0
Naast dit formele jaarverslag wordt een beknopte samenvatting geproduceerd die wordt gelardeerd met een aantal interviews met o.a. co-producenten en stakeholders van CultuurSchakel die zich uitspreken over de making of CultuurSchakel. De eindredactie en de vormgeving van het formele jaarverslag is belegd bij de afdeling Communicatie, voor de samenvatting is aan Vruchtvlees gevraagd een lay-out te ontwerpen en wordt Global Reporting belast met het maken van de interviews met stakeholders en de eindredactie.
Colofon © CultuurSchakel, maart 2014 Samenstelling: directie en medewerkers CultuurSchakel Eindredactie & opmaak: Marketing & Communicatie Vormgeving omslag: Vruchtvlees
1
Voorwoord Vanaf september 2013 geeft CultuurSchakel materieel inhoud aan de taak om cultuureducatie en cultuurparticipatie te matchen, met het doel iedere jongere in Den Haag tijdens zijn schoolcarrière kennis te laten maken met kunst en cultuur. De introductie van de marktwerking in het vrijetijdsaanbod onder vermindering van subsidie resulteert in een sector in een transitie waarin nieuwe dynamiek ontstaat en waardoor CultuurSchakel maatwerk levert door het matchen vraag en aanbod. Inspanningen moeten leiden tot een extra impuls voor actief cultureel burgerschap in Den Haag. De aansluiting tussen binnen- en buitenschoolse cultuureducatie krijgt onder meer vorm door inzet van het Expertisecentrum Cultuureducatie en het Servicecentrum Cultuurparticipatie, met name door de introductie van stadsdeelgericht werken. Een kick-start van de totstandkoming van CultuurSchakel was mogelijk door de inzet van voormalig medewerkers (het goud) van Culturalis en Koorenhuis en de adequate beleidsmatige voorbereiding door de gemeente Den Haag Het ontwikkelen van een effectieve organisatievoorwaarde, de inrichting van processen, het verkennen van de ambities en mogelijkheden van het onderwijs, de kunst- en cultuurinstellingen en de wereld van cultuurparticipatie, werpt zijn vruchten af. Bemiddeling tussen vraag en aanbod krijgt inhoud in de praktijk van coaches en adviseurs. De digitalisering en daarmee de 24/7-dienstverlening krijgen inhoud in april 2014. Met dit halfjaarverslag expliciteren wij onze resultaten uitgebreid om de werkwijze en continuïteit te borgen van CultuurSchakel in de volgende organisatiefase. Namens CultuurSchakel Everard Warffemius Directeur-bestuurder a.i.
2
Inhoudsopgave 1. Samenvatting ....................................................................................................................................... 6 1.1
Typering CultuurSchakel ......................................................................................................... 6
1.2
Missie....................................................................................................................................... 7
1.3
Visie ......................................................................................................................................... 7
1.4
Expertisecentrum Cultuureducatie .......................................................................................... 7
1.5
Cultuureducatie op zijn Haags................................................................................................. 7
1.6
Servicecentrum Cultuurparticipatie ......................................................................................... 8
1.7
Het Subsidieloket ..................................................................................................................... 8
1.8
Begroting 2014 ........................................................................................................................ 9
2. Expertisecentrum Cultuureducatie .................................................................................................... 10 2.1
Inleiding ................................................................................................................................. 10
2.2
De cultuurcoaches ................................................................................................................. 10
2.3
Voortgezet Onderwijs - Diamant College .............................................................................. 12
2.4
Monitoring en Evaluatie ......................................................................................................... 13
2.5
Bijeenkomst voor schoolleiders, 17 oktober 2013 in Panorama Mesdag ............................. 13
2.6
PABO Haagse Hogeschool en De Haagse Scholen ............................................................. 14
2.7
Extra impuls en Haagse Cultuuronderwijs Prijs .................................................................... 14
2.8
Schoolvoorstellingen ............................................................................................................. 15
3. Cultuureducatie op zijn Haags .......................................................................................................... 16 3.1
Inleiding ................................................................................................................................. 16
3.2
De Haagse situatie – kansen en uitdagingen ........................................................................ 16
3.3
Deskundigheidsbevordering .................................................................................................. 19
3.4
Leerlijnontwikkeling ............................................................................................................... 20
3.5
Visie leerlijn algemeen........................................................................................................... 20
3.6
Ontwikkeling leerlijn tot 01-01-2014 ...................................................................................... 21
3.6.1
Leerlijn Oriëntatie op Kunst & Cultuur ............................................................................... 21
3.6.2
Leerlijn Beeldende kunst, Architectuur en Vormgeving .................................................... 22
3.6.3
Leerlijn Cultureel erfgoed .................................................................................................. 22
3.6.4
Leerlijn Dans ...................................................................................................................... 22
3.6.5
Leerlijn Literatuur ............................................................................................................... 22
3.6.6
Leerlijn Mediacultuur ......................................................................................................... 23
3.6.7
Leerlijn Muziek ................................................................................................................... 23
3.6.8
Leerlijn Theater .................................................................................................................. 23
3.7
Stuurgroep, afstemmingsoverleg en voortgangsgesprekken ................................................ 24
3.8
Monitoring en evaluatie ......................................................................................................... 25
3.8.1
Samenvatting SWOT-analyse van de projectgroepen ...................................................... 26
3
3.8.2 4.
Servicecentrum Cultuurparticipatie ................................................................................................ 28 4.1
Inleiding ................................................................................................................................. 28
4.2
Kunstdisciplines en adviseurs cultuurparticipatie .................................................................. 28
4.2.1
Dans .................................................................................................................................. 29
4.2.2
Beeldende kunst ................................................................................................................ 30
4.2.3
Muziek algemeen .............................................................................................................. 31
4.2.4
Popmuziek ......................................................................................................................... 32
4.2.5
Wereldmuziek .................................................................................................................... 33
4.2.6
Koren ................................................................................................................................. 34
4.2.7
Theater .............................................................................................................................. 35
4.2.8
Letteren.............................................................................................................................. 36
4.2.9
Media ................................................................................................................................. 37
4.2.10
Cultureel Erfgoed ............................................................................................................... 38
4.3 5.
Nulmeting/Cultuurscan ...................................................................................................... 27
Rondetafelconferentie ........................................................................................................... 39
Subsidieloket .................................................................................................................................. 40 5.1
Inleiding ................................................................................................................................. 40
5.2
De subsidievormen ................................................................................................................ 40
5.3
Subsidies 2013 – aantallen ................................................................................................... 41
5.4
Projectsubsidie ...................................................................................................................... 42
5.5
Beoordelingscommissie Projectsubsidie ............................................................................... 42
5.6
Bezwaarcommissie ................................................................................................................ 42
6.
Plaats in de stad ............................................................................................................................ 43
7.
Marketing & Communicatie ............................................................................................................ 44 7.1
Inleiding ................................................................................................................................. 44
7.2
Focus Marketing & Communicatie......................................................................................... 44
7.2.1
Corporate Identiteit ............................................................................................................ 44
7.2.2
Aanwezigheid in het veld ................................................................................................... 45
7.2.3
Online aanwezigheid ......................................................................................................... 46
7.2.4
Aanwezigheid in pers en media......................................................................................... 47
7.2.5
Onderzoek ......................................................................................................................... 47
7.3 8.
Focus Marketing & Communicatie in 2014............................................................................ 47
Bestuursverslag ............................................................................................................................. 48 8.1
Werkgeverschap .................................................................................................................... 48
8.2
Taak- en functiebeschrijving .................................................................................................. 48
8.3
Functieontwikkeling ............................................................................................................... 48
8.4
Werktijden .............................................................................................................................. 48
8.5
Werknemers .......................................................................................................................... 48
8.6
Verzuimbeleid ........................................................................................................................ 49 4
8.7
Medezeggenschap ................................................................................................................ 49
8.8
Werkoverleg........................................................................................................................... 49
8.9
Managementteam .................................................................................................................. 49
8.10
Transitieteam ......................................................................................................................... 49
8.11
Interne communicatie ............................................................................................................ 50
8.12
Changemanagement CultuurSchakel ................................................................................... 50
8.12.1
Beleidsplan en externe betrekkingen ................................................................................ 50
8.12.2
Communicatie .................................................................................................................... 50
8.12.3
Organisatie ........................................................................................................................ 50
8.12.4
Personeel........................................................................................................................... 51
8.12.5
Administratieve en financiële organisatie .......................................................................... 51
8.12.6
Informatievoorziening ........................................................................................................ 52
8.12.7
Juridisch............................................................................................................................. 52
8.12.8
Huisvesting, technologie en instrumenten......................................................................... 52
8.12.9
Investeringsplan en opstartkosten ..................................................................................... 52
8.13
Cultural Governance .............................................................................................................. 52
8.14
ANBI-status............................................................................................................................ 53
9. Raad van Toezicht............................................................................................................................. 54 9.1
Goedkeuring verslag ............................................................................................................. 54
9.2
Verantwoording toezicht ........................................................................................................ 54
9.3
Vergaderingen ....................................................................................................................... 54
9.4
Samenstelling Raad van Toezicht ......................................................................................... 55
9.5
Integriteit en Cultural Governance ......................................................................................... 56
10.
Statutaire gegevens ................................................................................................................... 57
11.
Medewerkers ............................................................................................................................. 58
5
1. Samenvatting 1.1
Typering CultuurSchakel
De oprichting van CultuurSchakel is het resultaat van de fundamentele stelselwijziging voor Cultuureducatie en Cultuurparticipatie, vastgelegd in het Meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur 20132016 “Haagse Nieuwe”. De omslag van aanbod naar vraagsturing is verder geconcretiseerd in het Deltaplan Cultuureducatie 2013 en leidt voor CultuurSchakel tot de volgende uitgangspunten: iedere jongere in den haag maakt tijdens zijn schoolcarrière kennis met cultuur de vraag vanuit het onderwijs wordt centraal gesteld naar een betere aansluiting van vraag en aanbod cultuureducatie is één van de kerntaken van culturele instellingen marktwerking in het vrijetijdsaanbod efficiënter gebruik van middelen CultuurSchakel moet een geheel nieuwe reputatie opbouwen, maar kan dankzij doorplaatsing van medewerkers (het goud van Culturalis en Koorenhuis), bouwen op een doorlopende en kwalitatieve serviceverlening. CultuurSchakel staat voor kennis, verbinding en verwondering. CultuurSchakel is het onafhankelijke kenniscentrum en de culturele bemiddelingsorganisatie voor cultuuronderwijs en amateurkunst in Den Haag. CultuurSchakel informeert, adviseert, ondersteunt, verbindt, stimuleert en promoot op de gebieden van cultuuronderwijs op scholen en actieve amateurkunstbeoefening in Den Haag en is gestart in juli 2013. De kick-off van CultuurSchakel is mogelijk gemaakt door: beoordelings- en bezwaarcommissies projectsubsidie externe adviseurs freelancers kwartiermaakster leden raad van toezicht medewerkers CultuurSchakel bestaat uit twee pijlers: 1. het Expertisecentrum Cultuuronderwijs vormt de verbindende schakel tussen het onderwijs en de culturele sector; 2. het Servicecentrum Cultuurparticipatie stimuleert en promoot de Haagse amateurkunst in al haar facetten. Beide onderdelen van CultuurSchakel werken voor een grote diversiteit aan doelgroepen, respectievelijk het onderwijsveld en alle individuele dan wel groepen amateurkunstbeoefenaars in Den Haag. CultuurSchakel streeft naar synergie tussen het Expertisecentrum Cultuuronderwijs en het Servicecentrum Cultuurparticipatie. Dit krijgt onder meer vorm doordat de cultuurcoaches en de adviseurs cultuurparticipatie stadsdeelgericht werken. Dus samen op trekken waardoor binnenschoolse educatie en buitenschoolse talentontwikkeling meer in elkaars verlengde kunnen worden gerealiseerd. Vanaf het eerste moment is werk gemaakt van marktverkenningen, nulmetingen, de introductie van CultuurSchakel, het formuleren van missie en visie, het realiseren van deelplannen voor de afdelingen, voor corporate communicatie, voor huisstijlontwikkeling, de introductie van het nieuwe werken en de inrichting van het kantoor. De directeur-bestuurder van CultuurSchakel is verantwoordelijk voor de aansturing van de gehele organisatie en de communicatie met de Raad van Toezicht, de gemeente en partners. Hij heeft ook de dagelijkse leiding van het Servicecentrum Cultuurparticipatie. De dagelijkse leiding van het Expertisecentrum Cultuureducatie ligt grotendeels bij het hoofd Expertisecentrum. CultuurSchakel Den Haag is gevestigd aan de Prinsegracht 27.
6
1.2
Missie
De missie van CultuurSchakel omvat de omschrijving van de primaire functie van de organisatie. CultuurSchakel verankert cultuuronderwijs en verhoogt de kwaliteit ervan CultuurSchakel verbindt scholen en culturele aanbieders CultuurSchakel informeert, adviseert, bemiddelt en subsidieert amateurkunstbeoefenaars en legt verbindingen met culturele aanbieders CultuurSchakel ontsluit cursusaanbod en faciliteiten, promoot de amateurkunsten en maakt deze zichtbaar CultuurSchakel draagt bij aan een hogere kwaliteit van cultureel burgerschap en een levendige culturele stad met een grote cultuurparticipatie CultuurSchakel is Haags en werkt voor alle Hagenaars en Haagse organisaties.
1.3
Visie
De visie van CultuurSchakel omvat de omschrijving van de ambities van de organisatie en die van het beeld dat de organisatie heeft van haar positie en haar omgeving. CultuurSchakel werkt daar waar de doelgroep is en verbindt zich met de Cultuurankers in de stad. CultuurSchakel stimuleert culturele nieuwe initiatieven en crossovers. CultuurSchakel is creatief, spitsvondig en improvisatievol teneinde het beste in elke situatie en bij elk vraagstuk te bewerkstelligen. CultuurSchakel denkt buiten grenzen en gebaande paden. Vanwege de diversiteit in taken van de organisatieonderdelen, te weten het Expertisecentrum Cultuuronderwijs en het Servicecentrum Cultuurparticipatie, is de visie ten aanzien van die onderdelen hieronder dan ook apart geformuleerd.
1.4
Expertisecentrum Cultuureducatie
Het Expertisecentrum Cultuureducatie draagt bij aan een vanzelfsprekend kwalitatief, hoogwaardig cultuuronderwijs. Het biedt kennis, verwondering en verbeelding. Door cultuuronderwijs in het hart van de school te plaatsen, ontwikkelen kinderen hun creatieve vermogens waardoor zij vanuit een wisselend perspectief naar zichzelf en de wereld om zich heen kijken. Cultureel burgerschap krijgt hiermee vorm en inhoud. Gestart met 9 cultuurcoaches, inmiddels met 11, werkzaam in 8 stadsdelen is kennisgemaakt met 138 van 167 scholen. Bij ruim 50% van de scholen is een cultuurscan afgenomen waarmee de actuele stand van zaken Cultuuronderwijs in Den Haag in beeld wordt gebracht. De Haagse Cultuuronderwijs Prijs Deze in het najaar 2013 door wethouder Cultuur, Marjolein de Jong, ingestelde prijs gaf de scholen de gelegenheid te opteren voor een extra impuls van hun cultuuronderwijs. Ruim 30 scholen maakten hier gebruik van. Naast de aanvraag konden scholen een filmpje insturen om te tonen wat cultuuronderwijs voor hun school en leerlingen betekent. In 2014 leidt dat tot een beoordeling van de ingezonden filmpjes en een prijsuitreiking. Schoolvoorstellingen In de eerste helft van 2013 is vanuit het Koorenhuis een programma schoolvoorstellingen voorbereid; onder regie van CultuurSchakel zijn podia vanaf dit jaar zelf verantwoordelijk voor de selectie en inkoop van de voorstellingen en de begeleidende educatie. In het totaal schreven 41.281 leerlingen zich in; bijna de helft van de voorstellingen speelt zich af op school en de andere helft in het theater.
1.5
Cultuureducatie op zijn Haags
Middels doorlopende leerlijnen voor alle basisschoolleerlingen van groep 1 t/m 8 zullen in het kader van dit programma alle Haagse kinderen in aanraking kunnen komen met kunst en cultuur. Op 24 juni 2013 heeft het Fonds voor Cultuurparticipatie de aanvraag van Den Haag gehonoreerd en is het stedelijke programma van de landelijke regeling van Cultuureducatie met Kwaliteit een realiteit. Met 32 culturele instellingen en 21 scholen wordt intensief gewerkt aan kwalitatief verantwoorde leerlijnen die door ontwikkelscholen samen met culturele instellingen worden ontwikkeld, door testscholen getest en beschikbaar zijn per 1 januari 2017 voor het basisonderwijs in Den Haag. CultuurSchakel is de regisseur en budgethouder van dit programma in samenwerking en afstemming met een stuurgroep, met representanten vanuit het onderwijs, culturele instellingen en de gemeente Den Haag. Een afstemmingsoverleg van de projectleiders is voorzien in een visie op de leerlijn, het aanbrengen van horizontaliteit en het beschrijven van tussendoelen per groep en leerlijn. Over 8 leerjaren wordt gewerkt aan leerinhoud, verdeeld over 40 lesuren per jaar in 8 projectgroepen. In 7
totaal is er dus sprake van het ontwikkelen van 320 uur cultuuronderwijs, die beschikbaar zullen komen via een digitale ladekast met de volgende kunstdisciplines: Oriëntatie op Kunst en Cultuur, Beeldende kunst, Architectuur en Design, Cultureel erfgoed, Dans, Literatuur, Mediacultuur, Muziek en Theater.
1.6
Servicecentrum Cultuurparticipatie
Het Servicecentrum Cultuurparticipatie beschikt over 8 adviseurs die stadsbreed opereren ten dienste van kunstbeoefenaren in de vrijetijd, in de disciplines Dans, Beeldende kunst, Muziek (algemeen), Koren, Popmuziek, Wereldmuziek, Theater, Letteren, Media en Cultureel erfgoed. In deze periode is de markt van vraag en aanbod zo in kaart gebracht. Om vraag en aanbod met elkaar te verbinden, passend advies te geven, amateurs en professionals met elkaar te verbinden, zijn podia gezocht en geboden, en is gewerkt aan de bevordering van de deskundigheid van amateurkunstbeoefenaren in de vrije tijd. Dit heeft o.a. geleid tot participatie in Den Haag Danst, Your Stage en het Haags Letterenoverleg, en is het initiatief genomen de coördinatie van de Week van de Amateurkunst in Den Haag 2014 op zich te nemen. Het Haagse amateurveld heeft op 11 december 2013 in de Rondetafelconferentie gesproken over de stimulansen en belemmeringen alsmede ondersteuning en subsidie voor de amateurkunst in Den Haag. Hier hebben ruim 80 instellingen en verenigingen aan deelgenomen.
1.7
Het Subsidieloket
Het Subsidieloket voert de Haagse regeling Amateurkunst uit: Deze bestaat uit een drietal subsidievormen t.w. basis-, uitvoerings- en projectsubsidies. In totaal verwerkte het loket 476 aanvragen waarvan 97 Theater, 374 Muziek, 17 Dans en 16 mengvormen/crossovers.
8
1.8
Begroting 2014
A.
BEGROTING 2014 X 1.000
2014
2014
2014
Cultuurschakel
Cultuureducatie
Totaal
BATEN A1 A2 A3 A
Opbrengsten Publieksinkomsten Overige inkomsten Diverse inkomsten Totale opbrengsten
B1 B2 B3 B4 B
0 0 0 0
0 0 0 0
Bijdragen Subsidie ministerie OCW Subsidie provincie Subsidie gemeente Den Haag Overige bijdragen Totale bijdragen
0 0 2.681 0 2.681
396 396 792
0 0 3.077 396 3.473
TOTALE BATEN (A+B)
2.681
792
3.473
LASTEN C1 C2 C
Beheerlasten personeel Beheerlasten materieel Totale beheerslasten
341 247 588
38 12 50
379 259 638
D1 D2 D
Activiteitenlasten personeel Activiteitenlasten materieel Totale activiteitenlasten
1.113 979 2.092
680 212 892
1.793 1.191 2.984
TOTALE LASTEN (C+D)
2.680
942
3.622
1
-150
-149
RESULTAAT
Conform de voorschriften maakt de begroting 2014 deel uit van het jaarverslag 2013.
9
2. Expertisecentrum Cultuureducatie 2.1
Inleiding
De werkzaamheden van het Expertisecentrum Cultuureducatie waren in de periode voorafgaand aan de oprichting van CultuurSchakel vanuit het Koorenhuis voorbereid en ontwikkeld door het toenmalige hoofd Onderwijs en enkele coördinatoren. Bij de twee laatste onderdelen bood het HCO ondersteuning Presentatie ‘Van Deltaplan Cultuureducatie naar Expertisecentrum’. Werkwijze van het Expertisecentrum Programma schoolvoorstellingen Instrumenten, documenten en materiaal voor het begeleiden van visietrajecten met scholen Scholingsprogramma voor de cultuurcoaches.
2.2
De cultuurcoaches
Op 1 juli 2013 was Stichting CultuurSchakel een feit, met 9 medewerkers van het Koorenhuis die in de functie van cultuurcoach in het Expertisecentrum geplaatst werden. Tot de zomervakantie rondden zij voor het Koorenhuis hun lopende werk voor de scholen af en maakten zij kennis met CultuurSchakel, d.w.z. met de nieuwe directeur-bestuurder en collega’s en met de missie, werkwijze en taakstelling van het Expertisecentrum. Na individuele startgesprekken werd de verdeling van de stadsdelen onder de cultuurcoaches vastgesteld. Daarnaast kregen zij elk een specialisme, stadsbreed in te zetten voor de Leerlijnen, Voortgezet Onderwijs en Speciaal Onderwijs. Cultuurcoaches per stadsdeel en per stadsbreed-specialisme In totaal 5,49 fte excl. Mechteld van Dijk (Escamp) en Catherine Klaverwijden (Laak) Centrum
Beeldende kunst Cultureel erfgoed Dans
Escamp
Haagse Hout
Laak
Leidschenveen/ Ypenburg
Loosduinen
Scheveningen
Segbroek
Caroline Gresnigt Mechteld Van Dijk* Pauline Verhallen
Literatuur Mediacultuur
Irene Bakker Ingeborg Dennesen
Muziek Oriëntatie op de Kunsten
Coby Wisse Herma Roos
Theater
Gerbry Junte
Speciaal Onderwijs Voortgezet Onderwijs Vaststellen specialisme In 2014
Eric Schulp Marga van Ravels Catherine Klaverwijden*
Catherine Klaverwijden*
* Mechteld van Dijk en Catherine Klaverwijden zijn tot 1 januari 2014 in dienst bij de Cultuurankers van respectievelijk Theater Dakota en het Laaktheater en vanaf 2014 bij CultuurSchakel.
De cultuurcoaches gingen op vakantie met een boven hun verwachting duidelijk beeld van het nieuwe werk dat hen na de vakantie te doen stond. Vanaf 1 september 2013 gingen zij met grote inzet en de blik vooruit aan de slag. De periode tot de kerstvakantie werd besteed aan:
10
1. Inwerken Thuisraken in CultuurSchakel en de Cultuurankers, inlezen, inwerken, voorbereidende werkzaamheden. Vier trainingsdagen bij het HCO en een traject voor Persoonlijke Ontwikkelingsplannen. Bij het HCO ging het om teambuilding en werd aandacht besteed aan onderwerpen die in het onderwijs spelen, bv. passend onderwijs, ouderbetrokkenheid, taalontwikkeling, 21th century skills en visieontwikkeling. Thuisraken in het stadsdeel en van start met het in kaart brengen van de culturele omgeving. 2. Aan de slag in de praktijk Van start met Projectgroepen leerlijnen Cultuureducatie op zijn Haags (zie hoofdstuk Cultuureducatie op zijn Haags). Aan de projectgroepen van elke leerlijn neemt stadsbreed een cultuurcoach deel, die tot taak heeft de brug te slaan tussen het cultuuronderwijs en de school, gedacht vanuit de visie, de behoefte/vraag en de situatie van de school. Deze discipline-coaches voeren samen met de cultuurcoach van het stadsdeel waar de school gevestigd is, de cultuurscan en andere trajecten uit. Zie verder het hoofdstuk Cultuureducatie op zijn Haags. Kennismaken met de basisscholen in het stadsdeel. Resultaat tot nu toe: Primair Onderwijs Kennismakingen en Cultuurscans Centrum Escamp Haagse Hout Laak LeidschenveenYpenburg Loosduinen Scheveningen Segbroek Speciaal (basis) Onderwijs** Totaal
Totaal aantal scholen 35 30 15 10 13
Kennisgemaakt met 33 20 15 10 13
11 15 17 19
10 14 13 9
165
137
Cultuurscan In 2013 uitgevoerd 4 7 5
Cultuurscan In 2014 t/m februari uitgevoerd 21 13 5 3 4 7 7 5 4
1
17*
69*
* Er is met (nog) niet alle scholen kennisgemaakt. Van september 2013 t/m februari 2014 zijn in totaal 86 cultuurscans afgenomen, ruim 50%. Vóór 1 mei 2014 moeten alle cultuurscans uitgevoerd zijn bij de scholen die vallen onder schoolbesturen waarmee het convenant is afgesloten. ** Het Speciaal Onderwijs is hier meegenomen in het totaal, maar een aantal S.O.-scholen vraagt om een ander type traject van kennismaken en cultuurscan, dat zich over meerdere jaren uitstrekt.
Kennisgemaakt met en Cultuurscans uitgevoerd op PO-scholen in 2013 Segbroek Scheveningen Loosduinen Leidschenveen‐Ypenburg Laak Haagse Hout Escamp Centrum 0 Totaal aantal scholen
5
10
15
Kennisgemaakt met
20
25
30
35
40
Cultuurscan in 2013 uitgevoerd
11
Toelichting op overzicht Kennismaking en Cultuurscans in het primair onderwijs Er is nog niet met alle scholen kennisgemaakt, waar verschillende redenen voor waren: Scholen huizen wegens nieuwbouw in een tijdelijke locatie en hebben het daar nu te druk mee. Men wil wachten tot de nieuwe locatie betrokken is. Of de huidige schooldirecteur is langdurig afwezig of zal met pensioen gaan, wat maakt dat de school wil wachten tot de (nieuwe) directeur er (weer) is. Scholen zijn er stellig in dat hun bestaand cultuurbeleid goed is en dat zij dit willen handhaven, of zij willen zelf contact opnemen met de cultuurcoach, pas als de school eraan toe is. Het Expertisecentrum heeft om financiële redenen en Sociaal plan van het Koorenhuis in 2013 niet het beoogde aantal fte cultuurcoaches kunnen inzetten, namelijk slechts 5,49 in plaats van 8 tot 10 fte. Ook waren de cultuurcoaches in Laak en Escamp tot 1 januari 2014 nog in dienst van het Cultuuranker, waardoor zij slechts ten dele konden werken voor CultuurSchakel, dus vanuit de nieuwe taakstelling. Dit betekent dat niet alles zo hard ging als we wilden, al zat de vaart er al behoorlijk in. Vanaf 2014 is er meer formatie, door toevoeging van de cultuurcoaches uit de stadsdelen Laak en Escamp en iets meer formatieruimte voor huidige cultuurcoaches. In totaal komt dit op 7.21 fte. Bij een aantal scholen leefde onvrede over de cultuurbezuinigingen. Zo was men bijvoorbeeld tevreden over de diensten van het Koorenhuis en vreesde of ervoer al dat het Koorenhuis door de bezuiniging niet meer hetzelfde voor hen kon betekenen als voorheen. Het vraagt uitleg en tijd van cultuurcoaches om scholen duidelijk te maken hoe het culturele landschap er nu uitziet en welke doelen gediend worden met het nieuwe cultuurbeleid. Maar scholen hebben ook zo gereageerd: ‘Dit is ons eerste jaar na een fusie en we hebben geen aandacht voor cultuureducatie. Maar jouw kennis en hoe je er met ons over praat, heeft ons doen inzien dat het juist nu een kans is.’ ‘We hebben nog nooit zo naar de mogelijkheden van teken-, handvaardigheid en muziek gekeken, wij willen onderzoeken of het aansluit bij onze sociaal-emotionele methode en daar cultuuronderwijs aan koppelen. Dit is een ingang bij het team die we moeten gebruiken om draagvlak te krijgen. Het gaat nu alleen maar om taal en rekenen.’ ‘Kans om de nieuwe visie van de school te koppelen aan de visie die we nu ontwikkelen voor cultuuronderwijs.’ ‘We hebben alles goed voor elkaar: leerlijnen, vakdocenten binnen het LKP, maar er valt altijd nog iets te verbeteren. We doen nog niets met volgen en beoordelen van de kinderen. Fijn dat jullie ons erbij gaan ondersteunen. Wij hebben daar echt de tijd en kennis niet voor.’ ‘We doen te veel en te veel hapsnap, we moeten keuzes gaan maken. Fijn om nu met een coach alles te onderzoeken en keuzes te gaan maken. Minder maar beter.’ Volgend schooljaar 2014/2015 een werkgroep om de visie te ontwikkelen en verder de ambities uit de scan uit te werken. ‘Wil jij een deel van de teambijeenkomst verzorgen? Zoals jij het vertelt kan ik het niet.’ ‘Je hebt ons laten inzien dat we op een andere manier naar een aantal vakken op het rooster kunnen kijken en naar de mogelijkheden die het biedt.’ ‘Veel doen we al jaren zo, goed om nu eens pas op de plaats te maken.’
2.3
Voortgezet Onderwijs - Diamant College
De eerste jaren gaat de meeste inzet naar het basisonderwijs. In 2014 wordt onderzocht met welke diensten het Voortgezet Onderwijs het best geholpen is. Tot die tijd worden scholen die een beroep doen op het Expertisecentrum voor advies, informatie of bemiddeling, zo goed mogelijk bediend. Het Diamant College in Haagse Hout/Mariahoeve vroeg om ondersteuning bij de totstandkoming van het beleidsplan Cultuuronderwijs, dat dit schooljaar een feit moet zijn. CultuurSchakel heeft hiervoor een extern adviseur ingeschakeld die, in samenwerking met de cultuurcoach, het traject van visie- en beleidsontwikkeling door de vakgroep Cultuur begeleidt. Naar tevredenheid van de school.
12
Streven is om dit te laten leiden tot: cultuur in het hart van de school; aansluiting bij de leerlijn die ontwikkeld wordt door de tegenover het Diamant College gelegen basisschool De Vuurvlinder; een (flexibel) model voor totstandkoming van beleidsplannen op andere VO-scholen.
2.4
Monitoring en Evaluatie
Bureau ART draagt bij aan het kwaliteitsbeleid van CultuurSchakel, door het monitoren en evalueren van het werk van het Expertisecentrum en de cultuurcoaches en daarmee van de ontwikkelingen van scholen: Cultuurscan Scholen 2013 (en 2014) Met de Cultuurscan verzamelen de cultuurcoaches jaarlijks informatie over de scholen op een aantal indicatoren. Deze indicatoren hebben zowel betrekking op het reguliere beleid van CultuurSchakel ten aanzien van alle ca. 150 scholen voor primair onderwijs in Den Haag als op het beleid in het kader van Cultuureducatie met Kwaliteit (CMK). De gegevens worden in een database ondergebracht ten behoeve van de monitoring van de ontwikkelingen op de scholen. In 2013 heeft Bureau ART in overleg met het team van het Expertisecentrum de vragenlijst van de cultuurscan definitief vastgesteld. Hieruit volgde het samenstellen van een Excel-bestand (dat later in het statistisch programma SPSS werd ingevoerd) en het ontwikkelen van een SPSS-database. De gegevens in de database van de Cultuurscan-scholen worden in de eerste helft van 2014 geanalyseerd met behulp van het statistisch programma SPSS, zodat verbanden kunnen worden gelegd tussen diverse typen scholen, verschillende ambitieniveaus e.d. De eerste analyse, op basis van de gesprekken die tot en met februari 2014 door de cultuurcoaches met scholen zijn gevoerd, wordt begin maart besproken met het management van CultuurSchakel en het team van het Expertisecentrum. De gegevens uit gesprekken die in de periode maart tot en met mei 2014 worden gevoerd, worden door Bureau ART later toegevoegd in het SPSS-bestand. Scholen krijgen de eigen scores van CultuurSchakel terug in vergelijking met de gemiddelde scores van de andere scholen, zodat zij ook baat hebben bij het verstrekken van de gegevens. Cultuurscan Scholen 2013 en 2014 bestaat uit: Samenstellen Excel-bestand Cultuurscan Overleg team Expertisecentrum over evaluatie en bijstellen instrument Ontwikkelen database in SPSS Verwerken data schriftelijke vragenlijst Cultuurscan in database Analyse data en korte jaarrapportage aan CultuurSchakel Overleg management CultuurSchakel en team Expertisecentrum over uitkomsten analyse Rapportages naar alle scholen waarvan gegevens zijn verzameld Vooruitblik 2014: Interviews scholen: Ontwikkelen checklist met vragen in overleg met CultuurSchakel Afnemen 8 persoonlijke interviews en 8 telefonische interviews en verslag Korte rapportage t.b.v. CultuurSchakel
2.5
Bijeenkomst voor schoolleiders, 17 oktober 2013 in Panorama Mesdag
Op 17 oktober 2013 is op initiatief van de wethouder Onderwijs in samenwerking met CultuurSchakel een bijeenkomst georganiseerd om schoolleiders kennis te laten maken met de cultuurcoaches, om hen te informeren over wat het Expertisecentrum voor hen kan betekenen en over de werkwijze van het Expertisecentrum. Er zijn praktijkvoorbeelden getoond over hoe verankering van cultuurbeleid plaats kan vinden. Ook is de ontwikkeling van doorlopende leerlijnen Cultuuronderwijs in het kader van 'Cultuureducatie op zijn Haags' toegelicht en hield wethouder Ingrid van Engelshoven een gloedvol pleidooi voor het belang van cultuuronderwijs. Er waren 37 afgevaardigden van scholen aanwezig, naast de wethouder, medewerkers van het Expertisecentrum en Panorama Mesdag, beleidsmedewerkers van de gemeente en schoolbesturen, HCO en Stichting Brede Buurtschool.
Een inhoudelijk verslag is te vinden op de website van CultuurSchakel, met mogelijkheid door te klikken naar de presentaties en filmpjes die tijdens de bijeenkomst getoond werden. 13
2.6
PABO Haagse Hogeschool en De Haagse Scholen
We willen dat cultuuronderwijs een plaats krijgt in het hart van de school. Hoe groter het draagvlak bij leerkrachten in opleiding (LIO), hoe groter de kans van slagen op langere termijn voor het basisonderwijs. Om deze reden heeft CultuurSchakel initiatief genomen tot samenwerking met de PABO van de Haagse Hogeschool en het bestuur van De Haagse Scholen, omdat zij een convenant hebben afgesloten met afspraken over stages van studenten van de PABO bij De Haagse Scholen. In 2013 is de samenwerking voorbereid en in 2014 wordt deze operationeel. De voornemens en afspraken: Doel van de samenwerking: 1. We willen elkaar uitdagen om van elkaar te leren, elkaar op de hoogte te houden van en bij te dragen aan de nieuwste onderwijsontwikkelingen en elkaars expertise. 2. CultuurSchakel wil graag aansluiten bij het convenant dat de Pabo en De Haagse Scholen hebben afgesloten. Dit houdt in dat studenten naar aanleiding van profielen van de scholen een stageplek kiezen voor hun derdejaars stage en voor hun eindstage in het vierde jaar (LIOstage). De Pabo en de stageschool dragen beide zorg voor gerichte begeleiding van de student. De school: De school neemt in het stageprofiel een tekst op over cultuuronderwijs als extra facet voor de student. Het Expertisecentrum kan hier desgewenst bij helpen. De interne coach is de begeleider van de student. Hij/zij wordt voor het facet cultuuronderwijs geassisteerd door de cultuurcoach van het Expertisecentrum. Dit geldt ook voor de afstudeeropdracht. Alles vanzelfsprekend i.s.m. de PABO, het stagebureau en SLB. Het is bedoeld voor de scholen die ontwikkel- of testschool zijn binnen het leerlijnenprogramma Cultuureducatie op zijn Haags en voor scholen die van plan zijn cultuurbeleid te ontwikkelen of te herijken met ondersteuning van het Expertisecentrum. De student: De student verbindt eventueel ook de afstudeeropdracht aan cultuuronderwijs en ontvangt een passend certificaat, wat een (extra) profiel op zijn cv betekent. Studenten komen in aanmerking mits zij geïnteresseerd zijn in cultuur. Zij zien het als een uitdaging om hun kennis te verbreden en om mee te gaan in de ontwikkeling van iets nieuws. Op scholen die leerlijnen ontwikkelen en testen voor Cultuureducatie op zijn Haags zal de student culturele activiteiten uitvoeren of helpen bij de uitvoering, deelnemen aan overleggen waar scholen en instellingen met elkaar de leerlijn ontwikkelen en helpen bij monitoring van de leerlijn. (In het derde jaar en in combinatie met de minor Kunst en Cultuuronderwijs). Op scholen die cultuurbeleid ontwikkelen of herijken zal de student deelnemen aan beleidssessies en -overleggen en al naargelang zijn/haar mogelijkheden een bijdrage leveren. Ook draagt hij bij aan het uitvoeren, helpen en begeleiden van culturele activiteiten die de school onderneemt met de leerlingen. Studenten die de minor volgen kunnen eventueel al meelopen in projectgroepen van leerlijnen.
2.7
Extra impuls en Haagse Cultuuronderwijs Prijs
In het najaar stelde de wethouder Cultuur Marjolein de Jong een bedrag van € 40.000,- ter beschikking. Hiermee werd scholen aangeboden, gebruik te maken van een extra financiële impuls ter ondersteuning van hun cultuuronderwijs. CultuurSchakel geeft handen en voeten aan de impuls: 1. Scholen ontvingen in december 2013 een nieuwjaarswens ‘2014 Nieuw jaar – Nieuwe kans’. Na hun belangstelling te hebben gemeld, ontvingen scholen een formulier waarop zij toelichting gaven op hun plannen voor besteding van het gevraagde bedrag van maximaal € 1000,-. 2. Gebruikmaking van de extra impuls betekent dat de school automatisch meedingt naar de Haagse Cultuuronderwijs Prijs. In een filmpje van maximaal drie minuten, laat de school zien wat cultuuronderwijs voor hun leerlingen betekent. De prijs is een bedrag van € 3.500,-.
14
De nieuwjaarsaankondiging werd zowel per post als digitaal verstuurd. Daarnaast speelden en spelen de cultuurcoaches een actieve rol bij het motiveren van scholen voor de impuls en het desgewenst ondersteunen bij het inschrijven en het maken van het filmpje. In 2014 worden de activiteiten uitgevoerd en de prijs uitgereikt. Er doen 30 scholen mee aan de extra impuls, waarmee het streven van CultuurSchakel bereikt is.
2.8
Schoolvoorstellingen
In de eerste helft van 2013 werd het programma van schoolvoorstellingen voorbereid vanuit het Koorenhuis, met een overgang van de oude naar de nieuwe werkwijze van Koorenhuis naar CultuurSchakel. Tot dan toe was het Koorenhuis verantwoordelijk voor de coördinatie en de inhoudelijke, financiële en organisatorische uitvoering van het programma. In april 2013 kwam onder de vlag van het Koorenhuis, met inzet van Suzanne Verboeket als freelance medewerker, de brochure met schoolvoorstellingen 2013-2014 uit die volgens de nieuwe werkwijze ingericht was. Vanaf juli 2013 zijn podiuminstellingen zelf verantwoordelijk voor de selectie en inkoop van voorstellingen en begeleidende educatie. De instellingen worden verzocht het aanbod op elkaar af te stemmen v.w.b. de verschillende disciplines en het aantal te bereiken leerlingen per leerjaar: CultuurSchakel heeft een digitale tool ontwikkeld waarmee instellingen in de voorbereidende fase elkaars aanbod kunnen zien. Instellingen bepalen zelf welk tarief ze aan de scholen rekenen. met een maximum van € 5,50 per leerling, Als ze gebruik willen maken van de beschikbare € 3,50 subsidie per bereikte leerling, mag hun tarief per leerling maximaal € 5,50 bedragen. CultuurSchakel coördineert het aanbod, brengt de brochure uit, behandelt de inschrijvingen van scholen, maakt roosters en regelt busvervoer. Hierbij wordt opnieuw gebruikgemaakt van de expertise van Suzanne Verboeket. De extra financiële impuls voor schoolvoorstellingen heeft de gemeente opgenomen in het Deltaplan Cultuureducatie. Doel is om podiuminstellingen te ondersteunen in de nieuwe situatie, waar zij zelf financieel verantwoordelijk zijn voor de inkoop van schoolvoorstellingen. Alle Haagse podiuminstellingen mogen gebruikmaken van de subsidie, waardoor het aanbod veel groter is dan toen het Koorenhuis een selectie van voorstellingen maakte: het aanbod is gestegen van ca. 45 naar ca. 70 titels. De voorstellingen gingen na de herfstvakantie van start dus over de resultaten is nog niet veel te zeggen, behalve dat de uitvoering over het algemeen naar wens verloopt. Podiuminstellingen en de busmaatschappij sturen hun rekening rechtstreeks naar de scholen; in de loop van het schooljaar zal blijken welke impact deze verandering heeft. Dit schooljaar werden in totaal 41.281 leerlingen ingeschreven, waarvan 7.153 voor het Voortgezet Onderwijs. Bijna de helft van de voorstellingen speelt op school, de andere helft in het theater.
15
3. Cultuureducatie op zijn Haags 3.1
Inleiding
Het project Cultuuronderwijs op z’n Haags is het resultaat van de inzet van tientallen culturele instellingen, tientallen scholen in Den Haag en medewerkers van CultuurSchakel, dat op 1 juli 2013 haar activiteiten startte. Het project sluit naadloos aan op het beleid van de Gemeente Den Haag om te komen tot een kwaliteitsverbetering en een breder bereik van cultuuronderwijs. Dit beleid heeft zijn weerslag gekregen in het Meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur 2013-2016 ‘Haagse Nieuwe’, dat onder andere voorziet in een fundamentele stelselwijziging van Cultuuronderwijs in Den Haag, en het Deltaplan Cultuureducatie, om het Den Haag van de 21ste eeuw vorm te geven, een stad met internationale allure waarin verschillende culturen en culturele stromingen “zichtbaar, hoorbaar en proefbaar” zijn. Op 24 juli 2013 heeft het Fonds voor Cultuurparticipatie de aanvraag van Den Haag gehonoreerd en werd Cultuureducatie op zijn Haags als stedelijk programma van de landelijke regeling Cultuureducatie met Kwaliteit een feit. Doel is dat alle basisschoolleerlingen van groep 1 t/m 8 middels doorlopende leerlijnen in aanraking komen met kunst en cultuur. De Haagse culturele instellingen en scholen willen zelfs een stapje verder gaan; in denken en handelen willen ze de voorschool en leerlingen van groep 1 en 2 van het voortgezet onderwijs in de doorlopende leerlijnen meenemen. 32 Culturele instellingen en 24 scholen werken wekelijks samen om 8 kwalitatief verantwoorde, doorlopende leerlijnen te realiseren per 1 januari 2017: leerlijn Oriëntatie op Kunst en Cultuur, leerlijn Beeldende kunst, Architectuur en Design, leerlijn Cultureel erfgoed, leerlijn Dans, leerlijn Literatuur, leerlijn Mediacultuur, leerlijn Muziek en leerlijn Theater. CultuurSchakel is door de gemeente Den Haag in voorjaar 2013 aangewezen als regisseur van dit project. CultuurSchakel heeft dan ook de uitgangspunten van het Deltaplan Cultuureducatie omarmd en laat deze uitgangspunten met raad en daad in zijn werk en in het programma instromen: Ieder kind, iedere jongere maakt tijdens zijn schoolcarrière kennis met cultuur. De vraag van het onderwijs wordt centraal gesteld. Er wordt gestreefd naar een betere aansluiting van vraag en aanbod. Cultuuronderwijs is een van de kerntaken van culturele instellingen. Er heerst marktwerking in het vrijetijdsaanbod. Er komt een efficiënter gebruik van middelen. In Cultuureducatie op zijn Haags staat dus de vraag van de scholen centraal. Scholen werken in projectgroepen samen met culturele instellingen om de leerlijnen te ontwikkelen. Deze verbindingen zijn in onze optiek essentieel voor het slagen van het project. Deskundigheid van zowel scholen alsook culturele instellingen wordt bevorderd, de relatie van scholen met hun culturele omgeving wordt versterkt en samen wordt er over beoordelingsinstrumenten nagedacht. Den Haag wil graag aansluiten bij de landelijke ontwikkeling met betrekking tot doorlopende leerlijnen. Daarom wordt er binnen Cultuureducatie op zijn Haags nauw contact gezocht met theorieën, ideeën en vertegenwoordigers van de Authentieke Kunsteducatie, het SLO, Cultuur in Spiegel en de 21ste Century Skills om deze uitgangspunten, kennis, gedachten en ervaringen in theorie en handelen binnen de leerlijnen op te nemen en te verwerken.
3.2
De Haagse situatie – kansen en uitdagingen
De Haagse situatie is op bepaalde punten uitzonderlijk. Door gemeentelijke keuzes is het aantal spelers binnen het cultuuronderwijs de afgelopen twee jaar gewijzigd en werden culturele organisaties aangemoedigd om nauw samen te werken. De inzet van de instellingen binnen het programma Cultuureducatie op zijn Haags is een van de eerste vruchten van deze veranderingen. Met de oprichting van CultuurSchakel heeft de gemeente Den Haag ervoor gekozen om het denken over cultuuronderwijs in Den Haag structureel te veranderen. Nieuw, en soms wennen, is het voor het culturele veld dat vanaf nu de vraag van de school centraal staat. Samen ontwikkelen aanvrager en aanbieder, school en culturele instelling, producten die kwalitatief hoog zijn op inhoudelijk en didactisch gebied. Om die redenen is er binnen de aanvraag ook voor gekozen om de cultuurcoaches van CultuurSchakel structureel aan dit project te verbinden, om te bewerkstelligen dat de vraag van de school centraal is en centraal blijft. Ook scholen moeten een denkomslag maken. Van hun wordt ondanks beperkte tijd en budgetten eigen inzet en betrokkenheid binnen cultuuronderwijs verwacht. Per schoolbestuur zijn in een 16
convenant afspraken vastgelegd over de mate waarin scholen aandacht besteden aan cultuuronderwijs, en de kwaliteit ervan. Tevens komt het vormen van vaste verbanden tussen scholen en culturele instellingen terug in de convenanten, teneinde verankering van cultuuronderwijs in het onderwijskundig beleid verder te bevorderen. Op 16 juli 2013 zijn de convenanten ondertekend door 24 schoolbesturen; zo’n 80 à 90% van het scholenveld. De ondertekening vond plaats bij CultuurSchakel, in aanwezigheid van de wethouders Ingrid van Engelshoven (Onderwijs en Dienstverlening) en Marjolein de Jong (Cultuur, Binnenstad en Internationaal). Naast medewerking bij de ontwikkeling van Cultuureducatie op zijn Haags en het verankeren van cultuuronderwijs in het beleid van de school, zijn er nog meer initiatieven tot verankering gekomen. In december 2013 is de Pabo van de Haagse Hogeschool in samenwerking met het schoolbestuur van de Haagse Scholen bij het project betrokken. Vanaf september 2014 zullen derdejaars Pabostudenten vanuit hun stageschool aansluiten bij de projectgroepen en het project onderwerp van hun onderzoek laten zijn. Den Haag heeft zijn aanvraag laat mogen indienen. Door het grote enthousiasme, de bereidheid om de handen ineen te slaan en de go die uit de aanvraag sprak, heeft het Fonds voor Cultuurparticipatie goedkeuring gegeven voor het gehele aangevraagde bedrag. Den Haag mocht meteen met de uitvoering van het plan beginnen, er zijn géén aanvullende voorwaarden opgelegd..” Het Fonds voor Cultuurparticipatie is tevreden over dat de “activiteiten gekoppeld (zijn) aan groter beleid dan het programma, hier wordt goede basis gelegd (en een) impuls op fundament (geven). (…) Het plan van monitoring en evaluatie wordt als sterk (beschouwd), het idee van de ladekast komt aan vraag van de scholen tegemoet en de splitsing van het traject in ontwikkel- en testscholen draagt bij aan de haalbaarheid.” Door de grote omwenteling in de sector is er pas sinds de komst van CultuurSchakel op 1 juli 2013, sprake van centrale regie. Verwachtingen die sinds 2012 bij de culturele instellingen met betrekking tot geldverdeling, inhoud en aanpak gewekt waren, zijn slechts deels vervuld. In de zomer van 2013 moesten instellingen opnieuw een omwenteling meemaken, accepteren en verwerken. Dit heeft tot enige aarzeling binnen het project geleid. Bij de officiële start van het project tijdens het eerste afstemmingsoverleg op 16 oktober 2013 waren nog niet alle projectgroepen samengesteld en heeft CultuurSchakel achteraf het volgende geconstateerd en daar onderstaande conclusies aan verbonden: 1. In plaats van vier jaar is de feitelijke tijdsomvang van het project in Den Haag drie jaar en vier maanden. Dat betekent een strakke regie met een heldere tijdsplanning op alle vlakken. De programmamanager wordt binnen CultuurSchakel door een aantal medewerkers ondersteund, de projectgroepen krijgen naast organisatorische steun ook inhoudelijk advies door leerlijnexpert Frits Wielders. 2. In plaats van dat er bij aanvang van het project een door de stuurgroep goedgekeurd projectplan ligt, is dit pas op 26 november 2013 na de eerste bijeenkomst van de stuurgroep het geval. Dit heeft tot consequentie dat het project zal werken volgens voortschrijdend inzicht. Daarnaast heeft CultuurSchakel ervoor gekozen om gehoor te geven aan de cultuurverschillen binnen elke projectgroep. Volgens een gegeven formaat stelt elke projectgroep haar eigen projectplan op. 3. In de ingediende en goedkeurde begroting werd de inzet van culturele instellingen op PM gezet, met de aanname dat structureel gesubsidieerde instellingen vanuit Den Haag in de kunstenplan perioden 2013-2016 minstens 5% van hun budget aan cultuuronderwijs moesten besteden. Echter, de instellingen geven aan dat deze besteding al voor 2013 vastgelegd werd en dat zij in die zin de gelden niet meer of slechts ten dele in konden zetten voor Cultuureducatie op zijn Haags. Gevolg was dat er een herziene begroting moest komen. CultuurSchakel heeft, na overleg met de financiers, besloten dat er een tegemoetkoming komt voor alle leden van de projectgroepen, zowel van de scholen als van de culturele instellingen. Deze gelden komen uit de activiteitenbudgetten. De keuze is in het najaar 2013 met het Fonds voor Cultuurparticipatie gecommuniceerd en goedgekeurd. 4. De keuze van de gemeente Den Haag voor centrale regie bij een project van deze omvang eist uren en mankracht. In de subsidieaanvraag was hier maar ten dele in voorzien. In combinatie met deze taak beleggen bij een nieuw opgestarte organisatie betekent met een steile leercurve het programmamanagement moest worden geïmplementeerd. 17
Eventuele vertragingen die hieraan verbonden zijn, worden ingecalculeerd en in de communicatie meegenomen. Aan de deadline van 31 december 2016 wordt niet getornd, sommige taken moeten simpelweg in een korter tijdsbestek plaatsvinden. 5. Deskundigheidsbevordering is een van de speerpunten binnen de aanvraag. Over wat een doorlopende leerlijn is en wat deze inhoudelijk moet bevatten volgens eisen waaraan een school moet voldoen, is deels een leerproces voor culturele instellingen en brengt een denkomslag met zich mee. CultuurSchakel heeft het gemeenschappelijke gesprek samen met scholen met bijhorende consensus hierover een plaats gegeven binnen de studiemiddagen die in januari, maart en april 2014 gepland staan. In de inhoudelijke ontwikkeling zal vanuit voortschrijdend inzicht moeten worden gehandeld. Daarnaast is het thema onderwerp van gesprek in de acht projectgroepen en in het afstemmingsoverleg. 6. Het overwinnen van gevoeligheden, teleurstellingen, andere verwachtingen en de acceptatie dat de centrale regie bij CultuurSchakel is neergelegd, heeft bij een aantal culturele instellingen tijd nodig. Naast het daadwerkelijk uitvoeren van het projectplan richt CultuurSchakel zijn aandacht ook op de ´politieke´ kant van het project om alle, in elk geval zoveel mogelijk, deelnemers aan boord te houden en deels nog aan boord te krijgen. Deze aanpak heeft zijn vruchten afgeworpen. Een vijftal instellingen dat dreigde te stoppen met het project is nog steeds, of wederom, met plezier en enthousiasme betrokken. 7. Er is geen tijd voor vertraging, op 31 december 2016 moeten de 8 leerlijnen gereed zijn. Deze deadline helpt alle betrokkenen bij Cultuureducatie op zijn Haags scherp te zijn en te blijven waar het gaat om beheersing op tijd, geld, kwaliteit, informatie en organisatie. De projectgroepen van de leerlijnen Beeldende kunst, Architectuur en Vormgeving, Literatuur, Mediacultuur en Muziek zijn in september 2013 van start gegaan. In oktober volgde Dans, in november zijn Cultureel erfgoed en Theater begonnen en sinds december 2013 is Oriëntatie op Kunst en Cultuur aan de slag. Er is veel passie en inzet te bespeuren binnen de projectgroepen. Ondanks de krappe tijd zijn de resultaten voor 2013 behaald: 1. De Visie voor Cultuureducatie op zijn Haags is geformuleerd. 2. Er is een visie per leerlijn ontwikkeld. 3. De tussendoelen van andere aanbieders en organisaties in het land zijn vergeleken en bestudeerd. 4. Voor groep 1,2,3,4,5,6,7 en 8 zijn de tussendoelen geformuleerd. 5. Er is een begin gemaakt van de begrippenlijst en Haagse Canon, waarbij ervoor gekozen is om deze tijdens de ontwikkelfase verder aan te vullen. 6. Er begint een horizontaliteit en kernbegrippen te ontstaan. 7. Elke projectgroep heeft zijn eigen werkplan opgesteld. 8. Elke projectgroep heeft een SWOT-analyse gemaakt. 9. De groepen hebben een begin gemaakt om Haagse en landelijke culturele aanbieders die eventueel bij het verzorgen van lesinhouden een rol zouden kunnen spelen, in kaart te brengen. 10. Er is een begin gemaakt van een digitale ladekast. Financieel zijn er onzekerheden rond BTW binnen het project Cultuureducatie op zijn Haags. Weliswaar zijn kinderen de doelgroep, maar gaat het tot stand komen van leerlijnen uiteraard verder dan het rechtstreeks uitvoeren van activiteiten met kinderen. Er moeten zaken worden besproken, uitgedacht, vastgelegd en georganiseerd. Hierdoor kan er sprake zijn van BTW-plicht. Bij de bijeenkomst bij het Fonds voor Cultuurparticipatie op 14 november 2013 werd helder dat alle aanvragers in het land met deze vraag worstelen en dat het Fonds in die zin (nog) geen helder antwoord richting de betrokkenen kon geven. De oplossing moet decentraal gevonden worden. CultuurSchakel heeft vervolgens een financiële specialist in de arm genomen en is in gesprek met de belastingdienst gegaan. De uitkomst van deze gesprekken wordt in februari 2014 verwacht. CultuurSchakel houdt er rekening mee dat naar aanleiding van het gesprek opnieuw een wijziging in de begroting moet worden doorgevoerd. Daarnaast moeten er verschillende opvattingen over de financiële bijdrage van scholen en de consequenties ervan met betrekking tot cultuuronderwijs in Den Haag in het algemeen nog bij elkaar gebracht worden. Eind maart 2014 zal de eerste versie van de digitale ladekast van de 8 leerlijnen Cultuureducatie op zijn Haags af zijn. Met het laden van leerinhoud en lessen kan kort daarop een begin worden 18
gemaakt. De inhoudelijke ontwikkeling hiervan gaat via de aangetrokken leerlijnontwikkelaar in nauwe samenspraak met de projectgroepen en het Expertisecentrum. Ook worden Alice Moves en landelijke ontwikkelingen erbij betrokken. Technische uitvoering en vormgeving liggen in handen van Just en Vruchtvlees.
3.3
Deskundigheidsbevordering
CultuurSchakel werkt op verschillende niveaus aan deskundigheidsbevordering in en om het project Cultuureducatie op zijn Haags. 1. Samenstelling projectgroepen Bij de samenstelling van de 8 projectgroepen is er voor gekozen om deze samen te stellen uit 50% leden vanuit scholen en 50% leden vanuit culturele instellingen. Om zo het van elkaar leren te stimuleren en het gemeenschappelijke gesprek vanzelfsprekend te laten zijn. 2. Advisering en coaching on the job Sinds augustus 2013 is leerlijndeskundige Frits Wielders als extern adviseur bij het project betrokken. Hij heeft ruime ervaring in het ontwikkelen van leerlijnen. Met zijn ondersteuning en advies werken de 8 projectgroepen aan visie, tussendoelen, leerinhouden en worden zij gestimuleerd om de achtergrondinformatie tot zich te nemen en te verwerken. Daarnaast is er sprake van Coaching on the Job, deze inspanningen leiden er mede toe dat de leden van de projectgroepen op kwalitatief hoog niveau, efficiënt en volgens de nieuwste inzichten werken, waarbij de vraag van de school centraal staat. 3. Studiebijeenkomsten Onder de noemer Cultuureducatie op zijn Haags organiseert CultuurSchakel tot de zomer 2014 een drietal studiebijeenkomsten. In januari 2014 is het thema Van Visie Naar Leerlijn waarin de uitgangspunten van de Authentieke Cultuureducatie, Cultuur in de Spiegel en de 21ste eeuwse competenties binnen de Haagse cultuurleerlijnen zichtbaar gemaakt worden. Piet Hagenaars, Emiel Heijnen en Astrid Rass zijn onder andere sprekers tijdens deze bijeenkomst. In maart 2014 staat Samenwerking Tussen Onderwijsinstellingen En Culturele Instellingen centraal om de structurele gelijkwaardige samenwerking te optimaliseren. Project Dialoog is deze middag een van de kennis- en ervaringsbronnen. In april 2014 gaat het over Beoordelen En Volgen Binnen De Haagse Cultuurleerlijnen en het volgen van producten en processen die binnen de leerlijnactiviteiten ontstaan met gebruik van een Cultuurportfolio/Cultuurdossier. Sprekers zullen waarschijnlijk Diederick Schönau (Cito, ontwikkeling en toetsing kunstcompetenties), Corina Lok (Ontwerper van een theaterbeoordelingsmodel met rubrics) en Dirk Monsma (toetsdeskundige) zijn. Vanaf september 2014 zal het Bureau Scholing van CultuurSchakel onder leiding van Nelleke Douw, ontwerp en organisatie van de studiemiddagen in het kader van Cultuureducatie op zijn Haags op zich nemen. Vanaf dat moment worden de bijeenkomsten ook opengesteld voor alle scholen en andere belanghebbenden uit Den Haag. 4. Cultuurcoach Aan elke projectgroep is een cultuurcoach verbonden. Deze helpt de groepen de vraag van de scholen centraal te houden. De cultuurcoach helpt de scholen bij het formuleren van het interne cultuurbeleid en denkt mee en informeert over het ontwikkelen van leerlijnen en aan welke eisen, ook vanuit didactisch oogpunt, een leerlijn moet voldoen. 5. Project Dialoog Een aantal deelnemende culturele instellingen en scholen hebben van oktober 2012–februari 2013 ervaringen opgedaan tijdens het Project Dialoog om leerinhouden en activiteiten te koppelen aan kerndoelen en tussendoelen. Op drie manieren worden de resultaten van het project verwerkt bij Cultuureducatie op zijn Haags: Een van de experten van het project, Elly Koene, is als lid van de stuurgroep betrokken bij Cultuureducatie op zijn Haags om op die manier haar ervaringen in te brengen. De projectgroepen Dans en Theater nemen hun ervaringen mee in de afstemmingsoverleggen en delen deze daar met de collega’s. Tijdens een van de studiebijeenkomsten in 2014 zal het project Dialoog onderwerp van gesprek en discussie zijn.
19
6. Bijeenkomsten Fonds voor Cultuurparticipatie Het Fonds voor Cultuurparticipatie organiseert jaarlijks twee werkconferenties. Hiervoor zijn de 8 projectleiders Cultuureducatie op zijn Haags door de programmamanager uitgenodigd om vervolgens hun kennis weer met de projectgroepleden te delen. Bij de conferentie “Eerlijk zullen we delen” op 12 december 2013 waren de projectleiders Literatuur, Cultureel erfgoed, Muziek, Beeldende kunst, Architectuur en Design aanwezig. De volgende werkconferentie zal in samenwerking met CultuurSchakel op 19 juni 2014 in Den Haag plaatsvinden. Hiervan zijn inmiddels alle 64 projectgroepleden op de hoogte gebracht.
3.4
Leerlijnontwikkeling
Binnen het project Cultuureducatie op zijn Haags hanteren we op dit moment de norm van een reguliere leerlijn, waarbij we ervan uitgaan dat deze 40 lesuren per schooljaar per groep omvat. Elk van de 8 projectgroepen ontwikkelt voor acht leerjaren leerinhouden, verdeeld over 40 lesuren. In het totaal dus 8 x 40 uur = 320 uur leerinhouden. In de gehonoreerde subsidieaanvraag is er sprake van te ontwikkelen lespakketten met lessen. Hier zullen de projectgroepen in het afstemmingsoverleg een keuze moeten maken, gezien de beperking van het budget waarmee géén 2560 uitgewerkte lessen kunnen worden gerealiseerd. Er zijn stappen gezet om een eenduidige taal te ontwikkelen. 1. 2. 3. 4.
Onder einddoel verstaan wij de kerndoelen 54, 55, 56. Tussendoelen en kernbegrippen zijn door de 8 projectgroepen vastgesteld. De leerinhoud verwijst naar het WAT van de les. WAT ga je geven aan leerstof? Leerstof of lesstof is in het onderwijs een afgebakende hoeveelheid kennis die men moet opdoen, oftewel datgene dat binnen onderwijs geleerd wordt of geleerd dient te worden. De afbakening wordt bepaald door de wetgever of door de schoolinstelling, aan de hand van de verwachtingen die men bij een bepaald niveau van onderwijs van de leerlingen heeft. Binnen Cultuureducatie op zijn Haags zullen de leerkrachten leerstof uit de digitale ladekast halen voor alle 320 lessen. 5. De lesinhoud omvat activiteiten die de basisschoolleerkracht gaat doen in de les om de leerinhoud te bereiken. De lesinhoud wordt door de basisschoolleerkracht zelf ontwikkeld. Hier reiken de projectgroepen alleen enkele voorbeeldactiviteiten aan. Gezien de beperking in budget werken de projectgroepen géén 40 uur lesinhouden per leerjaar uit. 6. Het in overleg met de school ontwikkelde en/of afgestemde aanbod van een culturele instelling vanaf 1 januari 2017 kan de volgende punten binnen de leerlijn omvatten: Leerstof in welk medium dan ook, die voldoet aan de leerlijn Volledige lesinhoud(en) Aanvullende materialen die verder gaan dan vanaf de website te downloaden materialen.
Een culturele instelling kan wel totale lesinhouden pakketten ontwikkelen die vervolgens in de ladekast kunnen worden aangeboden, mits zij voldoen aan de door de projectgroepen vastgestelde leerinhouden. De ontwikkeling hiervan wordt echter niet gefinancierd door de subsidie Cultuuronderwijs met Kwaliteit en is dus volledig aan een culturele aanbieder zelf.
3.5
Visie leerlijn algemeen
Projectgroepleden, CultuurSchakel en leerlijndeskundige Frits Wielders zijn in november 2013 de volgende algemene visie op Cultuureducatie op zijn Haags overeengekomen. Deze visie kan in de komende drie jaar nog bijgesteld worden: Visie De Haagse leerlijn Cultuuronderwijs stelt basisschoolleerkrachten, cultuurprofessionals, cultuurcoaches en educatiemedewerkers van culturele instellingen in de gelegenheid om, in samenwerking, betekenisvol cultuuronderwijs te verzorgen waarbij de leerling in zijn belevingswereld én de Haagse culturele omgeving uitgangspunt is. Bij dit onderwijs staan het creatieve proces en de 21ste eeuwse competenties centraal en worden denken, maken, beschouwen en beleven, geïntegreerd aangeboden met als doel dat leerlingen hun creatieve vermogen ontwikkelen en betekenis leren geven aan hun leefomgeving. Leerlingen die bewust en actief bezig zijn met kunst, erfgoed en media ontwikkelen begrip voor andere normen, waarden en culturen en staan zelfbewuster in dialoog met de samenleving. 20
De ontwikkeling van de creatieve vermogens leidt ertoe dat het leren grotere diepgang en kwaliteit krijgt met als gevolg dat de prestaties vooruit gaan. Deze leerlijn is een inspiratiebron en gids voor het cultuuronderwijs waardoor de Haagse leerlingen van 4-14 jaar: kennismaken met het Haagse culturele aanbod hun voorkeuren, talenten en interesses ontwikkelen binnen creatieve processen leren werken de waarde van cultuur leren inzien cultuur leren beleven zelfbewuster participeren in de samenleving
3.6
Ontwikkeling leerlijn tot 01-01-2014
Beeldende kunst
Cultureel erfgoed
Dans
Literatuur
Mediacultuur
Muziek
Theater
1.
Oriëntatie op bestaande leerlijnen
nvt
nvt
nvt
nvt
nvt
nvt
nvt
2.
Inventarisatie benodigdheden Haagse leerlijn
nvt
nvt
nvt
nvt
nvt
nvt
nvt
3.
Beschrijving uitgangspunten/visie leerlijn concept 1
nvt
nvt
nvt
nvt
nvt
nvt
nvt
nv t nv t nv t
4. 5. 6.
Afstemmingsoverleg projectgroepleiders operationeel Vaststellen samenstelling projectgroep en start Oriëntatie op uitgangspunten/visie op leerlijn per projectgroep Oriëntatie op bestaande disciplineleerlijnen Beschrijving disciplinevisie concept 1 Beschrijving tussendoelen concept 1
Jan. 201 4 nvt
nvt
nvt
nvt
nvt
nvt
nvt
nvt
nvt
nvt
nvt
nvt
nvt
nvt
Legenda afgerond in ontwikkeling nog niet gestart nvt niet van toepassing
7. 8. 9.
10. 11. 12. 13. 14. 16.
Oriëntatie op mogelijke leerinhouden per leerlijn en beschrijving kader/format voor projectgroepen Oriëntatie op uitgangspunten beoordelingsmodellen en vormen Horizontale afstemming tussendoelen per groep/bouw Beschrijving door projectgroepen van de karakteristiek in beelden van de discipline voor op website Oriëntatie op scholingsbijeenkomst 1, thema van visie naar leerlijn, 29 januari 2014 Oriëntatie op Begrippenlijst/Canon Haagse leerlijn
Leerlijn Algemeen
Oriëntatie op K&C
Cultuuronderwijs op z’n Haags
nvt nvt nvt nvt nvt nvt
nvt
3.6.1 Leerlijn Oriëntatie op Kunst & Cultuur De leerlijn Oriëntatie op Kunst & Cultuur is pas in december 2013 opgezet. Om het draagvlak zo groot mogelijk te houden, heeft CultuurSchakel ervoor gekozen om de vraag neer te leggen bij de musea en podia. In juli 2013, kort na de oprichting van CultuurSchakel, is hen de vraag voorgelegd wie zich wilde aansluiten bij de groep. Daarnaast was in de subsidieaanvraag van mei 2013 bepaald dat een medewerker uit het Koorenhuis zitting in de groep zou nemen. Helaas konden noch de podia noch musea geschikte afgevaardigden voordragen. Het Koorenhuis was niet in staat om een projectleider noch een vaste medewerker te leveren, en koos daarom voor twee projectmedewerkers die elkaar afwisselen. Slechts een van de twee Koorenhuis-medewerkers is leerlijndeskundige. Om de projectgroep gewicht en kans van slagen te geven, heeft CultuurSchakel in november 2013 actie ondernomen en een zeer ervaren en daadkrachtige projectleider voor de groep aangesteld. Bovendien is een cultuurcoach met uitstekende contacten en ervaringen in het Haagse onderwijs aan de groep gelieerd. In de kortste tijd heeft de groep dan ook een eerste visie voor de leerlijn kunnen ontwikkelen. Werkplan met bijhorende SWOT-analyse volgt begin 2014.
21
nv t nv t
De projectgroep bestaat uit: twee vertegenwoordigers van ontwikkelscholen: Yuri Oostvriesland (Liduinaschool), Ellen Hal (vervanger), Corinne Metzlar (O.G.Heldringschool); drie vertegenwoordigers van culturele instellingen: Sandra Bal (Cultuurmenu), Wim Biesheuvel en Cynthia Pietersen (Koorenhuis), Janneke Gilsink (Mauritshuis); cultuurcoach is Herma Roos, projectleider is Sandra Bal.
3.6.2 Leerlijn Beeldende kunst, Architectuur en Vormgeving De projectgroep Beeldende kunst, Architectuur en Vormgeving staat voor de uitdaging het grote enthousiasme vanuit culturele instellingen te managen. De instellingen willen het liefst allemaal binnen de 1e kring betrokken zijn, tegelijkertijd moet de projectgroep operationeel blijven en is het budget beperkt. Daarnaast is beeldend Den Haag niet gewend om op zo´n grote schaal zo nauw samen te werken en is de groep hierin een werkmodus aan het vinden. De projectgroep bestaat uit: drie vertegenwoordigers van de ontwikkelscholen: Marjolein Boon (De Spoorzoeker), Kien van Rijn (Paul Krugerschool) en Suzan Gielesen (M.M. Boldingh); vijf vertegenwoordigers culturele instellingen: Laura van Eeden ( Art-S-Cool), Jet van Overeem (Gemeentemuseum), Marijn Ottenhof (Nest), Carin Hack (Haags Kinderatelier) en Jane Huldman (Stroom Den Haag); vijf testscholen: De Buutplaats, Basisschool Galvani, Nutsschool Laan van Poot, Basisschool De Parkiet. Naar een vijfde testschool wordt gezocht; cultuurcoach is Caroline Gresnigt en de projectleider is Laura van Eeden.
3.6.3 Leerlijn Cultureel erfgoed De projectgroep bestaat uit drie Haagse erfgoedinstellingen, (nu nog) twee scholen, een cultuurcoach en een projectleider. Deze groep is in oktober 2013 van start gegaan. Nauwe samenwerking tussen scholen en culturele instellingen kenmerken deze groep. De projectgroep bestaat uit: twee vertegenwoordigers ontwikkelscholen: Anne Schiereck (Montessori Leidschenveen ICC), Theo Westerduin (Basisschool Onze Wereld ICC). De projectgroep zoekt op het moment nog een derde ontwikkelschool; drie vertegenwoordigers van culturele instellingen: Mayan Smidt (educator Museon), Eline Zantvoort (educator Haags Gemeentearchief), Diana Timmer (hoofd afdeling Publiekszaken Haags Historisch Museum/Museum de Gevangenpoort); cultuurcoach is Mechteld van Dijk, projectleider is Karen de Moor.
3.6.4 Leerlijn Dans Aandachtspunt blijft de relatief kleine vertegenwoordiging van culturele organisaties in deze groep, zeker gezien het brede spectrum dans in Den Haag. Daarnaast zijn op dit moment slechts twee ontwikkelscholen betrokken, waarbij de partnership tussen de projectgroep en de scholen nog niet helemaal stabiel is. De projectgroep bestaat uit: twee vertegenwoordigers ontwikkelscholen: Judith Pijpers (SBO Merlijn), Marian van Dijck (OBS De Zonnebloem); twee vertegenwoordigers van culturele instellingen: Yolanda van der Heijden (Holland Dance), Martine van Dijk (vervanger), Pascale Price (Nederlands Dans Theater), Chantal Storchi (vervanger), Saskia Bosman (vervanger); cultuurcoach is Pauline Verhallen, projectleider is Yolanda van der Heijden.
3.6.5 Leerlijn Literatuur De projectgroep Literatuur kenmerkt zich door grote betrokkenheid en vakmanschap. De groep heeft zich vanaf het begin geconformeerd aan de missie van Cultuureducatie op zijn Haags en zoekt met grote voortvarendheid aansluiting bij landelijke ontwikkelingen.
22
De projectgroep bestaat uit: twee vertegenwoordigers ontwikkelscholen: Paule Lindeman-Hertsig (Archipelschool), Eric van der Zalm (Maria Montessorischool), Marian Gijsbertse (vervanger); vier vertegenwoordigers van culturele instellingen: Trees Steeghs (Huis van Gedichten), Ingrid Verkiel (Kinderboekenmuseum), Marijke Brinkman (vervanger), Saskia Kuus (Bibliotheek Den Haag), Olivier van Nooten (Theater Branoul); cultuurcoach is Irene Bakker, projectleider is Trees Steeghs.
3.6.6 Leerlijn Mediacultuur De projectgroep Mediacultuur kenmerkt zich door een gelijkwaardige werkwijze, alle overleggen zijn samen met scholen en culturele instellingen. Waar nodig, scheppen de culturele instellingen in samenwerking met de projectleider de kaders voor de overleggen, omdat de scholen het als prettig ervaren, om “ergens op te reageren”. De projectgroep bestaat uit: twee vertegenwoordigers ontwikkelscholen: Patrick Bruijstens (RKBS de Fontein), Peter Pols (BS De Vuurvlinder); twee vertegenwoordigers van culturele instellingen: Eva Vesseur (Museum voor Communicatie), Renske Gasper (Filmhuis Den Haag), Noël Sies (Digitale Leeromgeving); cultuurcoach is Ingeborg Dennesen, projectleider is Krista te Brake.
3.6.7 Leerlijn Muziek De culturele instellingen binnen de projectgroep Muziek zijn nog zoekende binnen Cultuureducatie op zijn Haags. CultuurSchakel en/of leerlijndeskundige Frits Wielders hebben vele gesprekken gevoerd met projectgroep, projectleider en cultuurcoach om te komen tot een leerlijn die in principe uitvoerbaar is door de leerkracht zelf, die betaalbaar is voor de school en dus uitgaat van € 10,90 per leerling per schooljaar en die in de basiseducatie muziek voorziet, die ook populaire muziek als gelijkwaardige stroming toelaat, die er rekening mee houdt dat veel basisscholen muziekonderwijs wel willen maar geen budgetten hebben om instrumenten aan te schaffen. De projectgroep Muziek heeft geen werkplan en ook geen SWOT-analyse bij de programmamanager ingeleverd. De projectgroep bestaat uit: twee vertegenwoordigers ontwikkelscholen: Ira Sloof (BS De Vlieger), Renald Gunsch (Van Ostadeschool); vier vertegenwoordigers van culturele instellingen: Annelies van Gent (Koorenhuis), Petra Wolters (Residentieorkest), Julia Stegeman (Koninklijk Conservatorium), Janwillem van der Poll (Percossa); cultuurcoach is Coby Wisse, projectleider is Annelies van Gent.
3.6.8 Leerlijn Theater De projectgroep Theater startte verlaat op. Door allerlei politieke perikelen werd pas in december 2013 een vaste projectleider vanuit de culturele instellingen aangewezen. Inmiddels is er een gemeenschappelijke taal van scholen en culturele instellingen in ontwikkeling, en wordt niet meer over ´huiswerk voor de scholen´ gepraat, maar in gezamenlijke bijeenkomsten worden de verdere stappen besproken en vastgesteld. De gedachte dat de vraag van de school centraal staat, zoals aangegeven in het Deltaplan Cultuuronderwijs, begint vorm te krijgen. Knelpunt is nog de deelname van Jeugdtheaterschool Rabarber. Tot op heden zijn de culturele instellingen vertegenwoordigd in de projectgroep niet bereid om Rabarber als lid in de eerste kring op te nemen. Uitkomst op dit moment is dat Rabarber binnen de 2e kring bij het project betrokken wordt bij de leerlijn Theater. De projectgroep bestaat uit: vijf vertegenwoordigers ontwikkelscholen: Casper van Kalleveen (Haagse Scholen Vereniging), Toby Hammersley en Paula Barten (Krullevaar), Dick Slooter (Jan van Nassau), Geert Snijders en Willy van der Zalm (De Parkiet);
23
vier vertegenwoordigers van culturele instellingen: Muriel Besemer (NTjong), Leo Sterrenburg (vervanger), Sonja Rinkel (Koninklijke Schouwburg), Sara Vesseur (Theater Dakota), Saartje Oldenburg (Theater aan het Spui); cultuurcoach is Gerbry Junte, projectleider is Sonja Rinkel. Bereik in termen van tussen- en einddoelen per jaar van het programma Cultuureducatie op zijn Haags: Doel
Bereik scholen Bereik leerlingen Bereik scholen Bereik leerlingen Bereik scholen Bereik leerlingen
2013-II 2013-II 2014-I verwacht gerealiseerd Oriëntatie op Kunst en Cultuur 3 2 3
2014-II
2015-I
2015-II
2016-I
2016-II
8
8
40
40
78
0
750
2000
2000
10000
10000
19500
Overige leerlijnen 21 18
21
49
49
70
70
91
0
0
5250
12250
12250
17500
17500
22750
Totaal 24
20
24
55
55
80
80
110
0
0
6000
13750
13750
20000
20000
27500
0
Het aantal betrokken scholen bij de leerlijnontwikkeling blijft iets achter bij het voorgenomen bereik, dit heeft geen gevolgen voor het ambitieniveau. In 2014 zal er steeds op worden ingezet om meer scholen te betrekken bij het programma.
3.7
Stuurgroep, afstemmingsoverleg en voortgangsgesprekken
3.7.1 Stuurgroep De stuurgroep van CEozH bespreekt de belangrijkste stappen binnen het programma CEozH en kan gekwalificeerd advies uitbrengen aan de projectorganisatie van CultuurSchakel. Daarnaast kan zij in voorkomende gevallen voorzien in rapportage en terugkoppeling naar de betrokken partijen. De betrokken partijen zijn: Fonds voor Cultuurparticipatie en Gemeente Den Haag (de financiers), de culturele sector en de schoolbesturen. De leden zijn vertegenwoordigers van schoolbesturen, het culturele veld en de gemeente Den Haag. Deze leden maken deel uit van de stuurgroep zonder last of ruggespraak. Verwacht wordt dat zij hun respectievelijke werkveld waar nodig consulteren. Gestreefd wordt naar een zo breed mogelijke vertegenwoordiging van deze geledingen. De stuurgroep komt vier maal per schooljaar bijeen en bestaat uit de volgende personen: Vanuit het onderwijs: Ellen Hal, directeur Liduina Basisschool; Marianne Wolters, strategisch beleidsmedewerker, De Haagse Scholen. Vanuit de culturele instellingen: Bas van Nooten, erfgoed en beeldende kunst; Elly Koene, podia. Vanuit de Gemeente Den Haag: Thimo de Nijs, OCW. Voorzitter is de directeur-bestuurder van CultuurSchakel. De volgende plaatsvervangende leden zijn aangesteld: Vanuit het onderwijs: Inez van Winden, beleidsmedewerker Lucas Onderwijs. Vanuit de culturele instellingen: Martine van Dijk, zakelijk directeur Holland Dance; Jeannette Smit, adjunct-directeur, hoofd Bedrijfsvoering en Financiën Letterkundig Museum / Kinderboekenmuseum. In 2013 is de stuurgroep éénmaal bijeen geweest en heeft de volgende thema’s besproken: het concept reglement van de stuurgroep, de aanvraag en honorering Cultuureducatie op zijn Haags, voortgangsrapportage programma Cultuureducatie op zijn Haags en de vergaderplanning.
24
3.7.2 Afstemmingsoverleg Het afstemmingsoverleg leerlijnontwikkeling bestaat uit de projectleiders van de acht projectgroepen, de programmamanager en de directeur-bestuurder CultuurSchakel. Tijdens dit overleg komen de volgende punten aan de orde: voortgang projectgroepen, knelpunten, onderlinge afstemming en thematische dwarsverbanden tussen de projectgroepen. In 2013 hebben er drie afstemmingsoverleggen plaatsgevonden, op steeds andere locaties. Het eerste afstemmingsoverleg vond plaats op 16 oktober 2013 bij CultuurSchakel. Hoofdonderwerpen waren concretisering van de visie op de productie van de leerlijn Cultuuronderwijs en de beoogde inzet, resultaten en verwachtingen van projectgroepen en de projectleiders. Het tweede afstemmingsoverleg was op 18 november 2013 bij Art-s-Cool. Hoofonderwerpen waren de ingrediënten van de Haagse Ladekast en de voortgang bij de projectgroepen met aandacht voor kansen en belemmeringen. Het derde afstemmingsoverleg vond plaats op 16 december 2013 in het Kinderboekenmuseum. Hoofdonderwerpen waren horizontaliteit en leerinhouden van de leerlijnen, de scholingsagenda en de begroting. Inhoudelijk zijn de volgende punten binnen het overleg per leerlijn bereikt: de tussendoelen zijn beschreven, de visie leerlijn algemeen, de visie per leerlijn, de kernbegrippen, de horizontaliteit is aangebracht en er is een begin gemaakt met de Haagse Canon. Organisatorisch zijn de volgende resultaten bereikt: bij de meeste projectgroepen zijn drie of meer ontwikkelscholen en culturele instellingen betrokken, voortgangsberichten zijn uitgewisseld, het werkplan 2014 is per projectgroep vastgelegd, de SWOT-analyse per werkgroep is bepaald, de tweede kring culturele instellingen is betrokken, de contactpersonen zijn in kaart gebracht en de behoefte aan een herkenbaar beeldmerk is gemarkeerd. Financieel zijn de volgende stappen ondernomen: De begroting 2014 is overall en per project – op twee projectbegrotingen (Dans en Theater) na –, vastgesteld, de contracten met de projectleiders zijn opgesteld en ondertekend. Deelnemers aan het afstemmingsoverleg zijn: Everard Warffemius (voorzitter), Frits Wielders (extern adviseur leerlijnen), Stephanie Hermes (programmamanager) en de projectleiders: Krista te Brake (projectgroep Mediacultuur), Laura van Eeden (projectgroep Beeldend), Annelies van Gent (projectgroep Muziek), Sonja Rinkel (projectgroep Theater), Diana Timmer (projectgroep Erfgoed), Sandra Bal (projectgroep Oriëntatie op de kunsten), Yolanda van der Heijden (projectgroep Dans), Saskia Kuus (projectgroep Literatuur), Panja Zwaan (projectmedewerker vanuit CultuurSchakel) en Marjolein de Heer (secretariële ondersteuning). 3.7.3 Voortgangsgesprek Cultuureducatie met Kwaliteit Dit is een standaard agenda, die we elk voortgangsgesprek zullen hanteren, eventueel aangevuld met extra, op dat moment actuele, punten. Over sommige onderdelen valt op dit moment wellicht nog niet veel te zeggen, maar ook dat is belangrijk om te constateren, opdat we de voortgang voor die onderdelen met elkaar vastleggen en kunnen monitoren. Deelnemers aan de voortgangsgesprekken zijn: Tynke Hiemstra (Programmacoördinator Cultuureducatie met Kwaliteit, Fonds voor Cultuurparticipatie), Thimo de Nijs (Gemeente Den Haag, beleidsmedewerker OCW), Everard Warffemius (directeur-bestuurder CultuurSchakel a.i.), Nelleke Douw (hoofd Expertisecentrum), Stephanie Hermes (programmamanager). De volgende thema’s zijn besproken: De stand van zaken rond de uitvoering van de voorgenomen activiteiten, de mate van verankering van de activiteiten in het primair onderwijs, de afstemming tussen betrokken culturele instellingen en het onderwijs/de scholen, de stand van zaken met betrekking tot landelijke ontwikkelingen en er worden afspraken en acties vastgesteld.
3.8
Monitoring en evaluatie
Binnen het programma Cultuureducatie op zijn Haags is monitoring en evaluatie een belangrijk onderdeel om de doeltreffendheid van de regeling te meten.
25
Kwantitatief letten wij op de volgende punten: aantallen ontwikkelde leerlijnen en lespakketten; het aantal deelnemende scholen bij de ontwikkeling en het testen van leerlijnen; het aantal scholen dat (delen van) de ontwikkelde leerlijnen afneemt; het aantal leerlingen dat bereikt wordt. Kwalitatief meten wij het volgende: de kwaliteit van de ontwikkelde leerlijnen: opbouw, interne samenhang, leerinhouden; samenhang met het onderwijs in andere domeinen (met name taalverwerving, wereldoriëntatie); de mate van bereikte ouderbetrokkenheid; de mate waarin scholen betrokken zijn in het proces. Wij hebben gekozen voor een combinatie van proces- en effectevaluatie.
3.8.1 Samenvatting SWOT-analyse van de projectgroepen Vanuit de projectgroepen kunnen we het volgende zeggen over de kracht en zwakte, de bedreigingen en kansen van het project. Kracht grote betrokkenheid van scholen en cult. instellingen bij de ontwikkeling en implementatie van de leerlijn met aanbod inspelen op bestaand curriculum van de school de urgentie van het werken naar tussen- en kerndoelen diversiteit in aanbod leerlijn kunst als brug om scholen en instellingen met elkaar te verbinden intensivering samenwerking met collega’s binnen de culturele sector en scholen begeleiding door onderwijskundige(n) en adviseur leerlijnen raakvlak met vele vakken en leergebieden, enthousiasme en expertise samenwerking professionals de verschillen in expertise van de drie scholen zorgt voor een stevig inhoudelijk fundament vanaf aanvang kijken we naar leermiddelen waarin scholen een structuur kunnen vinden voor activiteiten die leerkrachten zelf in zetten door het netwerk van de participerende culturele instellingen samen ook buiten projectgroepen draagvlak voor leerlijn sterk ontwikkelde visie op kunsteducatie Zwakte weinig tijd om tot een inhoudelijk en kwalitatief hoogwaardige leerlijn te komen onzekerheid of tijd en (financiële) middelen voor scholen en instellingen toereikend zijn om de leerlijn adequaat te laten functioneren uiteenlopende ideeën omtrent inhoud en aanpak relatief groot aantal leerlingen per les/workshop breedheid kan onduidelijkheid scheppen nog geen duidelijk profiel van de leerlijn eventuele hoge kosten planning in samenwerking met vele partijen financiën, hoge kosten scholen weinig tijd voor ontwikkeling en uitvoering activiteiten en draagvlak creëren. culturele instellingen die geen deel uitmaken van de projectgroep (4) staan vooralsnog op afstand het jaarlijkse bedrag dat scholen (vooralsnog) aan cultuuronderwijs kunnen besteden is erg laag. het budget voor de ontwikkeling van leermiddelen is beperkt. teveel enthousiasme en daardoor teveel tijd stoppen in ontwikkelen leerlijn de projectgroep is groot qua samenstelling
26
Bedreigingen complexiteit van de vraag vanuit CultuurSchakel voor het te realiseren leerlijn-programma extra belasting en tijdgebrek voor scholen en betrokken docenten elkaar beconcurrerend aanbod vanuit de cult. instellingen onzekerheid over beschikbaarheid voldoende financiële middelen t.b.v. implementatie leerlijn na 2016 door vele aanbod en mogelijkheden ziet de docent door de bomen het bos niet meer financiering na afloop afzetmarkt vinden (tijd en geld in het onderwijs ontbreken soms) concurrerende leerlijnen die in den haag worden ontwikkeld binnen en buiten dit kader kwaliteitsbewaking doordat het van aanvang af duidelijk is dat er een klein budget is voor de 40 uur cultuuronderwijs per klas jaarlijks zal een groot deel van de leerlijn in uitvoerende zin gedragen moeten worden door de scholen en hun leerkrachten achterlopen op financiële afspraken en vastleggingen: contract, begroting, declaraties haalbaarheid van de planning. er moet veel gebeuren in een korte tijd. de concurrerende leerlijn van het koorenhuis en de communicatie daarover. wie gaat over de kwaliteitsbewaking en hoe moeten we deze uitvoeren Kansen bekend maken met diverse kunstdisciplines bevorderen van een groter bewustzijn voor artistieke processen en de resultaten daarvan het creëren van een groter bewustzijn t.a.v. de betekenis van kunst en cultuur op de omringende wereld het tonen van maatschappelijke relevantie van kunst en cultuur het leggen van verbindingen tussen docenten, leerlingen en kunstenveld via primair onderwijs vanuit de basis leren waarderen waar kunst voor staat op persoonlijk-, wijk-, stad-, land- en wereldniveau te bekijken veel aanbod in de stad - inventarisatie en afstemming educatief dans-veld - verdieping samenwerking met de projectgroep toneel - start samenwerking overige disciplines - samenwerking met de scholen uitbreiden. passende en duurzame leerinhouden ontwikkelen samen met scholen en culturele instellingen langdurig aan doelen, leerinhouden en leermiddelen werken kan een grote inhoudelijke en concrete rijkdom opleveren belang van leerlijn is goed uit te leggen is maakt dat fondsenwerving of sponsoring waar nodig misschien realiseerbaar is – voor de ontwikkeling, en in een later stadium ook voor een duurzame uitvoering. mogelijkheid om duurzaam materiaal te ontwikkelen, of bestaand materiaal duurzaam te maken
3.8.2 Nulmeting/Cultuurscan In opdracht van hoofd Expertisecentrum nemen de cultuurcoaches van CultuurSchakel vanaf oktober 2013 een nulmeting af op alle basisscholen, Cultuurscan genoemd. Vorm is een interview met een medewerker van de basisschool. Deze scan is in overleg met alle betrokkenen ontwikkeld door Bureau Art/Peter van Zanten. De eerste resultaten verwachten wij in juli 2014. Voortgangsbericht Om de drie maanden maken de projectleiders een schriftelijk voortgangsbericht over hun werk in de projectgroepen. SWOT-analyse Alle projectgroepen hebben een SWOT-analyse met betrekking tot hun leerlijn gemaakt. Leerlingenbereik Kwantitatieve cijfers over leerlingenbereik, inzet leerkrachten op basisscholen en vakdocenten brengt CultuurSchakel via een CRM-systeem in kaart. Dit systeem wordt op dit moment gebouwd en in april 2014 opgeleverd.
27
4.
Servicecentrum Cultuurparticipatie
4.1
Inleiding
Het Servicecentrum Cultuurparticipatie draagt ertoe bij dat alle Hagenaars hun cultureel talent kunnen ontwikkelen en maakt hen wegwijs in de Haagse cultuurmarkt. Het Servicecentrum informeert, adviseert, bemiddelt en subsidieert amateurkunstbeoefenaars. Daarnaast zorgt het Servicecentrum ervoor dat het cursusaanbod in de Haagse markt goed wordt ontsloten en verzorgt het promotie voor de amateurkunsten. Het Servicecentrum maakt vraag en aanbod inzichtelijk, verspreidt kennis, biedt amateurkunstbeoefenaars een podium maar legt vooral ook verbindingen. Hagenaars kunnen rekenen op een toegankelijke en waardevolle interactieve website en op kundig advies van de adviseurs die het Servicecentrum in alle kunstdisciplines kent. Ook in het Haags cultuurbeleid wordt het verschil tussen professionele- en amateurkunst gemarkeerd. Amateurkunst is kunstbeoefening uit liefhebberij, buitenschools, niet beroepshalve en dus in de vrije tijd. Vele duizenden mensen beleven er plezier aan. Kunstbeoefening inspireert, overstijgt het alledaagse en biedt de mogelijkheid tot zelfexpressie en ontwikkeling. De amateurkunstbeoefenaars dragen bij aan (cultuur)participatie maar ook aan de integratie, sociale cohesie en leefbaarheid van de stad. Als onderdeel van de nulmeting en verkenning van de vraag die leeft in het amateurveld is in december 2013 een grote – online – enquête verstuurd naar ca. 400 cultuurverenigingen, -stichtingen en -aanbieders in de stad.
4.2
Kunstdisciplines en adviseurs cultuurparticipatie
Het Servicecentrum Cultuurparticipatie heeft adviseurs cultuurparticipatie in alle kunstdisciplines in dienst: Jolanda Boejharat (Dans), Yves de Block (Beeldende kunst), Hans van der Maas (Muziek algemeen), Margreet Schuemie (Koren, Letteren en Theater), Arie Spaans (Popmuziek), André Mosis (Wereldmuziek), Peter Paalvast (Cultureel erfgoed en Theater), Panja Zwaan (Media). Ten aanzien van elke discipline wordt de markt van vraag en aanbod zo zorgvuldig mogelijk in kaart gebracht om zodoende goed en passend advies te kunnen geven. Amateurs en instellingen worden met elkaar verbonden, podia gezocht en geboden, deskundigheid wordt vergroot en kwaliteit verbeterd. Hiervoor dient de inventarisatie van het werkveld te worden gecomplementeerd. Resulterend in een overzicht van actoren, verenigingen, stichtingen en personen met actuele (n.a.w.)-gegevens en bereikbaarheid t.b.v. een database die de amateurkunstkaart van vraag en aanbod in beeld brengt. Tevens worden de ervaringen van CultuurSchakel met advies en ondersteuning én de behoefte aan ondersteuning in de nabije toekomst geïnventariseerd. Dit maakt het mogelijk om op basis daarvan adequaat te kunnen blijven adviseren en bemiddelen. Er wordt een stadspanel geraadpleegd voor een zogenaamde nulmeting om vraag en aanbod in de werkvelden inzichtelijk te maken. De uitvoering van deze raadpleging vindt begin 2014 plaats. Ook worden relatienetwerken inzichtelijk gemaakt en vervolgens onderhouden. Opdracht juli 2013 voor alle adviseurs Kennismaken met en onderzoeken van het amateurkunstenveld met als doel: 1. Kennis te verwerven en de behoefte aan deskundigheidsbevordering te inventariseren. 2. Nulmeting uitvoeren bij alle ons bekende amateurgroepen. 3. Voorbereiden Onderzoek cultuurparticipatie in samenspraak met de gemeente Den Haag m.b.t. Stadspanel. 4. Bijdragen aan kwaliteitsontwikkeling van CultuurSchakel. 5. Initiëren en coördineren van events op stedelijk niveau. 6. Bemiddelen van vraag en aanbod cultuurparticipatie offline en online 24/7. 7. Stimuleren van nieuwe culturele initiatieven en crossovers. 8. Oriëntatie op de toegewezen stadsdelen ter voorbereiding van stadsdeelgericht werken vanaf 2014.
28
Kennismaking met het Haagse culturele circuit 40 35 30 25 20 15 10 5 0
Kennismaking met professionele aanbieders (totaal 88x) Kennismaking met het amateurveld (totaal 147x)
4.2.1 Dans Adviseur Jolanda Boejharat maakt de nieuwe structuren binnen de dansorganisaties in Den Haag inzichtelijk, van amateurs tot professionals en van zelfdoeners tot faciliterende organisaties, podia, dansscholen en opleidingen. In dit verslag zijn naast de kennismaking en onderzoek van het Haags dansveld ook de activiteiten en nieuwe initiatieven als het Haags danspodium op het Haags UIT Festival, Den Haag Danst en Colours of India opgenomen. Doelrealisatie kwalitatief In relatie tot de taken van CultuurSchakel wordt hernieuwd kennisgemaakt met het veld. Door de verbreding van taken is de doelgroep ook veranderd. Vanuit Culturalis was er al contact met de traditionele dansstichtingen en verenigingen en de anders georganiseerde werelddans en ad hoc urban formaties. Vanuit CultuurSchakel kunnen ook kinderen en ouderen, en de balletscholen als ‘klanten’ beschouwd worden. Daarnaast zijn diegenen die aan deze amateurs lesgeven belangrijker voor ons geworden. De nulmeting is met name voor deze nieuwe groep gebruikt om ze te leren kennen en een indicatie te krijgen van hun wensen en eventuele problemen en ze te informeren over onze mogelijkheden (database etc.). Tevens is stadsdeel Loosduinen aan de taken van de adviseur Dans toegevoegd en is erin geïnvesteerd om daar de infrastructuur en haar culturele krachten te ontdekken. Resultaat Veel groepen en initiatieven vinden het prettig in gesprek te gaan of eens door te praten, een enkele keer staat men daar afwijzend tegenover (dit maakt geen deel uit van de opsomming). Als adviseur kun je meteen aan de slag met vragen die gesteld worden tijdens de gesprekken. Overigens is het bijzonder leuk om een kijkje te krijgen in al die dansscholen, plekken waar de energie en danspassie vanaf spatten. Doelrealisatie kwantitatief 13 nieuwe dansscholen: Sharon Kleinegris, Marsha Kestler, New Dance Centre, Wil Korving, Danca Sala, balletschool Ypenburg, Quadsk8, Dancerella, Mienke Zandleven, Just Latin, Fafa, Mouna Zerhani, Dapa. plus 5 nieuwe urban contacten: Umad Dance Squad (azonto), Jochem Aller (design), Moves Den Haag (dans), rappers zoals Brian /Braaz, Saa, Your Class (rap).
Activiteit: amateurdanspodium tijdens Het Haagse UIT Festival (september 2013) Amateurdansers konden zich tijdens het HUF presenteren op een speciaal podium, een samenwerking tussen het Atrium, Den Haag Danst en CultuurSchakel.
29
Resultaat kwalitatief: Uiteindelijk was er een 4 uur durend zeer gevarieerd dansprogramma, vol werelddans en urban dans. Het werd door de groepen zelf als zeer positief ervaren. Dit onderdeel van het HUF liet de kracht van de amateurdans zien, hun enthousiasme en creativiteit. Resultaat kwantitatief: 29 dansgroepen bestaande uit gemiddeld 5 dansers = 145 amateurs Publiek: circa 400. Conclusie: Dansscholen hebben de behoefte om op te treden, en hun leerlingen zo de kans te bieden om podiumervaring op te doen. Het Atrium is in feite niet meer dan een harde vloer met gewoon daglicht. Het zou de amateurdansers en hun dans ten goede komen als zij konden werken op een professioneel podium en dus ook ervaring kunnen opdoen in het presenteren in een theater. Activiteit: Den Haag Danst (DHD) DHD is het dansplatform voor Haagse dansorganisaties en houdt zich bezig met de promotie van dans. Hun website biedt een overzicht van dansscholen, talentontwikkelingstrajecten, voorstellingen etc. De betalende partners in het platform zijn organisaties die het professionele dansveld vertegenwoordigen. Tot 2013 heeft het voormalige Culturalis deelgenomen aan dit platform. Conclusie: In december 2013 is bekrachtigd dat CultuurSchakel tot het Platform DHD zal toetreden in 2014. CultuurSchakel vertegenwoordigt hierin de amateurs en behartigt als zodanig dus hun belangen. Door onderdeel te zijn van dit dansorgaan kunnen gemakkelijker verbindingen worden gelegd tussen de professionals en amateurs. Activiteit: Colours of India Haagse Indiase amateurdansgroepen (van beginners tot gevorderden) kregen de kans om zich op het professionele podium van het Korzo Theater te presenteren tijdens het internationale India Dans Festival. COI was een samenwerking tussen CultuurSchakel en het Korzo Theater. Resultaat kwalitatief: een mooi divers programma, en een fraai totaalplaatje van de aanwezige stijlen in Den Haag. Ook bood het programma de gelegenheid aan jonge choreografen die zich nog aan het ontwikkelen zijn. Resultaat kwantitatief: 13 Indiase dansgroepen, in totaal 70 amateurdansers on stage. Publiek: ca. 200. Conclusie: De samenwerking bood ruimte aan groepen om te werken/experimenteren met een lichtplan, doorloop op het podium (plaats bepalen) en men had de gelegenheid om samen naar elkaars werk te kijken. Dit programma voldoet absoluut aan de behoefte van het Indiase dansveld. Aandachtspunt: Het realiseren van dit soort kansen voor andere dansstijlen en communities in 2014.
4.2.2 Beeldende kunst Adviseur Yves de Block ontplooit initiatieven om dit werkveld een kwaliteitsimpuls te geven opdat meer participatie optreedt. Er is een aanvang gemaakt met de inventarisatie van een 60-tal initiatieven in de stad op het gebied van beeldende kunst, voornamelijk door middel van internetonderzoek. Daaropvolgend zijn er contacten gelegd met netwerken en gesprekken gevoerd met sleutelfiguren. Daaruit is relevante informatie opgehaald over de aanbieders/gebruikers van het veld, deze zal gebruikt worden voor een stadsbreed aanbod van lessen en cursussen op het gebied van beeldende kunst. Al deze initiatieven zullen worden uitgenodigd hun aanbod te presenteren op de website van CultuurSchakel. Doelrealisatie kwalitatief Samenwerking met Stroom met het oog op participatie van beeldend kunstenaars die zijn aangesloten bij Stroom, te interesseren om een aanbod te ontwikkelen en/of te publiceren op de website van CultuurSchakel op het gebied van beeldende cursussen. Ten behoeve van The Hague International Art Club amateur/semiprofessioneel is een adviestraject ingezet over het ontwikkelen van lesactiviteiten en andere activiteiten met als doel het vergroten van het activiteitenbereik. Met kunstenaarsvereniging Spanjaardshof zijn oriëntatiegesprekken gevoerd over het cursusaanbod met als doel een kwalitatief cursusaanbod te ontwikkelen in een professionele setting.
30
Ten behoeve van directie en het bestuur van Art-S-Cool is een adviestraject gestart om de schaalvergroting van Art-S-Cool te borgen en de subsidieaanvraag voor de komende Kunstenplanperiode voor te bereiden. Activiteiten in Leidschenveen/Ypenburg Vooruitlopend op het per 1-1-2014 stadsdeelgericht werken, zijn in dit stadsdeel contacten gelegd. Hier zijn de Haagsche Amateur Filmclub (HAF) en het Cultuuranker Leidschenveen-Ypenburg met elkaar in contact gebracht, wat heeft geleid tot samenwerking. Er is een onderzoek gedaan naar het cursusaanbod in de welzijnssector, daarnaast zijn verenigingen en commerciële aanbieders van cursussen in kaart gebracht. Er zijn inventarisaties gemaakt van amateurkunstenaars en professionelen en van de beschikbare ruimtes voor culturele activiteiten. Deelname aan de adviescommissie van het Cultuuranker ter advisering en bemiddeling met verenigingen buiten de wijk. Landelijke activiteiten In de stuurgroep van het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) is bijgedragen aan het ontwikkelen van een nieuwe landelijke digitale informatiestructuur. Doelrealisatie kwantitatief Het laden met verzamelde gegevens van de CultuurSchakel-website is van belang om 24/7dienstverlening en netwerken van en door CultuurSchakel op de kaart te zetten, de evidente voordelen van bemiddeling te benutten en op deze manier de cultuurparticipatie te stimuleren. Door advisering bijdrage aan de toename van het bereik en het aantal aangeboden cursussen: The Hague International Art Club: het aantal deelnemers in 2013 was 112; Kunstenaarsvereniging Spanjaardshof: circa 10-15 cursussen in 2013. Art-S-Cool: heeft in 2012 ongeveer 1500, in 2013 circa 3000 kinderen en ouders bereikt met kunstactiviteiten. De ambitie is om in 2014 het bereik opnieuw substantieel te laten toenemen en te investeren in kwaliteitsverbetering op basis van een nieuw meerjarig ondernemersplan. Activiteiten in Leidschenveen/Ypenburg Haagsche Amateur Filmclub: in 2013 circa 40 leden en een cursusaanbod van circa 30 cursussen. Uit de inventarisatie kwam al snel een eerste knelpunt naar voren m.b.t. muziekactiviteiten. Deze stuiten op het probleem van geluidsoverlast doordat er onvoldoende geluidsisolerende ruimtes beschikbaar zijn. In Leidschenveen/Ypenburg zijn een tiental beeldende amateurkunstenaars en drie door Stroom erkende professionele beeldende kunstenaars actief. Aandachtspunten Het voornemen is om in 2014 alle culturele broedplaatsen in Den Haag te bezoeken. Uit de inventarisatie van de beschikbare ruimtes voor culturele activiteiten blijkt dat veel van deze ruimtes beperkt tot slecht geoutilleerd zijn. In 2014 zal het netwerk van aanbieders van culturele ruimtes uitgebreid worden door meer te focussen op samenwerking met scholen. De coördinatie van de Week van de Amateurkunst.
4.2.3 Muziek algemeen Adviseur Hans van der Maas maakt kennis met het bestaande (amateur)veld in Den Haag om zowel persoonlijk als inhoudelijk en zakelijk tot een overzicht te komen van verenigingen en activiteiten. Doelrealisatie kwalitatief Gebruikmakend van het databestand van het voormalige Culturalis zijn de Haagse muziekverenigingen benaderd voor een kennismaking en inventarisatie. Met ongeveer de helft van de ons bekende verenigingen is contact gelegd. Met de andere verenigingen wordt in 2014 contact opgenomen nadat adresgegevens zijn geüpdatet. De ensembles die anders georganiseerd zijn en veelal ook kleiner zoals deze voorkomen in klassieke kamermuziek en jazz, zijn in deze periode nog niet benaderd. De gekozen werkwijze is intensief en tijdrovend, maar wordt zeer gewaardeerd. De gesprekken zijn persoonlijk en behalve de mensen leren wij ook de muziek kennen, de speelwijze, de verenigingscultuur, de repetitieruimte, etc. Naast reguliere concerten en optredens zijn er festivals en gebundelde uitvoeringen. Er is dienaangaande een goed contact met de Haagse Federatie van Muziekgezelschappen (echter er zijn wel gesprekken nodig over functies, taakverdeling en taakopvatting). Er is goed contact met het Haags Notûh Festival en er zijn gesprekken geweest met Festival Classique en het Prinses Christina Concours. Uitwisseling van contactgegevens gebeurt regelmatig, zeker nu er met steeds meer verenigingen is kennisgemaakt. 31
Er zijn een aantal gesprekken geweest met verenigingen over aanvragen van subsidies, andere vragen zijn nog spaarzaam. Wij nemen aan dat men ons na de kennismakingsronde weet te vinden, vooralsnog worden we overal met open armen ontvangen. De Rondetafelconferentie op 11 december 2013 heeft bij de aanwezigen het ijs gebroken en er waren veel vertegenwoordigers van verenigingen en orkesten aanwezig. Doelrealisatie kwantitatief Alle verenigingen, aangetroffen in het databestand, zijn per mail benaderd vanuit het oogpunt hen daadwerkelijk te ontmoeten, musicerend te zien, te spreken en te horen. Het gaat om 48 verenigingen. In totaal zijn daarvan 12 verenigingen bezocht waarvan 9 tijdens de repetitie en 3 tijdens het concert. Te weten: Collegium Musicum Haganum (kamerorkest), Die Hofstädter Musikanten (Egerländer), Haags Dagorkest (harmonie), TAVENU (harmonie), St. Caecilia (marchingorkest), Residence Bigband, Randstad Brass Adventure, ’s GravenDaags Symfonieorkest, Showkorps Federatieband, Nieuw Geluid (projectorkest), Straatorkest Eigen Hulp, Streetband FF AnderZ, The Hague Highland Pipe Band, Viotta Jeugdorkest, Zuid Hollands Symfonie Orkest, Mandolinevereniging Oefening Baart Kunst.
In de stedelijke infrastructuur zijn gesprekken geweest met vier organisaties: de Haagse Federatie, het Haags Notûh Festival, het Festival Classique en het Prinses Christina Concours.
Daarnaast zijn de Cultuurankers bezocht om te inventariseren wat er speelt in hun wijk, wat zij nodig hebben of missen en wat hun mogelijkheden zijn. Tot nu toe zijn de volgende drie Cultuurankers bezocht: Theater Dakota, Escamp; Diamanttheater, Mariahoeve; Muzee, Scheveningen. Resultaat Het bekijken van zalen en repetitieruimten is een interessante bijkomstigheid. Het is goed om hiervan kennis te nemen, omdat de orkesten vragen hebben over geschikte zalen en repetitieruimten. Een voorzichtige conclusie is dat er gebrek is aan concertzaalruimte van middelgrote omvang, ongeveer 250/300 stoelen. Er zijn wel kleinere zalen (rond 150/200 stoelen) en heel grote (meer dan 500). Aandachtspunten Wat betreft ruimte voor concerten is er gebrek aan middelgrote zalen in Den Haag. De verenigingen laten grote verschillen zien in ledenaantallen en hoe daarmee wordt omgegaan. Dienaangaande zijn er zowel positieve als negatieve ontwikkelingen. Er is een wisselende behoefte aan ondersteuning. Sommige verenigingen zitten met de handen in het haar, andere functioneren geheel als zelfstandige orkesten en weten alle regelingen en mogelijkheden te vinden. Er is veel verschil in activiteit en kwaliteit binnen besturen. De eisen die tegenwoordig aan besturen worden gesteld zijn tamelijk hoog en niet alle besturen kunnen hier even goed mee omgaan.
4.2.4 Popmuziek Adviseur Arie Spaans: Den Haag geniet landelijke bekendheid in de popwereld, de stad heeft een rijke traditie aan popmuziek en heeft vele bands en muzikanten voortgebracht. CultuurSchakel zet zich in om meer samenwerking en afstemming te krijgen in het veld en om de mogelijkheden en ontwikkeling voor bandjes en individuen te vergroten en te verbeteren. Doelrealisatie kwalitatief Het afgelopen half jaar heeft vooral in het teken gestaan van de introductie en rolverkenning van CultuurSchakel in het bestaande popnetwerk van Den Haag. Door het bezoeken van poppartners, festivals, optredens en Cultuurankers is het Haagse pop-aanbod in kaart gebracht en is het aanbod van activiteiten ook bij de Cultuurankers verkend. Met Musicon is een samenwerkingsverband aangegaan voor Your Stage. Met het HPC is de benodigde infrastructuur voor pop Den Haag verkend. Vooruitlopend op stadsdeelgericht werken met ingang van 2014, zijn er contacten gelegd in stadsdeel Scheveningen met o.a. Muzee Scheveningen (cultuur- en natuurhistorisch museum). Doelrealisatie kwantitatief Gesprekken zijn gevoerd met 6 initiatieven te weten: 1 gesprek Talent Event, 1 gesprek Parkpop, 1 gesprek Cultuur Scheveningen Bad, 1 Cultuuranker, 2 gesprekken Musicon, 4 gesprekken Haags Pop Centrum (HPC), 1 gesprek Popschool Den Haag, 2 gesprekken Prins 27.
Er zijn 9 optredens en uitvoeringen bezocht: 5 popfestivals, 1 uitvoering, 3 optredens bandavonden
32
Stadsdeel Scheveningen Een eerste verkenning van de mogelijkheden in 3 ontmoetingen o.a. met Cultuur Scheveningen Bad, Cultuuranker Muzee Scheveningen en Jongen makers. Een mooi Schakelsuccesje: Het Haagse singer-songwriter collectief Thisssfest (meer dan 200 singer-songwriters) is gekoppeld aan Cultuuranker Scheveningen. Zij zullen daar meerdere avonden organiseren. In 2014 zal dit ook bij andere Cultuurankers geïnitieerd worden.
Resultaat CultuurSchakel is bekend binnen het bestaande netwerk van het Haagse popveld en het popaanbod is in kaart gebracht. CultuurSchakel neemt geen centrale coördinatiefunctie in, maar functioneert vraaggericht vanuit het veld. Matching van vraag en aanbod voor bandjes en popmuzikanten kreeg inhoud, veelal n.a.v. ontmoetingen rondom popfestivals en optredens. In 2014 zullen, in samenwerking met Musicon, in het kader van het project Your Stage circa 350 jongeren worden voorzien van cultureel advies. Met Musicon zijn verkennende besprekingen gevoerd die in 2014 kunnen leiden tot een presentatie van kunstbeoefening in de vrijetijd op Parkpop. De Cultuurankers kunnen worden ondersteund en geadviseerd m.b.t. een brede muziekprogrammering. De adviseurs Muziek willen de Cultuurankers daarin gezamenlijk benaderen en adviseren. Aandachtspunten Het aanbod meer gedetailleerd en 24/7 onder de aandacht van het publiek brengen door middel van de website en zo de participatie op het gebied van popmuziek te stimuleren. In samenwerking met de partners in de stad het netwerk versterken en de expertise verdiepen. Concretiseren van de rol en bijdrage die CultuurSchakel voor het Haagse popveld kan vervullen.
4.2.5 Wereldmuziek Adviseur André Mosis: Het fenomeen dat instrumenten, genres en stijlen van muziek een voedingsbodem vinden in een andere cultuur dan die waarin zij is ontstaan, wordt binnen Den Haag geïnventariseerd. Naast het officiële circuit van zalen en festivals is er een informeel circuit van horecagelegenheden, zorgcentra, theehuizen, religieuze gebouwen en privéfeesten waar wereldmuziek in alle vormen en maten klinkt. Het gespecialiseerde zalennetwerk waar wij in Nederland over konden beschikken bestaat niet meer. Het Tropentheater (Amsterdam), RASA (Utrecht), Korzo, Volksbuurt Museum, Zcala, Theater de Regentes (Den Haag) en De Doelen (Rotterdam) waren de vaste pijlers. Deze zalen organiseerden gezamenlijk jaarlijks zo’n dertig tournees voor buitenlandse artiesten. Uit het Haagse nieuwe Meerjarenbeleidsplan kunst en cultuur 2013-2016 blijkt dat de programmering van wereldmuziek sinds 2005 door de gemeente neergelegd is bij het Korzo Theater. Doelrealisatie kwalitatief Het in kaart brengen en zichtbaar maken van wereldmuziek vraagt speciale aandacht, ook van de spelers in het Haagse culturele veld. De wereldmuzieksector heeft zichzelf nog niet duidelijk gedefinieerd en is anders georganiseerd. Wereldmuziekbeoefenaars komen vaak uit minderheidsgroeperingen die de sociale kaart van Den Haag niet voldoende kennen. Een relatief kleine groep muzikanten (autochtonen en allochtonen, vaak zzp´ers met een eigen aanbod) is goedgeschoold en redelijk georganiseerd. Bij het in kaart brengen van wereldmuziek en het bieden van een podium dient men rekening te houden met deze diversiteit en te investeren in de ondersteuning bij de aanvraag van subsidies. Doelrealisatie kwantitatief Na gesproken te hebben met zo’n 30 representanten blijkt de opgave waar Wereldmuziek voor staat, als volgt samen te vatten; Wereldmuziek stimuleren zich te presenteren op diverse podia in de stad tijdens evenementen, festivals, nationale en internationale manifestaties. Tevens verdient Wereldmuziek een laagdrempelig podium in de stad. Resultaat De wereldmuzieksector kan zichzelf beter presenteren om zo wereldmuziek zichtbaar te maken in Den Haag, een nieuwe aanpak is hierbij onvermijdelijk. Daarbij zal de motivatie van wereldmuziekbeoefenaars zelf centraal staan. Na een eerste inventarisatie zijn een dertigtal initiatieven van zowel amateurkunstenaars als professionals bekend in het Haagse veld.
33
Aandachtspunten Het coachen van jonge talenten en het ondersteunen van nieuwe initiatieven van getalenteerde beoefenaars van wereldmuziek behoeft onze aandacht. Om dit te verwezenlijken zal CultuurSchakel samenwerkingsverbanden aangaan met de pijlers van de Haagse wereldmuziek, te weten de beoefenaren, de podia en de overige spelers. De beoefenaren; families en individuele muzikanten die hun volksmuziek in ere houden en verder ontwikkelen door het verzorgen van trainingen, workshops en optredens bij diverse gelegenheden, sleutelfiguren uit diverse culturen, verenigingen, stichtingen, clubhuizen, religieuze organisaties, muziekcafés, netwerkorganisaties die aandacht besteden aan beoefenaars van wereldmuziek. De podia; Theaters, Cultuurankers, organisatoren van festivals en evenementen die wereldmuziek programmeren. En de overige spelers in het culturele veld: subsidiënten en sponsoren.
4.2.6 Koren Adviseur Margreet Schuemie maakt kennis met het bestaande (amateur)veld in Den Haag om zowel persoonlijk als inhoudelijk en zakelijk tot een overzicht te komen van verenigingen en activiteiten. Doelrealisatie kwalitatief Het onderzoek van het amateurkunstenveld Koren leidt tot het volgende beeld. In Den Haag zijn er ruim 95 verenigingen van zeer divers artistiek niveau, bestuurlijk inzicht en genre. De Haagse bevolking heeft op dit gebied zeer veel mogelijkheden. De betrokkenheid en deskundigheid van de besturen zijn over het algemeen hoog, en de leden van de vereniging zijn ook zeer betrokken. De koren hebben een helder beeld over het veld (andere koren). Er is belangstelling voor samenwerking (bijv. in festivalverband). Er vindt samenwerking plaats met professionals. Er wordt incidenteel samengewerkt met basisscholen om kinderen te betrekken bij uitvoeringen. Een aantal koren heeft een grote uitvoeringspraktijk en treedt regelmatig tegen een vergoeding op bij bejaardencentra, winkelcentra, ziekenhuizen e.d. Dit versterkt de verankering in de samenleving. Er zijn koepelorganisaties: te weten Stichting Kamerkoren en Haagse Residentiekoren. Concluderend wordt kennismaking met en onderzoek door CultuurSchakel zeer op prijs gesteld, wat kan worden getypeerd als ‘eindelijk een gezicht bij de stedelijke organisatie als aanspreekpunt´. Sinds september 2013 wordt actief gebruik van de website 24/7 gestimuleerd; koren hebben belangstelling de website te benutten voor het werven van nieuwe leden, PR voor uitvoeringen en concerten en een podium bieden voor koren om zich te presenteren. In september 2013 is gestart met het onderzoek, dit is in eerste instantie gericht op de koren die subsidie ontvangen van CultuurSchakel en eerder van haar voorgangster Culturalis. Persoonlijke kennismaking gaf een gezicht aan CultuurSchakel en de mogelijkheid om een band op te bouwen. Doelrealisatie kwantitatief Den Haag telt ruim 95 verenigingen van zeer divers artistiek niveau, bestuurlijk inzicht en genre. Met de volgende 23 van deze koren is contact is geweest in het kader van kennismaking en onderzoek: Matrozenkoor, Morgana kamerkoor, Haags Renaissance Kamerkoor, Kinderkoor, Odess, Willy Caron Theaterkoor, Vrijetijdskoor, Haags Vocaal Ensemble, Mannenkoorts, Kerkkoor Scheveningen, Entre Nous, Musica Sacra, Vocal Pitch Control, Haags Scala Koor, Haags Klein Koor, Cantamus Alati, Voces del Mundo, Koor de Buren, Haags Toonkunstkoor, Residentie Koor, Hervormd Kerkkoor, Cantate Domino, Christelijk Vocaal Ensemble
Daarnaast zijn er contacten geweest met 7 particuliere initiatiefnemers/zzp´ers om te kunnen voldoen aan de behoefte om vraag en aanbod te matchen en waar nodig advies te geven: Jacqueline de Klerk adem- en ontspanningstherapie/pr, Peter le Feber, Skrjabin, voorbereiding op conservatorium en muziekvakopleiding/ participatie cultuuranker, Kees Visser, Koningkerk/podium, Anton Stig, Lourdeskerk/ festival opzetten, James van Velzen, stadsklooster/ podium/verhuur ruimten, Peter le Feber, Haagse Muziek Academie/rondleiding, Giusto Ensmeble/subsidie-aanvraag
Resultaat Het bezoeken van een repetitie geeft een informele setting waarbij veel naar boven komt. Het lid zijn van een koor speelt een belangrijke rol in het leven van mensen: inspiratie, passie, vriendschappen, gebruik expertise, culturele vorming en presentatie in de stad. Positieve uitwisseling van actieve/receptieve kunstbeoefening. Er is een duidelijke ambitie qua kwaliteitsverbetering.
34
Aandachtspunten In het veld is er zorg over subsidievermindering. Versterken van samenwerking tussen de koren op het gebied van uitvoeringen, workshops en festivals (materieel en immaterieel). Het mogelijk bijstellen van het vaak hoge ambitieniveau qua voorstellingen (uitvoeringen met solisten, orkest en kostuums e.d.). Werving van nieuwe leden (vooral heren en jongeren) is een belangrijk punt. Vanaf januari 2014 start de adviseur Koren met het initiëren en coördineren van de Week van de Amateurkunst en een festival in de Lourdeskerk (projecten op stedelijk niveau).
4.2.7 Theater Adviseurs Peter Paalvast en Margreet Schuemie beogen de publieksparticipatie te inventariseren en de mogelijkheden te onderzoeken om zowel een uitwisselings- als stimuleringsfunctie te creëren tussen amateurs en professionele organisaties. Den Haag heeft een rijke geschiedenis op het gebied van theater. Doel is om de publieksparticipatie te inventariseren en de mogelijkheden te onderzoeken om zowel een uitwisselings- als stimuleringsfunctie te creëren tussen amateurs en professionele organisaties. Vanaf september 2013 is er begonnen met deze inventarisatie. Voorts zijn er verschillende gesprekken gevoerd met toneelverenigingen, en is er contact gelegd met overkoepelende organisaties en Cultuurankers om ook best practices in kaart te brengen. Doelrealisatie kwalitatief Het resultaat van deze inventarisering en kennismakingsgesprekken is dat de verenigingen CultuurSchakel weten te vinden en dat er gekeken kan worden naar een inhoudelijke en kwalitatieve uitwisseling tussen verenigingen en initiatieven onderling. De adviseurs konden vaststellen dat de initiatieven over het algemeen van een hoog niveau zijn. Ook is er een begin gemaakt om de initiatieven en verenigingen te bundelen en zo een meer coherente samenhang te realiseren. Tevens wordt er door CultuurSchakel meegedacht om de op handen zijnde 20% subsidievermindering op te vangen. In de kennismaking met de Haagse Vereniging van Amateurtoneel zijn niet alleen de faciliteiten die deze vereniging de aangesloten theaterinitiatieven biedt, verkend maar ook wat het belang is en wat de criteria zouden moeten zijn voor basis- en voorstellingssubsidie. Doelrealisatie kwantitatief In Den Haag zijn er ruim 60 verenigingen die zich op enigerlei wijze met theater en toneel bezighouden. Te veel om allemaal in deze periode te bezoeken, maar er is met 16 theaterinitiatieven, verenigingen en professionals contact gelegd en voorstellingen bezocht. Ook is er overleg geweest met het VAK (Centrum voor de Kunsten Delft). Lijst van bezochte voorstellingen, verenigingen, personen en initiatieven: Randstad Theater, Vrij Theater, Herman Taal, HVA, Spelegast, Drang (combinatie professioneel/amateur), Haags Theaterhuis, Theater a/h Spui, Parade, Nueva Tradicion (Centrale Bibliotheek), De Regentes, Theatergroep Theaterspot, Stichting Jurusalem Passion, Theatergroep Wats, Toneelgroep ADO DVS, Toneelgroep Venster
Resultaat Op basis van de bevindingen is cultuurparticipatie Theater verankerd binnen het Haagse theateramateurkunstveld. Met de Haagse Vereniging Amateurtoneel kan dit veld beschikken over een stedelijke infrastructuur en een sterke vertegenwoordiging. Er is vastgesteld dat de verenigingen veelal solistisch opereren en veel waarde hechten aan hun (eigen) identiteit. Dit terwijl er ook belangstelling is voor vernieuwing en cross-over producties. Aandachtspunten De cultuurparticipatie binnen theater is groot en enthousiast en wenst zich in de toekomst sterker te profileren, en daarmee de zichtbaarheid in de stad te vergroten. Voor CultuurSchakel is hier een rol weggelegd om deze ontwikkeling daar waar mogelijk te ondersteunen o.a. door middel van marketing en PR. Aandachtspunt voor de toekomst is om verenigingen te stimuleren en te motiveren om voor wat betreft faciliteiten en overhead meer samen te gaan werken, om zo de bezuinigingen binnen dit veld enigszins op te vangen. Ook inhoudelijke samenwerking kan op bepaalde gebieden stimulerend en uitdagend werken. Van CultuurSchakel mogen op deze aandachtspunten initiatieven worden verwacht in 2014. Enerzijds door de organisatie van het WAK en anderzijds door de lancering van de nieuwe website van CultuurSchakel.
35
4.2.8 Letteren Adviseur Margreet Schuemie wil Den Haag als literatuurstad nog beter op de kaart zetten en het amateurveld een hand reiken en een podium geven om te kunnen groeien. Doelrealisatie kwalitatief In september 2013 is gestart met onderzoek op grond van bovengenoemde uitgangspunten. Hierbij heeft zij zich in eerste instantie gericht op de leden van het Letterenoverleg en daarna op de zzp’ers die actief zijn in het Haagse veld. Door persoonlijke kennismakingen ontstond er een gezicht van CultuurSchakel en de mogelijkheid om een band op te bouwen. Daarnaast heeft zij diverse letterenmanifestaties bijgewoond. Sinds september 2013 is actief gebruik van de website 24/7 onder de aandacht gebracht, met als doel het werven van nieuwe cursisten voor zzp’ers en het aanbieden van podia aan voordrachtskunstenaars. Doelrealisatie kwantitatief Kennismaking met het Letterenoverleg dat bestaat uit 16 deelnemende organisaties: De Bibliotheek, Haags Kunstkring, Meermanno Westreenianum (museum van het boek), Boekids, Huis van Gedichten, Branoul, Het Dichtersgilde, Dichter aan Huis/Verhaal halen, Haagse Poëzieroute, Haganum Festival, Jan Campert Stichting, Letterkundig en Kinderboeken Museum, Literair tijdschrift Extaze, Louis Couperus Museum, Vrienden van de Hofvijver, Writer’s Unlimited.
Daarnaast is in het kader van veldverkenning en onderzoek met de onderstaande 14 organisaties contact gelegd: Week van de poëzie, Voorleesexpress, F.A.S.T. Theater (podium), Podium X, Bodega de Posthoorn (podium), Gedichtendag, Schrijfkeuken/Verhalenvertellers, Schrijven Wijzer, Writerskitchen, Voorleesmarathon, Nederland Leest, Haagse Schrijfkeuken, Volksuniversiteit, Het Schrijfatelier (online)
Resultaat De zzp’ers stellen het zeer op prijs dat er contact met hen wordt gezocht en dat er actief PR voor deze groep wordt gemaakt. Het deelnemen aan cursussen en workshops speelt een belangrijke rol in het leven van mensen: inspiratie, passie, vriendschappen, gebruik expertise, culturele vorming en presentatie in de stad. Positieve uitwisselen actieve/receptieve kunstbeoefening. Er is een duidelijke ambitie qua kwaliteitsverbetering. De zzp’ers bieden lessen en cursussen aan ten behoeve van de amateurkunst. Zij hebben behoefte aan een klankbord en promotie van hun aanbod. Er zijn contacten gelegd met kerken, wijkgebouwen, Resto van Harte en cultuurankers. Deze bieden podia aan voor uitvoeringen. Het letterenveld vertoont eilandgedrag. Het aandachtspunt is niet sterk op jongeren gericht. De bibliotheek speelt een belangrijke rol als ankerpunt v.w.b. informatiepunt en podium. Er vindt samenwerking plaats met professionals. Er wordt incidenteel samengewerkt met basisscholen en middelbare scholen om kinderen te betrekken bij uitvoeringen. Aandachtspunten Stimuleren van samenwerking tussen de gevestigde orde en nieuwe initiatieven op het gebied van uitvoeringen, workshops en festivals (materieel en immaterieel). Vanaf januari 2014 wordt gestart met het initiëren en coördineren van de Week van de Amateurkunst en een festival in de Lourdeskerk (projecten op stedelijk niveau). Dit heeft een multidisciplinair uitgangspunt. Zitting nemen in een commissie van Haags 2015 dat voorkomt uit Den Haag City of Literature/Culturele hoofdstad. De onafhankelijke positie van CultuurSchakel geeft goede handvatten om deze doelstellingen te bereiken. Door niet belanghebbend te zijn ben je niet bedreigend en sta je alleen ten dienste als servicepunt. De samenwerking met de cultuurcoaches wordt sterker waardoor nieuwe slagen te maken zijn: participatie met scholen en vice versa. Vanaf februari 2014 wordt door CultuurSchakel een letterenborrel georganiseerd waar niet alleen de leden van het Letterenoverleg aan deelnemen, maar ook vers bloed. Dit met als doelstelling om uit de eilandvorming te geraken.
36
4.2.9 Media Adviseur Panja Zwaan brengt fotografen, filmers, interactieve media design ontwerpers, animatieontwerpers, multimedia gebruikers, game-ontwikkelaars in Den Haag in kaart, hun plek, structuren en sleutelfiguren en ondersteunt hen met advies en bemiddeling. Doel realisatie kwalitatief De focus lag in dit eerste half jaar op het in kaart brengen van de verschillende stichtingen en verenigingen die zich bezighouden met Media. Dit bleek lastiger dan van te voren in geschat; veel verenigingen bestaan niet meer of zien nog niet in wat CultuurSchakel voor hen zou kunnen betekenen. Hierdoor is de doelstelling ‘het in kaart brengen van het gevarieerde Media- amateurveld’ een doorlopende doelstelling geworden die ook in 2014 wordt voortgezet. Ondanks de opstartproblemen hebben de volgende bemiddelingen plaatsgevonden: Door bemiddeling van CultuurSchakel zijn De Haagsche Amateur Fotografen en de Haagse Filmclub in gesprek met Cultuuranker De Vaillant en wordt er gekeken naar structurele samenwerking voor wisselende exposities en het gebruik van de mediaruimte in het theater. De Haagse Filmclub was ook aanwezig bij de Rondetafelconferentie Amateurkunst en heeft door bemiddeling van de adviseur contact kunnen leggen met de Haagse Vereniging Amateur Toneel, het Haags Notûh Festival en Musicon. Hier zijn verschillende vervolggesprekken uit voortgekomen. De Filmclub bekijkt nu hoe er een samenwerking kan worden opgezet met de HVA en haar verschillende theaterverenigingen. Stichting Voor Welzijn kan geen culturele activiteiten meer aanbieden, maar gaat klanten via CultuurSchakel doorverwijzen naar verschillende verenigingen en stichtingen. Er heeft een positief gesprek plaatsgevonden met de Centrale Bibliotheek die verschillende workshops op het gebied van Nieuwe Media aanbiedt. Hier gaan de adviseur Nieuwe media en de programmaleider Media wijsheid een samenwerking aan om het workshopaanbod van de Centrale Bibliotheek te ontsluiten voor de verschillende culturele verenigen. Daarnaast wordt gekeken naar workshops op maat. Doelrealisatie kwantitatief Door deskresearch, waarbij naast internet gebruik is gemaakt van informatie van Culturalis- en Koorenhuis- bestanden, zijn de volgende 20 initiatieven en organisaties in kaart gebracht. Amateurkunst initiatieven: de Haagsche Amateur Fotografen Vereniging (HAFV) en AmFo Fotogroep KPN, Haags Amateur Film vereniging, Fotoclub Retouche, Fotoclub Couvée, Haga Fotoclub, Fotoclub Diafragma, Filmclub Laak, DNR Filmclub, Stichting Foundema
Professionele contacten op mediagebied: Centrale Bibliotheek Media Wijsheid, Filmhuis, Stimuleringsfonds Creative Industrie, Fonds 1818, Stichting Voor Welzijn, Shoot me, Theater de Valliant, Cultuuranker de Nieuwe Regentes, Kamera Kultura – Nutshuis, Musicon, ROC Mondriaan onderwijsgroep.
Resultaat Zoals hierboven beschreven blijkt het in kaart brengen van de doelgroep lastiger te zijn dan ingeschat. Dit wordt mede veroorzaakt door de gebruikte term ‘Nieuwe Media’. De initiatieven in de stad hebben zich georganiseerd rond de discipline Media. Hiermee wordt ook (oude) media bedoeld zoals Foto en Film. Aandachtspunten Voorgesteld wordt om in het vervolg de discipline aan te duiden met ‘Media’. Binnen deze discipline is extra aandacht voor ‘Nieuwe Media’. Het is mogelijk om te bemiddelen en te schakelen tussen amateurs en (semi-) professionals. Ook het ontsluiten van een workshopaanbod/deskundigheidsbevordering in deze discipline blijkt tot de mogelijkheden te behoren en wordt geoperationaliseerd in 2014. De doelgroep laat zich niet gemakkelijk vinden, ook al omdat een stedelijke infrastructuur voor deze discipline niet beschikbaar is. Hierdoor is er dus meer doorlooptijd nodig voor een meer complete inventarisatie. Nadat er contact is gelegd met de initiatieven constateren we dat er positief wordt gereageerd. Eerste stappen zijn gezet in de richting van verbinding en ontwikkeling waardoor nieuwe perspectieven ontstaan. Daarnaast stellen we vast dat de professionele organisaties ervoor openstaan om hun aanbod open te stellen voor de Haagse amateurs en wordt samenwerking met CultuurSchakel positief tegemoet gezien.
37
4.2.10 Cultureel Erfgoed Adviseur Peter Paalvast maakt, in samenspraak met erfgoedorganisaties, de gemeente Den Haag, de provinciale overheid en inwoners en verenigingen, een staalkaart van de publieksparticipatie Erfgoed in Den Haag. Doelrealisatie kwalitatief Vanaf september 2013 is begonnen met een inventarisatie van het veld van cultureel erfgoed en daarbinnen specifiek van de rol van cultuurparticipatie. Voorts zijn er verschillende gesprekken gevoerd die het komende jaar zullen doorgaan, zijn de beleidsstukken doorgelezen om een optimale afstemming te realiseren en is er contact gelegd met erfgoedorganisaties buiten Den Haag om kennis te nemen van best practices. Door deze kennismaking weten de instellingen en verenigingen CultuurSchakel te vinden en er kan een inhoudelijke en kwalitatieve uitwisseling tussen instellingen, verenigingen en initiatieven gecreëerd worden. De instellingen en initiatieven die zich met erfgoedparticipatie bezighouden blijken van hoog niveau te zijn, veelal bestaat het veld uit mensen die zelf werkzaam zijn geweest binnen het cultureel erfgoed en die kennis meenemen. Ook is er een begin gemaakt om de initiatieven en verenigingen te bundelen en zo een meer coherente samenhang te realiseren. Doelrealisatie kwantitatief Omdat Cultureel erfgoed een ‘nieuwe’ discipline in het veld van de uitvoerende kunsten (beeldend, theater, muziek, literatuur, dans) is, vergt de aanpak enige nuance en zal het ook niet verbazen dat de grenzen en verschillen respectievelijk ruim en groot kunnen, en zullen zijn. Bij de bestaande uitvoerende disciplines bestond al een structuur van groeperingen, verenigingen en instellingen die binnen cultureel erfgoed niet of in mindere mate aanwezig is. Daarom is een inventarisering gemaakt binnen een glijdende schaal van professionele erfgoedinstellingen die zich bezighouden met publieksparticipatie tot verenigingen en particulier initiatief die zich tot erfgoedinstellingen verhouden. Dit heeft geresulteerd in een lijst van ruim 60 instellingen en verenigingen die zich op enigerlei wijze met erfgoed en publieksparticipatie bezighouden. Een groot verschil met het reguliere veld van de uitvoerende kunsten is, dat het gebied van erfgoed participatie zich minder als een locatiegebonden fenomeen voordoet maar zich eerder manifesteert rond (historische) gebeurtenissen en projectmatige activiteiten. Ook zijn de initiatieven niet alleen wijk- of stadsdeeloverschrijdend, maar strekken die zich uit tot buiten stadsgrenzen tot op provinciaal en soms zelf landelijk niveau. Met de volgende 32 instellingen en personen zijn gesprekken gevoerd: Affiche galerij, Haags Historisch Café, Muzee Scheveningen, Museon, Maartje de Haan, Bas van Nooten, Museum Hofwijck, Fonds 1818, Aart de Groot, Openbare bibliotheek, Karen de Moor, Museumnacht, Mesdag Collectie, MoMA, Gemeentemuseum, Kasteel Duivenvoorde, Die Haghe, Vereniging Vrienden van Den Haag, Cultuurcentrale Alkmaar, Haags Historisch museum, Museum Boijmans, De Vaillant, UvA Erfgoedlab, Museumcongres, Erfgoedhuis Zuid Holland, Erfgoeddag, Carien Jansen-van Raay, LKCA, De Lakenhal, Reinwardt akademie (Erfgoedarena), Panorama Mesdag, Abdijkerk Loosduinen
Resultaat Publieksparticipatie binnen het culturele erfgoed is zeer divers en varieert van initiërende activiteiten tot adhoc-deelname aan tijdelijke evenementen. Ook zijn de initiatieven niet zozeer wijk- of stadsdeelgebonden, maar omvatten meestal heel Den Haag en de regio. Er bestaat over het gehele veld een hoge participatieambitie, en er is een begin gemaakt met het bundelen van initiatieven en verenigingen. De professionele instellingen zoals archieven, musea en (gemeentelijke- en provinciale) diensten, gericht op erfgoed, staan zeer positief tegenover deze publieksparticipatie en zullen dan ook graag willen samenwerken om tot een gezamenlijk hoogstaand product te komen. Zij zien de publieksparticipatie als een zeer welkome en inhoudelijk en kwalitatief sterke aanvulling op hun eigen activiteiten. Aandachtspunten De publieksparticipatie binnen het veld van cultureel erfgoed is groot en enthousiast en zal zich naar verwachting in de toekomst sterk profileren. Voor CultuurSchakel is hier een rol en uitdaging weggelegd om deze ontwikkeling daar waar mogelijk te ondersteunen. Tevens zal de aandacht gericht zijn op participatie binnen de samenwerking tussen de professionele erfgoedinstellingen en de publieksparticipatie. Erfgoedinstellingen willen graag meer met publieksparticipatie en de diverse groepen willen graag samenwerken met de erfgoedinstellingen. Hier ligt de rol voor CultuurSchakel om hiertussen te schakelen.
38
4.3
Rondetafelconferentie
Op 11 december 2013 organiseerde CultuurSchakel voor het Haagse amateurveld een conferentie waarin per kunstdiscipline de stimulansen en belemmeringen voor de amateurkunst werden geïnventariseerd. De avond werd geopend door wethouder De Jong, gelardeerd met een column van Frans de Leef, en afgerond met een forumdiscussie waarin de conclusies uit de rondetafelsessies werden voorgelegd aan een panel van zes Haagse gemeenteraadsleden en twee directeuren van cultuurankers. De rondetafelsessies werden geleid door de adviseurs cultuurparticipatie. Tijdens deze sessies werd aan de hand van stellingen gediscussieerd door de aanwezigen uit het amateurkunstcircuit. De genodigden van de avond waren amateurkunst-aanbieders uit Den Haag (verenigingen en stichtingen uit alle kunstdisciplines dans, muziek, theater, letteren, erfgoed, dans-, muziektheaterscholen, zzp’ers, enz.). In totaal waren er ca. negentig personen aanwezig. Voorafgaand aan de avond kregen de genodigden achtergrondinformatie toegestuurd in de vorm van acht stellingen over stimulansen, beperkingen, ondersteuning en subsidie en een studie van het LKCA “Ruimte voor amateurkunst - Voorzieningen voor kunstbeoefening 2013”. Centrale begrippen in deze studie zijn: doen – leren – tonen. De avond werd geleid door Everard Warffemius en was een groot succes. Van de avond is een videoverslag gemaakt, een schriftelijk verslag wordt in 2014 gepubliceerd op de website.
39
5.
Subsidieloket
5.1
Inleiding
Het Subsidieloket is belast met de uitvoering van de Haagse Regeling amateurkunst. Het Subsidieloket is vrijwel naadloos overgegaan van de Stichting Culturalis naar de nieuwe Stichting CultuurSchakel. Dit was mogelijk doordat het Koorenhuis een overbruggingsperiode heeft gefaciliteerd in de periode maart t/m juni 2013. Verplichtingen aangegaan door Culturalis tot een bedrag van € 459.000,- zijn door CultuurSchakel afgewikkeld. Het subsidieloket wordt gevormd door administratief medewerker Els Hogendoorn en de secretaris Gerda Wessels; waarbij Els Hogendoorn de continuïteit van het subsidieloket gewaarborgd heeft in de overgangsperiode. De Regeling Haagse amateurkunst bestaat uit een drietal subsidievormen te weten: basis-, uitvoerings- en projectsubsidie. Het totaal beschikbare budget per jaar is € 765.000.
5.2
De subsidievormen
1. basissubsidie De basissubsidie is bedoeld voor groepen en verenigingen die zich bezighouden met amateurpodiumkunsten in Den Haag, als tegemoetkoming in de kosten voor artistieke leiding en zaalhuur ten behoeve van repetities in verband met amateurpodiumkunsten in Den Haag (maximaal 50% van de repetitiekosten ten behoeve van zaalhuur (maximumbedrag € 1.800,-) en artistieke leiding (maximumbedrag € 2.250,-)). 2. uitvoeringssubsidie De uitvoeringssubsidie is bedoeld voor de eenmalige kosten die gemaakt worden bij podiumuitvoeringen in Den Haag (maximaal 75% van het begrote tekort van de uitvoering, de subsidie is nooit hoger dan tweemaal de begrote inkomsten uit kaartverkoop). Twee speciale vormen van de uitvoeringssubsidie zijn: a) de zorguitvoeringen: optredens in bejaardencentra en zorginstellingen | € 200,- per optreden | per aanvrager zijn maximaal twee optredens subsidiabel | er worden max. 100 zorgoptredens per jaar gesubsidieerd en b) de C(CultuurSchakel)-concerten: C-concerten zijn concerten die zich voornamelijk buiten afspelen | CultuurSchakel is verantwoordelijk voor de verdeling van de C-concerten | € 360,- per optreden | er worden max. 100 C-concerten per jaar gesubsidieerd. 3. projectsubsidie De projectsubsidie is bedoeld voor de kosten die gemaakt worden voor een project dat artistiek of programmatisch vernieuwend is, bijvoorbeeld doordat het project een multidisciplinair, multicultureel of educatief element bevat. Ook wordt er gekeken naar het aandeel dat amateurs binnen het project vervullen. 4 keer per jaar is er een vergadering waarin de aanvragen worden beoordeeld door een onafhankelijke beoordelingscommissie. De commissie brengt advies uit aan de directie, die op basis van deze adviezen het definitieve besluit neemt.
40
5.3
Subsidies 2013 – aantallen
In 2013 is er in totaal 140 keer een basissubsidie verstrekt, 117 keer een uitvoeringssubsidie en 34 keer een projectsubsidie; deze aantallen zijn vergelijkbaar met 2012 (respectievelijk 139x, 115x en 36x). Als we kijken naar de procentuele verdeling over de verschillende kunstdisciplines dan is er bij de basis- en uitvoeringssubsidie ook niet veel gewijzigd t.o.v. 2012. Bij de projectsubsidie is er wel een duidelijke verschuiving waarneembaar; in 2013 werd als volgt gehonoreerd: theater 8,8% (was 27,8%), muziek 23,5% (was 33,3%), dans 20,6% (was 11,1%) en mengvorm 47,1% (was 27,8%). 2013
totaal
theater
muziek
dans
mengvorm
abs.
%
abs.
%
abs.
%
abs.
%
basis
140
23
16,4%
111
79,3%
6
4,3%
0,0%
uitvoering
117
37
31,6%
77
65,8%
3
2,6%
0,0%
zorguitvoeringen
84
6
7,1%
78
92,9%
0
0,0%
0,0%
3
8,8%
8
23,5%
7
20,6%
16
47,1%
C-concerten
100
project
34
100
nieuwe initiatieven
1
totaal
476
69
14,5%
374
78,6%
17
3,6%
16
3,4%
nieuw gesubsidieerde groepen
26
5
19,2%
10
38,5%
4
15,4%
7
26,9%
1
verdeling in aantallen verstrekte subsidies per discipline mengvorm 3% dans 4%
theater 14%
muziek 79%
verdeling in aantallen verstrekte subsidies per subsidievorm project 7% basis 30%
uitvoering 63%
41
5.4
Projectsubsidie
In 2013 zijn er vier beoordelingscommissievergaderingen geweest: twee in de Culturalis-periode (januari en april) en twee in de CultuurSchakel-periode (juli en oktober). In totaal zijn er in deze vier perioden zestig aanvragen geweest. Van deze 60 zijn er uiteindelijk 33 gehonoreerd. De redenen dat overige aanvragen niet toegekend zijn, waren: niet doorgaan van het project (5x), project doorgeschoven naar 2014 (2x), 1 project is doorgeschoven naar de uitvoeringssubsidie en 20x was er een negatief advies of werd een project niet in behandeling genomen. De redenen om een project niet in behandeling te nemen: het projectplan was te laat ingediend of de stichting/vereniging was niet statutair gevestigd in Den Haag. De redenen om een negatief advies uit te brengen, lopen zeer uiteen; enkele citaten uit die adviezen: “het projectplan is dermate summier”, “niet bijdraagt aan de ontwikkeling van de amateurpodiumkunsten”, “nauwelijks nog sprake is van eenmalige bijzondere projecten”, “het een beeldende kunstproject betreft en in die hoedanigheid niet valt onder de richtlijnen voor projectsubsidie”, “Het project is puur gericht op cultuuronderwijs”, “er nemen aan het maken en presenteren van de voorstelling geen amateurspelers deel”, “Er is geen sprake van een vernieuwend of innovatief evenement. De commissie is van mening dat het niet veel toevoegt aan de voorstellingen die alle amateurverenigingen al spelen”, “voldoet niet aan de richtlijnen van de projectsubsidie; het is niet artistiek vernieuwend”, “De commissie acht dit niet realistisch en te ambitieus. Het plan is niet evenwichtig en de begroting is niet helder”.
5.5
Beoordelingscommissie Projectsubsidie
In juli 2013 bestond de beoordelingscommissie uit zes personen (Suzanne Verboeket, Nathalie van der Hak, Harrie van de Louw, André Mosis, Laudie Vrancken en Huub de Vriend). André Mosis is in juli 2013 aangesteld als adviseur cultuurparticipatie bij CultuurSchakel en moest derhalve de commissie verlaten. De overige leden hadden al diverse zittingstermijnen achter de rug, dus was er de uitdrukkelijke wens tot vernieuwing. In november is een vacaturetekst opgesteld en geplaatst op de websites van CultuurSchakel en het LKCA, en deze is verspreid binnen het netwerk en onder de medewerkers van CultuurSchakel. Dit heeft geresulteerd in dertien sollicitanten. In december zijn daar elf van op gesprek geweest (met directeur-bestuurder CultuurSchakel en secretaris Subsidieloket). Het uitgangspunt van de gesprekken was om te komen tot de juiste mix van expertise, ervaring en kennis van de diverse kunstvormen, projecten en subsidies. Uiteindelijk zijn er vijf personen geselecteerd voor de nieuw te vormen commissie: Aart de Groot, Jolanda Keurentjes, Jeroen Kunstman, Sonja Rinkel en Marthe de Vet (in juli 2014 is de gehele commissie vernieuwd). Gezien de kwaliteit van alle kandidaten is aan de overige zes personen gevraagd of zij bereid zouden zijn om in een nieuw te vormen klankbordgroep voor CultuurSchakel zitting te willen nemen; allen hebben daarin toegestemd. De klankbordgroep wordt gevormd in 2014.
5.6
Bezwaarcommissie
Elke aanvrager heeft het recht om in beroep te gaan tegen de genomen beslissing. In eerste instantie wordt er gekeken of het probleem opgelost kan worden in overleg met medewerkers van CultuurSchakel en degene die het bezwaar heeft ingediend. Als dit niet tot een oplossing leidt, gaat het bezwaar naar de onafhankelijke Bezwaarcommissie, bestaande uit Abe van der Werff, Annet Schipper en Eveline Asselbergs. In 2013 is dit twee keer voorgekomen. In een geval is het bezwaar toegekend: twee entiteiten die onder één stichting vallen, kunnen twee keer subsidie aanvragen, en een keer is het afgewezen: bij een project was er gerede twijfel of het evenement daadwerkelijk plaats had gevonden, er is uiteindelijk geen sluitend bewijsmateriaal overlegd.
42
6.
Plaats in de stad
CultuurSchakel richt zich op ‘gebruikers van kennis’ zoals scholen, culturele instellingen, aanbieders van cultuuronderwijs en beoefenaars van amateurkunst, kunstvakopleidingen, lerarenopleidingen en overheden. Deze ‘gebruikers van informatie’ zijn ook leverancier. Scholen en culturele instellingen hebben ieder hun eigen specifieke kennis die niet vanzelfsprekend op elkaar aansluit. De rol van CultuurSchakel is om een vertaalslag te maken en partijen bij elkaar te brengen om zo tot kwalitatieve cultuuronderwijs en cultuurparticipatie te komen. CultuurSchakel heeft lokaal overzicht over alle relevante kennisaspecten voor cultuuronderwijs en amateurkunst. Er is meer nodig dan passief kennis aan te bieden aan de verschillende partners, CultuurSchakel zal zich hierin proactief opstellen.
43
7.
Marketing & Communicatie
7.1
Inleiding
CultuurSchakel is een nieuw opgerichte organisatie die op 1 juli 2013 van start is gegaan als dé partner voor cultuuronderwijs en amateurkunst in Den Haag. Voor de doelgroep een onbekende speler in het veld. De gezichten achter CultuurSchakel zijn daarentegen bij velen bekend, aangezien het merendeels gaat om medewerkers die zijn doorgestroomd vanuit het Koorenhuis en Culturalis. De afdeling Marketing & Communicatie bestaat uit Katja Groenendijk, Sanneke Knippenberg en Gerda Wessels, die tezamen 2,0 fte vervullen.
7.2
Focus Marketing & Communicatie
In het eerste half jaar van het bestaan van CultuurSchakel lag de focus van Marketing en Communicatie op het ontwikkelen van een herkenbare identiteit, waarmee CultuurSchakel zich kon presenteren aan de doelgroep en stakeholders. Om zich te profileren als nieuwe speler in het veld, heeft CultuurSchakel diverse acties ondernomen. Zo heeft zij zich een identiteit aangemeten, die net zo kleurrijk en divers is als de doelgroep waarmee zij de verbindingen legt. CultuurSchakel onderscheidt op hoofdlijnen de volgende doelgroepen voor: Onderwijs Scholen: besturen, directies, docenten, cultuurverantwoordelijken Culturele instellingen/aanbieders Amateurkunst Alle in (amateur)kunst geïnteresseerde Hagenaars Amateurkunstenaars: verenigingen, groepen en individuen Culturele instellingen/aanbieders Cultuurankers Den Haag Intern Medewerkers Raad van Toezicht Organisatie (Toe)leveranciers Wijken en buurtinstellingen in Den Haag CultuurSchakel onderscheidt verschillende stakeholders: (Gemeente)politiek Subsidieverstrekkers en fondsen
7.2.1 Corporate Identiteit De huisstijl van CultuurSchakel is ontworpen door Studio Vruchtvlees. Zij hebben een cultuurcode ontwikkeld die de diversiteit en dynamiek van en de verbindingen tussen de doelgroep en de organisatie verbeeldt. Dankzij het logo en de huisstijl heeft CultuurSchakel een gezicht gekregen en is zij herkenbaar geworden voor de doelgroep. Hiervoor zijn de volgende corporate middelen ontwikkeld: briefpapier, enveloppen, with compliments cards en visitekaartjes. Ter introductie en promotie van de organisatie zijn diverse middelen ontwikkeld, zoals: Promotiekaart Deze kaarten bevatten in het kort informatie over wat CultuurSchakel doet en ze zijn beschikbaar in twee varianten (gericht op cultuuronderwijs en op amateurkunst). De kaarten zijn verspreid tijdens evenementen en bijeenkomsten, maar ook naar wijkbibliotheken, cultuurankers en andere locaties in de stad. Ansichtkaart Deze kaart dient als gadget ter promotie van CultuurSchakel en is verspreid tijdens evenementen, bijeenkomsten, maar ook naar wijkbibliotheken, cultuurankers en andere locaties in de stad. Banners De banners, waarmee CultuurSchakel haar aanwezigheid kenbaar maakt en bezoekers naar zich toe trekt, zijn ingezet bij evenementen en bijeenkomsten.
44
Programmafolder Deze informatieve folder is verspreid tijdens het Haags UIT Festival en 48 uur Live in het Koorenhuis en bevatte het amateurprogramma dat mede dankzij CultuurSchakel tot stand kwam. Nieuwjaarskaart Extra impuls cultuuronderwijs Verzonden naar alle po-scholen in Den Haag, met de uitnodiging zich aan te melden voor een extra financiële impuls voor cultuuronderwijs, ter beschikking gesteld door de gemeente Den Haag. Nieuwjaarskaart Met deze nieuwjaarswens markeert CultuurSchakel nogmaals haar aanwezigheid in het veld en inspireert tot out of the box-denken op cultureel gebied. De kaart is verzonden naar stakeholders en alle in- en externe relaties (excl. po-scholen, zie hierboven). Bodywarmer Tijdens evenementen dragen medewerkers een bodywarmer in de huisstijl van CultuurSchakel, waarmee zij herkenbaar zijn voor de doelgroep.
7.2.2 Aanwezigheid in het veld Ondertekening convenant Cultuuronderwijs Per schoolbestuur zijn in een convenant afspraken vastgelegd over de mate waarin scholen aandacht besteden aan cultuuronderwijs, en de kwaliteit ervan. Op 16 juli 2013 zijn de convenanten, voor de schooljaren 2013-2018, in aanwezigheid van Ingrid van Engelshoven (wethouder Onderwijs en Dienstverlening) en Marjolein de Jong (wethouder Cultuur, Binnenstad en Internationaal), ondertekend bij CultuurSchakel in het Koorenhuis. De bijeenkomst werd opgeluisterd door een aantal mooie praktijkvoorbeelden van wat cultuuronderwijs tot stand kan brengen. 48 uur Live in het Koorenhuis In het verlengde van het culturele weekend ‘De 48 uur van Den Haag’ organiseerden de in het Koorenhuis gevestigde organisaties op 7 en 8 september 2013 gezamenlijk een open huis met een bruisend cultureel programma. Op uitnodiging van CultuurSchakel hebben verschillende amateurdans-, theater- en muziekgroepen in het Koorenhuis opgetreden. Daarnaast was er beide dagen een continu door CultuurSchakel-medewerkers bemande infotafel waar de nieuwe huisstijl uitbundig werd gepresenteerd (banners, promotiekaarten, ansichtkaarten, informatie over het Subsidieloket en medewerkers in bodywarmers). Zo’n 750 Hagenaars hebben het evenement bezocht. Haags UIT Festival (HUF) Bij het Haags UIT Festival was CultuurSchakel op zondag 8 september 2013 volop aanwezig met een amateurprogramma en een informatiekraam op het Spuiplein. De kraam werd gemarkeerd door de hagelnieuwe banners en er waren promotiekaarten en flyers in de nieuwe huisstijl beschikbaar. Amateurs (groepen en individuen) kregen de gelegenheid hun promotiemateriaal via de informatiekraam onder de aandacht te brengen. Daarnaast was er in samenwerking met Den Haag Danst en Atrium Den Haag een middagvullend dansprogramma in het Atrium. Via CultuurSchakel hebben diverse amateurmuziek- en dansgroepen een podium gekregen tijdens het Haags UIT Festival, dat ca. 95.000 bezoekers trok. Rondetafelconferentie amateurkunst Op 11 december 2013 organiseerde CultuurSchakel voor het Haagse amateurveld een conferentie waarin per kunstdiscipline de stimulansen en belemmeringen voor de amateurkunst voor het voetlicht kwamen. Daarnaast waren het gebruik en de toekomst van het Subsidieloket onderwerp van gesprek in een zestal parallelle ronde-tafelsessies. Op onze website is de link naar het videoverslag van deze bijeenkomst te vinden, die sinds plaatsing 95 keer bekeken is. De conferentie werd bezocht door 90 deelnemers. Bestuurlijk kader Cultuur en Onderwijs Rijk, provincies, gemeenten en schoolbesturen committeren zich officieel aan goed cultuuronderwijs voor alle kinderen. De minister en staatssecretaris van OCW, de PO-Raad, wethouders en gedeputeerden voor cultuur én onderwijs waren op 16 december 2013 te gast bij CultuurSchakel en het Koorenhuis, alwaar het Bestuurlijk kader Cultuur en Onderwijs werd ondertekend. Hiermee werden voor de komende tien jaar concrete afspraken over cultuuronderwijs gemaakt.
45
Netwerken en werkbezoeken De cultuurcoaches en adviseurs cultuurparticipatie legden contacten met en bezochten de Haagse scholen, instellingen, (voorstellingen van) groepen en verenigingen. Ook waren de cultuurcoaches vertegenwoordigd bij de ondertekening van convenanten door gemeente en scholen in het Koorenhuis, een kennismakingsbijeenkomst voor coaches en scholen in Panorama Mesdag, alsmede diverse netwerkbijeenkomsten en conferenties in het land. In december 2013 werd de Haagse Binnenstadsborrel georganiseerd in het Koorenhuis, waar de directies van CultuurSchakel, Koorenhuis en Prins27 optraden als gastheer. Een medewerker Marketing & Communicatie maakt deel uit van de projectgroep ´Bewonersoverleg Koorenhuis´; in maandelijkse overleggen wordt besproken welke gezamenlijke acties kunnen worden ondernomen om de in het Koorenhuis gevestigde organisaties zo prominent mogelijk voor het voetlicht te brengen. Dit heeft geresulteerd in 48 uur Live in het Koorenhuis in september, en in december 2013 is een gezamenlijke kerstweek georganiseerd voor bewoners en publiek. Tijdens al deze netwerkbijeenkomsten en werkbezoeken kwam CultuurSchakel intensief in contact met de doelgroepen en stakeholders. WAK De Week van de Amateurkunst (WAK) is een jaarlijks terugkerend evenement waarin de amateurkunst(enaars) centraal staat. Eind 2013 heeft CultuurSchakel de taak op zich genomen om de WAK in 2014 te coördineren voor de stad Den Haag. De WAK-week zal plaatsvinden van 17 t/m 25 mei 2014 en het thema is: Kunst Werkt!
7.2.3 Online aanwezigheid Website Tijdens de opstartfase van de organisatie vormde de voormalige website van Culturalis de basis, maar deze kreeg wel de look en feel van CultuurSchakel. Op de site verschijnt regelmatig informatie over amateurvoorstellingen, -activiteiten, cursussen en workshops. Daarnaast bevat het algemene en actuele informatie over cultuuronderwijs en amateurkunst. Deze informatie wordt gedeeld via social media als Facebook en Twitter en via digitale mailings. Zo stimuleert CultuurSchakel online verkeer via diverse kanalen en bedient hiermee een brede doelgroep. In de tussentijd werkt CultuurSchakel i.s.m. Just (technische realisatie) en Vruchtvlees (vormgeving), aan een nieuwe website. De verwachting is dat de eerste oplevering van de website eind maart 2014 live is en een uitgebreid aanbod aan cultuuronderwijs en amateurkunst bevat. De huidige website is het afgelopen half jaar zo’n 1.780 keer bezocht door 810 unieke bezoekers. Facebook In het half jaar sinds de oprichting van de organisatie zijn 200 personen CultuurSchakel gaan volgen via Facebook en hierin is een duidelijk stijgende lijn te zien. Op Facebook publiceert CultuurSchakel berichten over activiteiten en nieuwsberichten over cultuuronderwijs en amateurkunst. Hierbij wordt veelal een link naar de website gelegd, om ook het verkeer naar de website te stimuleren. ‘Cultuureducatie op zijn Haags’ heeft een eigen Facebookpagina die zich richt op haar specifieke doelgroep en sinds november 203 volgers heeft. Twitter CultuurSchakel heeft het Twitter-account van Culturalis overgenomen en wist daarmee een groot aantal volgers aan zich te binden. Op deze pagina tweet CultuurSchakel over activiteiten en nieuws over cultuuronderwijs en amateurkunst. Intussen heeft CultuurSchakel 1.069 volgers. LinkedIn ‘Cultuureducatie op zijn Haags’ heeft hier een groepspagina, met 34 leden. Steeds meer geïnteresseerden vinden elkaar in levendige discussies via dit platform. Digitale mailings Sinds 1 juli 2013 zijn 9 digitale nieuwsbrieven verstuurd over verschillende onderwerpen. Het aantal verzonden mails was ca. 9.270. Hiervan werd gemiddeld 29% van de mail daadwerkelijk geopend en bij ongeveer 12% doorgeklikt naar o.a. de website. Het gemiddelde openingspercentage van de non-profit industrie in de kunsten ligt op 23,4%, het doorklikpercentage op 9,2%.
46
7.2.4 Aanwezigheid in pers en media Sinds de oprichting in juli 2013 heeft CultuurSchakel een drietal persberichten uitgegeven. Informatie over CultuurSchakel-activiteiten is geplaatst in o.a. Algemeen Dagblad/HC, Posthoorn en de Haagse Stadskrant. Daarnaast is op verschillende websites aandacht besteed aan CultuurSchakel, en werd CultuurSchakel vermeld in festivalprogramma’s en op promotiemateriaal van groepen/verenigingen die ondersteuning ontvingen van het Subsidieloket. Medio juli 2013 heeft directeur-bestuurder CultuurSchakel een radio-interview gegeven op Den Haag FM. Ter lancering van de nieuwe huisstijl en om bezoekers te genereren voor het HUF en de 48 uur live in het Koorenhuis is op 6 september 2013 een advertentie ter grootte van een halve pagina geplaatst in Den Haag Centraal.
7.2.5 Onderzoek Enquête inventarisatie amateurcircuit In december 2013 is een grote –online– enquête verstuurd naar ca. 400 cultuurverenigingen, stichtingen en -aanbieders in de stad. De geselecteerde adressen kwamen voornamelijk uit het Culturalis-bestand. Het doel van de enquête was om een goed beeld te krijgen van het amateurcircuit in Den Haag. Welke problemen ervaren ze, wat is het ambitieniveau, hoeveel leden/cursisten hebben ze, wat weten ze van CultuurSchakel? De resultaten zullen in de loop van 2014 gerapporteerd worden. Stadspanel In samenwerking met de gemeente Den Haag is een enquête voorbereid die in 2014 wordt voorgelegd aan het Stadspanel. Het Haagse Stadspanel bestaat uit ruim 4000 Hagenaars die over allerlei onderwerpen in hun wijk en stad hun opinie geven. Zij vormen een representatieve afspiegeling van de bevolking. De uitvoering en rapportage is in handen van de gemeente Den Haag.
7.3
Focus Marketing & Communicatie in 2014
Corporate communicatie Het uitgangspunt voor het communicatiebeleid van 2014 wordt gevormd door de beleids- en projectdoelstellingen, de missie en visie, en de positionering van CultuurSchakel. Via een middelenmatrix worden de diverse doelgroepen en doelstellingen op elkaar afgestemd, waardoor CultuurSchakel niet alleen doelgroepgericht communiceert, maar ook de gewenste doelstellingen en resultaten kan bereiken. Hiervoor zijn voor het jaar 2014 een aantal communicatieprojecten en doelstellingen geformuleerd. Voortbouwend op een stakeholdersoverzicht is het communicatiebeleid vastgelegd in een corporate communicatieplan, met heldere strategieën, acties en middelen. Hierin is vastgelegd met welke doelstellingen, op welke wijze en met welke middelen CultuurSchakel communiceert met haar doelgroepen en stakeholders. Begin 2014 ligt de focus van Marketing en Communicatie op de ontwikkeling van de nieuwe dynamische website van CultuurSchakel, die eind maart gereed zal zijn. CultuurSchakel heeft een 24/7-mentaliteit, waardoor onderwijsinstellingen, vragers en aanbieders uit het kunst- en cultuurveld en de overige doelgroepen op een laagdrempelige wijze, altijd bij CultuurSchakel terecht kunnen. Deze site wordt de kennisbank, de ontmoetingsplek voor de doelgroepen en het digitale gezicht en kloppende hart van CultuurSchakel. Dankzij weldoordachte technologie is de website geschikt voor moderne handheld devices, zoals een smartphone en tablet, en overal benaderbaar. Op de nieuwe website van CultuurSchakel komt alles samen; op gebied van cultuuronderwijs en amateurkunst in Den Haag vindt de webbezoeker hier de informatie die hij/zij nodig heeft. Het is de culturele portal van Den Haag. Later in het jaar zal Marketing & Communicatie zich met name concentreren op het stimuleren van aanbieders om gebruik te maken van de mogelijkheden die de site biedt en het verkeer op de website en via social media te stimuleren. Daarnaast blijven de adviseurs en coaches volop actief aanwezig in het veld.
47
8.
Bestuursverslag
8.1
Werkgeverschap
Voorafgaand aan de start van de nieuwe organisatie is in de periode mei-juni 2013, in overeenstemming met de vastgelegde plaatsingsprocedure in het Sociaal Plan d.d. 24 april 2013 (het plan loopt tot 31 december 2014), inhoud gegeven aan plaatsing van en sollicitatiegesprekken met medewerkers van Stichting Koorenhuis en Stichting Culturalis. Plaatsing en gesprekken hebben plaatsgevonden onder regie van het Transitieteam, belast met de uitvoering van het Sociaal Plan en flankerend beleid en de afdeling P&O van Stichting Koorenhuis. Met ingang van 1 juli 2013 was CultuurSchakel opdrachtgever van 22 ex-medewerkers Stichting Koorenhuis en werkgever van 4 ex-medewerkers Stichting Culturalis. Na toepassing van de regels rond afspiegeling en herplaatsing, bestaat het personeelsbestand van CultuurSchakel momenteel nog uit circa 85% voormalige Koorenhuis-medewerkers. Interim-management Per 1 juni is Everard Warffemius ad interim als directeur-bestuurder aangesteld, daartoe aangezocht door de kwartiermaakster Anja Overhoff en de voorzitter van de Raad van Toezicht Harry van Zon. Pensioenaanspraken Om de pensioenaanspraken recht te doen van het overgrote deel van de medewerkers was vrijwillige aansluiting bij het ABP aangewezen. Dit heeft een lange doorlooptijd gehad, voordat een vrijstellingsverklaring was verkregen van het Pensioenfonds Zorg en Welzijn. Het is deze omstandigheid die maakte dat het Koorenhuis voor het merendeel van het personeel ook dit werkjaar heeft voorzien in het formele werkgeverschap. Boekhoudkundig is dit achteraf rechtgetrokken nadat het ABP vrijwillige aansluiting van CultuurSchakel heeft mogelijk gemaakt. Overleg Arbeidsvoorwaarden Kunsteducatie Een van de condities in het sociaal plan van Stichting Koorenhuis was dat de nieuw op te richten stichtingen de arbeidsvoorwaarden van Koorenhuis zouden continueren, namelijk de arbeidsvoorwaardenregeling van de Gemeente Den Haag (direct afgeleid uit de CAR-UWO). Dit betekent, hoewel CultuurSchakel qua omvang, product en financiële mogelijkheden beter onder een andere CAO - zoals de CAO-kunsteducatie - zou kunnen vallen, zij gehouden is aan het volgen van de ARG. Omdat hier tijdens de looptijd van het sociaal plan niet van afgeweken kan worden, heeft Stichting CultuurSchakel het OAK dan ook om ontheffing van toepassing van de CAO-Kunsteducatie gevraagd. In 2014 zal de CultuurSchakel zich voorbereiden op een overgang naar alle waarschijnlijkheid de CAO-Kunsteducatie.
8.2
Taak- en functiebeschrijving
Bij de start van CultuurSchakel zijn alle functies beknopt getypeerd. De functiebeschrijving van cultuurcoaches en –adviseurs zijn nader beschreven.
8.3
Functieontwikkeling
Middels een ontwikkelassessment zijn de cultuurcoaches en -adviseurs in de gelegenheid gesteld om een actuele set aan mogelijkheden in beeld te brengen en te plaatsen in een ontwikkelingsperspectief. Met dat inzicht is een aanzet gegeven voor het formuleren van persoonlijke ontwikkelplannen (POP). De overige medewerkers van CultuurSchakel krijgen eveneens toegang tot een ontwikkelassessment en op basis daarvan het formuleren van persoonlijke ontwikkelplannen begin 2014.
8.4
Werktijden
De omvang van de werktijden is vastgelegd in de arbeidsovereenkomsten. Daar waar het gaat om verlof en sparen voor verlof zijn weliswaar veranderingen in het vooruitzicht gesteld, maar zijn de secundaire arbeidsvoorwaarden van het Koorenhuis nog leidend geweest.
8.5
Werknemers
Het personeelsbestand bestaat uit coaches en adviseurs, daarnaast zijn er medewerkers Marketing en Communicatie, Subsidieloket, administratie en Financiële administratie. In totaal gaat het om: 26 vaste medewerkers Totaal aantal fte is 20,62
48
8.6
8 mannen en 18 vrouwen Met een gemiddelde leeftijd van 49,8 2 medewerkers met een andere dan West-Europese achtergrond en 3 medewerkers met een Westerse maar niet-Nederlandse achtergrond 6 freelancers
Verzuimbeleid
Omdat de organisatie is opgestart met medewerkers die in het recente verleden een turbulente periode achter de rug hebben door de reorganisatie, is geïnvesteerd in een veilig en voorspelbaar werkklimaat. Uitgangspunt is vitaal en gezond perspectief met zo weinig mogelijk verzuim. Dit heeft geresulteerd in een proactief beleid en nabijheid van het management en korte lijnen met de Arbo-arts. Kortdurend verzuim: Veelal is er sprake van kortdurend verzuim. Regelmatig verzuim leidt snel tot gesprekken om de oorzaak van het verzuim op te sporen en aan te kunnen pakken. Verzuimpercentage: 3,1% | Meldingsfrequentie: 0,78 | Aantal ziektedagen totaal: 102 | Aantal ziekmeldingen: 21 verdeeld over 13 personen
8.7
Medezeggenschap
De werkgever heeft een modelreglement vastgesteld voor een personeelsvertegenwoordiging (PVT) en deze aangeboden aan het personeel op de eerste personeelsbijeenkomst op 24 juni 2013. Daarna is in de personeelsvergadering van 23 september 2013 medezeggenschap opnieuw tot onderwerp gemaakt, waarbij het personeel te kennen heeft gegeven op dat moment een voorkeur te hebben voor een personeelsvergadering i.p.v. een PVT. Belangrijke overweging op dat moment was dat alle aandacht uitging naar het opstarten van de nieuwe organisatie en het personeelsbelang in belangrijke mate was gewaarborgd in het sociaalplan en flankerend beleid.
8.8
Werkoverleg
De afdelingen Expertisecentrum cultuureducatie en Servicecentrum cultuurparticipatie hebben tweemaal per maand overleg. Marketing & Communicatie overlegt eveneens tweemaal per maand; daarnaast zijn er één keer per maand werkoverleggen van administratie en het Subsidieloket.
8.9
Managementteam
Het managementteam bestaande uit de directeur-bestuurder en plaatsvervangend directeur, vergadert sinds augustus 2013 wekelijks en één keer per maand samen met de programmamanager Cultuureducatie op zijn Haags. De volgende thema’s zijn in het MT-overleg besproken; Personeelszaken zoals; secundaire arbeidsvoorwaarden, opleidingsbeleid, Arbo, Poortwachter, Pensioenfonds, functieomschrijvingen, functioneringsgesprekken, inhuur externen en P&O in de vorm van shared services. Financieel beleid en beheer: begroting 2013 en 2014, subsidieaanvraag Onderwijs, subsidieaanvraag Fonds 1818, Extra impuls ‘Voer voor de verbeelding’, AO/IC vastgesteld Evenementen: UIT-festival en 48 uur in het Koorenhuis op 7 en 8 september, bijeenkomst schoolleiders in het Museon 17 oktober, Conferentie Cultuurparticipatie op 11 december Overige thema’s: schoolvoorstellingen, organisatie ontwikkeling, website, Cultuureducatie op zijn Haags, evaluatie en monitoring, werkplan 2014, jaarverslag 2013, werkdruk, overleg met de cultuurankers.
8.10
Transitieteam
Het Transitieteam voorziet in de coördinatie van de drie transitieplannen te weten die van Stichting Koorenhuis, Stichting Prins27 en Stichting CultuurSchakel. De laatste twee rechtspersonen zijn tot stand gebracht als gevolg van de aangekondigde bezuinigingen en stelselwijziging in het Haagse kunstenplan ´Haagse Nieuwe´ meerjarenbeleidsplan kunst & cultuur 2013-2016 en de nadere uitwerking in het Deltaplan Cultuuronderwijs 2013. Het transitieteam bestaat uit Anja Overhoff (kwartiermaakster tot juni), Jan Pieter van de Klashorst (extern adviseur) en de drie directeuren t.w. Maurits Haenen (Koorenhuis tot juli, Prins27 vanaf juli tot oktober), Gert Jan Bots (Koorenhuis vanaf juni), Everard Warffemius (CultuurSchakel vanaf juni) en Erik Jan Elfferich (Prins27 vanaf november). 49
De volgende thema’s zijn in het Transitieoverleg besproken: Verkenning van de samenwerking, aansturen van gedeelde thema’s zoals personeel en Sociaal Plan, transitiekosten en huisvesting, ICT, BHV, huurcontracten en accountant, klussenlijst Verkenning en afstemming gecoördineerde inkoop en Shared Services. Personeelszaken zoals: ontslagaanvragen UWV, vrijstelling PFZW en aansluiting bij ABP, onderzoek cao, inzet re-integratiemedewerkers en medezeggenschap. Toedeling inventaris en opzet instrumentenfonds. Afstemming Koorenhuis en CultuurSchakel.
8.11
Interne communicatie
Door middel van (on)regelmatig verschijnende nieuwsbrieven en memo’s worden de medewerkers geïnformeerd over nieuwe ontwikkelingen, voorgenomen activiteiten en behaalde resultaten.
8.12
Changemanagement CultuurSchakel
Formuleren en realiseren van deelplannen, missie & visie ontwikkeling, uitzetten corporate communicatie en huisstijlontwikkeling, globaal inrichtingsplan kantoor, ontwerp nieuwe werken en de daarbij passende werkomgeving, vormgeven aan marktverkenning en nulmeting, introductie CultuurSchakel. De changemanagementstijl, interactieve managementstijl met gerichte aandacht voor medewerkers, taken en resultaten, sfeer en samenwerking.
8.12.1 Beleidsplan en externe betrekkingen Operationaliseren van het beleidsplan voor het Expertisecentrum, Servicecentrum, Subsidieloket en Cultuureducatie op zijn Haags. Subsidieaanvraag gemeente Den Haag tweede halfjaar 2013, kennismaking met stakeholders in de markt, de gemeente, het onderwijs, het culturele veld en amateurkunstorganisaties, voorzien in een overzicht van stakeholders. Werkplan ontwikkeling Expertisecentrum, Servicecentrum, Subsidieloket en Cultuureducatie op zijn Haags. Actieplan 2013 en werkplan 2014.
8.12.2 Communicatie Voorzien in een crashprogramma voor communicatie met gebruikmaking van de digitale omgeving van voormalig Culturalis. De te vroeg ingezette huisstijlontwikkeling wordt afgebroken, opnieuw gepitched en ondergebracht bij Vruchtvlees, opleverdatum september 2013. Websiteontwikkeling om 24/7 beschikbaar te zijn voor bemiddeling en informatie wordt opnieuw gepitched en ondergebracht bij JUST, opleverdatum april 2014. Documentbeheer en mappenstructuur Ten behoeve van het beheren van documenten is een logische documentstructuur ontworpen die de processen en de structuur van de organisatie volgt en aansluit op de behoefte van de gebruikers alsook overzicht geeft en naamgeving uniformeert.
8.12.3 Organisatie Voorzien in een herzien organisatieontwerp en een daarvan afgeleid organogram (zie afbeelding op de volgende bladzijde), nadere beschrijving van taken en activiteiten per functie. Beschrijving van het dienstverleningsconcept, werkwijze en processen Expertisecentrum, Servicecentrum, Subsidieloket en Cultuureducatie op zijn Haags.
50
Organogram CultuurSchakel Raad van Toezicht
Directeur-bestuurder
P&O 1
Marketing & Communicatie
Medewerker Kwaliteitsbeleid 2
Controller 3 / Administrateur
Secr. / Adm. ondersteuning
Leerlijnadviseur 4
Hoofd Expertisecentrum
Programmamanager Cultuuronderwijs op zijn Haags
Teamleider 5 Serviceorganisatie & Subsidieloket
Projectleiders van de leerlijn
Adviseurs Cult. Participatie Secretaris Subsidieloket Administratieve ondersteuning Subsidieloket
Cultuurcoaches Coördinatie Schoolvoorstellingen
1.
P&O freelance als shared services ingevuld De medewerker kwaliteitsbeleid is anders ingevuld, namelijk door het aantrekken van de externe deskundigheid van Bureau ART 3. Controller freelance ingevuld 4. Leerlijnadviseur is extern ingevuld door Frits Wielders 5. Beoogde invulling Servicecentrum begin 2014 2.
8.12.4 Personeel Voorzien in een arbeidsovereenkomst medewerkers, keuze Pensioenfonds, overdracht en actualiseren personeelsdossiers, ontwikkeling functieboek, formuleren verzuimbeleid, inregelen ziekmeldingen, ontwikkelen van de uiteindelijke CAO-keuze, P&O-functie inhoud geven en voorbereiden als Shared Services. Toepassen van de sollicitatiecode: bij het aantrekken van personeel en/of vrijwillig medewerkers (bijv. de beoordelingscommissie projectsubsidie) worden de spelregels van de Nederlandse Vereniging voor Personeelsmanagement & organisatieontwikkeling gevolgd.
8.12.5 Administratieve en financiële organisatie Ontwikkelen en vaststellen financieel-administratieve organisatie heeft achteraf gezien meer doorlooptijd gevraagd dan voorzien. Aandacht ging uit naar o.a. overdracht dossiers van Koorenhuis en Culturalis naar CultuurSchakel, aanbesteding accountant, oplossen van de BTW- problematiek met 51
behulp van externe advisering en overleg met de belastingdienst, verwerven van bankfaciliteiten, opleveren van een halfjaarbegroting, begroting opstartkosten, balans 2013, begroting 2014, verrekening bevoorschotting met Koorenhuis en overdracht verplichtingen Subsidieloket aangegaan door Culturalis.
8.12.6 Informatievoorziening Crash ICT-faciliteiten en netwerk en werkstations, e-mailaccounts, ter beschikking gesteld door het Koorenhuis en door Prins27, ICT-oplossingen, met behulp van extern advies voorzien in netwerk, laptops, mobiele telefonie, e-mailaccounts, mediabeheer, cloud-oplossingen en vaste telefoonaansluitingen. CultuurSchakel heeft behoefte aan een compleet nieuw ingerichte informatievoorziening passend bij het nieuwe werken, inclusief de daarbij behorende hardware. Aangezien er in ´eigen huis´ onvoldoende kennis is om die voorzieningen te beheren, wordt gezocht naar een concept waarbij CultuurSchakel opdrachten geeft aan een marktpartij die de benodigde voorzieningen levert en werkend houdt. Dat impliceert dat er kennis moet zijn om als opdrachtgever op te kunnen treden. Het valt nog niet uit te sluiten dat er (eenvoudige) beheerswerkzaamheden zullen worden verricht. De informatie van CultuurSchakel wordt bij voorkeur ingericht op basis van een saas-concept: Software As A Service.
8.12.7 Juridisch Vastleggen van de tijdelijke regeling tewerkstelling van ex-medewerkers Koorenhuis met het Koorenhuis. Voorzien in een directiereglement en een reglement voor de Raad van Toezicht. Contractbeheer ten aanzien van beschikkingen van de gemeente en het Fonds voor Cultuurparticipatie, Prins27, overeenkomsten met derden; freelancers inzetbaar ten behoeve van CultuurSchakel en/of het programma Cultuureducatie op zijn Haags. Inregelen medezeggenschap; voorgenomen oprichting Personeelsvertegenwoordiging welke vooralsnog wordt vormgegeven door de personeelsvergadering. Wettelijke aansprakelijkheidsverzekering RvT, directie en aansluiting brancheorganisatie toezichthouders culturele instellingen.
8.12.8 Huisvesting, technologie en instrumenten Ontwikkelen van een kwalitatief goede werkomgeving met 14 flex-werkplekken en 8 vaste werkplekken. Tevens zijn er ICT- en mobiele telefoniefaciliteiten gerealiseerd voor coaches en adviseurs om op locatie en vanuit de Cultuurankers in de stad te werken. Toereikend aantal m2 kantoorruimte inhuren bij Prins27. Ruimtelijke indeling met behulp van extern advies, vernieuwing vergaderfaciliteit. Overdracht van kantoormeubilair vanuit Koorenhuis geregeld.
8.12.9 Investeringsplan en opstartkosten Met dat de huisvesting de benodigde technologie, communicatie-inspanningen en infrastructuur in kaart zijn gebracht, kon ook worden voorzien in het ramen van de opstartkosten voor CultuurSchakel.
8.13
Cultural Governance
De Governance Code Cultuur is van toepassing op de bedrijfsvoering van CultuurSchakel en is leidraad geweest bij het formuleren van de reglementen voor de directie en de Raad van Toezicht. Deze Code wordt toegepast en waar deze niet wordt gevolgd, wordt uitgelegd waarom daarvan wordt afgeweken. Aan de Raad van Toezicht is op 9 september een reorganisatieplan CultuurSchakel voorgelegd, waarin in afwijking van het eerste organisatie ontwerp zoals meegegeven bij de totstandkoming, het organogram een de daarmee samenhangende formatie is gewijzigd. Zo maakt vanaf dat moment een controller en een teamleider voor het Servicecentrum deel uit van de (voorgenomen) formatie, alsook een parttime directeur-bestuurder. De implementatie van dit reorganisatieplan is leidend geweest voor het werkplan 2014 en de daarmee samenhangende begroting. In afwijking van deze voornemens en het werkplan 2014 heeft de Raad van toezicht de opdracht verstrekt van de werving van een directeur-bestuurder met een fulltime dienstverband. De implicaties van een fulltime directeur-bestuurder op de voorgenomen reorganisatie gegeven de beperkte financiële middelen zal in 2014 tot onderwerp van beraad en besluitvorming worden gemaakt.
52
8.14
ANBI-status
CultuurSchakel heeft de ANBI-status aangevraagd en deze inmiddels ook verkregen. Een ANBI is een Algemeen Nut Beogende Instelling. Een instelling kan alleen een ANBI zijn, als ze zich voor minstens 90% inzet voor het algemeen nut. CultuurSchakel heeft daardoor toegang tot donatieprogramma’s, o.a. die van TechSoup. TechSoup geeft non-profitorganisaties met een ANBI-status toegang tot de donatieprogramma’s van technologieleveranciers. Hierdoor kunnen wij voordelig beschikken over voor ons van belang zijnde software en hardware en zo efficiënt ons werk doen. Daarnaast lijkt het van belang om financiering aan te trekken voor nader te bepalen projecten en programma’s van CultuurSchakel. Voor donateurs van culturele ANBI's geldt bijvoorbeeld een extra giftenaftrek. Nader beleid op dit onderwerp zal met ingang van 2014 inhoud krijgen.
53
9. Raad van Toezicht 9.1
Goedkeuring verslag
De Raad van Toezicht heeft kennisgenomen van het jaarverslag 2013 van Stichting CultuurSchakel. De Stichting is op verzoek van de gemeente Den Haag, de subsidiegever, opgericht op 17-05-2013. Het is haar taak om de realisatie van de gemeentelijke doelstellingen op het gebied van cultuuronderwijs en -participatie te ondersteunen en te bevorderen. Aan de oprichting van de Stichting is een hectische periode van reorganisaties voorafgegaan, waarin de Stichting Koorenhuis ingrijpend is gereorganiseerd als gevolg van een forse bezuiniging en de Stichting Culturalis werd opgeheven. De gemeente Den Haag koos er voor om de taakuitvoering in het veld van cultuuronderwijs en -participatie grondig te vernieuwen en te moderniseren, en de door de gemeente gesubsidieerde werkzaamheden in dit veld te verdelen over 3 nieuwe stichtingen. Naast de Stichting CultuurSchakel zijn daarbij taken toebedeeld aan de nieuw opgerichte stichtingen Prins27 en Het Nieuwe Koorenhuis. Mede op basis van het Sociaal Plan dat was opgesteld voor de medewerkers van de voormalige Stichting Het Koorenhuis, is een aantal medewerkers van deze Stichting en van de voormalige Stichting Culturalis ingestroomd in de nieuwe Stichting CultuurSchakel. Gezien de bij dit proces vereiste zorgvuldigheid heeft dit de nodige tijd genomen. Inmiddels is, tot ons genoegen, ook de toepasselijke pensioenvoorziening ingelost, i.c. neerkomend op vrijwillige aansluiting bij het ABP. Terugblikkend kan worden gesproken van een moeilijke maar ook uitdagende periode, waarin CultuurSchakel zich niet alleen heeft geïntroduceerd in het veld, maar ook reeds tastbare resultaten heeft bereikt. De Raad van Toezicht constateert dat de medewerkers zich enthousiast inzetten om de nieuwe doelstellingen van de subsidiegever in de vernieuwde structuur vorm en inhoud te geven. Het jaarverslag en de jaarrekening zijn uitgebracht door de directeur-bestuurder van Stichting CultuurSchakel en besproken in de vergadering van de Raad op 17 maart 2014. Deloitte Accountant heeft op 24-3-2014 een accountantsverklaring bij de jaarrekening 2013 afgegeven. De Raad van Toezicht keurt de jaarrekening en het jaarverslag over 2013 goed, na kennisneming van de bevindingen van de accountant. De genoemde documenten geven voldoende inzicht in de inspanningen en activiteiten van Stichting CultuurSchakel in het (half) verslagjaar. Deze passen binnen de doelstellingen van de stichting. De Raad spreekt zijn waardering uit aan een ieder voor de door haar/hem geleverde bijdrage aan dit resultaat.
9.2
Verantwoording toezicht
De Raad van Toezicht heeft besloten de Code Cultural Governance te hanteren (recent bijgewerkt in de publicatie Governance Code Cultuur 2014) volgens het principe ‘pas toe of leg uit’. In een periode van opbouw moet het toezicht nog wel eerst vorm en inhoud krijgen. De Raad van Toezicht toetst de strategie, de financiële risicobeheersing en de opgedragen taken aan de statuten en de beleidsstukken van de gemeente (o.a. het Deltaplan Cultuuronderwijs). De planvorming van de Stichting zelf is in een vergevorderd stadium van wording, evenals de structurering van de bedrijfsprocessen. De administratieve organisatie is recent gedefinieerd, de (kwartaal-)rapportages beginnen vorm te krijgen. De focus van de Raad van Toezicht ligt op het toezicht op de bedrijfsvoeringsprocessen en de daarmee samenhangende informatievoorziening. Jaarlijks worden de bevindingen van de accountant vanuit de controle van de administratie en de jaarrekening met de accountant besproken. Dit gesprek vond op 17 maart 2014 plaats.
9.3
Vergaderingen
De Raad van Toezicht heeft in 2013 vier vergaderingen gehouden. De belangrijkste besproken onderwerpen waren: ontwikkeling van het beleidsplan, inrichting van de organisatie en begroting opstellen en goedkeuren van een Reglement op de Raad van Toezicht en een Directiereglement dialoog met het personeel de communicatie naar het veld het afwikkelen van het sociaal plan en rechtspositionele issues het aanstellen van een interim-manager en het voorbereiden van de werving van een nieuwe directeur-bestuurder het werven van een vijfde lid van de Raad ontwikkeling van de bedrijfsvoeringsprocessen en administratieve organisatie 54
benoemen van de accountant aansluiting bij de Nederlandse Vereniging Toezichthouders Cultuur (NVTC)
Leden van de Raad van Toezicht bezochten daarnaast enkele activiteiten van CultuurSchakel. De voorzitter van de Raad van Toezicht heeft regelmatig overleg met de directeur-bestuurder. Secretariaat Het secretariaat van de Raad van Toezicht is onder verantwoording van de interim directeurbestuurder de heer E.M.P. Warffemius uitgevoerd door de management secretaresse. Beloning directeur-bestuurder De beloning van de interim directeur-bestuurder heeft plaatsgevonden op basis van urendeclaratie; de beloning van de aan te trekken nieuwe directeur-bestuurder zal worden vastgesteld bij benoeming. Vooruitlopend op het voornemen tot toepassing van de cao Kunsteducatie, zal deze cao daarbij als leidraad worden gekozen. In de opstartfase in het gebroken boekjaar 2013 hebben geen functioneringsgesprekken plaatsgevonden, noch met de directeur-bestuurder ad interim, noch met de leden van de Raad van Toezicht. Honorering Raad van Toezicht Voor de leden van de Raad van Toezicht is de mogelijkheid opengesteld een vergoeding te ontvangen ter bestrijding van de kosten. Voor een lid bedraagt deze € 1000 per vergaderjaar, voor de voorzitter € 1500 (excl. BTW; sinds 1 januari 2013 zijn deze vergoedingen met BTW belast). Profielschets Raad van Toezicht CultuurSchakel De Raad van Toezicht heeft een profielschets opgesteld. Doelstelling van deze profielschets is het geven van een schets van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de RvT en van de eisen die aan de RvT in totaal en aan de individuele leden worden gesteld.
9.4
Samenstelling Raad van Toezicht
De Raad van Toezicht bestaat uit ten minste drie en ten hoogste zeven personen. De leden van de Raad van Toezicht zijn benoemd aan de hand van een schriftelijke profielschets. De samenstelling van de Raad van Toezicht is per 31 december 2013: Naam: de heer dr. H. van Zon Functie: voorzitter Benoemd: 17 mei 2013 Herbenoembaar: 2015 Geboortedatum: 31 december 1950 Functie dagelijks leven: projectdirecteur Rijksoverheid Relevante nevenfuncties: gemeenteraadslid, directeur Harry van Zon BV, voorzitter Stg JAM (kunstspreiding/kunstprojecten, Amsterdam), vereffenaar Stg Culturalis, penningmeester StgTheatergroep Toetssteen, Amsterdam) Naam: mevrouw A. van Kampen Functie: lid Benoemd: 17 mei 2013 Herbenoembaar: voorjaar 2016 Geboortedatum: 26 november 1947 Functie dagelijks leven: zelfstandig adviseur en mediator Relevante nevenfuncties: Toezichthouder bij 2Samen (kinderopvang), ROC Mondriaan, Stichting Leerplan Ontwikkeling, Dansen Muziekcentrum en Stichting Voorall. Bestuurslid van Het begint met Taal en lid van de Nationale Unesco Commissie Naam: Functie: Benoemd: Herbenoembaar: Geboortedatum:
mevrouw V. Budhu Lall lid 17 mei 2013 najaar 2016 28 juli 1958
55
Functie dagelijks leven:
Advocaat en belastingadviseur, Meijer Advocaten en Belastingadviseurs B.V.
Relevante nevenfuncties: Bestuurslid Kamer van Koophandel Den Haag, bestuurslid VNO-NCW West Kring Den Haag, bestuurslid stichting XTRA te Den Haag, voorzitter VBM Businessclub te Den Haag Naam: de heer A.J. Kroezen Functie: lid Benoemd: 17 mei 2013 Herbenoembaar: voorjaar 2017 Geboortedatum: 15 februari 1963 Functie dagelijks leven: Director Group Control Imtech NV Gouda Relevante nevenfuncties: Voorzitter kascommissie Cartouche Voorburg Naam: mevrouw A. Goedvolk Functie: lid Benoemd: 29 oktober 2013 Herbenoembaar: najaar 2017 Geboortedatum: 25 september 1975 Functie dagelijks leven: Managing Director Festival Classique Relevante nevenfuncties: Algemeen bestuurslid Dutch Harp Festival, Algemeen bestuurslid Vereniging Vrienden van het Residentie Orkest, Secretaris Vocaal Ensemble Octavia, Secretaris Sectoroverleg Haagse Evenementen
9.5
Integriteit en Cultural Governance
De leden van de Raad van Toezicht opereren onafhankelijk van de Stichting Culturalis en de Stichting Koorenhuis. Er is in 2013 geen sprake van tegenstrijdige belangen geweest. In de vergadering van de Raad is aan de orde geweest dat de voorzitter van de Raad van Toezicht tevens voorzitter van de Raad van Toezicht (en vervolgens vereffenaar) is van de Stichting Culturalis. Cultural Governance De Stichting CultuurSchakel hanteert de principes van de Governance Code Cultuur.
56
10. Statutaire gegevens Datum oprichting 17 mei 2013 De naam van de stichting is: Stichting CultuurSchakel. De stichting heeft haar zetel in de gemeente Den Haag. Doel, inkomsten en vermogen De stichting heeft ten doel cultuuronderwijs in het Haagse onderwijs en de actieve amateurkunstbeoefening van alle Hagenaars te bevorderen. De stichting tracht haar doel te bereiken door: inzet van expertise, verlenen van service en het verstrekken van subsidie. Door het vervullen van de volgende activiteiten: Het ondersteunen van scholen bij het formuleren van vraag naar en ontwikkelen van visie op cultuuronderwijsbeleid. Het desgevraagd adviseren en begeleiden van scholen bij implementatie van cultuuronderwijsbeleid. Het bevorderen van divers en kwalitatief goed onderwijs in alle kunstvakken door de hele stad. Het ondersteunen van aanbieders van cultuuronderwijs in de stad om aanbod te ontwikkelen en te presenteren. Het bevorderen van vraaggericht cultuuronderwijsaanbod door aanbieders in de stad. Het faciliteren (organisatie, logistiek) van schoolvoorstellingen (in ieder geval voor een overgangsperiode). Centrale aanvrager subsidie FCP ´Cultuuronderwijs met kwaliteit´. Het inhoudelijk adviseren en bemiddelen in de volle breedte van het kunstenpalet van Haagse burgers die individueel of in groepsverband kunst willen beoefenen (amateurkunstbeoefenaars en amateurgroepen voor kunstbeoefening in de volle breedte). Advisering op inhoudelijk (kwaliteitsbevorderend), organisatorisch/zakelijk en facilitair/ technisch niveau. Het bemiddelen tussen aanbieders van lessen en cursussen enerzijds en amateurkunstbeoefenaars anderzijds. Het leggen van verbindingen met de professionele kunsten en de bemiddeling bij deelname in professionele projecten. Het bieden van informatie over amateurkunst en culturele activiteiten van amateurs in de gehele stad. Het bevorderen van de kwaliteit en diversiteit van de amateurkunsten. Eventuele andere activiteiten ter bevordering van de cultuurparticipatie. Het uitvoeren en de procesbewaking van de Basis- en Uitvoeringssubsidie Haagse Amateurkunst. Het assisteren bij het maken van aanvragen door amateurkunstenaars. Het bieden van administratieve registratie van het uitvoeren van bovengenoemde regeling. De inkomsten en het vermogen van de stichting worden gevormd door: Gemeentelijke subsidie, waaronder ook middelen ten behoeve van uitvoering van de Basis- en Uitvoeringssubsidieregeling Haagse Amateurkunst. Middelen voor administratieve overhead uit de regeling ´Cultuuronderwijs met Kwaliteit´ van het Fonds voor Cultuurparticipatie (deels gemeentelijk, deels landelijk). Andere financieringsbronnen. Het vermogen van de stichting dient ter verwezenlijking van het doel van de stichting.
57
11. Medewerkers Directeur-bestuurder a.i. Hoofd Expertisecentrum
Everard Warffemius Nelleke Douw
(Freelance)
Programmamanager Cultuureducatie op zijn Haags Leerlijn-adviseur
Stephanie Hermes Frits Wielders
Cultuurcoaches Beeldende kunst Cultureel erfgoed Dans Dans Letteren Media Muziek Muziek Theater Theater
Caroline Gresnigt Mechteld van Dijk Herma Roos Pauline Verhallen Irene Bakker Ingeborg Dennesen Coby Wisse Eric Schulp Gerbry Junte Marga van Ravels
Segbroek Escamp
Schoolvoorstellingen
Suzanne Verboeket
(Freelance)
Adviseurs Cultuurparticipatie Beeldende kunst Cultureel erfgoed Dans Letteren, muziek en theater Media Muziek Popmuziek Wereldmuziek
Yves de Block Peter Paalvast Jolanda Boejharat Margreet Schuemie Panja Zwaan Hans van der Maas Arie Spaans André Mosis
Leidschenveen/Ypenburg Centrum Loosduinen Haagse Hout Segbroek Escamp Scheveningen Laak
Subsidieloket Secretaris Subsidieloket Administratief medewerker
Gerda Wessels Els Hogendoorn
PR & communicatie Medewerker Medewerker Medewerker medewerker
Katja Groenendijk Sanneke Knippenberg Gerda Wessels Laurine Tavecchio
Bureau Administrateur Controller Administratief medewerker Administratief medewerker Management secretaresse
Ronald Weverling Ineke Osseman Marjolein de Heer Hélène Esenwein Saskia Kuijpers
Personeelszaken
Ellen Vermond
(Freelance)
Scheveningen (Freelance) Segbroek Centrum Haagse Hout Loosduinen Leidschenveen/Ypenburg Haagse Hout
(Freelance)
(Freelance)
(Sociaal plan/shared services)
58
