MOZART PIANO QUARTET Maandag 9 maart
m.m.v. Aristotelis Potamianos contrabas
Het Gelders Orkest
PROGRAMMA Niels Wilhelm Gade (1817 – 1890) Scherzo in cis voor pianokwartet (1836)
Robert Schumann (1810 – 1853) Pianokwartet in Es opus 47 (1842) · Sostenuto assai – Allegro ma non troppo · Scherzo: Molto vivace – Trio I – Trio II · Andante cantabile · Finale: Vivace
Pauze
Franz Schubert (1797 – 1828) Forellenkwintet in A, D667 (1819) · Allegro vivace · Andante · Scherzo: Presto · Thema: Andantino – Variaties 1 t/m 5 – Allegretto · Finale: Allegro giusto
Aristotelis Potamianos
contrabas
muziek fijn om te spelen. Ik ben de trotse bespeler van een contrabas gemaakt door A. Berretta in 1872 te Turijn. Het doet mij een groot plezier u te mogen verwelkomen vanavond. Ik mag voor de derde keer in mijn carrière het kroonjuweel - voor een contrabassist - van het kamermuziekrepertoire tot leven roepen: Franz Schubert’s Forellenkwintet. Het programma begint – helaas zonder mij – met twee prachtige werken van Niels Gade en Robert Schumann. De heren raakten bevriend in Leipzig rondom 1840. Gade werd destijds benoemd tot assistent-dirigent, en werkte veel samen met Mendelssohn. In deze periode (1842) schrijft Robert Schumann ook het werk dat u vanavond gaat beluisteren. Hij zit midden in de meest gelukkig fase van zijn leven, en dat hoor je terug in zijn muziek.
Ik ben Aristotelis Potamianos en ben gebo-
Na de pauze mag ik eindelijk het podium op,
ren in Athene, Griekenland. In dit land begon
maar dan met een totaal andere timbre van
ook mijn muzikale studie aan het Atheense
klank en expressie. Schubert (1797-1828)
Conservatorium. Mijn liefde voor de contrabas
heeft een zeer armoedig leven gekend, en is
heeft mij in 1992 naar Nederland gebracht.
heel jong gestorven. Ondanks zijn armoedige
Hier ben ik gaan studeren aan het Rotterdams
bestaan heeft hij prachtige en meestal zeer
Conservatorium en heb twee diploma’s
optimistisch muziek gecomponeerd. Zoals ook
behaald: DM (1995) en UM (1997). Daarnaast
het Forellenkwintet. Dit kwintet behoort tot
heb ik les gehad van verschillende beroemde
een van de leukste en vrolijkste stukken muziek
bassisten, zoals J.M.Rollez (Frankrijk) en
die ik ken.
T. Martin (Engeland).
Het is geweldig dat ik dit stuk samen met
Sinds 1998 ben ik aanvoerder van de contra-
topensemble het Mozart Piano Quartet mag
bassen van Het Gelders Orkest.
gaan uitvoeren. Voor mij is het “Gradus ad
Ik heb met de meest Nederlandse orkesten en
Parnassum”! een van de hoogtepunten uit mijn
ensembles samengewerkt en vind alles soorten
carrière!
Mozart Piano Quartet Paul Rivinius piano Marc Gothoni viool Hartmut Rohde altviool Peter Hörr cello
horen tijdens talrijke festivals en concerten in Duitsland, Italië, Zwitserland, Mexico, Canada, Australië en de Verenigde Staten. waaronder het Mahler Festival, de Kurt Weill Tage in Dessau, het Deutsche Mozartfest, het Melbourne Festival, het Casals Festival Puerto Rico en het International Barossa Festival (Australië). Ook heeft het kwartet zich in korte tijd een vaste
Het Mozart Piano Quartet, opgericht in 2000,
plaats in het muziekleven van Noord- en Zuid-
geldt als een van de toonaangevende piano-
Amerika weten te verwerven.
kwartetten van dit moment. De leden ervan zijn
Meerdere CD’s van het Mozart Piano Quartet
internationaal bekende solisten en beoefenaars
verschenen bij Arte Nova (BMG) en CPO voordat
van kamermuziek én zijn daarnaast als profes-
het ensemble een exclusief contract tekende bij
soren verbonden aan de Universität der Künste
Dabringhaus & Grimm (MDG). Het Mozart Piano
in Berlin, de Hochschule ‘Felix Mendelssohn-
Quartet heeft een interessant en veelzijdig
Bartholdy’ in Leipzig en de Royal Academy of
repertoire, waaronder de door Schönbergs
Music in Londen.
nazaten hooggeprezen eigen bewerking van
Het Mozart Piano Quartet heeft een interessant
de Verklärte Nacht, en Beethovens Eroica in de
en veelzijdig repertoire. Het ensemble was te
bewerking van zijn vriend Ferdinand Ries.
Gade
Gewandhausorchester in Leipzig. Waarna hij
Er zijn componisten die ooit hoog te paard zaten
een internationaal geziene figuur is.
maar er op den duur toch afvielen. Ze werden bewierookt in hun tijd en toen vergeten. De Deen
Schumann
Niels Wilhelm Gade (1817-1890), een groot-
Schumann leed regelmatig aan depressies.
heid in de ogen van Schumann en Mendelssohn
Een aangeboren kwaal die hij vaak met hard
wordt nu nog maar weinig gespeeld. Dus luister
werken probeerde te bestrijden. Je kunt met
goed: dit scherzo, fragment uit een verder ver-
enig recht zeggen dat niet alleen het harde
nietigd pianokwartet, biedt een unieke kans.
werken zijn gezondheid negatief beïnvloedde alsook zijn zwakke gezondheid de kwaliteit
Gade was er vroeg bij. Dit scherzo schreef hij
van zijn werk in positieve zin. Balancerend
op z’n 19de. De jongeman weet in dit scherzo
op het randje van de waanzin kom je op de
al goed raad met het verweven van thema’s en
aangrijpende viool-cellodialoog van het hyper-
motieven. Het duurt dan ook niet lang meer,
romantische Andante van dit Pianokwartet.
of hij schrijft zijn beste werken: op z’n 23e zijn
Het is in zijn ontroering schokkende en vervoe-
trotse opus 1, de Efterklänge af Ossian (Echo’s
rende muziek.
van Ossian), twee jaar later nog overtroffen door
Zijn gemoedstoestand heeft ook z’n duidelijke
zijn Eerste symfonie. Ze leveren hem prompt
nadelen. Met een zekere gretigheid hebben
de vriendschap van Mendelssohn op; na diens
musicologen zich gestort op Schumanns soms
dood in 1847 krijgt Gade de leiding over het
wat onhandige instrumentatie in dit kwartet.
Op een van de eerste julidagen van 1819 komt hij, samen met de operazanger Johann Vogl, per postkoets in Steyr aan. Schubert laat z’n blikken vooral ook over de bergen gaan. Hij vindt niet alleen het stadje en de bergen mooi, hij is ook erg ingenomen met de bewoners. Vogl, de beroemde zanger die al vele malen in Steyr is geweest en er veel vrienden heeft, heeft de pas 22-jarige en wat onhandige Schubert geïntroduceerd. Al snel voelt de componist zich helemaal thuis. Wanneer Schubert anderhalve maand later, op 14 september na een uitbundig afscheidsfeest, weer vertrekt heeft hij een gelukkige tijd achter de rug. Voettochten door de bergen, een bezoek aan het klooster Kremsmünster, een reisje naar Linz, muziekavondjes en in allerijl geïmproviHet thema van het elfachtige scherzo wordt zo-
seerde concerten… Vooral de directeur van de
wel door cello als piano (linkerhand) gespeeld:
mijnen, Sylvester Paumgartner, bleek een niet
dat klinkt wat ‘dik’ en groezelig. En in haar ooit
te stoppen liefhebber. De enthousiaste man
zo beeldvormende Schumannbiografie uit
was zelf een goed amateurcellist en speelde
1948 betoogt musicologe Joan Chissell, dat de
samen met de ijzerkoopman Joseph von Koller
componist Schumann de pianist Schumann
en diens door Schubert zo bewonderde dochter
niet altijd heeft weten te onderdrukken, en
Josefine. Paumgartner kent Schuberts lied Die
stelt voor de pianoverdubbelingen aan het
Forelle. Of Schubert daar een reeks variaties bij
slot van het Andante maar liever te verwijde-
wil maken, liefst voor de combinatie van viool,
ren. Beetgenomen door zijn inspiratie, treedt
altviool, cello, contrabas en piano. Een niet zo’n
Schumann op één plek zelfs buiten de grenzen
gebruikelijke combinatie. Als voorbeeld moest
van het instrumentaal mogelijke en vraagt hij
Schubert maar het pianokwintet van Hummel
de cellist om zijn laagste snaar even een toon
nemen, raadde Paumgartner hem aan, zoiets
lager te stemmen (van C naar Bes)…
kunt u ook. En zo bleek. Schubert componeerde, schreef razendsnel de partijen uit en
Schubert
het kersverse Forellenkwintet kon worden
De stad Steyr ligt begin 19de eeuw in de lang-
gespeeld.
zaam opwellende Alpen in Opper-Oostenrijk als een vanzelfsprekend onderdeel van de natuur. ‘Über allen Begriff schön,’ vindt Franz Schubert.
Stephen Westra
En beleef nog meer! Het Gelders Orkest heeft een prachtig programma voor seizoen 2014 – 2015 voor u samengesteld. De komende tijd valt er nog veel meer moois te beleven. Benieuwd? Neem een kijkje op www.hetgeldersorkest.nl en laat u verleiden. We hopen u snel weer te mogen begroeten bij één van onze concerten!
Nino Gvetadze Nino Gvetadze piano Het Gelders Orkest strijkkwartet
NRC Handelsblad steekt de loftrompet over haar en noemt Nino Gvetadze ‘een geboren pianiste, met het vermogen om mensen in hun hart te raken.’ De jury op het internationale Franz Liszt Pianoconcours in 2008 dacht er ook zo over. De van oorsprong Georgische pianiste ging er met de tweede prijs, de persprijs én de publieksprijs van door! Of de samenwerking met de strijkers van Het Gelders Orkest ook een warm bad oplevert, zal blijken wanneer ze samen op het podium staan. De verwachtingen zijn in elk geval hooggespannen! Voor de pauze hoort u Debussy’s dromerige Piano solo . Na de pauze kunt u genieten van Schumanns lyrische Pianokwintet.
Arnhem ma. 13 april
Vioolconcert met Lorenzo Gatto
Kegelstatt Trio kamermuziek
Martin Sieghart dirigent
Martin Fröst klarinet
Lorenzo Gatto viool
Maxim Rysanov altviool Roland Pontinen piano
Martin Sieghart. Gezichtsbepalend voormalig chefdirigent – en tegenwoordig honorair gastdirigent – van Het Gelders Orkest. Ook hij treedt aan in dit jubileumjaar! Het programma begint met Dem Andenken eines Engels van Alban Berg. De hoofdrol in dit concert is voor de violist Lorenzo Gatto, winnaar van onder andere de Koningin Elizabeth Muziekwedstrijd van 2009. De jonge Belg is een groot talent en werd na het winnen van een aantal concoursen, prompt uitgenodigd door de grote Europese concertzalen voor de prestigieuze serie Rising Stars. Sieghart combineert het dromerige werk van Berg met Franz Schuberts opgewekte Negende symfonie, ‘de symfonie met de hemelse lengte’.
Doetinchem vr. 17 april Arnhem za. 18 april Nijmegen zo. 19 april
Als voorproefje op dit concert wordt op woensdag 15 april van 12.30 – 13.00 uur een gratis lunchconcert gegeven in Musis Sacrum.
Naar verluidt is Mozarts Kegelstatt Trio tijdens het kegelen gecomponeerd. Of het gelegenheidstrio Fröst-Rysanov- Pontinen elkaar ook op de kegelbaan heeft leren kennen, vermeldt de historie niet. Wel duidelijk is dat de klanken van hun instrumenten – respectievelijk klarinet, altviool en piano – gebroederlijk samen kunnen gaan, maar soms ook stevig kunnen concurreren. Klarinettist Martin Fröst en altviolist Maxim Rysanov behoren beiden tot de wereldtop en zijn graag geziene gasten op het Internationaal Kamermuziek Festival van Janine Jansen. Pianist Roland Pontinen begeleidt topmusici over de hele wereld. In Schumanns Märchenbilder vertelt de zoete warme klank van Rysanovs altviool het sprookje. Het stuk is smachtend, dromerig en feeëriek en dan weer overweldigend stormachtig. De delen wisselen elkaar met veel kracht af. Verder hoort u van Schumann 3 delen uit de Fünf Stücke im Volkston in een arrangement voor klarinet, en de Fantasiestücke.
Arnhem ma. 18 mei 2015
