mvo leeft in het MKB Onderzoek naar MVO-activiteiten onder leden van brancheverenigingen september 2014

mvo leeft in het MKB Onderzoek naar MVO-activiteiten onder leden van brancheverenigingen september 2014

josé van der Klauw MVO Netwerk Brancheorganisaties

INHOUD

colofon Dit onderzoek kwam tot stand in samenwerking met het MVO Netwerk Brancheorganisaties en Wageningen UR. Uitvoering: Eghe Osagie, Wageningen UR, Nelleke Jacobs en José van der Klauw, MVO Nederland Overname van kennis en gegevens is toegestaan met bronvermelding. Neemt u bij twijfel contact met de auteur: [email protected] Meer informatie, waaronder dit rapport digitaal, op www.mvonederland.nl/mvo-netwerk-brancheorganisaties

Voorwoord

04

1. Inleiding

05

2. De beleidsmatige verankering van MVO in de organisatie

06

2.1 MVO in missie, visie, strategie en beleid 2.2 MVO-management 2.3 Conclusie

06 06 07

3. MVO Activiteiten

08

3.1 Stap 1: De interne bedrijfsvoering 3.2 Stap 2: De kernprocessen van de onderneming en People 3.3 Stap 3: Ketenverantwoordelijkheid 3.4 Stap 4: Overige impact 3.5 Stap 5: Transparantie 3.6 Conclusie

08 09

4. Motieven voor MVO

12

5. Conclusie

13

BIJLAGEN

14

10 10 11 11

© MVO Nederland, september 2014

mvo leeft in het mkb Onderzoek naar mvo-activiteiten onder leden van branchevereningingen | 3

voorwoord

1. Inleiding

Het Nederlandse MKB vindt duurzaam ondernemen belangrijk. Dat blijkt uit het voor u liggende onderzoek van MVO Nederland en Wageningen UR onder 450 MKB ondernemers uit 28 verschillende branches. Ondernemers vinden het belangrijk om een maatschappelijke bijdrage te leveren, maar doen ook aan MVO om zo een betere werkgever te zijn. Ook geven ze aan dat klanten en andere stakeholders erom vragen.

In dit rapport zien we dat bedrijven al veel activiteiten ondernemen, maar dat er nog veel te doen is, willen we onze ambitie realiseren. Veel bedrijven doen binnen sectoren en ketens al de nodige ervaringen op met nieuwe manieren van (samen) werken. Het is nu zaak die ervaringen te bundelen, met elkaar te delen, te vertalen naar het peloton en op te schalen naar het hele Nederlandse bedrijfsleven.

Het is de ambitie van MVO Nederland dat het Nederland bedrijfsleven in 2020 een wereldvoorbeeld is voor voor een circulaire en inclusieve economie. Een economie waar grondstoffen, energie en materialen innovatief worden ingezet en een economie waar ieder talent telt. Ook het talent van mensen met een beperking. Door wereldvoorbeeld te zijn, draagt Nederland bij aan een lage footprint en aan sociale vooruitgang. Tegelijkertijd versterken we hiermee de internationale concurrentiepositie van ons bedrijfsleven. Duurzame energie, minder CO2 uitstoot, slimme inzet van materialen en grondstoffen, betere levensomstandigheden, gezonde voeding: het zijn allemaal onderwerpen die mondiaal de economie domineren en kansen bieden voor nieuwe producten en diensten. Door hierin uit te blinken zijn er miljarden euro’s te verdienen.

Gezien onze samenwerking met de brancheorganisaties is van groot belang te zien dat de veel bedrijven zich tot de vereniging wenden wanneer zij meer willen weten over MVO. Maar liefst 51% van de respondenten geeft aan zich te wenden tot de eigen vereniging voor advies. 18% van de respondenten zoekt daarnaast informatie bij MVO Nederland en/of een adviseur. Het is het doel van het MVO Netwerk Brancheorganisaties om brancheverenigingen die de maatschappelijke impact en rol van hun branche willen beïnvloeden en verbeteren en hun leden willen helpen de kansen van MVO te verzilveren, bij te staan. Dit onderzoek geeft ons hierin meer houvast. We danken de brancheorganisaties en ondernemers voor hun medewerking.

José van der Klauw MVO Netwerk Brancheorganisaties twitter.com/jvanderklauw [email protected]

4 | MKB-ers over mvo Onderzoek naar mvo-activiteiten onder leden van branchevereningingen

Over DIt onderzoek MVO Nederland voerde in samenwerking met Wageningen Universiteit dit onderzoek over MVO uit bij de achterban van uiteenlopende brancheorganisaties. In totaal hebben 28 brancheorganisaties meegewerkt en hebben rond de 450 bedrijven gerespondeerd. Ondanks de vrij lange vragenlijst hebben ruim 300 bedrijven de hele vragenlijst ingevuld. Het merendeel (driekwart) van de respondenten is MKB ondernemer (tot 250 medewerkers). Het onderzoek maakt deel uit van een onderzoek van Wageningen UR naar de competenties van MVOmanagers en vond plaats in de winter van 2013-2014 en in het voorjaar van 2014. De vragenlijst bestond uit stellingen waarbij werd gevraagd naar de mate waarin men het al dan niet eens was met de stelling. Daarbij is veelal gebruik gemaakt van een 6-puntsschaal waarbij 1 stond voor ‘niet’, oplopend naar 5 ‘helemaal’ en 6 ‘weet niet/niet van toepassing’. Op enkele plaatsen zijn verhelderende open vragen gesteld.

In dit rapport worden de belangrijkste conclusies van dit onderzoek weergegeven. Na enkele eerste algemene resultaten in deze inleiding volgen in hoofdstuk 2 de conclusies van de vragen naar de mate waarin men MVO beleidsmatig heeft verankerd in de organisatie. In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de activiteiten die men onderneemt op het gebied van MVO en in hoofdstuk 4 wordt de vraag behandeld over de motieven die men heeft om aan MVO te doen. Het rapport eindigt in hoofdstuk 5 met de conclusies en enkele aanbevelingen.

2. De beleidsmatige verankering van MVO in de organisatie Om te beginnen is gevraagd naar de mate waarin men MVO beleid heeft, of men MVO verankerd heeft in missie, strategie en beleid en naar de mate waarin er sprake is van een gestructureerde managementaanpak.

2.2 MVO-management

2.1 MVO in missie, visie, strategie en beleid Dat MVO serieus wordt genomen, is terug te zien in het feit dat MVO wordt meegenomen in de bedrijfsplannen van de respondenten. Bij 80% maakt MVO onderdeel uit van de missie en visie van de organisatie en bij bijna evenveel respondenten is MVO integraal onderdeel van de strategie. Een apart MVO beleidsplan is er minder. Ongeveer de helft ( 49%) van de respondenten geeft aan apart MVO beleid te hebben. Kortom, op papier ziet het er goed uit. MVO is een belangrijke component van het ondernemerschap in veel bedrijven.

MVO DOELEN

5% 14%

15%

De vraag is of het belang dat men hecht aan MVO ook terug te zien is in de praktijk. Zijn er stappen uit een MVO-managementsysteem te herkennen? Worden er structurele plannen gemaakt die worden gemonitord? Wordt het, kortom, in het bedrijf geborgd? De respons op de vragen hierover in onze enquête levert niet een eenduidig beeld op. Dit wijst erop dat weinig structureel of planmatig met MVO wordt omgegaan. Slechts 35% van de respondenten heeft expliciet MVO-doelen opgesteld voor het komende jaar. Andere stappen van een managementsysteem (structureel borgen, meten, evalueren) zijn nauwelijks te herkennen. Positief lijkt te zijn dat ondanks dat er niet structureel of expliciet planmatig met MVO wordt omgegaan, ruim 80% van de respondenten draagvlak ziet voor MVO onder de medewerkers. Het leeft dus wel.

Stakeholders Kijken we naar de mate waarin stakeholders worden geraadpleegd, dan blijkt dit nauwelijks het geval. Slechts 20% geeft aan stakeholders te consulteren over het te voeren MVO beleid. Deze vraag werd ondersteund met een open vraag over de manier waarop stakeholders worden geconsulteerd.

niet

gedeeltelijk

helemaal

bijna niet

grotendeels

weet niet/nvt

9%

18%

20%

20%

24%

8%

8%

8%

18%

25% 21%

28%

7%

20%

32%

De meeste respondenten hebben geen antwoord ingevuld. Waar men wel antwoordde, varieert het beeld. Men voert persoonlijke gesprekken en periodiek overleg, ook worden enquêtes gehouden. In slechts enkele gevallen spreekt men over een uitgebreide stakeholderconsultatie.

Doelstellingen Ten aanzien van het opstellen en behalen van doelen is iets interessants aan de hand. We hebben gevraagd naar de mate waarin men MVO doelen opstelt, deze meet en evalueert en vervolgens al dan niet behaalt. Opvallend is dat er een duidelijke discrepantie zichtbaar is tussen de mate waarin men doelen opstelt en evalueert, te weten resp. 38 en 44% niet of nauwelijks en de mate waarin men die doelen ook daadwerkelijk behaalt, te weten 25% gedeeltelijk, 33% grotendeels en 8% helemaal. We hebben onderzocht of deze discrepantie ook te zien is bij de antwoorden van de individuele respondenten en dit blijkt het geval. 29% van de respondenten is het meer eens met de stelling dat zij de doelen behaalt dan met de stelling dat zij doelen hebben gesteld. Maar liefst 37% van de respondenten is het meer eens met de stelling dat zij haar doelen haalt dan met de stelling dat zij haar doelen meet. Deze discrepantie tussen het behalen van doelen en het stellen en meten ervan zou kunnen worden verklaard doordat MVO doelen niet altijd even kwantitatief zijn, dit lijkt te worden ondersteund door de antwoorden op de vraag naar voorbeelden van MVO doelen. Hier worden antwoorden gegeven als: Afval scheiden, energiezuinige apparaten gebruiken, het aanbieden van een vitaliteitsprogramma en inspanningen voor de buurt en/of goede doelen. Niet kan worden uitgesloten dat hier (mogelijk ook onbewust) sociaal wenselijk is geantwoord. Toch zijn er ook bedrijven die zeer concrete doelstellingen hebben geformuleerd, zoals: ‘gemiddeld 2% energie- water en wastereductie’, ‘6 vrouwen in MT in 2016’, ‘20% CO2 reductie in 5 jaar’ en ‘jaarlijks 10% groei in biogecertificeerde producten’.

Communicatie en bijstellen van doelen Mijn bedrijf heeft voor dit jaar MVO doelen opgesteld

Wij meten en evalueren onze MVO-prestaties periodiek

6 | mvo leeft in het mkb Onderzoek naar mvo-activiteiten onder leden van branchevereningingen

Mijn bedrijf behaalt zijn doelstellingen

De laatste stellingen in dit onderdeel van de enquête gingen over de mate waarin men met stakeholders communiceert over de behaalde MVO prestaties en het bijstellen van de doelen.

Dit blijkt in beperkte mate te gebeuren. Ongeveer de helft (51%) van de respondenten communiceert regelmatig over de behaalde doelstellingen. 39% doet dit vrijwel niet. Dit antwoord strookt met de minder kwantitatief gestelde doelen. Hoe minder meetbaar de gestelde doelen, hoe moeilijker de communicatie over het bereiken ervan. Wel stelt meer dan de helft van de bedrijven met enige regelmaat de plannen bij op basis van veranderingen in de omgeving (27% van de respondenten is het gedeeltelijk, 21% grotendeels en 10% helemaal eens met de stelling).

2.3 Conclusie Op grond van bovenstaande kunnen we concluderen dat MVO wel in het algehele bedrijfsbeleid een rol speelt, maar niet als zodanig in beleid wordt vervat. Dit zou kunnen betekenen dat MVO steeds meer onderdeel wordt van de normale bedrijfsvoering en minder als ‘losstaande’ activiteit wordt gezien waarvoor een separaat beleidsplan wordt opgesteld. Een deel van de verklaring zal ook schuilen in de omvang van de respondenten. In veel MKB Bedrijven wordt niet met verschillende beleidsplannen gewerkt. De vraag is of met deze aanpak daadwerkelijk de resultaten worden behaald die men zou willen en kunnen behalen. Door een weinig gestructureerde aanpak en zonder meetbare doelen, blijft het maatschappelijk verantwoord ondernemen wat hangen in algemeenheden, dit beeld wordt ondersteund door de resultaten uit het tweede onderdeel van het onderzoek dat ging over de MVO activiteiten die worden ondernomen.


3.2 STAP 2: de kernprocessen van de onderneming en People

3. MVO Activiteiten Hoe het zit met het structureel toewerken naar expliciet geformuleerde MVO-doelen is onduidelijk, maar dat er MVO-activiteiten worden uitgevoerd lijkt buiten kijf te staan. 72% van de respondenten geeft aan dat er MVOactiviteiten plaatsvinden in alle afdelingen van de onderneming. Dat deze activiteiten zich veelal richten op ‘laaghangend fruit’ blijkt uit het tweede helft van het onderzoek, waarin we hebben gekeken naar het type activiteiten dat men onderneemt op het gebied van MVO.

In de vraagstelling is aangesloten bij algemene maatschappelijke thema’s die van belang zijn bij maatschappelijk verantwoord ondernemen. De vraagstelling was telkens in hoeverre men zich kan vinden in de gegeven stelling. De stellingen hadden voorts betrekking op het bedrijf: mijn bedrijf neemt maatregelen om energie te besparen, bij onze inkopen (zowel facilitair als handels- of productiegoederen) stellen we MVO – eisen aan onze leveranciers m.b.t. milieu, mensenrechten etc.

KERNPROCESSEN, PEOPLE

3.1 STAP 1: De interne bedrijfsvoering

9%

niet

gedeeltelijk

helemaal

bijna niet

grotendeels

weet niet/nvt

2% 5%

6%

6% 10%

gedeeltelijk

helemaal

bijna niet

grotendeels

weet niet/nvt

17%

20%

30%

In ons HR-beleid houden we rekening met diversiteit (denk hierbij aan het aannemen van ouderen of mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt)

35%

24%

Wij zijn actief bezig met het verduurzamen van onze productiemethode. (Dit kan ook uw dienstverlening zijn)

Wij ondersteunen maatschappelijke doelen met geld en/of inzet van vrijwilligers

2% 3%

1%

9%

10%

11%

4%

8%

18%

14% 10%

25%

38%

24%

28% 32%

11%

57%

34%

Mijn bedrijf neemt maatregelen om energie te besparen

12%

35%

33%

24%

49%

4% 5%

9%

17%

25%

95% van de respondenten is bezig met afvalreductie en recycling in de bedrijfsvoering 92% met medewerkerstevredenheid en persoonlijke ontwikkeling en 96% met energiebesparing. Zie de grafiek hieronder.

2% 2%

niet

3%

MVO activiteiten die dicht bij de interne bedrijfsvoering liggen, worden over het algemeen goed aangepakt.

INTERNE BEDRIJFSVOERING

IN 3/4 VAN DE BEDRIJVEN SPEELT MVO OP ALLE AFDELINGEN EEN ROL

Het nemen van de volgende stap kost vaak wat meer moeite. Er is bijvoorbeeld meer intern draagvlak voor nodig of er moet wat onderzoek worden verricht. Dat blijkt ook uit de respons. 82% is bezig met het verduurzamen van de productiemethoden en 79% stelt middelen of mensen ter beschikking aan maatschappelijke doelen. 75% werkt aan diversiteit in het HR beleid 79% verduurzaamt het (goederen)transport. 59% van de respondenten heeft een gedragscode op het gebied van eerlijk handelen (t.a.v. corruptie en/of een klokkenluidersregeling). Zie voor de details de onderstaande grafiek.

33% 30%

In ons HR-beleid houden we rekening met medewerkerstevredenheid en persoonlijke ontwikkeling


In onze bedrijfsvoering houden we rekening met het milieu (bijvoorbeeld afvalvermindering, -scheiding en -recycling)

Wij ondernemen activiteiten om ons (goederen)transport te verduurzamen

15%

Wij hebben een gedragscode op het gebied van ‘eerlijk handelen’ (Bv. in de omgang met corruptie of een klokkenluiders-regeling)


OVERIGE IMPACT

Waar begint men?

helemaal

bijna niet

grotendeels

weet niet/nvt

16%

25%

17% 27%

29% 17%

10%

14%

92% medewerkerstevredenheid &ontwikkeling

10% 16%

Weer een stap verder is het nemen van ketenverantwoordelijkheid. Deze vraag is onderverdeeld in drie facetten van Duurzaam Inkopen: Milieu, Mensenrechten (bijv. kinderarbeid of dwangarbeid) en aspecten als Leefbaar Loon en Eerlijke handel. Bijna ¾ van de respondenten is in meerdere of mindere mate actief met het milieu bij de inkoop en zo’n 60% is bezig met mensenrechten, in mindere mate geldt dit voor leefbaar loon en eerlijke handel.

KETENVERANTOORDELIJKHEID Bij onze inkopen (zowel facilitair als handels- of productiegoederen) stellen wij MVO-eisen aan onze leveranciers op het gebied van ...

8%

9%

13%

Bij financiële zaken als leningen en beleggingen houden wij rekening met duurzaamheid

3.3 Stap 3: Ketenverantwoordelijkheid

13%

16%

22%

96% energiebesparing

16%

gedeeltelijk

10%

95% afvalreductie en recycling

14%

niet

Wij ondernemen activiteiten om de biodiversiteit te behouden door het gebruik van land te verminderen

13%

17% 16%

In onze eigen activiteiten en/of bij de inkoop van producten letten wij op dierenwelzijn

3.4 Stap 4: overige impact

3.5 Stap 5: transparantie

3.6 Conclusie

Kijken we naar thema’s als ‘duurzaamheid bij financiële zaken’, ‘biodiversiteit en landgebruik’ en ‘dierenwelzijn’, dan blijkt er nog veel onduidelijkheid over te bestaan over de activiteiten die men hierop onderneemt. Ruim een kwart van de respondenten geeft het antwoord ‘weet niet/n.v.t.’ en nog eens bijna 30% geeft aan zich niet of nauwelijks te kunnen vinden in de stelling.

Tot slot een opvallende conclusie ten aanzien van transparantie over producten en diensten. 60% van de respondenten geeft aan duidelijk te communiceren over de producteigenschappen van producten en diensten, o.a. over hoe gezond, veilig en/of duurzaam ze zijn. Kennelijk is dit minder moeilijk (of wettelijk verplicht) dan communiceren over de MVO prestaties. Daarbij zal zeker een rol spelen dat SHEQ (Safety, Health, Environment, Quality) thema’s al langer in het bedrijfsleven zijn geïntegreerd.

Wanneer we kijken naar de MVO activiteiten van ondernemers, dan valt op dat vrijwel elke ondernemer de eerste stappen neemt in het proces om meer verantwoord te gaan ondernemen. Afvalscheiding, energiebesparing en goed personeelsbeleid horen daarbij. Naarmate de activiteiten lastiger te veranderen zijn en minder voor de hand liggen, merken we dat steeds terughoudender wordt geantwoord. Daarbij blijkt dat een aantal onderwerpen zoals biodiversiteit, dierenwelzijn en duurzaamheid in financiële zaken echt nog tot het achtergebleven gebied behoren. Deze conclusies stroken met de conclusies uit het eerste deel van het onderzoek. Wanneer het ondernemers lukt om op een meer structurele wijze met MVO aan de slag te gaan, wordt het ook eenvoudiger (overzichtelijker) om de volgende stappen te nemen.

TRANSPARANTIE

niet

gedeeltelijk

helemaal

bijna niet

grotendeels

weet niet/nvt

9%

13%

11%

10%

5%

niet

grotendeels

bijna niet

helemaal

gedeeltelijk

weet niet/nvt

7%

10% 20%

15%

16%

22%

17% 33%

26%

18% 20%

... mensenrechten (bijvoorbeeld kinderarbeid of dwangarbeid)

20% 27%

... milieu


25%

... leefbaar loon en eerlijke handel

27%

Wij communiceren duidelijk over de producteigenschappen van onze producten en diensten. O.a. over de samenstelling en over hoe gezond, veilig en/of duurzaam de producten of diensten zijn


4. Motieven voor MVO

5. Conclusie: een wereld te winnen

We hebben gevraagd naar de reden waarom bedrijven aan MVO doen. 83% Geeft het antwoord dat zij het volledig of grotendeels eens zijn met de stelling dat zij aan MVO doen omdat zij het belangrijk vinden een maatschappelijke bijdrage te leveren. Daarnaast valt op dat 68% aangeeft dat zij van mening zijn dat zij er een betere werkgever van worden en zo’n 48% bespaart er geld mee. Andere motivatoren zijn klanten en concurrenten die ermee aan de slag zijn. In veel mindere mate worden investeerders of stakeholders genoemd als aanjagers van MVO.

Waar het belang van MVO om diverse redenen wordt onderschreven, lijkt het voor bedrijven lastig er structureel aandacht aan te besteden. Er worden de nodige MVO activiteiten uitgevoerd, maar dit gebeurt weinig gestructureerd en blijft wat hangen in de eerste fase(s) van MVO, dicht bij de interne bedrijfsvoering en nog weinig op de primaire processen.

MIJN BEDRIJF DOET AAN MVO OMDAT:

niet

gedeeltelijk

helemaal

bijna niet

grotendeels

weet niet/nvt

3% 8%

4% 11%

15%

16%

3%

8%

5% 9%

12%

52%

34% 36%

Investeerders erom vragen

Wij niet achter kunnen blijven op concurrenten

3% 13%

4% 5%

11% 10%

11%

23%

4% 6% 18%

32%

10%

20%

32% 33%

30% 36%

Onze stakeholders ons hiertoe aansporen

31%

30%

33%

Wij er een betere werkgever van worden

MVO Nederland heeft veel aandacht voor koplopers op het gebied van MVO. Het is van groot belang niet te vergeten dat het grote peloton van Nederlandse bedrijven nog lang niet is aangesloten en slechts wat eerste voorzichtige stapjes zet op het gebied van MVO. Wanneer ook zij die stap verder maken, kunnen we als (MVO) Nederland daadwerkelijk het verschil gaan maken in de wereld. Bij de laatste stap blijven brancheorganisaties een belangrijke rol spelen. Brancheorganisaties vertegenwoordigen een groot deel van dat peloton dat nog niet bij MVO Nederland terecht komt, maar wel bij de vereniging zal aankloppen wanneer zij aan de slag willen met MVO. Aan MVO Nederland de taak om hen te blijven voorzien van informatie en hulpmiddelen om hen en hun leden op weg te helpen.

Van ad hoc naar structureel

18%

12%

Klanten erom vragen

1%

14%

14% 31%

1%

Ook de verantwoordelijkheid in de keten en belangen die wat minder direct aan de eigen bedrijfsvoering te koppelen zijn (biodiversiteit, dierenwelzijn, duurzaamheid bij financiële partners) worden nog veel minder aangepakt dan de primaire processen. Hierin schuilt wel een risico voor de ondernemer, want op het moment dat hij wordt aangesproken op zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid, zal dat zelden zijn op de afvalproductie of het elektricitetisgebruik. Juist die ketenverantwoordelijkheid en de (overige) kernprocessen van de onderneming zullen dan onder de loep worden genomen en als de ondernemer dan geen passend antwoord heeft, kan hij het zwaar te verduren krijgen.

Met het peloton naar de top

Wij het belangrijk vinden een maatschappelijke bijdrage te leveren

Het meer structureren van de MVO-aanpak zowel in beleid als in bijbehorende meetbare doelen, zou de ondernemer moeten helpen om wat hoger in te zetten op het gebied van MVO en ook de volgende stappen te zetten. Bij voorkeur vóórdat de omgeving erom gaat vragen. ISO 26000 helpt daarbij. Wie aan de hand van ISO 26000 aan de slag gaat met Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen doorloopt alle stappen die nodig zijn om tot een gedegen MVO aanpak te komen. MVO Nederland biedt tal van hulpmiddelen aan voor integraal MVO beleid, stakeholderdonsultatie en meetbaarheid van doelstellingen. Naast MVO Steps, MVO Maps die helpen bij het structureren van het beleid en de MVO Risicochecker die helpt bij het nemen van verantwoordelijkheid in de keten, is er nu ook de E-learning ISO 26000. Een laagdrempelige leermodule die onafhankelijk van tijd en plaats (en gratis!) door elke ondernemer helpt op structurele wijze met MVO aan de slag te gaan. Daarnaast biedt MVO Nederland tal van voorbeelden van bedrijven die die stap verder al gemaakt hebben.

Wij er kosten mee besparen



Bijlage Over het onderzoek Bedrijfsomvang van de respondenten: Hoeveel medewerkers telt uw bedrijf? 1 medewerker 17 2 - 9 medewerkers 129 10 - 49 medewerkers 150 50 - 249 medewerkers 103 250 - 499 medewekers 18 > 500 medewerkers 35 Totaal 452

Respondenten zijn afkomstig uit de volgende branches: ANVR (Algemene Nederlands Vereniging voor de Reisbranche) BKN (Branchevereniging Kringloopbedrijven) Bouwend Nederland Cedris (Branchevereniging van SW bedrijven) Duurzame Boomkwekers Nederland Focwa Fosag (schildersbranche) FrugiVenta Keurslagers KNB Bouwkeramiek KNS (Koninklijke Nederlandse Slagersorganisatie) NCR (Nationale Coöperatieve Raad voor land- en tuinbouw) NL Ingenieurs NVB (Nederlandse Vereniging van Bakkers) NVF (Nederlandse vereniging van producenten van plafond- en wandmaterialen) NVLG (Nederlandse Vereniging van Leveranciers in Grootkeukenapparatuur) Plantum PPP (Platform Promotionele Producten) PPV Erkende Projectverhuizers RAI Vereniging Sustainable Office TLN (Transport en Logistiek Nederland) Uneto-VNI VBZ (Vereniging van Bakkerij- en Zoetwarenindustrie) Vereniging Afvalbedrijven VHG (Vereniging van Hoveniers en Groenvoorzieners) VVVF (Vereniging van Verf en drukinkten) WTG (Werkgevers Technische Groothandel)


MVO Nederland Nieuwekade 9 3511 RV Utrecht T. 030-230 56 00 www.mvonederland.nl [email protected] twitter.com/mvo_nl

mvo leeft in het MKB Onderzoek naar MVO-activiteiten onder leden van brancheverenigingen september 2014

Recommend Documents