NBTC AFDELING RESEARCH MAART 2007
TOERISME IN PERSPECTIEF
2007 ONTWIKKELINGEN MBT TOT INKOMEND EN BINNENLANDS TOERISME NADER BEKEKEN
Toerisme in perspectief 2007 Ontwikkelingen m.b.t. inkomend en binnenlands toerisme nader bekeken
INLEIDING In dit rapport wordt een beeld geschetst van actuele trends en ontwikkelingen in het toerisme en de factoren die daarop van invloed zijn. Daarbij wordt eerst kort ingegaan op ontwikkelingen wereldwijd en in Europa; vervolgens zal nader stilgestaan worden bij de positie van Nederland. Naast een korte terugblik op 2006, wordt tevens vooruit gekeken naar 2007. Het accent in het rapport ligt op het inkomend toerisme, maar daarnaast zal ook kort het binnenlands toerisme aan de orde komen. De cijfers m.b.t. het inkomend toerisme (2006) betreffen ramingen; in juni 2007 verschijnt een aangepast rapport waarin definitieve cijfers zijn verwerkt.
INTERNATIONAAL TOERISME Wereld: vooral groei in Afrika en Azië Wereldwijde groei
Groeide het aantal toeristische aankomsten wereldwijd in 2005 nog met
toerisme 4,5%
5,4% naar 806 miljoen; voor 2006 verwacht de World Tourism Organization (WTO) een wat gematigder groei van zo’n 4,5%. Het totale aantal internationale aankomsten komt daarmee uit op zo’n 842 miljoen. Europa zal naar verwachting qua groei iets lager uitkomen (3,9%), wat gelet op de ontwikkelingsfase van Europa een relatief hoog groeipercentage is (Europa is reeds een volwassen reismarkt). De grootste groei wereldwijd deed zich in 2006 voor in Afrika en Azië. De sterk groeiende economieën in Azië zorgen er voor dat Aziaten in toenemende mate gaan reizen, waarbij vooralsnog vooral de eigen regio in trek is. Grafiek 1: Groei internationale aankomsten naar regio en aantal aankomsten 2006 (% verandering t.a.v. voorgaande jaar) 35% 842 mln
458 mln
30%
167 mln 28%
136 mln
40 mln
25%
2006 2005 2004 2003
18%
20% 15%
11%
11% 10% 5% 5%
6% 5%
41 mln
8% 7%
4%4%
6% 2%
7% 4%
8% 10% 8%
0% Wereld totaal
Europa
Azie/Pacific
Amerika
-5%
Midden Oosten
Afrika
-10%
Bron: WTO
TOERISME IN PERSPECTIEF 2007
|
MAART 2007 | NBTC
1/11
Europa: Noord-Europa winnaar Binnen Europa deed vooral Noord-Europa het in 2006 goed (+7%), gevolgd door West- en Zuid-Europa (beide +4%). De ontwikkeling voor Centraal/Oost-Europa bleef daarbij achter (+1%). De positieve ontwikkeling voor de meeste Europese bestemmingen kan verklaard worden uit het aantrekken van de (wereld)economie en de groei van de low-cost vliegmarkt. Low-cost carriers
De lage vliegtarieven zorgen ervoor dat de Europese toerist vaker op reis
zorgen voor groei
gaat in eigen continent. Met name steden lijken van deze ontwikkeling te
stedentoerisme
profiteren. Bij de meeste landen groeit het stedenproduct beduidend harder dan andere regio’s of het land als totaal. Grafiek 2: Ontwikkeling aantal aankomsten naar regio in Europa (% verandering t.a.v. voorgaande jaar) 20% 2006 2005 2004 2003
15% 15%
10%
9% 5%
7% 7%
5%
6% 2%
4% 4%
4%
2%
4%
2%
4%
1%
0% Europa totaal
Noord-Europa
West-Europa
Centraal/OostEuropa
Zuid-Europa
-5%
Bron: WTO
Legenda: Europese regio’s Noord-Europa Denemarken Finland IJsland Ierland Noorwegen Zweden Groot-Brittannië
West-Europa Oostenrijk Frankrijk Duitsland Nederland Zwitserland
Centraal-/Oost-Europa Bulgarije Tsjechië Estland Hongarije Litouwen Polen Slowakije
Zuid-Europa Andorra Kroatië Cyprus Macedonië Israël Italië Malta Portugal Servië Montenegro Slovenië Spanje Turkije
Bron: WTO
In Noordwest-Europa was er evenals voorgaande jaren aanzienlijke groei voor de grote bestemmingslanden. Groot-Brittannië liet een groei zien in het aantal internationale aankomsten van +7% en voor Duitsland lag dat op Forse groeicijfers voor Duitsland en Groot-Brittannië
+10%. Duitsland profiteerde volop van het WK voetbal dat in juni 2006 bij onze oosterburen plaats vond. Dit evenement zorgde er niet alleen voor dat meer toeristen Duitsland bezochten, maar zorgde tegelijkertijd voor een forse imagoverbetering. De “kleine” landen in Noordwest-Europa bleven wat achter: voorlopige cijfers voor België laten een groei zien van +3% en voor Denemarken is sprake van een stabilisatie van het inkomend toerisme.
TOERISME IN PERSPECTIEF 2007
|
MAART 2007 | NBTC
2/11
Inkomend toerisme Nederland Op basis van de Statistiek Logiesaccommodaties van het CBS, voor de periode januari t/m september 2006, verwacht het Nederlands Bureau voor Maar liefst 9%
Toerisme & Congressen (NBTC) dat het aantal buitenlandse gasten voor heel
groei in 2006
2006 zal uitkomen op zo’n 10,9 miljoen aankomsten. Dit betekent een groei van 9% ten opzichte van 2005. Het jaar 2006 heeft daarmee een dubbel record gevestigd. Nog nooit eerder bezochten zoveel buitenlandse toeristen Nederland voor toeristische of zakelijke redenen en niet eerder was de groei zo groot als het afgelopen jaar. Grafiek 3: Ontwikkeling inkomend toerisme naar Nederland (2000 – 2006) 11.000 10.925 10.500
(x 1.000)
10.000 10.010
10.005 9.500 9.500
9.645
9.595 9.180
9.000
8.500
8.000 2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
Bron: CBS, raming NBTC
Voor de sterke groei in 2006 kunnen een aantal redenen worden aangevoerd. Allereerst het succesvolle evenement Rembrandt 400, dat enkele honderdduizenden buitenlandse toeristen extra naar Nederland heeft gelokt. Maar ook het groeiend aantal (low-cost) vliegverbindingen heeft tot extra bezoek geleid. Verder kunnen nog genoemd worden de aantrekkende economieën, de relatief mooie zomer en de marketing/promotieinspanningen van NBTC i.s.m. het toeristische bedrijfsleven. BOX: Rembrandt 400 zorgt voor extra bezoek Het evenement Rembrandt 400 heeft in belangrijke mate bijgedragen aan de sterke groei van het inkomend toerisme in 2006. Van de in totaal 1,7 miljoen bezoekers die op het evenement afkwamen waren er 1,2 miljoen afkomstig uit het buitenland (69%) en een half miljoen uit eigen land (31%). Circa 400.000
De belangrijkste buitenlandse bezoekersgroep vormde Amerikanen (215.000
extra buitenlandse
bezoekers), op enige afstand gevolgd door de Fransen (155.000), Duitsers en
toeristen door R400
Britten (elk zo’n 130.000). Het overgrote deel van de buitenlandse bezoekers
naar Nederland
kwam in het kader van een meerdaags verblijf (slechts 2% voor dagtocht). Negen van de tien keer werd daarbij overnacht in Amsterdam. De totale bestedingen door bezoekers bedroegen ca. 625 miljoen euro. Voor naar schatting 400.000 buitenlandse bezoekers vormde Rembrandt 400 de belangrijkste of een belangrijke reden om naar Nederland te komen. Met name voor Fransen vormde het evenement relatief vaak “de reden” om Nederland te bezoeken.
TOERISME IN PERSPECTIEF 2007
|
MAART 2007 | NBTC
3/11
Vrijwel alle herkomstlanden hebben aan de groei over 2006 bijgedragen. Opvallend was het sterke herstel van de Duitse markt. Na enige jaren van Herstel van Duitse
teruggang groeide het Duits toerisme naar Nederland weer flink (+ 10%). De
markt (+ 10%)
aantrekkende Duitse economie in combinatie met de gunstig vallende feestdagen en de mooie zomer kunnen als belangrijke verklaringen worden genoemd. De qua aantallen tweede herkomstmarkt – Groot-Brittannië – ontwikkelde zich eveneens positief (+6%) en nadert inmiddels de 2 miljoen aankomsten. Records waren er ook wat betreft het aantal Amerikanen en Belgen dat ons land bezocht. Beide herkomstlanden gingen door de 1 miljoen-grens. De groei van het aantal Amerikanen (+ 12%) is opvallend gelet op de relatief dure euro, wat het duurder maakt voor Amerikanen om hier te verblijven. Nederland deed het beter dan andere Europese bestemmingen, wat mede verklaard kan worden door een groeiend aantal vliegverbindingen van de Verenigde Staten met Nederland. Dat Rembrandt 400 extra toeristen naar Nederland heeft gelokt is goed terug te zien bij het aantal Fransen dat ons land bezocht. T.o.v. 2005 groeide dit aantal met bijna 100.000 (+ 18%). Positief was de ontwikkeling eveneens voor Spanje en de Scandinavische landen. Meer low-cost vliegverbindingen en Rembrandt 400 kunnen als belangrijke redenen worden gezien. De groei van het aantal Italianen bleef daarbij iets achter met 4%. Het bezoek uit intercontinentale herkomstlanden liet een divers beeld zien. Zoals gemeld ontwikkelde het toerisme uit Amerika zich positief. Azië bleef echter achter, waarbij voor Japan zelfs sprake was van een lichte daling. De zogenaamde BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China) lieten in 2006 aanzienlijke groei zien, al blijft hun volume vooralsnog bescheiden. Zo
Aanzienlijke groei
steeg het aantal Chinezen dat naar Nederland kwam met 17% naar ca.
vanuit BRIC-landen
113.000. Het aantal Russen dat Nederland bezocht groeide met ruim 30% naar 91.000. Vanuit India bleef de groei – na het succesvolle jaar 2005 met de IIFA Awards in Amsterdam - wat achter (+6%). Het aantal Brazilianen dat tot slot Nederland bezocht bedroeg in 2006 ca. 37.000 (+25%).
TOERISME IN PERSPECTIEF 2007
|
MAART 2007 | NBTC
4/11
Tabel 1: Aankomsten van buitenlandse toeristen in Nederland (2000 – 2006) (x1.000) 2000
2001
2002
2003
2004
2.884
2.657
2.755
2.804
2.649
2.571
2.826
10%
677
629
705
779
811
917
1.013
10%
1.838
1.939
1.851
1.647
1.760
1.853
1.961
6%
512
455
511
465
510
527
617
17%
Zwitserland
144
122
128
115
141
142
163
15%
Italië
374
324
346
339
369
374
390
4%
Spanje
250
258
276
275
298
322
381
18%
Denemarken
119
18%
Duitsland België GrootBrittannië Frankrijk
2005
2006
105
103
116
126
148
174
Zweden
na
na
112
106
112
111
114
3%
Noorwegen
89
78
71
67
82
82
92
12%
Finland
43
40
45
44
47
48
50
4%
Polen
50
49
44
45
54
63
82
30%
Rusland Overig Europa Amerika - USA - Canada
na
na
na
na
na
69
91
32%
976
805
647
632
685
715
729
2%
1.216
1.203
1.100
996
1.132
1.222
1.373
12%
999
993
886
822
900
971
1.091
12%
97
93
96
88
115
126
138
10%
29
37
25%
650
1%
- Brazilië Azië
595
564
624
531
636
644
- Japan
194
183
187
139
164
158
151
-4%
- China
nb
nb
nb
nb
82
96
113
17%
24
34
37
6%
127
114
107
91
118
105
124
18%
108
141
174
131
117
101
94
7%
10.003
9.500
9.595
9.181
9.646
10.924
9%
- India Australië en Oceanië Afrika Totaal
10.010
Bron: CBS, raming NBTC
Hotels én verblijfsrecreatieve
+/-
De hotellerie en de verblijfsrecreatieve accommodaties droegen in gelijke mate bij aan de groei van het aantal buitenlandse toeristen (beide + 9%).
accommodaties
Voor de hotels betekende e.e.a. een verdere continuering van de groei van
dragen bij aan groei
de afgelopen jaren. Voor de verblijfsrecreatieve accommodaties was sprake van een positieve omslag, na enige jaren van daling. Waarbij de mooie zomer in combinatie met een sterk herstel van het Duits bezoek als belangrijke verklaringen kunnen worden gezien.
TOERISME IN PERSPECTIEF 2007
|
MAART 2007 | NBTC
5/11
Verwachtingen inkomend toerisme 2007 Met het aanbreken van het nieuwe millennium lijken er geen “normale jaren” meer te zijn. Elk nieuw jaar brengt nieuwe onzekerheden met zich mee. Terrorisme(dreiging), natuurrampen, gezondheidscrises, het zijn slechts enkele voorbeelden van dergelijke niet te beïnvloeden omstandigheden. Tegelijkertijd kan echter geconstateerd worden dat de effecten op het internationaal toerisme minder groot worden, doordat er bij de consument een zekere gewenning optreedt. Een andere belangrijke factor die het inkomend toerisme op korte termijn beïnvloedt, vormt de ontwikkeling van de economie in voor Nederland IMF positief over (wereld)economie
relevante herkomstlanden. Recente voorspellingen van het IMF duiden erop dat de economieën in Europa in 2007 verder zullen aantrekken. Ook over de Amerikaanse en Aziatische economieën is het IMF positief. Al ligt het groeitempo voor de Verenigde Staten wel wat lager door de afkoelende huizenmarkt. De gunstige economische ontwikkeling in de meeste herkomstlanden zal het reizen binnen en naar Europa stimuleren. Naast bovenstaande omgevingsfactoren hebben ontwikkelingen aan de aanbodzijde invloed op de ontwikkeling van het toerisme naar Nederland. Voor 2007 kunnen daarbij met name de volgende zaken genoemd worden: 1. De markt van low-cost carriers binnen Europa blijft groeien en het inkomend toerisme voor Nederland profiteert hiervan mee. Vanuit Scandinavië, Spanje, UK en Duitsland zijn/worden nieuwe routes opgestart in 2007. 2. In 2006 zorgde het internationale evenement Rembrandt 400 voor veel extra bezoek. Het jaar 2007 staat toeristisch gezien in het teken van Dans & Muziek. Dit themajaar is bedoeld om dit onderdeel van het toeristisch product Nederland meer onder de aandacht te brengen. Doelstelling is vooral publiciteit genereren en niet zo zeer extra bezoek aan ons land. 3. Een remmende factor voor de verdere ontwikkeling van het toerisme naar Nederland vormt de beschikbare hotelcapaciteit in Amsterdam.
Structureel beddentekort Amsterdamse hotels
Uit de Hotelbenchmark van Deloitte blijkt dat de bezettingsgraad in de Amsterdamse 3/4/5-sterenhotels op een hoog niveau ligt. Ook de gemiddelde kamperprijs ligt in Amsterdam hoog. De hoge bezettingsgraad, in combinatie met een relatief beperkte uitbreiding van het aantal kamers, leidt ertoe dat de ruimte om te groeien beperkt is (zie ook box op volgende pagina).
TOERISME IN PERSPECTIEF 2007
|
MAART 2007 | NBTC
6/11
BOX: Krapte op de Amsterdamse hotelmarkt De laatste jaren ontwikkelt het internationaal toerisme naar Amsterdam zich voorspoedig. Volgens cijfers van het CBS bezochten in 2005 zo’n 3,8 miljoen buitenlandse toeristen onze hoofdstad. En ook 2006 belooft weer een mooi jaar te worden, met een groei van zo’n 5% over de eerste negen maanden. Voor de komende jaren lijken er eveneens volop kansen te zijn voor Amsterdam. Verwacht mag worden dat het toerisme uit de zogenaamde BRIC-landen verder gaat aantrekken. In veel gevallen gaat het hierbij om first-time bezoekers die vooral voor het klassieke Holland en Amsterdam naar Nederland komen. Maar ook vanuit Europese herkomstmarkten mag verdere groei verwacht worden in de vorm van stedentrips, vooral gestimuleerd door de verder groei van het aantal low-cost vluchten op Nederland. Helaas houdt de ontwikkeling van het hotelaanbod in Amsterdam geen gelijke tred met bovenstaande vraagontwikkeling. Uit cijfers van de HotelBenchmark van Deloitte voor Amsterdam blijkt dat de bezettingsgraad de laatste jaren behoorlijk is gestegen en inmiddels over een heel jaar gezien op gemiddeld ruim 80% ligt. Met name in de maanden april t/m november ligt de bezettingsgraad hoog, enkele maanden zelfs boven de 90%. Grafiek4: Bezettingsgraad Amsterdamse hotels naar maand 100 90
90,5
80
87,3
88
84
88,2
90,9 83,7
82,4
76,9
70
65,9
65,1
60 %
59,9 50 40 30 20 10 0 jan
feb
mrt
apr
mei
jun
jul
aug
sep
okt
nov
dec
Bron: Deloitte Hotelbenchmark
Deze hoge bezettingsgraad is op korte termijn positief, op (middel)lange termijn beperkt het echter de groeimogelijkheden en is het gevaar van “uit de markt prijzen” reëel. Uit het rapport “Toeristische verblijfsaccommodaties stadsregio Amsterdam” van ZKA Consultants & Planners voor het Regionaal Orgaan Amsterdam (ROA) van 2006 blijkt dat het aantal hotelkamers in Amsterdam tussen 2005 en 2015 met bijna 50% moet groeien om de te verwachten groei te kunnen accommoderen. Hoewel er de komende jaren waarschijnlijk flink wat kamers bijkomen (tot 2010 waarschijnlijk zo’n 4.000), zal dit niet genoeg zijn om in de groeiende vraag te voorzien. Het beddentekort zal de komende jaren een structureel karakter blijven houden, wat de groeimogelijkheden voor Amsterdam en Nederland beperkt.
TOERISME IN PERSPECTIEF 2007
|
MAART 2007 | NBTC
7/11
Verwachting 2007:
Tegen de achtergrond van de hiervoor genoemde omstandigheden/
lichte groei
ontwikkelingen wordt de volgende vraagontwikkeling verwacht voor de herkomstmarkten waar het NBTC actief is. Tabel 2: Verwachtingen inkomend toerisme in 2007 naar herkomstgebied Land van herkomst
+/- t.o.v. 2006
Verwachting 2007 (x 1.000)
Duitsland
+ 3%
2.910
België
+ 4%
1.055
Groot-Brittannië
+ 2%
2.000
Frankrijk
- 12%
540
Italië
+ 2%
400
Spanje Scandinavië
+ 12%
425
+ 3%
445
Polen
+ 10%
90
Rusland
+ 15%
105
Overig Europa
+ 1%
900
Verenigde Staten
+ 3%
1.125
Canada
+ 3%
140
Brazilië
+ 10%
40
Japan
+ 0%
150
China
+ 15%
130
India
+ 15%
45
Overig wereld
+ 1%
680
Totaal
+ 2%
11.180
Bron: NBTC
De groei vanuit de Europese herkomstmarkten wordt vooral gedragen door betere draaiende economieën en een groeiend aantal low-cost verbindingen: •
Voor de Duitse markt wordt een verder herstel verwacht (+3%).
Verder herstel
Doordat het economisch weer wat beter gaat en het
verwacht van Duitse
consumentenvertrouwen stijgt zal de Duitse vakantiemarkt naar
reismarkt
verwachting verder aantrekken, met name ook wat betreft korte vakanties. De ontwikkelingen rond low-cost, waardoor het aanbod van concurrerende vakantiemogelijkheden groeit, en het relatief hoge prijsniveau van Nederland kunnen als bedreigingen worden gezien. •
Ook vanuit België wordt wederom groei verwacht (+4%). België ontwikkelt zich de laatste jaren als een ware groeimarkt voor het toerisme naar Nederland. In 2006 werd de miljoenste Belg verwelkomd.
•
Voor de Britse markt mag rekening worden gehouden met een afvlakkende groei (+2%). Het ontbreken van een belangrijke “trekker” in 2007 en een zekere verzadiging van de LCC-markt vormen de belangrijkste verklaringen.
•
Na de forse groei in 2006 als gevolg van Rembrandt 400 lijkt een daling van het Franse bezoek aan Nederland in 2007 aannemelijk. Vanaf 2008
TOERISME IN PERSPECTIEF 2007
|
MAART 2007 | NBTC
8/11
als de HSL zal gaan rijden tussen Parijs en Nederland mag met een structurele groei rekening worden gehouden. •
Nieuwe vliegverbindingen vanuit onder meer Noorwegen en Zweden
•
De verwachtingen voor de Zuid-Europese reismarkten Italië en Spanje
zullen ook vanuit Scandinavië zorgen voor groei (+3%). zijn verschillend. Met name vanuit Spanje mag veel extra bezoek verwacht worden door extra verbindingen met Nederland (+12%). Voor Italië dat reeds veel low-cost verbindingen met Nederland heeft zal de groei gematigd zijn (+ 2%). •
De sterk groeiende economieën in Oost-Europa zorgen ervoor dat er meer gereisd wordt. Voor de twee belangrijkste reismarkten Polen en Rusland wordt een groei verwacht van 10% resp. 15%.
Het jaar 2006 liet aanzienlijke groeicijfers zien vanuit de Amerikaanse herkomstmarkt. Ook voor 2007 zijn de verwachtingen positief, al zal de groei meer gematigd zijn. ●
Voor de Verenigde Staten en Canada wordt een groei verwacht van 3%. Een toename van het aantal rechtstreekse vluchten vanuit de oostkust en een groeiend aantal Amerikanen dat over een paspoort beschikt kunnen als belangrijke stimuli worden gezien.
●
Voor de Aziatische herkomstmarkten is het beeld meer divers. Voor Japan wordt een stabilisatie verwacht met als redenen: het ontbreken van een groot evenement en de dure euro. Voor China en India wordt een verdere groei in lijn met voorgaande jaren verwacht (elk +15%).
Conclusie: ervan uitgaande dat er geen grote calamiteiten plaatsvinden, verwacht het NBTC dat het inkomend toerisme in 2007 zal groeien met zo’n 2%. De meeste landen waar het NBTC actief is zullen bijdragen aan de groei. De groei van de wereldeconomie, nieuwe vliegverbindingen naar Nederland en groei vanuit de snelgroeiende Aziatische en Oost-Europese herkomstmarkten kunnen als belangrijke groeifactoren worden gezien. Het jaar 2007 belooft daarmee wederom een recordjaar te worden.
TOERISME IN PERSPECTIEF 2007
|
MAART 2007 | NBTC
9/11
BINNENLANDS TOERISME Binnenlandse vakanties 2006 3% meer
Uit cijfers van het ContinuVakantieOnderzoek blijkt dat in 2006 in totaal zo’n
binnenlandse
17,8 miljoen vakanties door Nederlanders in eigen land zijn doorgebracht.
vakanties in 2006
Ten opzichte van 2005 betekent dit een stijging van 3%. Vrijwel alle binnenlandse regio’s droegen bij aan de groei. De Noordzeebadplaatsen en de Veluwe bleven de meest bezochte toeristische regio’s. Het aantal buitenlandse vakanties daalde in 2006 licht (-2%). Opvallend was daarbij de daling voor Turkije, dat na jaren van spectaculaire groei het aantal vakanties met maar liefst eenderde zag dalen. Ook de dichtbij gelegen bestemmingen als Frankrijk, Duitsland en België lieten een daling zien. Groei was er voor Oostenrijk en Italië en de intercontinentale bestemmingen. Dat de intercontinentale bestemmingen het zo goed doen komt vooral door het ruime aanbod van laaggeprijsde vakanties naar verre bestemmingen (mede mogelijk gemaakt door de lage dollarkoers). Dat meer Nederlanders voor een vakantie in eigen land kozen in 2006 kan onder meer verklaard worden uit onzekerheid rond de koopkracht in de eerste helft van 2006 (onder meer door de introductie van het nieuwe ziektekostenstelsel). Daarnaast zullen de mooie zomermaanden juni en juli meer Nederlanders in eigen land hebben gehouden.
afhankelijk van korte vakanties
De binnenlandse vakantiemarkt is sterk afhankelijk van korte vakanties (2 t/m 7 dagen). Bijna ¾ van alle vakanties behoorde in 2006 tot dit duursegment. In 2006 was sprake van groei voor zowel korte als lange vakanties, elk met zo’n 3%. Naar sectoren valt op dat in 2006 de hotellerie en de bungalowparken het goed gedaan hebben. Het aantal hotelvakanties groeide met 5% en het aantal bungalowvakanties met 4%. Het aantal kampeervakanties daalde licht met 2%. Grafiek 5: Ontwikkeling binnen- en buitenlandse vakanties 20 binnenland
19
buitenland
18,7
18
18,1
17
(x mln.)
Binnenland sterk
16
16,8
18,0 17,1
17,8 17,1
17,3 16,8
16,4
15 14 13 12 11 10 2002
2003
2004
2005
2006
Bron: CVO
TOERISME IN PERSPECTIEF 2007
|
MAART 2007 | NBTC
10/11
Verwachting binnenlands toerisme 2007 Na jaren van daling liet het aantal binnenlandse vakanties in 2006 een lichte Lichte groei
groei zien. Voor 2007 mag gelet op de betere economische vooruitzichten
binnenlands
(o.m. economische groei, koopkrachtstijging en een groeiend
toerisme in 2007
consumentenvertrouwen) een verder herstel verwacht worden. De verwachting is daarbij dat vooral de korte vakanties zullen profiteren. Voor de lange vakantie blijft de concurrentie met het buitenland groot.
TOERISME IN PERSPECTIEF 2007
|
MAART 2007 | NBTC
11/11
