MUJERESNIEUWSbrief van de vrouwenwerkgroep van de stedenband Tilburg-Matagalpa
januari 2011 A
Voorwoord Weer een dikke nieuwsbrief deze keer. Er is ook ontzettend veel activiteit in de vrouwengroep. Anneke van Luijken, die tevens bestuurslid is, is dit jaar voor het eerst naar Matagalpa geweest en vertelt daarover in deze nieuwsbrief. Aanleiding voor haar bezoek was de opzet van de nieuwe moeder- en kindkliniek in Matagalpa. Met deze kliniek wordt weer een stap gezet in de richting van een betere zorg en in het terugdringen van de moeder- en kindsterfte. In deze brief staat ook een interview met Kiek Boelaars. Gedurende vijf jaar organiseert haar sportschool Kwidam, samen met onze vrouwengroep, vier maal per jaar een sportieve activiteit waarvan de opbrengst ten goede komt aan het microkredietproject. Deze activiteiten zijn niet haar eerste samenwerking met de Stedenband. In het verleden was Kwidam ook al actief voor het sportproject in Matagalpa. Dit project hebben we afgelopen jaar kunnen afronden. De opleiding voor sportleraren is een feit! Wilma van Dongen
A
2
Net geboren in het ziekenhuis
Bevallen in Matagalpa Casa Materna Nicaragua kent een hoog aantal gevallen van moederen baby sterfte tijdens de bevalling. In het departement Matagalpa is het aantal sterfgevallen het hoogst van het land vanwege de moeilijke bereikbaarheid van medische voorzieningen. Hier in Nederland is het normaal dat een jonge aanstaande moeder kiest waar zij haar baby ter wereld laat komen. Ze kan naar een kliniek, naar een ziekenhuis of ze kan thuis bevallen. Er is vervoer naar een ziekenhuis, als er sprake is van een complicatie. Met een ambulance of met eigen vervoer kan de moeder tijdig in het ziekenhuis zijn indien nodig. In de regio Matagalpa is dat helaas niet zo. Een groepje vrouwen uit Matagalpa heeft twintig jaar geleden het Casa Materna opgericht. Het is een opvanghuis voor de zeer arme zwangere vrouwen uit de bergstreek Matagalpa, die voor hun bevalling niet tijdig het ziekenhuis kunnen bereiken. Alleen arme vrouwen uit de omgeving van Matagalpa, waarbij een ernstige complicatie tijdens de bevalling wordt verwacht, worden doorverwezen naar het Casa Materna. De dorpen waar deze vrouwen wonen, liggen afgelegen en zijn moeilijk bereikbaar. Vaak komt er één- of tweemaal per dag een bus, die er uren over doet om de tientallen kilometers naar Matagalpa af te leggen. In de regentijd zijn sommige wegen voor de bus onbegaanbaar. De hutjes waar de vrouwen wonen zijn vaak gemaakt van planken, plastic en golfplaten. De vloeren bestaan uit zand. Een paar planken doen dienst als bed voor de hele familie.
Soms hangt er een hangmat. In het huis is meestal geen stromend water. Soms hebben ze een paar kippen die in en uit lopen. Buiten staan wat mango- en bananenbomen en yuca’s. Het Casa Materna staat aan de rand van de stad Matagalpa. Het is een mooi, groot, licht huis met een grote gemeenschappelijke ruimte. Er zijn slaapkamers waarop zes of acht bedden dicht bij elkaar staan. Rondom het huis is een grote tuin met twee latrines, een waterput en een stuk grond waar geneeskrachtige kruiden gekweekt worden. Er is een zitje waar de vrouwen met hun bezoekers wat privacy kunnen hebben. Het Casa Materna ligt hoog op een heuvel, zodat je vanuit het huis over een hele wijk van de stad kunt kijken. Het Casa Materna is goed georganiseerd. De mensen die er werken geven de vrouwen, die er voor opvang komen, veel liefde en zorg. Het Casa Materna is een groot rustpunt in Matagalpa. Als je er binnenkomt, tref je vrouwen aan in schommelstoelen of in de slaapkamers bij hun baby. Er zijn geen wiegjes. De baby’s liggen in het grote bed bij moeder. De vrouwen dragen allemaal een jurk die ze bij aankomst te leen krijgen voor de periode dat ze hier verblijven. Hun eigen kleren liggen schoongewassen klaar voor hun vertrek naar huis.
A
3
Matagalpa heeft een ziekenhuis. De dorpen in de regio zijn voorzien van een medische post en enkele grotere dorpen hebben een medisch centrum. Deze centra hebben geen faciliteiten voor een bevalling met complicaties, er vinden wel bevallingen met een laag risico plaats. Zwangere vrouwen staan onder controle van medische teams. Brigadistas -opgeleide vrijwilligsters- houden bij of vrouwen ook inderdaad op tijd gezien worden. De arme zwangere vrouwen uit de regio Matagalpa die het risico lopen op sterfte bij de bevalling of op het verlies van hun baby, komen enkele weken voor de bevalling naar het Casa Materna omdat de afstand van hun dorp naar een ziekenhuis te groot is. Vanuit het Casa Materna kunnen ze op tijd in het ziekenhuis zijn om te bevallen. Omdat ook de regering van Nicaragua de moedersterfte omlaag wil brengen, worden nu meer vrouwen dan voorheen naar de het Casa Materna verwezen. Ook komen ze soms al vroeger in hun zwangerschap. Gevolg is dat het er erg vol is, bijna het dubbele van de capaciteit. Bij aankomst krijgen de vrouwen een medisch onderzoek. Ze krijgen voorlichting over goede voeding. Dagelijks wordt zwangerschapsgymnastiek gegeven. Ze worden geïnformeerd over het geven van borstvoeding, hygiëne en verzorging van de baby. Er wordt voorlichting gegeven en informatie over geboorteregeling om niet weer een risico te lopen bij de volgende zwangerschap. Ze werken mee aan de dagelijkse activiteiten zoals het bereiden van de maaltijden en tafels dekken. Doordat het Casa Materna zorgt dat de vrouwen op tijd in het ziekenhuis kunnen zijn voor hun bevalling, worden veel levens gered.
Het Casa Materna leidt ook vroedvrouwen op in de dorpen. Om die te bereiken is er een terreinwagen ter beschikking. De workshops in de gehuchten zijn hard nodig want het zijn deze vroedvrouwen die in de afgelegen gebieden de risicozwangerschappen moeten signaleren. Velen van hen kunnen niet lezen of schrijven en daarom wordt het lesmateriaal aangeboden op een visuele manier. Met behulp van pictogrammen en door middel van rollenspel wordt geleerd symptomen te herkennen die op een risicobevalling kunnen duiden. Sommige van deze vroedvrouwen moeten om deze workshop te kunnen volgen tot wel acht uur lopen. Slechts enkelen van hen komen te paard. In het regenseizoen gaan de workshops niet door omdat de wegen dan bijna onbegaanbaar zijn. Voor het bijwonen van een cursusdag krijgen de vroedvrouwen een kleine vergoeding en een middagmaal. Het werk dat ze doen wordt vaak niet betaald. Soms krijgen ze wat te eten als betaling. Het Casa Materna is goed georganiseerd. Het leidt verloskundigen op die in de dorpen de zwangerschapscontroles doen. Het vangt vrouwen liefdevol op vóór en na de bevalling en geeft hen medische hulp en voorlichting. Als een vrouw al enkele kinderen heeft, wordt met haar geboortebeperking besproken. Het probeert om via fondsen geld bij elkaar te krijgen om dit alles te bekostigen. De regering van Nicaragua levert geen financiële bijdrage aan dit Casa Materna. Het heeft veel steun nodig om dit werk te kunnen blijven doen en zodoende veel levens te redden van plattelandsvrouwen in de regio.
Clinica Materna Infantil (moeder- en kindcentrum)
A
44
Met baby van een dag oud naar huis
Matagalpa heeft volgend jaar een veilig huis waar vrouwen met een laag of gewoon risico kunnen bevallen. In de stad Matagalpa worden buitengewoon veel kinderen geboren. De bevolking is relatief jong: veertig procent is jonger dan vijftien jaar (in Tilburg is dat zestien procent), vrouwen krijgen vaak al heel jong kinderen en vrouwen krijgen gemiddeld vijf kinderen. In Matagalpa staat het regionale ziekenhuis. Daar vinden 7000 bevallingen per jaar plaats. Het ziekenhuis is regionaal en bedient twee groepen vrouwen. De vrouwen uit de regio die doorverwezen zijn om dat ze een verhoogd risico hebben (zij zijn de vrouwen die we ook in het Casa Materna tegenkomen) en vrouwen uit de stad Matagalpa. Tussen thuis bevallen in een hutje of eenvoudig huis of bevallen in een privékliniek zit niets anders dan het ziekenhuis. Maar ‘gewone’ bevallingen kunnen dus spoedig in het moeder- en kindcentrum plaatsvinden, de risicobevallingen blijven in het ziekenhuis. Daar kan dan aan betere kwaliteit gewerkt worden. De aanbesteding voor de bouw van het moeder- en kindcentrum wordt aan het begin van het jaar verwacht. Daar zouden tussen de 2500 en 3000 baby’s geboren kunnen worden. Als je bedenkt dat er in de stad Tilburg per jaar ongeveer 2300 bevallingen plaats, dan is het duidelijk dat de gezondheidscentra daar erg onder druk staan.
Linksboven: In het ziekenhuis worden oude en goede spullen naast spiksplinter nieuw en modern gebruikt Rechtsboven: Deze kleine had het even benauwd en krijgt zuurstof toegediend. Ze is enkele minuten oud.
Hier komt de Clinica
Dankzij de samenwerking met de zorginstellingen in Tilburg kan de gemeente Tilburg en de Stedenband dit moeder- en kindcentrum waar maken. Zo’n groot project heeft heel wat voeten in aarde, dat is niet van vandaag op morgen gerealiseerd. In Nederland moeten de verschillende organisaties samenwerken, maar dat geldt ook aan de Nicaraguaanse kant. Gelukkig worden wij voor de projectuitvoering bijgestaan door het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland-Nicaragua. Zij doen de technische uitvoering van het project, zij monitoren de voortgang en de besteding van de gelden. Verder komt er een supervisor voor de bouw. Allemaal zaken die we van Tilburg uit niet direct kunnen regelen. In Nicaragua is er ook heel hard aan getrokken. Deze zomer waren Miranda van der Klaauw en ik voor dit moeder- en kindcentrum in Matagalpa. De plannen waren verder en beter dan dat wij vooraf wisten. Het mooiste nieuws was dat ze de polikliniek, die in het centrum van Matagalpa ligt, gaan renoveren en moderniseren. Het moeder- en kindcentrum wordt in feite de bevallingsafdeling van die kliniek; het is het laatste puzzelstuk in hun plan.
Die investeringen in de polikliniek zijn mogelijk omdat de huidige regering hoog inzet op gezondheid. Daarom is men er ook mee akkoord om de exploitatie van het moeder- en kindcentrum voor tien jaar te garanderen. De investering vanuit Tilburg is voor het gebouw en voor een deel van de inrichting. Al het andere komt van het ministerie van Gezondheid, daarmee wordt goed samenge In Nicaragua hebben ze goed opgeleid medisch personeel en er wordt goed samengewerkt in de keten van zorg rondom zwangere vrouwen en kleine kinderen. In die keten zitten diverse (buitenlandse) niet-gouvernementele organisaties en organisaties van de Nicaraguaanse overheid. Voor controle van zwangerschappen zijn er brigadistas in de wijken en dorpen, verder zijn er vroedvrouwen, gezondheidscentra en -hulpposten. De andere organisaties kijken naar een aantal andere aspecten zoals baarmoederhals- en borstkanker of ondervoeding. Bijna allemaal geven ze voorlichting en ze vinden elkaar omdat ze er voor de vrouwen zijn, ze hebben een zelfde doel. Els van Wijk en Anneke van Luijken
A
5
Toen kwam een vriendin van mij met de vraag waar ze na de bevalling het beste conditietraining kon doen. Ik heb spontaan gezegd: ‘bij mij’. ‘Dat kan ik dus gaan doen!’, dacht ik. Wel zelfverdediging geven, maar ook conditietraining en allerlei andere sporten in groepen. Daar ben ik tenslotte voor opgeleid. Dat is de basis geweest voor een sportschool. Een vrouwensportschool lag in het verlengde van mijn werk in die tijd. Het is de eerste vrouwensportschool in Nederland en dat is bijzonder. Het is uniek naast alle gemengde sportscholen en dat heeft tot nu toe veel geholpen. Het is spannend in ‘sportscholenland’. Er komen ontzettend veel sportscholen bij. Maar door het bijzondere karakter van Kwidam kan ik goed overeind blijven. Veel sportscholen trekken mensen vanuit een omtrek van een kilometer, bij mij komen ze van veel verder. Mensen komen vaak voor het ‘vrouwenstuk’. Niet alléén daarom, maar het speelt zeker een rol.
Kiek in actie voor Matagalpa
‘Microkrediet heeft mijn hart’ Interview met Kiek Boelaars van vrouwensportschool Kwidam Kiek, wat is je achtergrond? Ik ben afgestudeerd aan de sportacademie. Omdat er indertijd geen werk was, ben ik pedagogiek gaan studeren. Omdat er daarna nog steeds geen werk was, ben ik via een wvm-maatregel (er bestonden nog geen melkert- of idbanen) aan de slag gegaan in het vormingswerk. Daar heb ik een jaar gewerkt en vervolgens ben ik via diezelfde maatregel bij het Vrouwencentrum Tilburg terecht gekomen. Ik heb daar een jaar gewerkt en onder meer de financiën gedaan en cursussen zelfverdediging gegeven. Toen is het idee geboren om een vrouwensportschool, een eigen bedrijf, op te starten. Dat is uiteindelijk deze vrouwensportschool geworden. Eerst hebben we in de IJzerstraat een pand gehuurd. Dat werd te klein na een jaar of zes, zeven en toen zijn we gaan zoeken naar een andere geschikte ruimte voor de school. Zo zijn we hier in de Cornelis de Vriendtstraat terechtgekomen.
A
6
Ben je automatisch vanuit je voorgeschiedenis een sportschool voor vrouwen begonnen? Ja. Het lag in het verlengde. Ik heb eerst overwogen om iets met zelfverdediging te doen. Maar om daar je brood mee te verdienen moet je wel tweehonderd mensen per week bedienen. Ik kon niet zoveel mensen bij elkaar krijgen. Bovendien komen er ook vaak vrouwen naar de zelfverdediging met verhalen die niet altijd even vrolijk zijn. Het is geloof ik niet zo leuk om daar de hele week mee bezig te zijn.
Bijna drie jaar geleden bestond de vrouwensportschool twintig jaar. Je hebt om dit te vieren een project van de vrouwengroep van de Stedenband gekozen. Hoe ben je daar bij gekomen? De eerste kennismaking met de Stedenband was in 1998. Toen ben ik geïnterviewd voor het boek Vrouwen bedrijven. Jij hebt me toen nog gefotografeerd . Maar ik ben pas echt iets samen gaan doen met de Stedenband met het sportproject van Dames-Dubbel. Daarvoor heb ik samen met de vrouwengroep verschillende sportactiviteiten georganiseerd. Voor het twintigjarig jubileum wilde ik graag een project steunen en volgen gedurende vijf jaar, dus tot het 25-jarig bestaan. Ik heb daarvoor verschillende projecten bekeken in verschillende landen en nagedacht over bijvoorbeeld het opzetten van een tweede sportschool. Ik ben uiteindelijk terechtgekomen bij de Stedenband, bij het project voor het verlenen van microkredieten aan vrouwen in de regio Matagalpa. Vrouwenbedrijven hebben mijn hart, microkrediet heeft mijn hart. Ik vind dat een goed systeem van hulp geven. Bovendien, de lijntjes van het microkrediet van de Stedenband zijn bekend. Er gaan regelmatig mensen naar toe, je hoort veel terug. Dat is leuk. Zo ligt het dichtbij. Ik weet dat het geld goed terechtkomt. Voor mijn project heb ik twee doelstellingen: vrouwen in Matagalpa ondersteunen die een bedrijfje op willen zetten en mensen in en rond Tilburg bereiken die nog niet op de hoogte zijn van de Stedenband die Tilburg met Matagalpa heeft. Volg je nu de Stedenband meer, of blijft het bij je activiteiten gedurende deze vijf jaar? Het is erg druk met mijn eigen werk. Ik ben niet aan het zoeken naar verdere informatie over Matagalpa. Soms lees ik stukjes uit de ¡Cómo No! of de Nieuwsbrief van de Mujeres. Ik ben er niet druk mee bezig. Ik probeer mijn rust te bewaren in alle informatiestromen die op me afkomen. Ik bescherm mezelf daarvoor.
Staan er weer activiteiten gepland voor microkrediet? In januari wordt weer een bridgedrive gehouden. Er is veel belangstelling voor deze erg gezellige middag. Ik bereik door de bridgedrive veel mensen die voorheen nog niet op de hoogte waren van microkrediet aan vrouwen in Matagalpa. Verder zijn er nog twee plannen, maar die zijn nog niet uitgewerkt. We denken aan een dansmarathon met verschillende soorten dans zoals rumba, salsa en modern ballet. Die marathon zal op dezelfde basis zijn als de spinning-marathon van 21 november. Leuk voor mannen én vrouwen.
een heel gemêleerd gezelschap. Het is in de sportschool en via internet erg gepromoot als sportactiviteit. Er waren bij spinning op 21 november zelfs twee mensen uit Leiden. Mijn tweede doelstelling voor dit project was om andere kringen aan te boren dan de bestaande. Dat is gelukt. Heb je nog wensen voor een activiteit bij het 25-jarig bestaan van de vrouwensportschool? Ja. Ik zou graag een goed, actief spel maken voor kinderen of jongeren over microkrediet. Niet een simpel bordspel, maar een spannend spel waardoor de kinderen in contact komen met het systeem, met geld om leren gaan dat ze lenen, uitgeven, terug moeten betalen, sparen etcetera. En de toekomst van de sportschool? Ik ga met mijn mensen enthousiast verder. Het is hard werken om sporters te houden en om mensen te laten kiezen voor de kwaliteit van sport. De balans tussen kwaliteit en prijs is heel moeilijk. Het lukt ons nog steeds om kwaliteit te leveren. Ik werk veel en ik adverteer heel veel via Google. Op die manier bereik ik veel mensen. Wij wensen je veel succes met je vrouwensportschool en hopen dat die nog vele jaren plezier kan geven aan jou en vele vrouwen uit Tilburg en omgeving. En wij zijn je dankbaar voor je steun aan het microkredietproject in Matagalpa. Je inzet en je enthousiasme zijn geweldig. Els van Wijk, november 2010
Heb je geen zin om na vijf jaar acties voor microkrediet zelf een kijkje te gaan nemen in Matagalpa? Ik zou dat heel leuk vinden maar mijn financiële positie laat dat niet toe. Duizend euro voor de reis is veel geld Het sponsorgeld blijft sponsorgeld voor de vrouwen daar. Dus blijf ik thuis. Ze kunnen daar bij het Colectivo de Mujeres wel iemand gebruiken zoals jij, met je ervaring met zelfverdediging voor vrouwen … Ik laat me graag inhuren voor sportprojecten daar! Zowel op sportgebied als op het gebied van bedrijfsvoering. Ben je trots dat je zo’n geweldige bijdrage levert aan het microkredietproject? Ja, het gaat om veel grotere bedragen dan ik had kunnen vermoeden. Bij de start dacht ik dat het geweldig zou zijn om duizend euro per jaar te kunnen inzamelen. Na vijf jaar zou dat 5000 euro zijn, met verdubbeling 10.000. Het bedrag is veel hoger. Ik zit nu al over de 5000 heen. Dat is leuk, maar het enthousiasme van de mensen die meedoen, zoals aan spinning, vind ik ook fantastisch. Mensen kwamen na afloop vertellen dat ze zo genoten hadden. Dit is gewoon een goed project.
Walken en spinnen
Waren het over het algemeen bekenden of mensen die de Stedenband kenden? Ik vind het een groot pluspunt dat er ook mensen waren die (nog) niets met de Stedenband te maken hebben. Het was
Nordic Walking Zondag 19 september hebben we een prachtige tocht gelopen door het gebied Plan Lobelia en Huis ter Heide. Het was ook A prachtig mooi weer die dag! 7
Activiteiten voor het microkredietproject De afgelopen maanden werden door vrouwensportschool Kwidam en de vrouwengroep van de Stedenband weer twee activiteiten georganiseerd voor het microkredietproject.
Fris aan de start op 21 november
Met vijftien mensen konden we genieten van een stralende zon, twee grote groepen Hooglanders die op ons pad lagen te herkauwen, een veld vol paddestoelen inclusief de vuurrode vliegenzwam, een verrassend gebied achter de vuilstortplaats van Tilburg en van elkaar. De tocht werd begeleid door Annemiek Aarts en heeft 150 euro opgebracht voor het microkredietproject in Matagalpa.
A
8
Spinning®Marathon: Recordopbrengst voor het microkredietproject! De marathon vond plaats op 21 november in sportschool Kwidam. Tussen 10.00 en 16.00 uur waren er twaalf fietsen om te spinnen opgesteld in de grote zaal van Kiek’s sportschool die vrolijk versierd was met vlaggen en ballonnen van de Stedenband Tilburg-Matagalpa. Op het prikbord hing een bijna vol overzicht van wie er voor welk uur een fiets vastgelegd had. Dat zou al zes uur x twaalf fietsen x tien euro opgeleverd hebben. Maar een aantal mensen had zich laten sponsoren, per verbrande calorie of per uur fietsen. De totale opbrengst is ruim 1300 euro geworden! Dat heeft zweet gekost, maar het was vooral reuzegezellig. En ook al was je niet van plan je tot het uiterste in te spannen, de pittige muziek en een enthousiaste docent maken dat je echt wel een tandje hoger gaat. De meesten hielden het bij een of twee uur trappen, maar enkele hebben wel vier uur gespind en een vrouw deed toen voor de gezelligheid het laatste uur ook nog even mee. Pfffffffffff. Als vrouwengroep van de Stedenband hielden we onze fiets goed bezet en we maakten enkele uren gebruik van de andere fietsen; ook wij hadden aardig wat sponsors. Met dank, dit is voor herhaling vatbaar!
Nordic walking september 2010
De volgende activiteit van sportschool Kwidam en de microkredietprojectgroep van de stedenband TilburgMatagalpa voor dit goede doel is zondag 23 januari 2011: de derde bridgedrive!! Cil de Vries
Er wordt hard gewerkt
FUMDEC
Sportproject afgerond!
Microkredietproject samen met de Rabobank Vanaf 2001 hebben de Stedenband, de openbare universiteit unan en het Colectivo de Mujeres (een vrouwenorganisatie in Matagalpa) samengewerkt aan de opzet van een driejarige opleiding sport en lichamelijke opvoeding. Na een gift van de ncdo in 2002 kon de opleiding in 2003 van start gaan. De studenten aan de sportopleiding zijn vooral afkomstig uit arme gezinnen en komen deels van buiten de stad. De studenten werken meestal al in het onderwijs en gaan op zaterdag naar de sportopleiding. De eerste drie jaar van het bestaan van de opleiding en een deel van de volgende jaargangen zijn gefinancierd met gelden vanuit Nederland. De vrouwengroep heeft daarvoor de afgelopen jaren fondsen geworven onder meer via acties op sportscholen. Tussentijds is de opleiding geëvalueerd en zijn er kleine aanpassingen doorgevoerd. Ook werden ontwikkelingen binnen het vakgebied meegenomen binnen de opleiding. Op veel scholen in Nicaragua wordt nauwelijks serieus les gegeven op het gebied van sport en lichamelijke opvoeding; veel docenten laten het bij een paar kniebuigingen en een rondje rennen. Op scholen waar iemand met een sportdiploma werkt is de kwaliteit van de lessen met sprongen vooruit gegaan. De nieuwe docenten zijn goed geschoold en getraind en hebben ook meer aandacht voor gender, of zeg maar voor de meisjes, die niet zoveel aan sport doen. De universiteit unan in Matagalpa gaat de financiering van de sportopleiding overnemen maar in afwachting daarvan, was er dit jaar nog éénmalig een bijdrage uit Tilburg noodzakelijk om het voortbestaan van de opleiding mogelijk te maken. Mede dankzij een donatie van 2500 euro van de Marthe van Rijswijck Foundation heeft de Stedenband in 2010 deze laatste bijdrage kunnen leveren. De opleiding is nu self-supporting maar dat wil niet zeggen dat de samenwerking wat de vrouwengroep van Stedenband betreft ook afgerond is. In de toekomst willen we als vrouwengroep contact houden met de mensen van de opleiding. Waar mogelijk zullen we sportclubs en scholen blijven steunen met materialen. Bovendien hechten we grote waarde aan de aandacht voor gender en de sociale vaardigheden in de sportopvoeding. Juist voor dit gebied willen we in contact blijven met de sportopleiding, en haar leerlingen en docenten om ervaringen uit te wisselen en kennis over te dragen.
Rabobank Tilburg e.o. gaat via de Stedenband een groot project financieren. De partner die dit project in Matagalpa gaat uitvoeren is fumdec. Het project omvat 40.905 dollar als gift voor scholing en organisatiekosten en 60.000 dollar als een lening. Hiermee wil fumdec nog eens 500 vrouwen bereiken. Met dit project wil men meer aandacht geven aan vrouwen in de stad, waar vrouwen zich vooral organiseren in zogenaamde solidaire groepen (zie kader). Een kleiner deel van het geld wordt gebruikt voor het uitbreiden van het aantal gemeenschapsbanken (zie kader) die fumdec vooral buiten de stad in de kleine dorpen en gehuchten in de bergen rondom Matagalpa opzet. De vrouwengroep van de Stedenband heeft een eigen projectcontract met fumdec. Geld dat we hier in Tilburg ophalen wordt verdubbeld via het gezamenlijke project van de Stedenband met het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland-Nicaragua. Dat geld wordt voor de opbouw van gemeenschapsbanken gebruikt. Tijdens het werkbezoek deze zomer aan Matagalpa hebben Miranda van der Klaauw en ik ons ook een dag intensief met de directrice Rosa Adelina Barahona Castro en de programmacoördinator Maritza Rodríguez Aldana gesproken. Hieronder volgt een verslag van wat zij ons vertelden over de hele organisatie.
DamesDubbel Rosa Adelina Barahona Castro en Maritza Rodriguez Aldana
Start van het sportproject in 2002
We willen alle donateurs van harte danken voor hun bijdragen aan het sportproject in de afgelopen jaren. Wilma van Dongen
fumdec richt zich niet alleen op microkredieten. fumdec staat niet geregistreerd als kredietorganisatie (onder de bankwet), maar als een ngo (niet-gouvernementele organisatie), dus als stichting. Daardoor kan het moeilijk in eigen land aan kapitaal komen. fumdec staat wel goed aangeschreven bij diverse grote hulporganisaties, zoal IntermonOxfam (Spaanse variant van Oxfam-Novib), Oxfam America, het Duitse gtz en andere ontwikkelingsorganisaties in Europa en de Verenigde Staten.
A
9
fumdec-Fundación Mujer y Desarrollo Económico Comunitario –stichting vrouw en economische gemeenschapsontwikkeling– is een leidende, toonaangevende organisatie in haar sector. Het presenteert zich heel duidelijk als feministisch, voor de vrouwen, wat in die context, met heel grote verschillen tussen mannen en vrouwen op alle gebieden, erg van belang is. Sociale en culturele factoren zijn de oorzaak van een ongelijke taakverdeling tussen vrouwen en mannen (vrouwen hebben meervoudige dagtaken); van ongelijke mogelijkheden voor vrouwen en mannen –vrouwen hebben minder scholingsmogelijkheden en grotere onzekerheid met betrekking tot betaald werk; van de minder goede gezondheid van vrouwen; van een beperking van autonomie en van controle over het eigen lichaam– bovendien zijn vrouwen vaak slachtoffer van geweld. Vrouwen hebben daarnaast weinig ervaring met bedrijvigheid en krediet, ze hebben meestal ook geen eigendommen op eigen naam als basis voor krediet. Ook hebben vrouwen minder mogelijkheden om deel te nemen aan besluiten op politiek en sociaal terrein en dat geldt ook voor besluiten in gezin en familie.
A
10
fumdec formuleert zijn missie als: Een feministische organisatie die bijdraagt aan de ontwikkeling van de capaciteiten van vrouwen als burger met economische, politieke en sociaal leiderschap. Dat brengt hen bij drie kernstrategieën: gender-bewustzijn, burgerparticipatie en economische ontwikkeling. Het zichtbaar maken van de ongelijkheid van vrouwen en hun ondergeschikte positie op alle gebieden moet leiden tot positieve actie. Vrouwen moeten gebruik kunnen maken van en controle kunnen uitoefenen op economische hulpbronnen (onder meer (vak)scholing en krediet) en betrokken worden bij politieke besluitvorming in hun eigen gemeenschap en gemeente.
Hoewel in de praktijk een aantal aandachtspunten in elkaar overlopen werkt fumdec vanuit vier programma’s: 1 Gender en invloed. In alles wat fumdec in werking zet staat gender-bewustwording centraal. Dat sensibiliseringwerk wordt met mannen en vrouwen gedaan. Met fumdec’s steun organiseren en leiden vrouwen hun eigen organisaties. fumdec geeft training aan rurale leidsters (volwassenen en jongeren), waardoor de vrouwen ook in de lokale politiek hun stem kunnen laten horen. Een invalshoek vanuit een genderanalyse is essentieel bij het formuleren van een ontwikkelingsagenda en bij organisatieontwikkeling. 2 Duurzame landbouw. fumdec draagt met zijn werk bij aan veranderingsprocessen in de situatie en positie van vrouwen via het vormgeven en uitvoeren van strategieën van voedselveiligheid, productontwikkeling en milieubescherming van percelen (grond en bedrijf voor landbouw en veeteelt). Daarvoor geeft fumdec adviezen en organiseert het trainingen op het gebied van planning, management en beheer van landbouwgronden en bedrijven; productietechniek voor voedselverbouw en verkoop. Op dit moment is het voor vrouwen van belang om inkomsten te halen uit activiteiten die ze dicht bij huis kunnen doen. Werken met grootvee of akkerbouw is nog niet hun werkterrein. Verder moet de beschikbaarheid van water voor menselijke consumptie en voor de boerderij verbeterd worden. Een andere focus van fumdec is dat het binnen de gemeenschap landbouw/veeteelt stimuleert (samenwerking, afstemming en invloed op gemeenschapsniveau) en het hierop schoolt. 3 Bedrijfsontwikkeling in de rurale gebieden. fumdec biedt cursussen aan voor ‘het ontwerpen en uitvoeren van strategieën voor de opzet, uitbreiding en het in gang zetten van winstgevende rurale ondernemingen, die een toegevoegde waarde geven aan de primaire productie’. Een hele mond vol zoals zij dat formuleren. Maar hier gaat het niet alleen om, of juist niet om, microbedrijven. Dit zijn echte onderneemsters die ook een grotere lening kunnen krijgen. 4 Vrouwen en zelfvoorziening. Vrouwen ondersteunen met krediet, zodat zij toegang hebben tot financiële middelen om zich economisch te ontwikkelen. Er zijn drie vormen: individuele kredieten, solidaire groepen en gemeenschapsbanken. 5 Krediet aan vrouwen zoals fumdec dat doet is maatwerk. Men is van mening dat bij de ontwikkeling van financiële producten die uitgaan van gender-gelijkheid met een aantal aspecten rekening gehouden moet worden: - sla acht op de mening, gevoelens, behoeftes en belangen van de vrouwen - let op dat de vormen van betalingen, de rentevoet, en termijnen de realiteit van de economische activiteiten van de vrouwen weerspiegelen - ben er zeker van dat de hoogte van de lening aan vrouwen overeenkomt met de economische activiteit en niet met de borg/garantie, omdat die situatie nadelig is voor de vrouwen - stimuleer het sparen zodat de vrouwen hun kapitaal en eigendommen vergroten - zet geen limiet op de financiering van economisch initiatieven van vrouwen - ontwikkel deskundigheid en ondernemerschap als vaardigheden van vrouwen
Bijeenkomst in Mil Bosque
- ontwikkel processen die leiden tot demystificatie - doorbreek mythes over wat vrouwen wel en niet kunnen. fumdec zet zich vooral in voor vrouwen in de rurale gebieden, wij zouden zeggen op het platteland, maar de regio en stad Matagalpa liggen in een middengebergte. Er is redelijk goede grond, het is de regio met de hoogste bevolkingsdichtheid en rondom de stad Matagalpa zijn zeer veel kleine gemeentes en gehuchten. fumdec heeft een speciale reden waarom het kiest voor focus van zijn werk buiten de stad. Het ‘platteland’ moet leefbaar blijven en daarom moeten de mensen er hun inkomen kunnen verdienen. Niets is zo erg als moeten migreren. fumdec heeft voor zichzelf ook leerpunten en conclusies geformuleerd: - het gebruik van adequate en goede methodes maken het mogelijk dat alle kennis, hoe complex die ook lijkt, goed overgebracht en aan- of toegepast kan worden - de strategie van leidsterschap wordt concreet wanneer de vrouwenorganisaties bekend worden buiten de eigen kring/ gemeenschap en invloed krijgen op de gemeente (beleid/ overheid) - de informatie die op dit moment circuleert onder de georganiseerde vrouwelijke leiders plaatste hen in een betere positie, zowel in hun eigen familie, in de gemeenschap en in de gemeente - de agenda van vrouwen is een zeer goed beleidsinhoudelijk instrument voor organisaties - de sensibilisatie van mannen is buitengewoon belangrijk, waardoor vrouwen in kortere tijd hun doelen kunnen halen en met hun echtgenoten de meest effectieve wijze bespreken
- het gender-bewustzijn is de sleutel, de kern van het proces van persoonlijke ontwikkeling - persoonlijke ontwikkeling van de vrouw moet samengaan met toegang, gebruik en administratie van duurzame goederen en eigendommen - de vaststelling van een basislijn en de samenstelling van indicatoren maakt dat we veranderingen in de gelijkheid tussen mannen en vrouwen kunnen meten - politieke en economische macht leiden tot bewustwording en toegang tot goederen en bezit; dat draagt er toe bij dat vrouwen zich doelen stellen, besluiten nemen, status verwerven en onderhandelingsm(kr)acht verkrijgen. Voor hun methode voor het meten van verandering heeft fumdec erkenning gekregen in een project met de eu en met Intermon-Oxfam. Het bezoek aan fumdec vond ik heel bijzonder. We zijn de dag begonnen, hobbelend in de auto op weg naar de gemeenschap van Mil Bosque, heel erg leuk en wat is het er mooi. Het was een informele start om heel veel vragen te stellen. De dag ben ik geëindigd met rode konen van opwinding en inspanning. Dit is een prachtig compleet verhaal. fumdec en al die vrouwen die zij steunen zijn zo de moeite waard. Lees op de website de verhalen van de individuele vrouwen. Daarvan komen er in de toekomst meer. Anneke van Luijken
A
11
Solidaire groepen Dit is een lening aan kleine onderneemsters (groep van vier tot zes vrouwen) die al een jaar hun bedrijfje uitoefenen en gekwalificeerd en geëvalueerd zijn door de promotora. De leden steunen elkaar onderling en staan voor elkaar garant. Per lid wordt bekeken wat men aan kan; bedragen en termijnen groeien met de tijd. Het gaat hier met name om handel, productie en dienstverlening.
Gemeenschapsbanken Dit kredietprogramma bevordert het sparen, de financiering en de scholing van arme personen die geen toegang hebben tot een normaal krediet. Het wordt met name in de afgelegen gebieden zonder financiële voorzieningen toegepast. Een bank bestaan uit minimaal vijftien en maximaal veertig leden, met name vrouwen die geen borg of garanties kunnen geven. De leden kiezen hun bestuur, dat samen met fumdec verantwoordelijk is voor de administratie, versterking en supervisie van de bank. Elk lid bepaalt (naar draagkracht) waarin zij haar geld wil investeren, als het maar een productieve activiteit is die inkomsten genereert om het krediet af te betalen. Het bestuur controleert, want hier hangt de groei van de kredietbedragen en van het gespaarde vanaf. Iedereen moet minimaal twintig procent van het kredietbedrag sparen. Als alles goed gaat, groeit de bank. De termijnen zijn soms relatief lang (zes tot twaalf maanden) als het om agrarische productie gaat.
Deze nieuwsbrief is een uitgave van de vrouwenwerkgroep van de Stedenband Tilburg-Matagalpa (stm) In deze nieuwsbrief hebben we verslag gedaan van de projecten die we ondersteunen: Casa Materna, het Microkredietproject van fumdec en de sportopleiding. Indien u over een van deze projecten meer informatie wilt, kunt u dit opvragen op onderstaand adres. Donaties voor een van de projecten kunt u overmaken op banknummer 2783514 t.n.v. Stedenband Tilburg-Matagalpa. Vermeldt duidelijk voor welk project u geld overmaakt. Wij danken u bij voorbaat voor uw gift. Omdat de stedenband is geregistreerd bij anbi (Algemeen Nut Beogende Instellingen) zijn uw giften aftrekbaar van het belastbaar inkomen. De Stedenband geeft ook vier keer per jaar een informatieblad uit de ¡Cómo No! met daarin actuele informatie over Nicaragua en de projecten van de andere werkgroepen. Wilt u dit ontvangen, vraag dan een gratis abonnement aan. Ook een jaarverslag kunt u opvragen op ons adres of via de mail. Daarnaast geeft de Stedenband via de e-mail regelmatig een nieuwsbrief uit voor belangstellenden. Hiervoor kunt u zich aanmelden via de website www.tilburg-matagalpa.nl/ nieuwsbrieven. De vernieuwde website is een bezoekje waard!
Colofon Stedenband Tilburg-Matagalpa Spoorlaan 346 5038 CC Tilburg (013) 536 87 06
[email protected] www.tilburg-matagalpa.nl samenstelling Wilma van Dongen tekst Wilma van Dongen, Anneke van Luijken, Cil de Vries en Els van Wijk correcties Marian van Stiphout foto’s Kwidam, Anneke van Luiken, Cil de Vries en Els van Wijk A
12
Vormgeving Louise Donjacour
