Stuknummer: AI

7 U td m :

: -j

Stuknummer: AI15.06020

:

J -

Uakbond

u

Aan het College van B&W en de Gemeenteraad

Barneveld, 28 september 2015

Betreft: verduurzaming varkenssector Geachte leden van het College van B & W en de G e m e e n t e r a a d , D e Nederlandse V a k b o n d V a r k e n s h o u d e r s ( N W ) vindt het belangrijk dat d e Nederlandse g e m e e n t e n o p d e h o o g t e z i j n v a n d e ( d u u r z a m e ) o n t w i k k e l i n g e n in d e v a r k e n s s e c t o r . D e N W z o u h e t z e e r w a a r d e r e n a l s u h i e r v a n k e n n i s n e e m t e n d e z e i n f o r m a t i e m e e n e e m t in u w b e s l u i t e n . D e v a r k e n s h o u d e r i j is o p e i g e n initiatief b e z i g m e t e e n f o r s e d u u r z a a m h e i d s s l a g . V e r r e w e g d e m e e s t e v e e h o u d e r i j b e d r i j v e n z i j n in h e t b e z i t v a n h e t k w a l i t e i t s c e r t i f i c a a t 1KB e n / o f e e n e r k e n n i n g v o o r dierenwelzijn en/of milieu zoals het Beter L e v e n - k e n m e r k van de Dierenbescherming, Milieukeur of K e t e n D u u r z a a m V a r k e n s v l e e s . O m z o ' n certificaat te behalen, voldoen v a r k e n s h o u d e r s a a n bovenwettelijke eisen, bovenop de al zeer strenge E u r o p e s e en N e d e r l a n d s e regelgeving op het gebied v a n dierenwelzijn e n milieu. Dit betekent dat d e z e bedrijven op vrijwillige basis of op eigen initiatief a a n e e n b e p a a l d c o n c e p t m e e d o e n . D e k o s t e n d i e zij m a k e n o m a a n d e e x t r a e i s e n t e v o l d o e n , k u n n e n zij t e r u g v r a g e n in d e prijs v a n h u n v a r k e n . M e t a n d e r e w o o r d e n : d e c o n s u m e n t b e t a a l t e x t r a v o o r dit v l e e s . D e varkenshouderij vindt e e n verdere v e r d u u r z a m i n g noodzakelijk. D e sector heeft d a a r o m s a m e n m e t haar ketenpartners e e n visie g e s c h r e v e n , getiteld: 'Recept voor D u u r z a a m V a r k e n s v l e e s ' ( R D V , z i e b i j l a g e ) . D e v i s i e is i n m i d d e l s a a n g e v u l d m e t e e n i n n o v a t i e - e n u i t v o e r i n g s a g e n d a . H e t R e c e p t v o o r D u u r z a a m V a r k e n s v l e e s b e s t a a t uit v i e r t h e m a ' s : Markt S consument ' E e n e e r l i j k e v e r d e l i n g v a n d e m a r g e in d e k e t e n b e t e k e n t d a t e l k e s c h a k e l d e r u i m t e h e e f t v o o r d u u r z a m e investeringen naast het verwerven van een inkomen.' Gezond Ä transparant ' M e t e e n n i e u w k w a l i t e i t s s y s t e e m w i l d e v a r k e n s s e c t o r d e z o r g v u l d i g e p r o d u c t i e w i j z e in d e t o t a l e varkensvleesketen zichtbaar m a k e n . ' Maatschappij â omgeving ' O n d e r n e m e r s in d e v a r k e n s h o u d e r i j s t a a n m i d d e n i n d e s a m e n l e v i n g e n o n t w i k k e l e n h u n b e d r i j v e n in d i a l o o g m e t d e o m g e v i n g . ' Varken S kringloop 'De varkenssector werkt aan energieneutrale stallen en het d u u r z a a m benutten v a n mest. Daarnaast zullen de v a r k e n s natuurlijk gedrag m o e t e n k u n n e n vertonen.'

Postbus 591 3770 A N

BARNEVELD

lei. (034?) 4 - 8 478 Fax (0342)418 472

D e N W wil zich, s a m e n m e t de g e m e e n t e n , provincie, de maatschappij e n o n z e boeren, r i c h t e n o p e e n v i t a l e v a r k e n s h o u d e r i j d i e t o e k o m s t b e s t e n d i g is. D e s e c t o r m o e t o p h e t

E-mail h f o @ n w . n l www.nvv.n! K v K nr. 4 0 1 2 4 9 8 2

gebied van gezondheid, dierenwelzijn, milieu, maatschappelijke en landschappelijke inpassing verantwoordelijkheid n e m e n . Dit willen wij d o e n m e t het R e c e p t v o o r D u u r z a a m V a r k e n s v l e e s als leidraad. D e al l o p e n d e t r a n s i t i e n a a r e e n nóg d u u r z a m e r e v a r k e n s h o u d e r i j m o e t n i e t v e r s t o o r d w o r d e n d o o r bovenwettelijke maatregelen v a n provinciale e n gemeentelijke overheden bovenop o n z e nationale en E u r o p e s e regelgeving. D o o r extra provinciale e n gemeentelijke eisen op te leggen a a n v a r k e n s h o u d e r s , w o r d e n de k o s t e n die d a a r m e e g e m o e i d zijn eenzijdig a f g e w e n t e l d op de boer. Dit betekent dat de i n v e s t e r i n g e n d i e d e v a r k e n s h o u d e r s m o e t e n d o e n , n i e t k u n n e n w o r d e n d o o r b e r e k e n d in d e k e t e n . D e c o n s u m e n t h o e f t in d a t g e v a l d u s n i e t t e b e t a l e n v o o r d e e x t r a w e t t e l i j k e e i s e n o p h e t g e b i e d v a n dierenwelzijn e n milieu. H i e r m e e wil de N W a a n g e v e n dat a a n v e r d u u r z a m i n g e e n prijskaartje hangt. O n z e s e c t o r is z i c h e r v a n b e w u s t d a t e r s t a p p e n g e z e t m o e t e n w o r d e n . D e z e s t a p p e n m o e t e n e c h t e r w e l in d e j u i s t e v o l g o r d e p l a a t s v i n d e n , z o d a t i e d e r e e n in d e k e t e n b a a t h e e f t bij v e r d u u r z a m i n g : b u r g e r , c o n s u m e n t , o v e r h e i d én d e b o e r . Z o d r a d u u r z a a m h e i d s m a a t r e g e l e n w o r d e n v a s t g e l e g d in w e t g e v i n g , w o r d t d e b o e r dé k a n s o n t n o m e n o m d e k o s t e n uit d e m a r k t v e r g o e d t e k r i j g e n . D i t z o r g t v o o r e e n o n g e l i j k e m a r g e v e r d e l i n g in d e s e c t o r , z o w e l n a t i o n a a l a l s i n t e r n a t i o n a a l . N a a r a a n l e i d i n g v a n b o v e n s t a a n d e u i t e e n z e t t i n g h e b b e n w i j in d e b i j l a g e n e x t r a i n f o r m a t i e g e b u n d e l d die v o o r u als raadslid wellicht v a n belang k a n zijn. W i j pleiten ervoor o m d e sector zelf haar v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d t e l a t e n n e m e n d o o r m e t h e t R e c e p t v o o r D u u r z a a m V a r k e n s v l e e s in t e s p e l e n o p d e m a a t s c h a p p e l i j k e w e n s o m d u u r z a m e r t e p r o d u c e r e n e n d e m a a t s c h a p p e l i j k e w e n s e n n i e t in wet- en regelgeving o m te zetten. H e e f t u b e h o e f t e a a n m e e r i n f o r m a t i e o f e e n g e s p r e k o m v e r d e r t e p r a t e n o v e r dit o n d e r w e r p ? W i j zijn ten alle tijden bereid o m m e t u verder v a n g e d a c h t e n te w i s s e l e n over de varkenshouderij. U kunt c o n t a c t o p n e m e n m e t P a u l W o u t e r s . D e h e e r W o u t e r s is lid v a n h e t D a g e l i j k s B e s t u u r v a n d e Nederlandse vakbond Varkenshouders ( N W ) (06177 545 98/ [email protected]). M e t vriendelijke groet, Nederlandse Vakbond Varkenshouders

Ingrid J a n s e n Voorzitter

Bijlagen: -

Recept voor Duurzaam Varkensvlees V r a a g en antwoord Hepatitis E P u b l i e k s s a m e n v a t t i n g v a n d e e e r s t e r e s u l t a t e n uit h e t V G O o n d e r z o e k (Onderzoek RIVM) O n d e r z o e k L U M C w i j s t uit: k i n d e r e n d i e o p g r o e i e n o p d e b o e r d e r i j h e b b e n m i n d e r last v a n a s t m a

Postbus 591 3770 A N

BARNEVELD

ìe . ( 0 3 4 ? ) 4 1 8 4 7 8 :

F a x ( 0 3 4 2 ) 4 1 8 472 E ma:l h ' o @ n w . n l T

www.nw.nl K v K nr. 4 0 1 2 4 9 8 ?

RECEPTVOOR D U U R Z A A M VARKENSVLEES RKENSVLE

RECEPT V O O R DE T O E K O M S T Dít document is het resultaat van intensieve en uitgebreide discussies- over de toekomst van de varkensvleesketen. De organisaties van varkenshouders - I T O en N W - en de organisatie van de vleessector - C O Y - hebben hiertoe gezamenlijk de verantwoordelijkheid genomenHet resultaat Ís een toekomstvisie die wordt onderschreven en gedragen door deze organisaties. We sluiten hiermee aan bij de conclusies en aanbevelingen van de Commissie-Van Doorn (Verbond van Den Bosch), maar spitsen ons toe op de varkensvleesketen. (Deze visie is ook het kader voor de kennis- en innovatieagenda van de Topsector Agri ã Food en in het bijzonder de Privaat-Publieke Samenwerking (PPS) Samenwerkende Varkcnsvleesketen.) Als ondernemers in dc varkensvleesketel] zijn we producenten van voedsel. Zoals bij het bereiden van voeding een recept richting geeft voor het beste resultaat, zo willen wij met deze visie richting geven aan onze toekomst. In dit recept zijn duurzaamheid, gezondheid en maatschappelijke waardering de basisingrediënten Maarten Rooijakkers

JKřWderland lngrid ļansen

Uakūonü

fť r\ i

Jos Goebbels Organisalic voor dc Vleessector

3

DUURZAME VARKENSVLEESPRODUCTIE

DUURZAME VARKENSVÌ E ESPRODUCTIF

investeringen m de keten. Hogere kosten

W ľ d u u r / . a m ì n g \ an Je v arkensv ļees­

kunnen alleen worden gemaakt, als Jaar

productie (\ eľs \ lees, \ leesw aren en andere

tegenover extra opbrengsten staan. In de

bereidingen ļ heeft consequenties \ oor alle

keten is meeropbrengst mogelijk als een

Het uitqangpunt van deze visie is onze gezamenlijke ambitie.

si hakels įn de prod uctieketell, de v arkens­

schakel extra vv aarde levert of als er schaatste

houderij. toeleverende industrie, de slachle

is op de markt

D i t i s w a t w e m e t d e v a r k e n s v l e e s k e t e n w i l l e n b e r e i k e n vóór 2 0 2 0 :

ri], di v leesveľweľkmg. het transport, de

Het waarborgen van economische duur­

retail en tood service ()ri1 v e r d u u r / a m m g

zaamheid is essentieel V ooi een gtK'd t l l î V tlo

- W E R E L D W I J D TOONAANGEVEND ZÍJN IN D U U R Z A A M H E I D

te bei eiken vernieuwen vv e de sameliw er

Hetende keten Hiel v oor moeten vv e nieuw e

. ALS VOEDSELPRODUCENTEN EEN SUBSTANTIËLE BIJDRAGE LEVEREN AAN DE

king tussen de schakels v an de keten

waardemcidellen ontwikkelen en nieuwe

MARKT IS LEIDEND

ontvv ìkkelĩng v raagt o m een extra impuls

WELVAART IN NEDERLAND, OP EEN MANIER DIE MAATSCHAPPELIJK WORDT GEWAARDEERD ' S A M E N W E R K E N B I N N E N DE KETEN, VOLGENS RENDERENDE VER DIENMODELLEN WAARBINNEN DE MARGE EERLIJK WORDT VERDEELD.

marketingstrategieën uitwerken. Deze We richten ons op toegev oegde v\ aaide voor de consument in Noordw est­Į­ uropa. 1 'e

VERDERGAANDE KETENS AM EN WERKING

markt is leidend. P c behoeften van de

P e sa men w erkende varkensv leesketen kie st

consument en de wensen \ an de retail en

daarom voor v erdergaande keten samen

food serv ice /iļii ons kompas. Product­

werking. Paai mee k u n n e n we de markt­

eigenschappen als smaak, gemak en prijs / ï ļ n

v raag en de productie beter op elkaar

daarbij belangrijk Net zi I \ ooi naam zijn

afstemmen We zijn daardoor betel' in staat

I V \ arkensv leesketeii staat voor grote

heden hebben h u n bedrijt te ontwikkelen

beleving, ge/ondheid en dierenvvelzijn,

afspraken te maken ov er kw aliteit en

uitdagingen. Aan de ene kant is er \\ ereld-

IX' commissie­Van Hoorn (Verbond van

1 *aainaast spelen aspecten een rol die minder

producticv ooi vv aai den, onder andere op

\\ i]d een groeiende \ raag naar v oedsel. 1 V

Oen Bosch) concludeert in haar rapport

goed zijn uit te leggen aan de consument

het primaire bedrijf. In onze visie leidt dat

wereldbevolking groeit en in opkomende

"Al het \ lees d u u r / a a m " dat in de Neder­

Voorbeelden zijn milieu. O t,­uitstoot

tot betere en stabielere prijzen en minder

L\ onomieen neemt de hehoette aan

landse context intensiev e \ eehoudeľij

(carbon footprint), landgebruik en verant­

financiële risico's. Paar staat tegenover dat

hoogvv aardige \ oedingsmiddelen zoals

verbonden / a l moeten worden niet

woord geproduceerde vccvoergrondstoŕfen.

zowel varkenshouders als slachterijen en

zuiv i I. v lees Ľii eieren toe Aan de andere

d u u r / a a m : zorgv uldiġ intensief en lokaal

1 ''it alles v raagt om andere bouderijsvs tenten

\ leesv ervv erkers genoegen nemen met

kant lieeľī de (intensieve) veehouderij in

ingepast. Als Samenw erkende Varkem­

op varkensbedrijven en ketenstruc turen

minder \ ríjheidsgraden en een inperking

Nederland te maken met maatsc happelijke

vleesketen pakken H O , N V \

w aai in integt ale duurzaamheid wordt

v an h u n heslìssingsruimte.

issues: veranderde opvattingen o\er dieren

uitdaging op.

geborgd bssentiec l is ook een logistiek in de keten die is geric ht op gescheiden produc t-

We w erken onze v Lsīe uit in .u tieplannen

( hn die ambitie w aar te m a k e n . Ís een

stromen. I darmee kunnen w e inspelen op

v ooi de v olgende v ier thema 's.

een differentiatie in de vraag vanuit de markt.

* Markt en consument

en C O \ deze

\\ el/ipi en sc haalgrootte v an bc drijv en en toegenomen onrust o\ er \ olksge/ondheidseftecten 1 índerilemerş hebben te

transitie nodig, Oe commissie­ Van I ï o o m

m a k e n met een opeenstapeling van vaak

formuleert het als volgt: "Het realiseren

beperkende beleidsmaatregelen Op lokaal

van de condities waaronder een veehouder

' ECONOMISCH DUURZAAM

(ìezundw: transparant

* Maatschappij iV omgeving

niveau zorgen procedures en gebrek aan

op maatschappelÍĮk geac c epteerde manier

P e genoemde transitie brengt extra prodik

" \ arken ĉ« kringloop

draag\ lak voor stagnatie w aai door \ eel

/ İ į i i dieren houdt, v eivist een omslag of.

tiekosţeil met zich mee \oldoeii aan v ragen

Peze thema's worden op de volgende

varkenshouders nauwelijks mogelijk

sterker "eíormulecľd. een doorbraak "

vanuit de markt en de maatschappij vraagt

pagina's toegelicht.

5

i MARKTCONCEPTEN

EERLIJKE VERDEL ING MARGE

Voor consumenten wordl dc lerduufza­

I V Samenwerkende Yarkensvlceskctcli gaat

miiîįi van \ arkens\ lecsprnductie merkbaar

bij de ontwikkeling\an nieuwe w aardeino.­

door dc introductie van nieuwe mai'kt­

dellen e n marktstrategieën uit van het 'fair­

conceptcn. labels kunnen de toegevoegde

trade' pnrii ipe \ oor alle schakels in de keter

vv aarde van \ leis of \ leeswaren zichtbaar

We si re\ en naar een 'taire' verdeling van de

maken. I V Samenwerkende Varken­A lees­

marge tussen retail toi 'd ser\ ice, v erwerker

keteii streeft naar een jaarlijkse toename

slachter, v aŗkt­nshouder en toeleverende

met ten minste 1? prevent v.ui v lees niet

industrieën dienstverleners. 1 V / e waardc­

een duurzaamheidskeurmerk ot­kenmerk

modellen horgen dat elke schakel een niargi

(invlum­f biologisvh). In 2010 en 20] ] įs de/v

maakt die de ruimte geett v oor duurzame

groei ruimschoots gehaald mede dankzij hel

inv ešterjngen naast het v ei w e n e n van een

succes \ an \ arkens\ lees met een ster \ an het

inkomen hen ketenbreed v oorstcl ('W aai ­

Beter [.even kenmerk.

dev ol nerspectįet \ oor ander v lees 21'2(1') v an

1 *aarnaast ontwikkelt de vleesindustrie

THEMA 1

M A R K T &L C O N S U M E N T

C B I . I N i l . ľ H l ( i »\ e n l.híWageningen

concepten elie V arkens\ lees verrijken niet

UR is opgenomen in de onder/ocks en

plantaardige eiwitten \ oor een gezond en

in nov atieagenda \ an de Sanienw erkende

duurzaam k\\ aîĩteitsproducî.

Yarkenw leesketen { I TS ľigS­lťood ).

STIMULANS UIT DE MARKT Marktconcepten koppelen vragen \ an uit de markt aan verduurzaming. Stimule­

Verduurzaming w o r d t zic htbaar voor de c onsument, met nieuwe

ringsmaatregelen en com enantcn kunnen

'Een eerlijke verdeling van d e

\ arkenshoudus en andei e schakels in de ke­

marktconcepten en labels die de toegevoegde w a a r d e van vlees o f

ten een extra steuntje in de rug geYen \ o o r

m a r g e inde k e t e n betekent dat

in\ esteringen in verduurzaming.

v l e e s w a r e n l a t e n zien. B e d r i j v e n in d e k e t e n ­ v a n b o e r t o t s u p e r m a r k t ­

\ oorbeelden zijn duui /ame stals\ sternen en

elke schakel d eruimte heeft voor

het \ ervv erken \ an duur /anic grond sloften

ontwikkelen n i e u w e verdienmodellen m e t een 'faire' verdeling van

tij \ e e \ oeľ. / o gebruikt de Nederlandse dícľ­

duurzame investeringen naast

\ oederìndustrie vanaf 21115 alleen nog maar

de marge.

duurzame (RTRS­gecertifket­rde) soja en worden na 2(115 alleen nog integraal duur­ zame stallen gebouwd.

het verwerven van een inkomen.'

.

......

' M e t een n i e u w k w a l i t e i t s s y s t e e m w i l l e n w e de zorgvuldige productiewijze inde totale varkensvleesketen zic htbaar m a k e n .

THEMA 2

VERANTWOORD GEBRUIK

KE (E N KWAL 1111I SSYi TE EM

DIERGENEESMIDDELEN

P e varkens\ leesketen w erkt aan een gezonde

I diergeneesmiddelen, w aaronder antibiotica.

productie. Paarin zijn we transparant. (*111

/i[n belangrijk in de / o r g \oor onze dieren.

de kw alitcit \ an ons \ arkens\ lees te borgen,

1 duurzaamheid betekent zorg\ uldige en

ontwikkelen weeën nieuw ketenkwaliteits­

verantwoorde in/et van antibiotica, om

svsteem. Hiermee maken we de zorg\ uldige

resistentie tegen deze geneesmiddelen

productiewijze in de totale varkensv lees­

te \ oorkomen. Sinds 20)2 gebruikt de

keten zichtbaar 1 V basis hierv oor b per

primaire sector geen antibiotica die in

1 januari 2013 gelegd, door het koppelen van

on/e \ isie exclusief bestemd zijn \ oor de

liet (.ìlnbak T.ip kw aliteitsw steem (retail)

humane gezondheids zorg. Verder zullen

aan de bestaande kw aliteitss\ sternen \ an

u e \ olledīg sîi ippen met preventief gebruik.

de productieketen (1KB). We introduceren

In onze visie zetten we antibiotica alleen

hiermee het principe \ a n chain ofcustodv'.

Ín vooi het K'handelen \ a n zieke dieren.

waarin elke afnemende schakel de kwaliteits­

Voor de reductie van antihíoticagebruik is

eisen borgt \ an de eigen en toele\ erende oť

een convenant afgesloten I V doelstelling

dienstverlenende schakel(s).

\ an 2013, ven afname van 50 ' ten opzichte \ a n reťt­rentieļaar 2009, is al in 2012 bereikt. Hierdoor k u n n e n we versneld toewerken

ment. Pit geldt \ o o r retail, A merken en

naar een \eehouderij waarbij antibiotica

out­of­home­consumptie Pe focus \ o o r

alleen curatief wordt toegepast

k\valiīeits\ erhetering komt te liggen op

Voor 2020 stellen we als doel \ oor anti biotīcagehruik een niveau dat algemeen

wą

m&mraāfwm ®m s s q p r a p m

«

m

Het nieuwe ketenkwalitcitssvsteem onn at het hele traject \ an producent tot consu­

borgen van de hele keten. īn plaats van controle per si hakel. 1V­ retail implemen­

wordt beschouwd als verantwoord. Pat wil

teert samen met ketenpartners nieuwe

zeggen: een w erkwijye die ook in de humane

inkoopspeĉ.ificatíes voor duurz.aam varkens

gezondheidszorg wordt gehanteerd. We

\lees in de penode201.V2il20.1V agenda

gaan daarvoor de gezondheidszorg verbete­

biervoor krijgt in 2013 gestalte.

ren nu t pre\ entief diermanagenient. Met

We beheersen zoOHoseíi met hulp van

aanpassingen in huis\ esting. management.

monitoring, i tns streven is oni de risico's

\ oeding en \ eterinaire dienstv erlemng w il­

\ oor de \ olksgezondheid tot een m i n i m u m

len we ons richten op gezonde dieren met

te beperken

een hogere L íczondbeidsstatus

Cl

:

é j Ondernemers m de varkens hūuderij s t a a n m i d d e n i n d e samenleving en ontwikkelen

r

hun bedrijven in dialoog met hun omgeving

COMMUNICATIE

T H E M A

3

M A A T S C H A P P I J hk O M G E V I N G Varkensbedrijven horen o phet platteland. Ondernemers moeten een bijdrage leveren aan de gemeensc hap. Inhet proc es van bedrijfs­

EXPERIMENTEERRUIMTE

1 \- v arkensv ìeesketen is een vorm \ an

I indei nemcľs staan in contact met hun

voedselproductie die is Verankerd in het

omgeving. In het proces v an bednļtsontw ik­

landelijk gebied. ( Ondernemers in de \ arkenş­

keling bieden v arkenshouders ruimte voor

houderij leveren een actieve bijdrage aan de

dialoog, om wensen uit de directe omgeving

buurt, de gemeenschap en het plaatselijke

mee te nemen in hun plannen Pat is de

bedrijfsleven, / e /iļn actief met communi­

veiantw oordelijkheĩd van de ondernemer.

catie met hun lokale omgeving, / o w erken

omgeving. W i j vragen van de (lokale) overheid daarbij t e fac iliteren en ondernemers speelruimte te gunnen.

P e varkensvleeskeĩen maakt zich sterk

ze aan een goede lokale inpassing van en

voor experimenteerruimte, om de gewenste

continuïteit voo] hun bedrijf.

olltvv ikkeling te versnellen. Innovaties vanuit

1 V v arkensv ìeesketen als geheel draagt

het bedrijfsleven kunnen een bijdrage lev eren

actief bi| aan v ergroting v, an de maatschap­

aan duurzamere varkensbedrijven die passen

pelijke waardering en het imago v an de

m hun omgeving

v arkenssector. De sector laat zich zien met

ontwikkeling bieden varkenshouders ruimte voor dialoog met hun

BEDRIJFSONTWIKKELING EN

Varkensbedrijven horen op het platteland.

onder meer zichtstallen. Met (landelijke)

Samenwerkende \ arkensv ìeesketen v mdt dat de lokale overheid een verantwoorde­

acties zoals het ļaarlijkse \\ eekend v an het

lijkheid heeft om bedrijfsontwikkeling te

Varken en Big ('hallenge (Veehouderij tegen

faciliteľen: door op lokaal niveau de dialoog

kanker, Alpe d ' H u / e s ) verbinden we hoer.

tussen ondernemers en h u n omgeving te

burger, maatschappelijke organisaties en

faciliteľen: door ondernemers die investeren

ov erheid

in innov aties de noodzakelijke experimen­ teerruimte te bieden

i

NATUURLIJK GEDRAG VARKEN

v an energie, diergezondheid en het vim ten

i iņs streS Ľii is dal de \ arkens in onye stallen

v an kringli rpen.

soorteigen gedrag kunnen vertonen, voor alle belangrijke zogeheten hinctiegebieden,

4

zoals eten. rusten en mesten We kijken

in v lees. waardoor de ecologische voetafdruk

voortdurend naar mogelijkheden om mate­

kleiner vv ordt. / o leidt 0.1 procent v erbetering

rialen (hiļ\ oorbeeld spel­ en nestmateriaal)

v an de v oen om ersic tot ,ì procent lagere

âān te bieden die het natuurlijke gedrag heter

( ( f uitstoot

mogelijk maken.

De varkenshouderij onderschrijft de

In de duurzame varkenshouderij die wij

V A R K E N ck K R I N G L O O P

klimaatdoelstellingen v oor alle agro­

voorstaan, zijn geen ingrepen aan het dier

sectoren: .VI prot i nt reductie v an broeikas­

nodig. 1 V enige uitzondering zijn de oor

gassen, een aandeel van 20procent her­

nummers vooi identificatie In 2020 zijn de

nieuw bare energie eli jaarlijks 2 procent

routinematige ingrepen uit het verleden,

energiebesparing ten opzichte van 1990

zoals het knippen of slijpen van tandjes van

(( on\enant Schone e n / u i n i y e Vjrosv toren)

pasgeboren biggen en onv erdoofde castratie,

THEMA4

(ie/oude dieren hebben een heter lev en en presteren beier Ze zetten voer efficiënter om

t i n / c ambities gaan een stap v erder.

uitgebannen. We zullen acīīet werken aan het

W i w el ken aan de \ olgende speerpunten'

overbodig maken v an het couperen v an de

de energieneutrale stal en het duurzaam

staarten

benutten van mest

SLUITEN KRINGL OPEN, GEBRUIK

ENERGIENEUTRALE VARKENSHOUDERIJ

VOEDSELRESTEN

< 'lis doel is een energieneutrale v at kenshou­

Het varken is een alleseter en v an oudsher een

derij te realiseren in 2020, door onder andere

v erwerker v an v oedselresteli. In de moderne

" v erlaging van het energiegebruik;

varkenshouderij benutten we nevenstromen

' vergroting van groene energieproductie

uit de lev ensmiddelenindustrie v oor de v oe­

via vergisting. īeiugw innen van warmte

ding van onze dieren. Sinds de jaren tachtig

en of zonile­eiiergie.

is de hoeveelheid nevenproducten in het rantsoen v an varkens gestaag toegenomen tot

DUURZAME ENERGIE EN MINERAL EN

In d e d u u r z a m e v a r k e n s h o u d e r i j d i e w i j v o o i

i, k u n n e n v a r k e n s h u n

bijna ŕhí miljoen ton per jaar. Wij hebben de

De varkensv ìeesketen investeert op bedrijts

ambitie het aandeel nog verder te vergroten.

nis eau en op clusterniv eau in productie v an

natuurlijke g e d r a g v e r t o n e n en zijn g e e n ing

i aan het dier nodig,

Daarnaast doen we onderzoek naar nieuwe

hīo­energíe. bodemverbeteraars en nieuwe

{voor de humane consumptie ongeschikte]

generatie N. 1' en k­mcstsīotťeii uit dierlijke

In d e v o e d i n g v a n o n z e d i e r e n b e n u t t e n w e

i s t r o m e n uit d e

grondstoffen zoals algen en insecten. (lok

mest als alternatief voor kunstmest We zien

pleiten we v oor de herintroductie v ail dier­

kansen in de nrestv erwerking (korte termijn )

levensmiddelenindustrie. De keten onderschr

meel als grondstof v oi 'ľ v arkensv oer

en technieken als mest raffinage waarmee

van de agrosec toren en gaat een stap verder: w e w e

KLIMAAT

w aarde kunnen brengen. Daarmee kunnen

w e mineralen en organische stof in mest tot I V v arkensv ìeesketen z a k

energieneutrale stal en het duurzaam benutten van n

uitstoot v an ( I ».

reduceren door maatregel n op bet gebied

w e mineralen kringlopen sluiten en bodem­ vruchtbaarheid verbeteren. 13

'f

i

. 1

i

1

!

2f

RECEPT V O O R DE T O E K O M S T i V organisaties i nd hebben e k a

de o n t w ikke! aik

i

imbeid ti

/.í. :1e 1

ie k e t e n . 1 H u n

kefls \ li ! tl

1 ' n z e amhitì

: luetic het beste t i ľ Ie t o e k o m s t heeft eonsetiuenti

hake! i

VAN AMBITIE NAAR ACTIE

m i s i e \\ iļ \ i n d e n e e r t

.inihn

hike

rkcns\

*nd

Hieuw

ti art

tem

t oniand t •p \ a r k e n s b e e i r i ] \ e n

d e m o d e leti e n n ľll d e k e t lek

• n / e d o e l e n stt

Idwiįd k o p l o t .rdi-n.\i : :

het realiseren \ an Is s a m e n w e r k e n d

at k e n s \ l e e s k e t e n e e n k e n n i s - e n m n o v a t k ndaon D a

;

ties bii d e a m b i t i e s . H u u^anis.itu bterban

m

n

Mn

ľL-n

a m a n m

ken d lijk het gesprek m e t

ketin

mm

W e kiezen daarbij nsamenw erkm

,

Hepatitis E: Vraag en antwoord 1. Komt Hepatitis E bij biggen voor? Ja, h e t k a n bij b i g g e n v o o r k o m e n , m a a r o o k bij w i l d e z w i j n e n e n reeën. D i t l e i d t bij d e b i g g e n h o o g s t zelden t o t klinische klachten. Een milde hepatitis zou k u n n e n v o o r k o m e n . Onderzoek (Rutjes et al., 2 0 1 4 ) l a a t z i e n d a t a f w e e r s t o f f e n o p v r i j w e l a l l e b e d r i j v e n v o o r k o m e n , z o w e l o r g a n i s c h e als b i o l o g i s c h e als c o n v e n t i o n e l e b e d r i j v e n . Bij i n d i v i d u e l e s l a c h t v a r k e n s is m e e r d a n 7096 s e r o l o g i s c h a f w e e r a a n t o o n b a a r . H e t in N L bij v a r k e n s v o o r k o m e n d e g e n o t y p e b e t r e f t t y p e 3 o f 4 . Bij d e m e n s k o m e n o o k a n d e r g e n o t y p e n v a n HEV v o o r , v o o r a l in landen m e t slecht sanitaire v o o r z i e n i n g e n , zoals b i j v o o r b e e l d India, Nepal. Reizigers naar die g e b i e d e n lopen e e n duidelijk infectierisico. 2. Is het virus nieuw? D a t 7096 v a n d e v a r k e n s a f w e e r s t o f f e n h e e f t , w i l z e g g e n d a t h e t v i r u s i n f e i t e n i e t n i e u w is e n al j a r e n circuleert. 3. Is het virus een zoönose? H E V is e e n zoönose. D a t m a a k t H E V r e l e v a n t ; d i e r g e n e e s k u n d i g h e e f t H E V n a u w e l i j k s i m p a c t . V a r k e n s h o u d e r s e n v a r k e n s zijn e n w o r d e n niet ziek. 4. Kan een big door het uitscheiden van virus een mens ziek maken? In p r i n c i p e z o u h e t k u n n e n m a a r als e e r d e r a a n g e g e v e n , e r v o l g t m e e s t a l g e e n z i e k t e m a a r a l l e e n opbouw van afweer. 5. Dan de vraag over vlees als besmettingsroute. D a t is e e n v r a a g v o o r R I V M a a n g e z i e n zij o v e r v o l k s g e z o n d h e i d g a a n . Ik z o u d a a r o m o o k n a a r h e n verwijzen. W e l hierbij enige achtergrondinfo: 6. Kunnen mensen besmet raken van contact met varkens? In N L k a n e e n m e n s i n t h e o r i e v i a h e t e t e n v a n o n v o l d o e n d e v e r h i t v l e e s o f v a r k e n s l e v e r b e s m e t r a k e n . V a r k e n s v l e e s g o e d v e r h i t t e n d o o d h e t v i r u s . G o e d e keukenhygiëne k a n b e s m e t t i n g h e e l e e n v o u d i g v o o r k o m e n . O m d a t H E V o o k bij w i l d e d i e r e n v o o r k o m t k a n e e n i n f e c t i e o o k i n d e n a t u u r o p g e l o p e n w o r d e n d o o r (indirect) contact m e t uitwerpselen. 7. Zijn er nog onderzoeken die de relatie mens - dier in beeld brengen? In m a a r t 2 0 1 4 is e e n a a n v r a a g v o o r s u b s i d i e g e d a a n d o o r d e R a d b o u d U n i v e r s i t e i t in N i j m e g e n w a a r a a n d e G D h a d t o e g e z e g d t e z u l l e n m e e w e r k e n , m a a r d a t is n i e t g e h o n o r e e r d . D a t o n d e r z o e k h a d s p e c i f i e k t o t d o e l o m u i t t e z o e k e n h o e v a a k h e t bij m e n s e n v o o r k o m t d i e h e p a t i t i s v e r s c h i j n s e l e n h e b b e n e n in h o e v e r r e d e t y p e n d i e bij d e m e n s g e v o n d e n w o r d e n o v e r e e n k o m e n m e t d e t y p e n d i e i n N L bij v a r k e n s v o o r k o m e n . 8. Komt het virus nu vaker voor? H e t i d e e d a t h e t s t e e d s v a k e r v o o r k o m t bij m e n s e n k o m t o o k d o o r v e r b e t e r d e d i a g n o s t i e k i n z i e k e n h u i z e n n.a.v. b e r i c h t g e v i n g o v e r h e t f e i t d a t e r s e r o l o g i s c h p o s i t i e v e b l o e d d o n o r e n g e v o n d e n w o r d e n . H e t is o n s n i e t b e k e n d o f S a n q u i n e e n t o e n a m e v a n h e t a a n t a l v i r o l o g i s c h p o s i t i e v e d o n o r e n ziet. A l l e e n v i r o l o g i s c h p o s i t i e v e d o n o r e n z i j n e e n r i s i c o v o o r patiënten, h e t f e i t d a t e e n d o n o r a f w e e r t e g e n H E V v e r t o o n t is g e e n p r o b l e e m o p z i c h . V a n v a r k e n s h o u d e r s e n d i e r e n a r t s e n is w e l b e k e n d d a t zij r e l a t i e f v a k e r s e r o l o g i s c h p o s i t i e f z i j n , z o n d e r dat dit t o t klinische klachten h e e f t geleid.

In h e e l v e e l g e v a l l e n v e r l o o p t d e i n f e c t i e bij d e m e n s z o n d e r k l i n i s c h e k l a c h t e n e n w o r d t e r e n k e l a f w e e r o p g e b o u w d t e g e n dit virus. 9. Hoe lang is het virus al bekend in Nederland? H e t C V I d o e t a l m e e r d a n 1 0 j a a r o n d e r z o e k n a a r h e p a t i t i s E v i r u s e n w o r d t i n t e r n a t i o n a a l g e z i e n als v o o r a a n s t a a n d d e s k u n d i g e o p d i t g e b i e d . H e p a t i t i s E is e e n v i r u s d a t w e m o e t e n b l i j v e n v o l g e n . 10. Het CVI volgt inderdaad hepatitis E virus bij varkens, omdat het ons inziens een potentieel belangrijke zoonose is. D e h o g e p r e v a l e n t i e - c i j f e r s bij v a r k e n s k l o p p e n e n ik h e b d i v e r s e m a l e n g e p u b l i c e e r d o v e r d e z e situatie in m e e r d e r e landen v a n Europa. Een a a n t a l j a r e n t e r u g h e b b e n w e dat v o o r Nederland o n d e r z o c h t m e t h e t R I V M e n g e s t e u n d d o o r h e t p r o d u c t s c h a p ( P V V ) . V a r k e n s in N e d e r l a n d zijn (net als e l d e r s ) e e n d u i d e l i j k r e s e r v o i r v a n d i t v i r u s . W i j v o l g e n d o o r l o p e n d d e c i r c u l e r e n d e h e p a t i t i s E v i r u s v a r i a n t e n in v a r k e n s o m t e z i e n o f d i e in v i r u l e n t i e t o e n e m e n . D a a r n a a s t p r o b e r e n w e o o k o m m e e r inzicht t e krijgen in de t r a n s m i s s i e v a n v a r k e n s e n w i l d naar m e n s e n . 11. Kun je besmet raken door het eten van vis, groente, fruit, rauw varkensvlees of oesters? Of vinden besmettingen alleen plaats via bloedtransfusie? G e v a l l e n v a n Hepatitis E virus infecties uit v o e d s e l zijn alleen b e w e z e n v o o r h e r t e n v l e e s , w o r s t v a n r a u w e v a r k e n s l e v e r e n o e s t e r s . H e p a t i t i s E v i r u s g e n o t y p e 3 ( h e t t y p e d a t o o k bij v a r k e n s i n N L c i r c u l e e r t ) is d a a r n a a s t o o k a a n g e t o o n d i n a n d e r e v o e d s e l p r o d u c t e n z o a l s z a c h t f r u i t e n v l e e s v a n varkens en wild zwijn. 12. Komt Hepatitis E op het bouwland terecht via de mest van varkens? En daarmee in de voedselketen? O p circa 5096 v a n d e v a r k e n s b e d r i j v e n i n N e d e r l a n d k o m t H e p a t i t i s E v i r u s v o o r i n d e m e s t , e n d a t lijkt s t a b i e l . O m d a t h e t v i r u s v r i j l a n g k a n o v e r l e v e n in d e m e s t k a n h e t o o k o p b o u w l a n d t e r e c h t k o m e n . H e p a t i t i s E v i r u s b e s m e t t i n g is a a n g e t o o n d o p z a c h t f r u i t , m a a r h e t is n i e t b e k e n d o f d e z e r o u t e n a a r d e v o e d s e l k e t e n v a n b e l a n g is. C V I d o e t o n d e r z o e k n a a r d e z e r o u t e o m d a a r m e e r i n z i c h t in t e krijgen. 13. Als je spreekt over varken en wild, wordt dan een wild zwijn bedoeld of kunnen het ook vogels of vossen, etc. zijn? H e p a t i t i s E v i r u s g e n o t y p e 3 is t o t o p h e d e n a a n g e t o o n d bij v a r k e n s , w i l d e z w i j n e n e n e n k e l e hertensoorten. 14. Is Hepatitis E gevaarlijk en zelfs dodelijk ook voor gezonde mensen? H e p a t i t i s E v i r u s ( g e n o t y p e 3 ) i n f e c t i e s bij m e n s e n v e r l o p e n i n h e t o v e r g r o t e d e e l v a n d e g e v a l l e n z o n d e r z i e k t e v e r s c h i j n s e l e n . In e e n b e p e r k t a a n t a l g e v a l l e n is e r w e l s p r a k e v a n e e n e r n s t i g z i e k t e b e e l d . In d i e g e v a l l e n is e r m e e s t a l s p r a k e v a n o n d e r l i g g e n d l i j d e n o f e e n v e r m i n d e r d e a f w e e r . 15. Is Hepatitis E te vergelijken met BSE of O-koorts? H e p a t i t i s E v i r u s m o e t n i e t v e r g e l e k e n w o r d e n m e t BSE o f Q - k o o r t s . D e b e t r e f f e n d e z i e k t e v e r w e k k e r is e e n v i r u s e n g e e n p r i o n (BSE) o f b a c t e r i e ( Q - k o o r t s ) . H e p a t i t i s E v i r u s h e e f t z i j n e i g e n d y n a m i e k d i e op zichzelf b e o o r d e e l d dient t e w o r d e n . 16. Hoe vaak zijn bloeddonoren besmet? 0 . 3 96 v a n h e t b l o e d is b e s m e t . D e b l o e d b a n k k a n d i t o n d e r v a n g e n d o o r h e t b l o e d t e t e s t e n d i t k o s t e e n paar e u r o per test. D a a r m e e z o u w e l h e t p r o b l e e m t e o n d e r v a n g e n zijn zoals e r o o k o p a n d e r e zaken wordt getest

Publiekssamenvatting van de eerste resultaten uit het VGO onderzoek http://www.rivm.nl/dsresource?obiectid=rivmp:273508&tvpe=org&disposition=inline&ns nc^l

Artikel Veehouderij en volksgezondheid: eerste V a n a f 2 0 1 4 is h e t R I V M g e s t a r t m e t e e n intensieve v e e h o u d e r i j (IVG). Dit betreft Op 12 m a a r t 2 0 1 5 verschenen de eerste

resultaten V G O onderzoek nader onderzoek naar de gezondheidseffecten van de het onderzoek "Veehouderij en Gezondheid O m w o n e n d e n " . resultaten v a n dit onderzoek.

D o o r het n i e u w e onderzoek (hierna: V G O ) h o p e n de onderzoekers een duidelijker beeld t e krijgen v a n de mogelijke gevolgen v a n de aanwezigheid v a n v e e h o u d e r i j o p de g e z o n d h e i d v a n o m w o n e n d e n . In h e t v e r v o l g o n d e r z o e k w i l l e n d e o n d e r z o e k e r s m e e r g e g e v e n s v e r z a m e l e n o v e r v e r s p r e i d i n g v a n b e p a a l d e m i c r o - o r g a n i s m e n d i e i n d e v e e h o u d e r i j v o o r k o m e n e n w a a r v a n b e k e n d is d a t d e z e z i e k t e k u n n e n v e r o o r z a k e n bij m e n s e n . In d e e e r s t e o n d e r z o e k s r e s u l t a t e n is o n d e r a n d e r e h e t v o l g e n d e t e l e z e n . "Verschillende indicatoren voor de aanwezigheid van veehouderijen lieten een omgekeerd verband zien met astma, COPD en neusallergieën. Deze aandoeningen komen dus minder vaak voor in de nabijheid van veehouderijen. (...) Deelnemers die heel dicht bij een veehouderij wonen (K290 meter) hadden significant minder vaak astma, COPD of neusallergieën. Vergelijkbare negatieve verbanden werden gevonden voorde aanwezigheid van bedrijven met specifieke dieren. Analyses voor gevoelige groepen COPD patiënten hadden bijna tweemaal zo vaak last van piepen op de borst als ze in de nabijheid van een veehouderij woonden. (...) Dergelijke verbanden werden niet gevonden voor mensen met astma of neusallergieën. De aanwezigheid van een groot aantal veehouderijen in een straal van 1000 meter van het huisadres was ook geassocieerd met gebruik van inhaleerbare corticosteroïden (ICS)." "Evenals in de eerdere 'Intensieve Veehouderij en Gezondheid' (IVG) studie, waarin elektronische patiënten dossiers van de huisarts zijn geanalyseerd, blijken omwonenden van veehouderijen minder vaak astma, COPD en neusallergieën te rapporteren dan mensen die op grotere afstand wonen. Dit zou kunnen worden verklaard door een beschermend effect van veehouderijen op de gezondheid van de luchtwegen. Dit wordt inmiddels ook in de wetenschappelijke literatuur vaker gesuggereerd. Definitieve conclusies kunnen pas worden getrokken als de medische gegevens zijn geanalyseerd van de bijna 2500 deelnemers aan het VGO medisch onderzoek. Ļ.) Het is opvallend dat mensen met COPD vaker last hebben v an 'piepen op de borst' bij een kleinere afstand v an het woonadres tot een veehouderij. Naar dit v erband wordt nader onderzoek v erricht."

De e e r s t e V G O o n d e r z o e k s r e s u l t a t e n zijn zo slecht dus n o g niet . De result at en v a n nader o n d e r z o e k m o e t e n n o g w o r d e n a f g e w a c ht . De result at en v a n het o n d e r z o e k zijn v a n belang v o o r de uit breidingsmogelijkheden v a n v e e h o u d e r i j e n . Bij d e u i t b r e i d i n g v a n v e e h o u d e r i j e n - z o w e l i n h e t k a d e r v a n p l a n o l o g i s c h e m e d e w e r k i n g als i n h e t k a d e r v a n e e n o m g e v i n g s v e r g u n n i n g m i l i e u - is h e t a s p e c t v o l k s g e z o n d h e i d e e n m e e t e w e g e n b e l a n g . V o o r e e n n a d e r e t o e l i c h t i n g h i e r o p v e r w i j s ik u g r a a g n a a r m i j n a r t i k e l "Veehouderij en volksgezondheid: beoordeling en advies". m w . mr. Franca D a m e n http://www.francadamen.com/agrarisch-recht/veehouderii-en-volksgezondheid-eerste-resultatenvgo-onderzoek/

Onderzoek LUMC wijst uit: kinderen die opgroeien op de boerderij hebben minder last van astma Bron: onderzoek van h e t LUMC, h e t Leids U n i v e r s i t a i r M e d i s c h Centrum https://www.lumc.nl/over-het-lumc/nieuws/2015/mei/opgroeien-op-boerderii-beschermt-tegenastma/

Opgroeien op boerderij beschermt tegen astma 5 mei 2015 | NIEUWSBERICHT A s t m a k o m t m i n d e r v o o r bij k i n d e r e n d i e o p g r o e i e n o p d e b o e r d e r i j . O n d e r z o e k e r s v a n h e t L e i d s U n i v e r s i t a i r M e d i s c h C e n t r u m ( L U M C ) zijn e e n v e r k l a r i n g o p h e t spoor: s t o f v a n b o e r d e r i j e n blijkt v e e l m e e r bacteriën, s c h i m m e l s e n g i s t e n t e b e v a t t e n d a n s t o f u i t a n d e r e w o o n o m g e v i n g e n . H i e r d o o r kan boerderijstof de beschermlaag v a n de longen v e r s t e r k e n e n herstel na schade bevorderen. In N e d e r l a n d h e b b e n e e n h a l f m i l j o e n m e n s e n a s t m a , m e e r d a n h o n d e r d d u i z e n d k i n d e r e n h e b b e n astma. Onder kinderen van de boerderij komt astma minder voor. Wetenschappers zoeken naar een v e r k l a r i n g v a n d i t ' b o e r d e r i j - e f f e c t ' . Er z i j n a a n w i j z i n g e n d a t h e t a f w e e r s y s t e e m zich a n d e r s o n t w i k k e l t als h e t r e g e l m a t i g in c o n t a c t k o m t m e t bacteriën, s c h i m m e l s e n g i s t e n v a n d i e r e n e n i n r a u w e ( o n b e w e r k t e ) m e l k . Dr. Luciën v a n d e r V l u g t v a n h e t L U M C z i e t i n h a a r l a b o r a t o r i u m o n d e r z o e k m e t g e k w e e k t e longcellen dat stof afkomstig van de boerderij de b e s c h e r m l a a g v a n d e l o n g e n s t e r k e r m a a k t . U i t a n d e r o n d e r z o e k b e k e n d is d a t bij m e n s e n m e t a s t m a d i e b e s c h e r m l a a g j u i s t is v e r z w a k t . Astma v o o r k o m e n en genezen " W a t w e l e r e n v a n h e t b o e r d e r i j s t o f , k a n d u s v e e l b e t e k e n e n v o o r b e h a n d e l i n g e n in d e t o e k o m s t " , z e g t M i c h a e l R u t g e r s , d i r e c t e u r v a n h e t L o n g f o n d s . "We w i l l e n a s t m a v o o r k o m e n én g e n e z e n . " V a n der Vlugt presenteerde haar studie eind april tijdens de Longdagen, het Nederlandse wetenschappelijke congres over longen. De studie w a s g e n o m i n e e r d v o o r de Longdagen Publieksprijs, v o o r veelbelovend onderzoek volgens een breed publiek. Boerderijstof versterkt beschermlaag In h e t l a b k w e e k t e n d e o n d e r z o e k e r s c e l l e n o p u i t d e b e k l e d i n g v a n d e l o n g e n v a n m e n s e n . D e z e ' e p i t h e e l c e l l e n ' b e s c h e r m e n t e g e n o n g e w e n s t e s t o f f e n - z o a l s s i g a r e t t e n r o o k , bacteriën e n s t o f f e n d i e e e n a l l e r g i s c h e r e a c t i e k u n n e n o p w e k k e n . Bij a l l e r g i e e n a s t m a k a n d i e b e s c h e r m l a a g g a a n ' l e k k e n ' , w a a r n a h e t a f w e e r s y s t e e m in actie k o m t . De w e t e n s c h a p p e r s v e r z a m e l d e n e n a n a l y s e e r d e n stof v a n de boerderij en stelden de cellen uit de longen daar a a n bloot. H e t b o e r d e r i j s t o f b l e e k v e e l m e e r bacteriën, s c h i m m e l s e n g i s t e n t e b e v a t t e n d a n s t o f u i t a n d e r e w o o n o m g e v i n g e n . De testen lieten zien dat boerderijstof de beschermlaag v a n de longen versterkt: e r g i n g e n m i n d e r o n g e w e n s t e s t o f f e n d o o r h e e n . B o v e n d i e n h e r s t e l d e n d e c e l l e n zich s n e l l e r i n d e aanwezigheid van boerderijstof. B e k i j k h e t f i l m p j e v a n Luciën v a n d e r V l u g t o v e r h a a r g e n o m i n e e r d e o n d e r z o e k v o o r d e L o n g d a g e n Publieksprijs. Lees m e e r o v e r a s t m a o p de site v a n h e t L o n g f o n d s ( v o o r h e e n A s t m a Fonds).

Van: Aan: Datum Onderwerp: Bijlagen:

Griffie D e n Helder Den Helder, P o s t b u s Informatievoorziening 29-9-2015 9:57 D o o r g e s t . : B r i e f a a n l e d e n B & W e n G e m e e n t e r a a d i.z. v e r d u u r z a m i n g v a r k e n s s e c t o r 2015-09-28 Brief B e n W en G e m e e n t e r a a d met bijlagen.pdf

s . v . p . d e b r i e f in d e b i j l a g e o p n e m e n in c o r s a a l s i n g e k o m e n s t u k v o o r d e g e m e e n t e r a a d . D a n k en groet, Mark » > O p M a a n d a g 2 8 S e p t e m b e r 2 0 1 5 o m 1 5 : 0 5 is in b e r i c h t < 2 1 a 9 a 0 8 b e 9 d 9 4 e 8 8 9 1 0 d 9 f 5 6 3 f 4 5 6 c 2 a @ W 2 0 1 2 - N W . N W . l o c a ! > door N W < i n f o @ n w . n l > geschreven: G e a c h t e Griffier, H i e r b i j t r e f t u e e n d i g i t a l e b r i e f a a n , d i e is g e r i c h t a a n d e r a a d s l e d e n v a n u w g e m e e n t e m e t d a a r b i j ingesloten vier bijlagen. Wij v e r z o e k e n u vriendelijk d e z e beschikbaar te stellen a a n de g e m e e n t e r a a d s l e d e n . V o o r n a d e r e i n f o r m a t i e k u n n e n u o f d e r a a d s l e d e n altijd c o n t a c t o p n e m e n m e t d e h e e r P a u l W o u t e r s . D e h e e r W o u t e r s is lid v a n h e t D a g e l i j k s B e s t u u r v a n d e N e d e r l a n d s e V a k b o n d V a r k e n s h o u d e r s ( N W ) . B i n n e n h e t b e s t u u r is hij v e r a n t w o o r d e l i j k v o o r d e P u b l i c A f f a i r s ( 0 6 - 1 7 7 5 4 5 9 8 1 p . w o u t e r s @ n v v . n l ). W i j d a n k e n u vriendelijk voor de g e n o m e n moeite. M e t vriendelijke groet, Nederlandse Vakbond Varkenshouders Postbus 591 3770 AN Barneveld Tel. 0342-418478 Fax 0342-418472 www.nw.nl