.V.D. of Collecties Indische Fiches, Advertenties Javaanse Courant of Indische Navorser. Spreker vertelt ook over Testamenten en Stamboeken van Ambtenaren en Militairen, Personeelsdossiers van de Spoorwegen in Ned. Indië, b.v uit de periode van de V.O.C. Ook een mogelijkheid voor onderzoek is het archief van de Indische Pensioenen of het oude Paspoort- Archief waarin opgenomen de optiever-klaringen van Paspoorten. Er is ook veel literatuur over Indië b.v. in Jaarboeken van het C.B.G. – Gens Nostra – en vele kwartaalbladen. Spreker zet de organisatie van het V.O.C. uiteen en vestigt de aandacht op de onderzoekswaarden van de Scheepssoldijboeken en monsterrollen, Rollen van Civiele en Militaire Dienaren en ook Brieven en postpapier die over en weer verstuurd werden en Rijks Geschiedkundige Publicaten. Na de koffiepauze vervolgt spreker met “ Volk voor Indië “ o.a. Ambtenaren en Militairen , Planters en familieleden van Gezinnen. Militairen is de grootste groep waarvan Stamboeken en Naamklappers, b.v. van de K.N.I.L. en het Indisch Stamboek allemaal op te vragen en te raadplegen zijn in het Algemeen Rijksarchief. Wat de Burgerambtenaren betreft, is veel te vinden in de gegevens van de Weeskamers, b.v. in de Boedelstaten, vele gegevens zijn verzameld en bewaard door het Ministerie van Oorlog en het Ministerie van Koloniëen. Andere waardevolle bronnen zijn: Indische Kranten,Tijdschriften,Boeken, Verzamelingen,Expeditieverslagen en Rapporten. Spreker raakt niet uitverteld, maar moet helaas stoppen i.v.m. de tijd. Een enkele vraag kan nog beantwoord worden. De aanwezigen kunnen terug zien op een leerzame en vlotte lezing die aangaf dat er nog genoeg nieuws over Indië te vinden is. De Afd. Voorzitter dankt Dhr. Cuperus voor zijn bijdrage en overhandigt hem de gebruikelijke artikelen die daarbij horen. (Jan Oosthoek)

Herhaalde oproep van de redactie Graag zou de redactie willen weten, wie in aanmerking wenst te komen voor toezending van de digitale versie van Wij van Zeeland. Met ingang van het tweede nummer van Wij van Zeeland wil de redactie overgaan tot het digitaal versturen van het afdelingsblad. Uw keuze kunt u dus nog kenbaar maken bij de redactie: [email protected] - 19 -

Nogmaals: hoewel er steeds meer profielen op de afdelingssite verschijnen – inmiddels 180 leden + 64 gasten - , zijn er nog steeds méér leden die zich nog niet hebben "geprofileerd"…. Doen!!

NGV-afdeling Zeeland: lezingen Na afloop van de jaarvergadering van de afdeling op 21 februari 2009 houdt ons lid H. Eekelaar een lezing over de door hem toegepaste methode die leidde tot een publicatie van zijn onderzoek naar de familie Eekelaar. In die lezing zal hij de volgende zaken aan de orde laten komen 1. Waarom hij tot de gebruikte methode is gekomen. 2. De kenmerken van de gekozen werkwijze: - rubriceer de gebeurtenissen vanuit een persoon chronologisch. (Daarbij komen dus de gegevens in een volgorde te staan zoals de persoon die beleefd moet hebben) - Voeg historische (algemene) geschiedenis en plaatselijke in die chronologie in. - Verzamel nadere gegevens vanuit vragen die de tekst oproept. Hiervan worden voorbeelden gegeven. Bij voorbeeld: een van mijn voorvaderen was ambtenaar bij de belastingen. Vragen: Wat was zijn rang, zijn taken, welke examens moest hij doen, wat verdiende hij etc. Ik ontdekte dat beantwoording van de vragen een even intensief , maar een geheel ander soort onderzoek vroeg, dan het samenstellen van de genealogie. 3. Niet romantiseren. Hou je aan de feiten en verantwoord die in de tekst of via noten. 4. Tot slot een evaluatie. Welke opvallende thema's zijn naar voren gekomen? Zijn boodschap is, dat een genealogie in het traditionele 'format' nauwelijks gelezen wordt door je eigen familie. De feitenbrij spreekt niet tot de verbeelding. Hij hoopt een methode gevonden te hebben die het verleden van zijn voorgeslacht wat meer doet leven.

Nieuws uit de NGV en de NGV-afdelingsbladen Uit het Bestuursbulletin 59 van het hoofdbestuur Het hoofdbestuur vergaderde in 2008 12 keer. Gesproken werd o.a over het overleg met de funktionele afdelingen, de Commissie Denktank – waarin o.a ons lid Ferrie Moubis zitting heeft - , en de stemmodellen voor eventuele wijziging Statuten. Twee nieuwe leden in het hoofdbestuur zijn de heren L.G. (Bert) Hinnen en B. (Ben) van Splunter. Andere wijziging: nieuwe vice-voorzitter, in de plaats van John Boeren, is Bas Lems. De AV had de verhoging van de contributie graag eerst in de afdelingsledenvergaderingen besproken gezien. Helaas heeft niet iedere afdeling hierover - 20 -

de leden geraadpleegd. Niettemin is de AV na stemming met de contributieverhoging accoord gegaan. Voorzittersoverleg In september vond opnieuw een overleg plaats tussen voorzitters en bestuursleden van de grote genealogische organisaties op het CBG in Den Haag. Het Koninklijk Genootschap van Geslacht- en Wapenkunde, De Zuidhollandse Vereniging voor Genealogie "Ons Voorgeslacht", de Genealogische Vereniging Prometheus, het CBG en de NGV willen met behoud van eigen identiteit de handen ineen slaan om een aantal knelpunten te lijf te gaan. Wellicht is het overleg in 2009 nog uit te breiden met een of meer andere verenigingen, om zodoende de contacten met de archiefwereld op landelijk niveau te versterken. Als vertegenwoordigers van de grootste gebruikersgroep van archieven zouden wij een visie willen neerleggen en meepraten over zaken als digitaliseren, bewaartermijnen en toegankelijkheid van archiefmateriaal. Tevens is gesproken over de rol van de genealogische dienstverlening in de toekomst en de rol van de afzonderlijke verenigingen hierin. We zijn ons ervan bewust dat we ons moeten bezinnen op de vraag wat aspirantleden van onze verenigingen verwachten. In het voorjaar zal het overleg weer plaatsvinden. (Roel Vennik, vz) Landelijke Genealogische dag. Zoals algemeen bekend zal zijn, vindt de landelijke Genealogische Dag van de NGV op 16 mei 2009 in Dordrecht plaats. Locatie: Wilhelminakerk. De organiserende afdelingen NW Brabant en Rotterdam e.o. hebben het programma vrijwel rond en hopen dat u in groten getale naar Dordrecht zult komen. Helaas heeft zich tot op dit moment nog geen enkele afdeling gemeld om in 2010 deze dag te organiseren. Het zou bijzonder jammer zijn als in 2010 de traditie van de Genealogische Dag geen vervolg zou krijgen. Welke afdeling helpt ons uit de brand? Vergaderdata Algemene Vergadering 2009: 25 april en 28 november. De afdelingsbesturen wordt dringend verzocht de algemene Ledenvergaderingen van hun afdelingen te organiseren in de periode vier weken voorafgaande aan de genoemde data van de Algemene Vergadering. De stukken voor de Algemene Vergadering worden (statutair) verzonden vijf weken vóór de genoemde datum. (Marius Krooswijk, 1e secr)

- 21 -

Uit de PR-groep binnen de NGV. PR-dag van 1 november 2008 in het Centraal Bureau voor Genealogie te Den Haag. Een groot aantal NGV-PR.functionarissen uit het hele land was naar Den Haag gekomen. Na de ontvangst met koffie, werden de vergadermappen uitgedeeld en om 10.30 uur verwelkomde Henriëtte Hardeman, hoofd PR alle aanwezigen, degenen die van dichtbij en die van veraf kwamen. Naast de bekende gezichten, waren er ook de gezichten van veel nieuwe medewerkers. Ze vertelde het nieuws dat volgend jaar het Verenigingscentrum op proef, tegen betaling voor niet-leden beperkt opengesteld wordt. De stuurgroep heeft inmiddels versterking gekregen van twee heren, John de Kraaij en Wim van Baggem, die inmiddels hun eigen taken binnen de PR-groep en webredactie hebben. De terugloop van het ledental is tot stilstand gekomen, ook blijkt dat zich inmiddels -in verhouding- jongere leden opgeven. De PR-activiteiten en de ontwikkeling van de website lijken vruchten af te werpen. Ze vertelt over de map, die iedereen gekregen heeft met als inhoud de meest recente folders, en de update van de “Handleiding PR”. Vorig jaar was deze in eenvoudiger vorm uitgereikt, nu als boekje. De bedoeling is, dat de lijst met ideeën voor de PR groeit, ieder mag ideeën aanleveren, graag zelfs, daar kan de hele groep profijt van hebben. De PR-dag voor volgend jaar is gepland voor 14 november 2009. Na deze inleiding geeft ze het woord aan John de Kraaij. John, die beroepsmatig kennis van PR heeft, gaat in op het belang van Public Relations voor de NGV, deze is van levensbelang voor de vereniging en om vergrijzing van het ledenbestand te voorkomen. Richt je: a) intern naar de bestaande leden en b) extern voor de ledenwerving Hij stelt voor dat we ons met de PR richten op de groep vanaf 30 à 35 jaar. Van belang is dat alle afdelingen zich zo veel mogelijk richten op: -het aansluiten bij stands op regionale beurzen en markten -het aansluiten op computercursussen, probeer of je een genealogie-les kunt inlassen -meedoen aan speciale informatiedagen en avonden -meedoen bij historische evenementen, hier tref je mensen die al geïnteresseerd zijn -Maak geïnteresseerden enthousiast voor het NGV-lidmaatschap ! - 22 -

-Vertel dat ze hulp kunnen krijgen. -Organiseer eens iets samen met een of meer naburige afdelingen. -Heeft uw afdeling hulp nodig, doe dan een beroep op de stuurgroep Hierna geeft John met een Powerpoint-presentatie een uitwerking van het plan ”Ledenwerving via bibliotheken.” De afdeling Groningen biedt aan om als pilot voor het plan te fungeren. Volgend jaar zullen de resultaten ervan worden besproken. Sytske Visscher, onze gastvrouw bij het CBG zorgt vervolgens dat alle aanwezigen een kopie van de hand-out van deze presentatie krijgen. De aanwezigen komen direct met aanvullende ideeën: Houdt een genealogisch spreekuur, sluit aan bij cursussen, neem deel aan historische café’s op de archieven, vraag een archief om de mailing-list van de bezoekers aan zo’n café, leg folders bij historische boekwinkels, zorg voor een netwerk, als je in een bibliotheek of archief deelneemt, probeer dan te zorgen voor een laptop met internetverbinding, dan kun je bijv. de PP-presentatie die op de NGV-site staat, tonen. Henriëtte besluit met: “Werk eraan dat het ledental groeit!” In de tweede sessie krijgt de webmaster van de NGV-site: Jan Netelbeek het woord. Hij vraagt deze keer o.a. aandacht voor de Communicatie- bevorderende mogelijkheden -Communicatie tussen leden onderling tussen kader en leden -De uitstraling dat we één vereniging zijn -De mogelijkheden voor leden en gasten -De toekomst waarin techniek en redactioneel werk steeds meer geschei den worden -Voor de promotie is het ook belangrijk te weten dat de site klaar is voor het afschermen van gegevens en het bieden van meer faciliteiten aan leden dan aan gasten. Hij vraagt mee te werken om de e-mailadressen van de profielen up-to-date te houden. Er zijn nu zo’n 5500 geregistreerde leden en 1800 gasten. De jongeren vind je op het internet en die moeten we ook bereiken. NGV-functionarissen kunnen, indien gewenst, de registratie ook voor anderen (lid en niet-lid) doen. Je moet dan zorgen niet ingelogd te zijn. Er komen weer enkele ideeën naar voren: zo heeft Utrecht een ‘smoelenboek’ foto’s bij de profielen, zou dat kunnen?-, een foldertje/flyer voor gastgebruikers zou ook handig zijn; dat zou bijv. als bijlage in de afdelingsfolder kunnen. Bijv. met de oproep: ‘word gastgebruiker’ dan kun je meer zien en doen op de website en word je via e-mail op de hoogte gehouden van de afdelingsavonden. De spreiding over de afdelingen van het aantal geregistreerden wordt bekeken, een ver- 23 -

gelijking met vorig jaar wordt getrokken. Een viertal afdelingen ontbreekt nog op de NGV-site. De reden waarom, is verschillend. Jan roept ook op om commentaar op de site te leveren en met ideeën voor verfraaiing te komen. Daarnaast wijst hij op de mogelijkheid van de familienamendatabase (de monitoring kun je uitzetten) en van het doen van een opiniepeiling via de site. Presentatiemateriaal voor NGV- en genealogiepromotie en ook ‘n genealogielezing, kunnen de PR-functionarissen vinden op de site bij Kenniscentrum → onderaan in de linkerbalk staat dan → documentaties. Uiteraard moet je dan wel ingelogd zijn. Er zijn negen niveaus voor gebruikers. Gasten zijn herkenbaar aan een 900.000 nummer. Jan besteedt ook aandacht aan het plaatsen van plaatjes, houdt hierbij rekening met de breedte van het scherm. Ook het agenda printen wordt gedemonstreerd, incl. het tabel splitsen. Tijd voor de lunch. Men laat zich de sandwiches, krenten- en mueslibollen, het fruit en de koffie, thee, melk of karnemelk goed smaken. Men maakt van de gelegenheid gebruik met elkaar te praten en de afdelingspresentaties op de tafels te bekijken. De afdelingen hebben hiermee weer e.e.a. van elkaar kunnen leren. Er waren zelfs geneadoku’s te zien. De beamer vertoont intussen beelden van de jubilea van de afdelingen Utrecht en Amsterdam. Een ingelast punt is Gens Nostra. Het woord is aan Leo v.d. Linden, de hoofdredacteur van GN. Hij vraagt vooral of de afdelingen de lezingen voor het middenkatern willen doorgeven, dit kan ook door ervoor te zorgen, dat je de bijeenkomsten op de site zet. Hij vertelt over de beperkte kosten van GN, door de grote oplage. Hij roept op ook kleine artikelen in te zenden, en de leden daar ook op te wijzen. Denk aan een foto, de rubriek Wegwijs, iets over de afdeling, een kleine bladvulling, leuke vondst of iets dergelijks. Hij vertelt dat men voor de promotie losse GN’s kan krijgen, men kan dat bijv. aan hem of in het VC vragen. Hij wil ze ook op de AV’s meebrengen, gewoon even mailen. Geef ze gerust gratis aan belangstellenden mee. Frans Nelis (afd. APD) zou graag zien dat GN, uit oogpunt van ‘aantrekkelijkheid’ een wat dikkere en gekleurde omslag krijgt. Leo zou dit ook best willen maar dat heeft met geld te maken, als dat beschikbaar is/komt, kan dat gerealiseerd worden. Leo biedt aan een volgende keer op de PR-dag meer over Gens Nostra te vertellen. Vervolgens verzorgt Sytske Visscher een lange uitgebreide rondleiding door het CBG, een (nadere) kennismaking met de collecties en de vele mogelijk- 24 -

heden die het CBG biedt. Iedereen vindt altijd de kelder met de originele persoonskaarten een eldorado, jammer dat je er zelf niet even in mag snuffelen. Ook de familiearchieven trekken de belangstelling, je vindt deze op de CBG-website in de “overige verzamelingen” Na terugkomst vertelt ze e.e.a. over de geschiedenis van de collecties van het CBG (zie ook Jaarboek CBG 2005) en de nieuwe CBG-website. Voor ‘lopend onderzoek’ en ‘homepages’ kun je jouw onderzoek of homepage ook aanmelden. Als je CBG-vriend bent, of eenheden koopt, kun je de, inmiddels gedigitaliseerde, bronnen raadplegen. Elke vriend krijgt gratis per contributiejaar 500 eenheden, d.i. dus voor ongeveer 20 Euro. Je account blijft het hele jaar, maar aan het eind van het contributiejaar vervalt wat je niet gebruikt hebt, kom je tekort dan kun je eenheden bij kopen. Bladzijden die je bekeken hebt, kun je later gratis opnieuw oproepen, je kunt zo’n pagina ook downloaden op je pc. Voor veelvoorkomende namen is het zoeken nog niet ideaal, vrijwilligers zijn bezig om de namen in een database met paginanummer te verwerken. Eén pagina advertenties kost 4 eenheden, voor het ‘politieblad’ geldt een ander ‘tarief’ en ook voor de ‘bidprentjes’ Het politieblad is inmiddels gescand tot 1900, het CBG heeft de bladen tot WO II, vanaf 2006 is het blad digitaal geworden. Aan het eind van de middag bedankt Henriëtte iedereen voor zijn bijdrage en het CBG voor de gastvrijheid. Ze nodigt iedereen, die nog niet huiswaarts hoeft, uit voor de borrel. Velen maakten van de uitnodiging gebruik en er werd nog lang uitgebreid nagepraat over deze nuttige en succesvolle dag. (verslag: Anny P.J. Käyser- van der Zee)

Uit Afdeling Zuid-Limburg: Oude maten en gewichten I Oude Maten Oude akten bevatten regelmatig maten en gewichten. Lengtematen, oppervlaktematen en inhoudsmaten waren in de tijd vóór Napoleon niet overal hetzelfde. Elke grotere plaats of streek had zijn eigen maten. Zelfs al heette de maat hetzelfde, dan nog kon de afmeting plaatselijk anders zijn. Een aantal voorbeelden vond ik in een artikel van M.Y.A. Lambermont van de afdeling Utrecht, gepubliceerd in GeneVere, het blad van de afdeling Zuid-Limburg. Lengte-eenheden de voet: deze kon variëren van 25 -32 cm. Ze werd statistisch bepaald door na de kerk 10 volwassen mannen achter elkaar te zetten met de voeten aangesloten en de totale afstand door tien te delen. Een Amsterdamse voet was 28,3 cm. In de zeventiende eeuw was de voet die in Amsterdam, Breda en Haarlem in gebruik was, onderverdeeld in 11 duimen. Overal elders mat de voet 10, 12 of 13 duimen. Een duim was circa 2,5 cm. Een el was de afstand van het topje van de middelvinger tot aan de elleboog en werd gesteld op 69 cm. In Friesland echter, was men vanaf 1504 verplicht de - 25 -

Workumer el te gebruiken. Deze was 70,9 cm. In 1774 werd de Workumer el vervangen door de Amsterdamse el met een lengte van 68 cm. Een palm was de breedte van de hand aan de binnenzijde (10 cm). Een span was de afstand tussen de top van duim en pink als men die m ver mogelijk van elkaar verwijderde (20 cm). Een vadem was de afstand tussen de toppen van de middelvingers bij zijwaarts gestrekte armen. Een Amsterdamse vadem was 6 voet, ofwel 1,7 meter dat wil zeggen dat Amsterdammers ook gemiddeld 1,7 meter lang waren.Touw werd vroeger per vadem verkocht. De roede werd zowel als lengte- als oppervlaktemaat gebruikt. De roede was een veelvoud van de voet. De Rijnlandse roede was 3,76 meter; de Amsterdamse roede 3,68 m. Oppervlakte-eenheden De roede komt ook voor als oppervlakte-maat: grootte ongeveer 14 m2. In Limburgse akten wordt de grootte van een stuk land uitgedrukt in kleinroeden; één grootroede was 20 kleinroeden. Veel gebruikt werd ook de morgen - 1 morgen = 5 grootroeden - en de bunder. Een Rijnlandse morgen was 8516 m2, een Amstellandse morgen 8129 m2 en een Gelderse morgen 3180 m2. Voor een bunder geldt: 1 bunder = 4 morgen = 20 grootroeden = 400 kleinroeden = 0,83 ha = ongeveer 8300 m2. Inhouds-eenheden De aam = 155 liter voor wijn en bier; 1 aam = 4 ankers = 64 stoop ( = 2,5 liter) Een stoop was een aarden of metalen kruik. In Vlaanderen kende men de uitdrukking "op stopen trekken" voor iemand beetnemen of bedriegen. Daarvan is de benaming "flessentrekker" of bedrieger afgeleid. Een kleinere inhoudsmaat is het maatje of de pint, beide 0,5 liter. En een grote inhoudsmaat is het okshoofd dat overeenkomt met zo'n 220 liter. Ook zijn er allerlei verschillende gewichtseenheden, maar daarover in een volgende aflevering. ( Uit Oude Maten en Gewichten, M. Lambermont en met hulp van http://www.bergenterblijt.info/pdf/Hfdst.2.pdf)

Uit Ons Genealogische erfgoed: Je familiegegevens publiceren (H.M. Lups) In het maart-april nummer, 16e jaargang nr 2 van Ons Genealogisch Erfgoed schreef H.M. Lups een slotartikel over het publiceren van familiegegevens. Uit dit artikel de volgende opmerkingen. Het publiceren van de familiegegevens kan op diverse manieren. - 26 -

In het augustusnummer 2008 van Wij van Zeeland zijn de mogelijkheden van Internet al even aan de orde geweest, in dit artikel wordt er wat uitgebreider op ingegaan. Zo zijn er drie websites die in aanmerking kunnen komen om een stamboom op internet te publiceren. 1 www.uwstamboomonline.nl 2 www.genealogieonline.nl 3 www.stamboom.ngv.nl uwstamboomonline Op aanvraag bij www.uwstamboomonline krijgt u een website ter beschikking die al een aangepaste struktuur bezit. De website bevat onder andere een stamboom met gezinspagina, persoonlijke pagina's en een zoekmodule. Daarnaast een startpagina met een verjaardagskalender en een nieuwsmodule, een onbeperkt aantal pagina's, een gastenboek, een contactformulier en een aantal fotoalbums met ruimte voor tekst en voor miniatuurfoto's (maximaal 300) Naast de website krijgt u een onderhoudsgedeelte – een gebruikersvriendelijk systeem voor de volgende taken: de teksten op de website wijzigen, de stamboom vullen, foto's toevoegen en de vormgeving aanpassen, een subdomein www.uwnaam.uwstamboomonline.nl, - wordt dit adres in een browser ingetikt, dan komt men direct op uw website – serverruimte/webhosting, waarbij het technische gedeelte u uit handen genomen wordt en u ruimte op een server ter beschikking krijgt – en tenslotte wordt er gezorgd voor het aanmelden van uw site bij zoekmachines. De totale kosten van deze website zijn € 5,= per maand en u betaalt per jaar. genealogieonline Dit is een website die behoort tot de groep genealogiewebsites van Bob Coret, welbekend bij genealogen. Deze site publiceert gratis uw stamboom, maar met een donatie helpt u mee de site reclame-vrij te houden. Op de site kunt u een meer dan 20 pagina's groot informatiebestand in pdf-formaat downloaden, door te klikken op "Alle mogelijkheden op een rij". Stamboom.ngv Deze site is ontwikkeld door de afdeling ComputerGenealogie van de NGV en biedt de mogelijkheid een genealogie of een kwartierstaat op internet te publiceren. Er moet bij de webmaster een account aangevraagd worden en de teksten moeten in gedcom-formaat aangeleverd worden. Als het gedcom-bestand in uw account wordt ingelezen, zijn alle gegevens direct beschikbaar voor iedereen die toegang heeft tot internet. Een voordeel van deze methode is dat alle wijzigingen die u aanbrengt in de stamboom of kwartierstaat direct na het uploaden van het aangepaste bestand beschikbaar komen op internet. Tenslotte stelt Lups nog een heet hangijzer aan de orde: de Privacy. Met het programma Res Privata kunt u uw gedcombestanden van de gegevens van nog le- 27 -

vende personen ontdoen. De relaties blijven wel behouden en uw gegevens zijn beschermd volgens de wet op de privacy. Zie de website voor het downloaden en het verdere gebruik van dit programma. Overigens is de website door iedereen te gebruiken, er is geen lidmaatschap van de NGV of gebruik van GensData nodig. (rob de groot)

Uit Afdeling Rotterdam 1340 jgn 22 najaar 2008 Deze zomer verscheen de tweede nieuwsbrief van WatWasWaar, waarin opgenomen welke uitbreidingen de website heeft ondergaan, welke plannen er zijn, en extra informatie over collecties en dergelijke. Nieuw op de site: perceelinformatie uit 1832 van Utrecht en Rotterdam online. In de perceelinformatie is opgenomen: eigenaar, beroep eigenaar, funktie van het perceel. Ook kun je ontdekken hoe Nederland er in 1832 uitzag; de verandering van het landschap kun je interactief bekijken met behulp van een schuif rechts bovenin het kaartbeeld. Ook nieuw: De kaarten van Blaeu, de Rembrandt van de Nederlandse Cartografie. In samenwerking met het Regionaal Archief Leiden toont WatWasWaar eendeel van de prachtige collectie. De kaarten zijn online te bekijken en te bestuderen via hoge resolutie scans. Wil je zelf ook de nieuwsbrief ontvangen, stuur dan een mailtje naar [email protected] met als onderwerp Aanmelden nieuwsbrief.

Uit Afdeling Delfland 2008/3 Nieuw in ISIS: Voorouders in de gevangenis. Mishandeling, openlijke geweldpleging, diefstal, urineren in het openbaar, het ontduiken van de warenwet, illegale visserij, deze en nog vele andere vergrijpen waren vroeger reden voor opsluiting in de gevangenis. Het Zeeuws Archief heeft in zijn genealogische databank ISIS, meer dan 115.000 inschrijvingen opgenomen van mensen die in de jaren 1812-1923 in de gevangenis hebben gezeten. De gevangenissen waren in Middelburg, Goes, Zierikzee, Vlissingen, Sluis, Oostburg, Terneuzen, Hulst en Kortgene. Afhankelijk van de soort inrichting vindt u in de inschrijvingsregisters, ouderdom of geboortedatum, geboorteplaats, woonplaats, beroep, echtelijke staat, godsdienst, namen, woonplaatsen en beroepen van ouders, delict en data en opmerkingen over komst en vertrek.Tevens is een signalement van de betrokkene vermeld. U vindt de gegevens op www.zeeuwengezocht.nl

- 28 -

Uit Afdeling Delfland 2008/3 Jaar van de Tradities Het jaar 2009 is door het Nederlands Centrum voor Volkscultuur uitgeroepen tot "Jaar van de Tradities". Er is een speciale site voor: http://www.traditie.nl. Het Nederlands Centrum voor Volkscultuur is een lijst aan het samenstellen van de b elangrijkste tradities en rituelen in Nederland. Daarom vragen zij aan iedereen om aan hen hun tien belangrijkste tradities op te sturen. Dat kan door de enquête op de website in te vullen of door gewoon een briefje te schrijven naar Nederlands Centrum voor Volkscultuur, F.C.Dondersstraat 1, 3572 JA, Utrecht. Tradities, klein en groot, spelen een belangrijke rol in elk mensenleven. Op belangrijke levensmomenten als geboorte, huwelijk en dood. In de feestcultuur, maar ook op het werk en thuis. Vaak gaat het om ingeslepen gewoonten en gebruiken. Sommige van deze tradities zijn betrekkelijk recent, terwijl andere op een lange geschiedenis kunnen b ogen en al vele eeuwen in Nederland belangrijk worden gevonden. Het kan gaan om tradities die misschien alleen bekend zijn in uw eigen woonplaats of familie. Of om tradities die in heel Nederland in ere worden gehouden. U mag het zeggen. In de enquête kunt u invullen welke tradities voor u belangrijk zijn. Uw medewe rking is heel belangrijk. Op basis van de inzendingen zullen wij een boek samenstellen waarin de historische achtergronden van de meest genoemde tradities een plaats zullen krijgen en door middel van heel veel foto's op een gevarieerde wijze in beeld zullen worden gebracht. Vul de enquete nu in, zodat ook uw stem meetelt. Ga naar http://www.volkscultuur.nl/enquete_6.html en klik daar het formulier aan voor het invullen van de enquete van de honderd belangrijkste tradities en rituelen.

Lezers schrijven Ferrie Moubis heeft weer gezorgd voor twee artikelen. En daarnaast kunt u een artikel lezen geschreven door ons lid Caesar Hulstaert over de archieven van de Zeeuwse Admiraliteit. Wie neemt ook de "pen" ter hand? Ik zie uw bijdrage graag!!

Naturalisaties 1850-1934 gedigitaliseerd Soms doen vrijwilligers prachtig werk voor genealogen. Zo heeft de heer Ad van Moolenbroek van de Stichting Historisch Genootschap Valkenswaard alle naturalisaties tot Nederlander in de periode 1850-1934 gedigitaliseerd. Deze gegevens zijn te vinden op de website www.shgv.nl van het Historisch Genootschap Valkenswaard. Onder de knop “bewerkte bronnen” vindt U een korte uitleg over het begrip naturalisatie tot Nederlander en tevens enkele links naar websites met - 29 -

wetgeving. De buttons onderin geven U rechtstreeks toegang tot 11.000 records met - de datum van naturalisatie - voornamen en familienaam - beroep - geboorteplaats, -land, en –datum - woonplaats Mede dankzij deze website kwam ik erachter wat op de gezinskaart van mijn ooms en tante de uitdrukking Ned. art. 1a wet ‘92 bij het vakje nationaliteit betekende (zie ook http://www.geneaknowhow.net/faq/bevolking/persoonskaart.htm ). Als een ambtenaar Ned. art. 1a wet ‘92 bij het vakje nationaliteit vermeldde werd daarmee verwezen naar het artikel 1 lid 1 sub a van de Rijkswet op het Nederlanderschap van 1892. Dit artikel luidde: Nederlanders door geboorte zijn: het wettig, gewettigd of door de vader erkend natuurlijk kind, waarvan tijdens de geboorte de vader de staat van Nederlander bezit. Mijn grootvader is weliswaar in Mettmann bij Düsseldorf in Duitsland geboren maar mijn overgrootvader was Nederlander. Dus was mijn grootvader ook Nederlander en mijn ooms en tante, in Schaerbeek bij Brussel geboren, dus ook. Mijn grootmoeder daarentegen, in Bailleul in Frankrijk geboren uit Belgische ouders, had de Belgische nationaliteit maar werd in 1901 door haar huwelijk Nederlandse. Toch mooi dat je zulke dingen nu gemakkelijk op internet kunt terugvinden. Ferrie Moubis

Verwantschapsgraden in de 17e eeuw. In BN/De Stem van 2 januari jl. stond een klein artikeltje waarin gemeld werd dat wetten die het huwelijk tussen neef en nicht verbieden volgens een onderzoeker, D.Paul van de Boston University, elke wetenschappelijke grond missen. (zie http://biology.ploshournals.org ) Dat bracht mij ertoe in een oud boek te gaan neuzen dat ik vele jaren geleden eens voor een paar gulden op een Franse rommelmarkt gekocht had. Het boek, Den Katholyken Pedagoge ofte Christelyken Onderwijzer in de Cathechismus, gedrukt aan het einde van de 17e eeuw, bevat een - 30 -

hoofdstuk over het huwelijk en daar vond ik een prachtig verwantschapsschema. Men onderscheidde vier graden van verwantschap genummerd van I t/m IV. Allereerst maakt de schrijver de opmerking dat deze verwantschap niet alleen voor wettige relaties geldt maar ook voor “bastardye”. De eerste regel zegt dat in rechte lijn zowel naar boven als naar beneden zoveel personen als er zijn zoveel graden van bloedverwantschap zijn er. Als men van de stam uitgaat, is dus vader en moeder 1e graad verwant, grootvader en grootmoeder 2e graad, overgrootouders 3e graad enz. Naar beneden zoon en dochter zijn 1e graad verwant, neef en nicht 2e graad enz. De tweede regel zegt dat personen in horizontale lijn op dezelfde wijze verwant zijn, dus broer en zus zijn 1e graads, neef en nicht (kinderen van broers of zuster) zijn 2e graads. De derde regel zegt dat op horizontaal ongelijk niveau men zoveel graden aan elkaar verwant is als er personen tussen zitten. Oom en Moey (tante) is dus 2 e graads verwant. Al deze graden van verwantschap waren een beletsel voor het huwelijk. Ook de geestelijke verwantschap bij de doop verworven, was een huwelijksbeletsel. Een peter of meter mocht ook niet met de dopeling in het huwelijk treden. Overspel was geen reden om het huwelijk te ontbinden. Als er dan geen beletsel was, zat je er al veel eerder aan vast, dan je voor het altaar stond. Zij die in beloften waren (verloofd) of ondertrouw (verzekeringe) waren verplicht met elkaar te trouwen en mochten dan onder geen voorwaarde met een aanstaande schoonzuster of zwager trouwen, zelfs al vond de in de steek gelaten verloofde het goed. Zelfs al stierf de verloofde, dan nog niet! Scheiden was al helemaal niet aan de orde, niet met wederzijds goedvinden noch dat de (kerkelijke) autoriteiten dat konden. Het huwelijk was dermate onverbrekelijk dat op de vraag “Zoo is ’t dan een meerder dwang, als men bij den Turk gevangen was?” het simpele antwoord luidde: “dat is waer, aengaende het verbond : want die by den Turk ontloopen kan, die is dan vry: maer den Band des Houwelyks is niet te ontknoopen, ofte te ontloopen”. De tijden zijn veranderd. In 2007 werden in Nederland 72.485 huwelijken gesloten en was het aantal echtscheidingen in ons land 31.983. 300 jaar geleden waren de spelregels ingewikkeld maar voor genealogen is het alleen maar ingewikkelder geworden. Ferrie Moubis

Het archief van de Zeeuwse Admiraliteit ontsloten Hoewel archieven er zijn om zorgvuldig voor het nageslacht bewaard te worden is er toch heel wat van verloren gegaan door oorlogshandelingen, watervloeden en branden. Dat weten wij in Zeeland maar al te goed. Het archief van de Zeeuwse Admiraliteit is door een wonder aan een ramp ontsnapt. In 1597 werden er Admiraliteitscolleges ingesteld in Amsterdam, Rotterdam, Dokkum, Hoorn-Enkhuizen en Middelburg. Prins Maurits, stadhouder van Holland en Zeeland en Admiraal-Generaal van de Republiek der Verenigde Nederlanden, wilde liever één centraal college instellen, maar door de opstelling van Zeeland, - 31 -

toen een machtig gewest, was dat onhaalbaar. De admiraliteiten hadden zeggenschap over de bouw en uitrusting van oorlogsschepen, de inning van in- en uitvoerrechten en stelden een gezamenlijk bevelhebber van de vloot aan. Naast bestuurscolleges waren de admiraliteiten ook rechtbanken. Zo waren zij belast met berechting van douanezaken en zeeroverij evenals de rechtspraak over de op de vijand veroverde buitgoederen. De Zeeuwse Admiraliteit had scheepswerven in Middelburg, Veere, Vlissingen en Zierikzee. De archieven van de admiraliteiten dienden ondanks Zeeuwse bezwaren in ’sGravenhage te worden bewaard. In 1844 gingen door een brand in de depots van het Departement van Marine in Den Haag alle admiraliteitsarchieven, behalve het Admiraliteitsarchief van Zeeland, grotendeels verloren. Door Zeeuwse halsstarrigheid werd het financiële en gerechtelijke gedeelte nooit aan Den Haag overgedragen. Zeeland stond erop dat de rekeningen eerst door de eigen Zeeuwse Rekenkamer zouden worden gecontroleerd en in Middelburg werden bewaard. Vervolgens werden daarvan aparte versies ter controle naar de Generaliteitsrekenkamer in Den Haag gestuurd. De oorspronkelijke rekeningen bleven in de Middelburgse Abdij bewaard, werden niet vernietigd zoals in Holland gebeurde, en gingen ook niet verloren bij de brand in mei 1940. Ook de procesregisters van de admiraliteit verlieten Zeeland nooit. Derhalve is het Zeeuwse Admiraliteitsarchief het meest volledig bewaard gebleven Admiraliteitsarchief in Nederland. Het belang van dit archief wordt nog duidelijker, wanneer men in ogenschouw neemt dat in de 16e eeuw de Zeeuwse oorlogsvloot groter was dan die van Holland waardoor Zeeland in die periode een cruciale rol vervulde in de strijd tegen Spanje. Dit archief is niet alleen van belang voor Nederland maar ook voor België, Frankrijk, Spanje, Portugal, Engeland, Noord-Duitsland en Scandinavië. We lezen over handel en scheepvaart tijdens de Gouden Eeuw, kapers, de oudste zeereizen naar Azië en West-Indië, vissers uit Zierikzee en Vlissingen in Duinkerker gevangenissen, invalide bootsgezellen en kapiteins en admiraals als Joos de Moor, de Evertssens en Banckert om maar een willekeurige greep te nemen uit het rijke bronnenmateriaal. Eind 2006 nam drs. Ivo van Loo, als archivaris en maritiem historicus verbonden aan het Zeeuws Archief, het initiatief om de Werkgroep Admiraliteit Zeeland op te richten. Die werkgroep stelde zich ten doel om vrijwilligers bestaande uit enthousiaste paleografen uit de cursussen paleografie en enkele archiefmedewerkers van het Zeeuws Archief vertrouwd te maken met het uitgeven van historische bronnen, en wel in het bijzonder de Resolutiën van de Admiraliteit van Zeeland 1584 – 1790. Deze besluiten bevinden zich in het Haagse gedeelte van het admiraliteitsarchief in aansluiting op de Zeeuwse rekeningen en de procesregisters die over enkele weken op de website van het Zeeuwse Archief zullen worden geplaatst. De werkgroep vergaderde voor het eerst met 9 vrijwilligers op 11 december 2006. Toen werden de eerste porties te transcriberen resoluties verdeeld en werd besloten een transcriptiewijzer op te stellen. Ad Berends trad vanaf dat moment op - 32 -

als secretaris en Henri Brandenburg werd als redacteur belast met de inzameling van de transcripties. De meest recente bijeenkomst op 12 januari 2009 was de 29e bijeenkomst en thans zijn er 13 vrijwilligers. De werkgroep vergadert één keer in de drie weken met uitzondering van de zomerperiode. Op die bijeenkomsten wordt de leesvaardigheid van het oud schrift geoefend en worden transcripties onderling uitgewisseld, zodat de deelnemers van elkaars fouten kunnen leren. Thans is de werkgroep zover gevorderd, dat over enkele weken de resoluties van 1584 t/m 1609 in concept aanwezig zijn. Voorts is er het voornemen om in de loop van dit jaar de resoluties van 1584 – 1590 zowel op het internet als in boekvorm te publiceren (Deel 1). Deze publicatie wordt voorzien van een index op persoonsnaam, scheepsnaam, geografische namen en namen van instellingen. De werkgroep zou graag nog extra vrijwilligers met enige ervaring in en belangstelling voor de paleografie in zijn werkgroep willen opnemen. Het probleem is evenwel dat in de afgelopen jaren de cursussen paleografie van de Zeeuwse Volksuniversiteit geen doorgang konden vinden door te weinig aanmeldingen en daaruit werden nu juist de vrijwilligers gerekruteerd. Ondergetekende is van mening dat er geen betere methode is om oud schrift te leren lezen, dan als vrijwilliger deel te nemen aan het transcriptiewerk, want men wordt uitstekend in het transcriptiewerk begeleid. Men dient uiteraard met de computer te kunnen werken. De hulpprogramma’s voor het transcriberen worden door het Zeeuws Archief ter beschikking gesteld. Men kan zich als vrijwilliger aanmelden bij de heer Ivo van Loo ([email protected]). Caesar Hulstaert

Wist u dat …… …….er naast de Canon van Nederland ook de Canon van Zeeland bestaat, die dezelfde hoofdlijnen volgt, maar dan gericht op Zeeland, en ook vijftig vensters bevat? Het initiatief voor het samenstellen van de Canon van Zeeland is ontstaan vanuit www.geschiedeniszeeland.nl , een samenwerkingsverband van de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland, het Zeeuws Archief en de Zeeuwse Bibliotheek. Het webportaal www.geschiedeniszeeland.nl is dé digitale toegang tot het Zeeuws cultureel erfgoed en de Zeeuwse geschiedenis.

- 33 -

Paleografie met Jaap Zondervan Het aantal inzendingen neemt duidelijk toe! We hebben nu 6 transcripties mogen ontvangen. Gezien de omvang van deze aflevering van Wij van Zeeland, kunnen we helaas deze keer geen nieuwe opdracht opnemen, en blijft de reactie van Jaap op de ingezonden transcripties nog een aflevering liggen. Maar in het mei-nummer komt er weer een oude tekst, én de reacties op de ingezonden transcripties.

Update 18 Sedert 12 januari 2009 is update 18 beschikbaar. Het aantal naamsvermeldingen is toegenomen met 1,8 % tot ruim 6,1 miljoen. Het gaat om de volgende bestanden: Toegevoegde bestanden: • Groep Geboorteakten Burgerlijke Stand 1796/1811-1902/08 • Groep Huwelijksakten Burgerlijke Stand 1796/1811-1933 De huwelijksakten over 1933 zijn toegevoegd, aantal akten: 1.841 • Groep Overlijdensakten Burgerlijke Stand 1796/1811-1958 De overlijdensakten over 1958 zijn toegevoegd, aantal akten: 2.582 • Groep Doop-, Trouw- en Begraafregisters 1574-1810 Zierikzee, Waalse gemeente trouwregisters 1597-1810 (studiezaal: DTBL Zierikzee nr 3D). Betreft de index die de voormalige gemeentearchivaris van Zierikzee, P.D. de Vos, heeft gemaakt in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw. De originele trouwregisters zijn in mei 1940 verloren gegaan. • Groep Ambten, functies, beroepen en militairen Predikanten van de Nederduits-gereformeerde kerken in Zeeland, 15721815 F.A. van Lieburg heeft in 1996 het ‘Repertorium van Nederlandse hervormde predikanten tot 1816’ samengesteld. Dit repertorium bestaat uit twee delen: deel 1 omvat de lijst van de predikanten tot 1816, alfabetisch geordend op hun achternaam of patroniem, deel 2 vermeldt dezelfde namen van deze predikanten, maar dan onder de gemeenten die zij hebben gediend. Van de Zeeuwse plaatsnamen zijn de namen van de predikanten overgenomen in een apart bestand en toegevoegd aan Zeeuwen Gezocht. Het gaat om 2.443 naamsvermeldingen. De publicatie van Van Lieburg is opgenomen in de bibliotheek van het Zeeuws Archief: 261.1 LIEB DEEL 1 EN 261.1 LIEB DEEL 2. - 34 -

Kerkenraadsleden Nederduits-Hervormde gemeente Middelburg 1574-1860 De namen van ouderlingen en diakenen die in de periode 1574-1860 zitting hadden in de kerkenraad van de Nederduits-gereformeerde kerk (Nederlands hervormde kerk) van Middelburg. Deze namen zijn verzameld door F. Nagtlas en gepubliceerd in ‘De algemeene kerkeraad der NederduitschHervormde gemeente te Middelburg van 1574-1860’. Het betreffen in totaal 5.818 namen. De papierenversie is opgenomen in Genealogische Afschriften nummer 952. Dit bestand is ook toegevoegd aan de groep: Genealogische bronnen Middelburg • Groep: Genealogische bronnen Middelburg 1574-1810 Leerlingen van het Middelburgs Gymnasium 1629-1905 De namen van leerlingen die door dr. J.G. Vogler, toenmalig rector van het Middelburgs Gymnasium, zijn verzameld uit registers in het archief van het Middelburgsch Gymnasium. Het overzicht is gepubliceerd in ‘Archief. Vroegere en latere mededeelingen voornamelijk in betrekking tot Zeeland’, uitgegeven door het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, 1906, p. 1-82. • Groep Genealogieën en kwartierstaten In deze groep zijn uit de Collectie Zeeuwse Genealogieën de aanwinsten van de afgelopen maanden toegevoegd: de nummers 1245 tot en met 1249. Het betreffen de volgende familienamen: Schooff (1245 en 1246), Boone (1247), Van der Weele (1248) en Bal (1249). Zeeuwen Gezocht in 2009: gewoon doorgaan In 2009 kunt u twee updates verwachten. De eerste (nummer 18) in januari met als belangrijkste bestanden Burgerlijke Stand Huwelijksakten 1933 en Overlijdensakten 1958. Update 19 is gepland voor juli, uiteraard onder voorbehoud. Dit jaar zullen we wederom gegevens toevoegen uit de Geboorteakten van de Burgerlijke Stand en uit de Doop-, Trouw- en Begraafregisters. Voor de update van juli staan ook gepland de Lidmatenregisters van de diverse kerkgenootschappen op Walcheren over de periode 1580-1810. (ISIS-publicatie Zeeuws Archief)

http://zeeland.ngv.nl/

http://www.genealogischcentrum.nl/

http://www.genpubl.nl/

- 35 -

NB de redactie van Van Zeeuwse Stam ontvingen we de oproep van Leo Hollestelle over de bronvermelding ISIS.

Van internet geplukt (voor de liefhebbers…) Uit het blad van de afdeling Rijnland komen de volgende websites (verzameld door Peter den Hoed): http://kranten-historisch.startpagina.nl Op deze site vindt u een zeer grote verzameling verwijzingen naar scans van Nederlandse en buitenlandse kranten. Tot de vele organisaties die zich ook met het digitaliseren van kranten bezighouden behoort de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Daar loopt sinds 2006 een langdurig project "Databank Digitale Dagbladen" waarbij op grote schaal Nederlandse nationale , regionale, lokale en koloniale dagbladen worden gedigitaliseerd. De database zal naar verwachting acht miljoen pagina's gaan bevatten, vanaf de eerste krant uit 1618 tot aan kranten uit de 20 e eeuw. Kijk op de site van de KB: http://kranten.kb.nl/index2.html Een andere "toegangspoort" tot een reeks historische en genealogische gegevens is "Thematis Erfgoed", die toegang geeft tot miljoenen objecten in de databanken van ca. 30 archieven cq websites op het gebied van historische informa- 36 -

tie, waaronder ook informatie uit de bestanden van de NGV en Genealogie Online. De zoekfunktie op deze site strekt zich uit tot alle databases van de de aangesloten archieven en instellingen. De website: www.thematis.nl/fm_tnet_publiek/zoeken.aspx

Uit de Nieuwsbrief GA 34, december 2008 NADERE TOEGANGEN ONLINE Onlangs is aan het zoeksysteem van onze website een nieuwe module toegevoegd: Nadere Toegangen. Daardoor is het nu mogelijk geworden om thuis de gegevens uit de doop-, trouw- en begraafboeken van voor 1811 te bekijken. Verder zijn de namen van alle poorters uit de poortersboeken van Zierikzee en Brouwershaven nu in Atlantis (http://195.242.171.17/Atlantis/ ) op te zoeken. Ook de gegevens uit een aantal bevolkingsregisters van de voormalige gemeenten en lidmatenregisters van de kerken zijn via internet te raadplegen. Via de nieuwe module kan nu ook thuis nagezocht worden of er voor een pand ooit een bouwvergunning is verleend. Alleen van de gemeenten Brouwershaven en Bruinisse staan de bouwvergunningen nog niet op het internet. Nieuw is dat bij een aantal retroacta van de burgerlijke stand een afbeelding van de pagina uit het boek waarop de naamsvermelding voorkomt, oproepbaar is op het scherm. De afbeelding is te downloaden of er kan een print van worden besteld, net zoals dat nu het geval is met de afbeeldingen uit de beeldbank. Het grote voordeel hiervan is dat het origineel nu ook direct raadpleegbaar is.

Evenementenlijst 2009 (zie voor de volledige lijst de website van de NGV)

zo 15 feb 2009

OOSTMALLE BELGIE

Zuid-Brabantdag van de Vlaamse Vereniging voor Familiekunde (VVF-Provinciale afdeling Antwerpen. )

zo 15 feb 2009

OOSTMALLE (BELGIË)

VVF-Provinciale Afdeling Antwerpen ZuidBrabantdag (Provinciale VVF-afdeling Antwerpen )

di 17 feb 2009

EINDHOVEN

Lezing : Katholieke huwelijksmoraal in de eerste helft van de 20e eeuw

- 37 -

(NGV afdeling Kempen en Peelland ) do 26 feb 2009

EDE

Werken met het genealogieprogramma Aldfaer (Ngv afd Amersfoort en omstreken )

ma 09 maart 2009

SITTARD

Lezing: "Erfrechtelijke ruzies in de 17de en 18de eeuw in Brabant en Limburg" (NGV afd. Zuid-Limburg )

di 10 maart 2009

APELDOORN

Lezing: Heraldiek en de weg naar een familiewapen (NGV afd. Apeldoorn e.o. )

wo 11 maart 2009

ALKMAAR

Afdelingsbijeenkomst met lezing over: "Oude maten en gewichten" (NGV afdeling Hollands Noorderkwartier )

wo 11 maart 2009

LEUSDEN CENTRUM

Boedelinventarissen als historische bron (NGV afd. Amersfoort en omstreken )

do 12 maart 2009

DELFGAUW

Computergenealogie in alle facetten (NGV afdeling Delfland )

za 14 maart 2009

DEN HOORN

Mini-symposium met als thema "Middeleeuwen" (Ons Voorgeslacht, Prometheus en NGV afdelingen Rotterdam en Delfland )

wo 18 maart 2009

AMSTERDAMBUITENVELDERT

Lezing "Het Utrechts Archief: stad, provincie en nog veel meer" (NGV Afd. Amsterdam en omstreken )

wo 15 apr 2009

LEIDEN

Computergenealogie, o.a. scannen, fotograferen, opslaan, GensDataPro (NGV Afd. Rijnland )

za 25 apr 2009

UTRECHT

NGV Algemene Vergadering (NGV Hoofdbestuur )

za 16 mei 2009

DORDRECHT

Landelijke Genealogische Dag 2009 van de NGV (NGV afdelingen Rotterdam e.o. & West Noord-Brabant )

di 22 sep 2009

BREDA

Cursus "Knippen en plakken bij stamboom" (NGV Afd. West-Noord-Brabant )

di 20 okt 2009

BREDA

Lezing: Een Europees geallieerd leger (NGV Afd. West-Noord-Brabant )

za 14 nov 2009

NOG NIET BEKEND

Jaarlijkse contactdag voor alle NGV PR medewerkers (PR groep van de NGV )

za 28 nov 2009

UTRECHT

NGV Algemene Vergadering (NGV Hoofdbestuur )

- 38 -

Ledenmutaties per 01-12-2008 …..namen niet opgenomen in verband met de privacywetgeving……

Per 30-8-2008 telde de afdeling Zeeland Nieuw Geen lid meer Totaal

387 leden 1 lid 11 leden 377 leden, waarvan 28 bijkomende

U wordt verzocht al uw mutaties, ook adreswijzigingen, alleen door te geven aan: NGV Ledenadministratie, Postbus 26, 1380 AA Weesp.

Datum die u beslist niet mag vergeten: 21 februari 2009 Jaarvergadering aansluitend: Onderzoek naar de familie Eekelaar, door ons lid H. Eekelaar

Alle bijeenkomsten vinden plaats in “De Vroone”, C.D. Vereekestraat 74 te Kapelle en beginnen om 14.00 uur, tenzij anders aangegeven.

- 39 -