Naar een nieuwe Vlaamse Schenk- en Erfbelasting Prof. Dr. Michel Maus ( VUB ) Prof. Dr. Mark Delanote ( UGent )
DE HUIDIGE VLAAMSE SCHENK- EN ERFBELASTING
Erfbelasting – algemeen tarief Partners en rechte lijn Onroerend / roerend
Broers en zussen
Anderen (som netto-erfdelen)
250.000 EUR 65%
125.000 EUR
55%
75.000 EUR
45%
50.000 EUR
30% 27% 9% 3%
Schenkbelasting – algemeen tarief Partners en rechte lijn Handgift Onroerend Roerend
Onroerend
Anderen Roerend
Handgift
40%
450.000 EUR
30% 27%
250.000 EUR 150.000 EUR
20% 18%
10% 9% 7% 3% 0%
HUIDIG KADER VAN DE ERF- EN SCHENKBELASTING • Meervoudige tariefstructuur in functie van bloed- en aanverwantschap • Rechte lijn en partners (gehuwden, wettelijk en feitelijk samenwonenden) • Broers en zussen • Anderen
• Verschillende tarieven voor schenken en voor erven, o.m.:
• Eenvormig tarief (vlaktaks) bij schenking roerende goederen (3% of 7%) v/ oplopend tarief (progressief tarief) bij erven van roerende goederen ( 3% tot 27 en 30-45% tot 65% ) • Gesplitste taxatie voor roerend en onroerend vermogen bij vererving in rechte lijn en tussen partners
• Diverse vrijstellingen of gunsttarieven, o.m.:
• Gezinswoning verkregen door partner (erfbelasting) • Familiale onderneming en aandelen van familiale vennootschap (erfbelasting: vlaktaks van 3% of 7% >< schenkbelasting: vrijstelling) • Schenkingen of legaten aan overheden, goede doelen, … (5,5% schenkbelasting - 8,5% erfbelasting) • Schenkingen bouwgronden / gebouwen onderworpen aan energetische renovatie of verhuurd met conformiteitsattest • Erven van bossen, VEN-gronden, …
DE PROBLEMEN MET DE HUIDIGE VLAAMSE SCHENK- EN ERFBELASTING
DE BELASTING IS INTERNATIONAAL NIET COMPETITIEF - België: Schenk- en Erfbelasting hoogste aandeel in EU - 1,37% van totale fiscale ontvangsten - 0,62% van het BBP
- Schenk- en Erfbelasting in de EU: - Reeds afgeschaft in 10 EU-landen: - Cyprus - Estland - Litouwen - Malta - Oostenrijk - Portugal - Roemenië - Slowakije - Tsjechië - Zweden
DE BELASTING IS INTERNATIONAAL NIET COMPETITIEF - Schenk- en Erfbelasting in de EU - Andere EU landen kennen vaak grote vrijstellingen voor echtgenoot en kinderen: -
Bulgarije: Denemarken Duitsland: Finland: Ierland: Griekenland: Spanje: Frankrijk: Hongarije: Italië: Kroatië: Luxemburg: Nederland: Polen: Slovenië: VK:
Echtgenoot Vrijstelling Vrijstelling 500.000 euro 60.000 euro Vrijstelling 150.000 euro 95% OG Vrijstelling Vrijstelling 1.000.000 euro Vrijstelling Vrijstelling 636.180 euro Vrijstelling Vrijstelling vrijstelling
Kinderen Vrijstelling 36.000 euro 400.000 euro 40.000 euro 225.000 euro 150.000 euro 95% OG 100.000 euro Vrijstelling 1.000.000 euro Vrijstelling Vrijstelling 20.148 euro Vrijstelling Vrijstelling 390.000 euro
ONRECHTVAARDIGHEID: DE MEEST GEHOORDE KRITIEK DE HOGE TARIEVEN LEIDEN TOT EEN GEVOEL VAN “ONTEIGENING” DE MAATREGELEN OM BELASTINGDRUK TE MILDEREN, ZIJN NIET NEUTRAAL, BV.: • DE GESPLITSTE TAXATIE IN DE ERFBELASTING • In rechte lijn wordt de tarieven apart toegepast op het roerend en het onroerend vermogen • Gevolg is scheeftrekking belastingdruk in functie van verdeling van het vermogen
• Vb. Erfenis door enige zoon van 500.000 euro • 250.000 euro roerend vermogen en 250.000 onroerend vermogen = • 50.000 euro roerend vermogen en 450.000 onroerend vermogen =
39.000 euro belasting 75.000 euro belasting
HET BELASTEN VAN DE PARTNER OP DE ERFENIS VAN DE OVERLEDEN ECHTGENOOT/SAMENWONENDE LIGT MAATSCHAPPELIJK MOEILIJK
ONRECHTVAARDIGHEID: DE MEEST GEHOORDE KRITIEK
VERMOGENS- EN SUCCESSIEPLANNING LOONT… VOOR WIE ER AAN DENKT • HET VERSCHIL IN TARIEVEN TUSSEN ERF- EN SCHENKBELASTING
• Vb. Vader heeft op zijn sterfbed zijn roerend vermogen 250.000 euro aan zijn zoon geschonken met een geregistreerde schenking. Schenkbelasting = 7.500 euro. • Vb. Vader heeft geen schenking gedaan op zijn sterfbed en zijn zoon erf 250.000 euro. Erfbelasting = 19.500 euro.
• DE GATEN IN HET FISCALE NET
• Vb. de gesplitste aankoop • Vader koopt in 2015 een onroerend goed waarde 300.000 euro en sterft in 2016. Zijn enige zoon zal dan 33.000 euro erfbelasting moeten betalen. • Vader koopt in 2015 een onroerend goed van 300.000 euro via een gesplitste aankoop waarbij vader het vruchtgebruik koopt en zijn zoon de naakte eigendom. Vader sterft in 2016, zijn zoon betaalt geen erfbelasting omdat hij reeds naakte eigenaar was.
• Vb. de salami-schenking • Vader koopt in 2015 een onroerend goed waarde 300.000 euro en sterft in 2016. Zijn enige zoon zal dan 33.000 euro erfbelasting moeten betalen • Vader schenkt kort voor zijn overlijden zijn onroerend goed waarde 300.000 euro aan zijn zoon. Op deze schenking is 22.500 euro schenkbelasting verschuldigd. • Vader schenkt 2015 de helft van zijn onroerend goed aan zijn zoon, en 3 jaar later de andere helft. (salami-schenking) Op deze 2 schenkingen is telkens 4.500 euro schenkbelasting verschuldigd of in totaal 9.000 euro.
ONRECHTVAARDIGHEID: DE MEEST GEHOORDE KRITIEK VERMOGENS- EN SUCCESSIEPLANNING LOONT… VOOR WIE ER AAN DENKT • SCHENKEN ZONDER ENIGE VORM VAN BELASTINGHEFFING • Vb. hand-, bankgift of onrechtstreekse schenking ( al dan niet via buitenlandse notaris ) geen registratieverplichting geen schenkbelasting geen erfbelasting • wel erfbelasting indien de schenker overlijdt binnen 3 jaar
ONRECHTVAARDIGHEID: DE MEEST GEHOORDE KRITIEK VRIJSTELLINGEN BEGUNSTIGEN VAAK DE GROOTSTE VERMOGENS, BV: • DE ONBEPERKTE VRIJSTELLING VOOR DE GEZINSWONING IN DE ERFBELASTING • De overlevende partner krijgt een vrijstelling op de erfenis van de gezinswoning • Gevolg financiële benadeling van kleine vermogens • Vb. Vrouw erft aandeel (1/2) van haar overleden man in de gezinswoning • Waarde woning 150.000 euro = 75.000 euro vrijstelling • Waarde woning 2.500.000 euro = 1.250.000 euro vrijstelling
• HET GUNSTREGIME BIJ DE OVERDRACHT VAN EEN FAMILIALE ONDERNEMING • Schenking familiale onderneming integraal vrijgesteld van schenkbelasting • Een familiale onderneming wordt geërfd aan vast tarief van 3% ( rechte lijn ) of 7% (tussen anderen) • Gevolg scheeftrekking belastingdruk in functie van het geërfd vermogen: • Erven familiale onderneming ( waarde 3.000.000 euro ) door enige zoon = 90.000 euro erfbelasting • Erven rijhuis ( waarde 311.111 euro ) door enige zoon = 90.000 euro erfbelasting.
ONRECHTVAARDIGHEID: DE MEEST GEHOORDE KRITIEK WEINIG AANTREKKELIJKE POSITIE VAN DE ERFGENAAM, BV.: • HET VERMOEDEN VAN EIGENDOM
• Dochter heeft 20 jaar geen contact meer gehad met haar vader die net is overleden. Zij erft 200.000 euro. Maar wat later blijkt dat haar vader 2j geleden zijn onroerend goed heeft verkocht voor 1.000.000 euro. De dochter zal dan erfbelasting moeten betalen op 1.200.000 euro, tenzij zij kan aantonen wat vader met de 1.000.000 euro opbrengst van de verkoop van zijn onroerend goed heeft gedaan.
• HET HOOGSTE TARIEF BIJ VERWERPEN VAN EEN NALATENSCHAP
• Vader heeft bij testament zijn appartement aan zee nagelaten aan zijn beste vriend. Die weigert echter de nalatenschap op morele redenen. Het appartement zal dan naar de enige zoon gaan. Die betaalt echter geen 27% erfbelasting op het appartement, maar wel 65%, zijnde het tarief dat normaal van toepassing was als de beste vriend de nalatenschap had aanvaard.
• DE AANSPRAKELIJKHEID VOOR DE BELASTINGSCHULDEN VAN DE BIJZONDERE ERFGENAMEN
• De wettelijke erfgenamen zijn verantwoordelijk voor de betaling van de volledige erfbelasting ook op het deel van de bijzondere erfgenamen (die bij testament een erfdeel hebben ontvangen) maar de erfbelasting niet hebben betaald.
DE BELASTING IS NIET AANGEPAST AAN DE MAATSCHAPPELIJKE REALITEIT • Statistieken en prognoses • Alleenstaanden en eenoudergezinnen
• België 1970 600.000, 2008 1,5 miljoen, 2013 1,6 miljoen • Vlaams Gewest 2014 820.000 • + 50% tegen 2060 ( Bron Planbureau )
• Gehuwden versus (wettelijk) samenwonenden • Vlaams Gewest
• 2008-2013: • huwelijken – 2,2%, samenwonen + 3,5% • huwelijken – 22%, samenwonen + 46% tegen 2060 ( Bron Planbureau ) • 1992-2011: • aantal echtscheidingen + 161% • Aantal ongehuwd samenwonenden na echtscheiding + 244% ( Bron Studiedienst Vlaamse Regering ) • 2011: • 8,9% van alle relaties zijn LAT-relaties ( Bron Statbel )
DE BELASTING IS NIET AANGEPAST AAN DE MAATSCHAPPELIJKE REALITEIT • De Erf- en Schenkbelasting houden te weinig rekening met de huidige maatschappelijke realiteit van intermenselijke relaties • Erven en schenken van en aan ex-partners is slechts fragmentarisch geregeld • Erven en schenken van en aan kinderen van nieuwe partners en ex-partners is slechts fragmentarisch geregeld • Geen regeling voorzien voor LAT-relaties
EEN NIEUW MODEL VAN SCHENK- EN ERFBELASTING
UITGANGSPUNTEN VAN DE HERVORMING KRACHTLIJNEN VAN DE HERVORMING:
een internationaal competitief belastingstelsel teneinde het wonen in Vlaanderen aantrekkelijk te maken een fair en rechtvaardig belastingsysteem een belasting die is aangepast aan de hedendaagse maatschappelijke realiteit van intermenselijke relaties en samenlevingsvormen
Een hervorming moet wel budgettair neutraal zijn (nood aan compenserende maatregelen)
• 1.
VIJF STAPPEN NAAR HERVORMING
HET “TIRELIRE-SYSTEEM”: DE INVOERING VAN EEN VOETVRIJSTELLING VAN 250.000 EURO IN RECHTE LIJN IN ZOWEL DE ERF- ALS SCHENKBELASTING • Iedereen in rechte lijn ( kinderen, kleinkinderen, … ) heeft recht op een fiscale spaarpot van 250.000 euro • Gemeenschappelijke fiscale spaarpot zowel voor erfenissen als voor schenkingen • In ruil voor het afschaffen van de bestaande vrijstellingen en gunsttarieven
• Werking van het systeem • De fiscale spaarpot wordt opgevuld met schenkingen tijdens het leven en met erfdelen • Systeem is gekoppeld aan de verplichte registratie/inventarisatie van alle schenkingen • Uitzondering handgiften blijven mogelijk tot 10.000 euro op een tijdspanne van drie jaar (geen inventarisatieplicht) • Voorbeeld: • Vader is overleden en heeft geen schenkingen gedaan tijdens zijn leven. Zijn zoon heeft bij de erfenis recht op een vrijgesteld erfdeel van 250.000 euro • Vader schenkt tijdens zijn leven 100.000 euro aan zijn zoon. Op deze schenking is geen schenkbelasting van toepassing, want zijn zoon heeft recht op een fiscale spaarpot van 250.000 euro. • Vader schenkt tijdens zijn leven een woning aan zijn zoon met een waarde van 350.000 euro. Op deze schenking zal schenkbelasting zijn verschuldigd op het deel boven de fiscale spaarpot, i.e. op 100.000 euro • Vader heeft in het verleden 100.000 euro geschonken aan zijn zoon. Bij het overlijden van vader heeft de zoon nog recht op een vrijgesteld erfdeel van 150.000 euro. • Vader heeft tijdens zijn leven aan zijn zoon een woning geschonken met een waarde van 350.000 euro en een aandelenportefeuille van 50.000 euro. Bij het overlijden van vader is er geen belastingvrij erfdeel meer aangezien de fiscale spaarpot reeds is opgebruikt.
VIJF STAPPEN NAAR HERVORMING • 2.
SCHENKINGEN EN ERFENISSEN AAN DE HUIDIGE PARTNER WORDEN VAN SCHENK- EN ERFBELASTING VRIJGESTELD
• Vermogensoverdrachten naar de huidige partner moeten worden vrijgesteld • Zowel bij schenking als bij erfenis
• Sluit aan bij maatschappelijke behoefte
• Sluit aan bij internationale tendens
VIJF STAPPEN NAAR HERVORMING • 3.
HET “BFF-SYSTEEM”: IEDEREEN HEEFT RECHT OP EEN RECHTE LIJN
• Iedereen moet in de mogelijkheid zijn 3 erfgenamen ( BFF’s ) aan te duiden die kunnen erven of schenkingen kunnen ontvangen volgens het tarief in rechte lijn • Fiscaal erkennen van het bestaan van extra familiale genegenheidsbanden • Oplossing voor alleenstaanden zonder kinderen en LAT-relaties • Oplossing voor peter- of meter-schenkingen en erfenissen
• Betreft enkel het tarief • Wettelijke erfgenamen in rechte lijn blijven beschermd door hun wettelijke reserve
• Daarnaast ook uitbreiding van het tarief in rechte lijn naar • Ex-partners • Kinderen van ex-partners
VIJF STAPPEN NAAR HERVORMING • 4.
LAGERE TARIEVEN VOOR DE SCHENK- EN ERFBELASTING
• Verlaging van de huidige tariefstructuur met drie belastingschijven • 7% • 10% • 18%
op de schijf van 1 tot 500.000 euro op de schijf van 500.000 euro tot 1.000.000 euro op de schijf boven 1.000.000 euro
• Verschil tussen erven/schenken in rechte lijn en erven/schenken tussen anderen: • Het Tirelire-systeem • vrijstelling van 250.000 euro geldt enkel in rechte lijn
• Schenkingen en erfenissen aan de huidige partner zijn vrijgesteld
• Geen onderscheid meer tussen roerend en onroerend vermogen • Geen tariefverschillen tussen roerend en onroerend ( cfr. Schenkbelasting ) • Geen gesplitste taxatie meer ( cfr. Erfbelasting )
• Individuele berekening van de belasting op basis van het erfdeel/schenking
VIJF STAPPEN NAAR HERVORMING • 5.
HET OP ELKAAR AFSTEMMEN VAN DE TARIEVEN VAN DE SCHENK- EN ERFBELASTING
• Gelijke tarieven voor zowel de Erf- als de Schenkbelasting • Gemeenschappelijk Tireliresysteem • Vrijstelling van 250.000 euro geldt gecombineerd op schenkingen en erfenissen
18% 10% 7% 0%
1.000.000 EUR
500.000 EUR 250.000 EUR
Huidige Partners
Erf- en schenkbelasting – uniform tarief Rechte lijn
Anderen
Nood aan compenserende maatregelen Vlaamse begroting - 1,67 miljard euro inkomsten uit de erfbelasting - 343 miljoen euro inkomsten uit de schenkbelasting Compensatie binnen de hervorming: Hogere tarieven schenkbelasting Verplichte registratie/inventarisatie schenkingen Vrijstellingen vervallen Verlaagde tarieven vervallen Verminderingen vervallen Compensatie buiten de hervorming: Hervorming verkooprecht bij aankoop onroerend goed ( o.m. afschaffen woonbonus en invoeren van een progressief tarief ) Verhoogde/getrapte onroerende voorheffing
