mourik
CORPORATE MAGAZINE VAN MOURIK
Nummer 47
toekomst aanbestedingen
Best Value Procurement nieuwe procesinstallatie
Kennis delen is vermenigvuldigen
18
Renovatie Hartelbrug
Overbruggen met creativiteit en expertise Prestatiecontract – Vloeibaar goud – Ontmanteling reactor – Nieuwe levensader
14
Renovatie Hoftoren Den Haag Bedrijf: Mourik Klimaattechniek Project: Vervanging van de complete gasdetectie-installatie en ontruimingsinstallatie. Uitdaging: Het vervangen van één centrale, 56 sensoren en de visuele en akoestische alarmeringen in een tijdsbestek van vier dagen, waarbij de veiligheid gewaarborgd is gebleven. Datum: 2013
Sterk in ontwikkeling
CONTENT
VOORWOORD
4 Overbruggen met creativiteit en expertise Renoveren Hartelbrug
9
Nieuwe vakopleiding Uitreiking praktijkwerkboek
10
Vakman
Creëren van meerwaarde
William Meijer, uitvoerder
11/12 13
In het kort
Prestatiecontract over 100 kilometer langs de Maas
Beheer en onderhoud vaarwegen
16 Kennis delen is vermenigvuldigen Nieuwe procesinstallatie
18
Best Value Procurement
Op één lijn over toekomst aanbestedingen
20
Mourik geeft gas bij NAM Emissievrije reiniging
22 22
Plastic wordt vloeibaar goud
I
s het u ook opgevallen dat het woord meerwaarde de laatste tijd vaak wordt gebruikt? Google tovert al binnen een fractie van een seconde bijna 1 miljoen hits tevoorschijn. Gelukkig wordt Google niet alleen voor dit soort zoekopdrachten ingezet. Klanten vinden Mourik ook via Google als ze leveranciers zoeken met ervaring in moeilijk specialistisch werk. In het artikel over de NAM op pagina 20 leest u hier meer over. Maar goed, terug naar meerwaarde. Waarom maakt dit fenomeen een flinke opmars? Heeft de crisis ertoe bijgedragen dat mensen anders naar de waarde van dingen kijken? Of is de hang naar ‘meer waar voor je geld’ van alle tijden? Dit laatste klopt waarschijnlijk wel. Ook wij omarmen de filosofie van Rijkswaterstaat over Best Value Procurement, zie pagina 18. Hoe dan ook, het creëren van meerwaarde voor onze klanten is voor ons dagelijks werk. Waar zit het dan? Heeft u even tijd? Letterlijk en figuurlijk bruggen bouwen van staal of beton, creativiteit, technisch en menselijk inzicht. Proactief over de grenzen van je eigen werk kijken, risico’s inschatten en verder gaan dan de klant vraagt. Keiharde veiligheidsgaranties geven bij het ontmantelen van een kernreactor. De zorg voor flora en fauna als onderdeel van een project. Dit hoort allemaal bij meerwaarde, zoals u kunt lezen in dit magazine. En ook een viaduct aankleden als een architectonisch sculptuur, want het oog wil ook wat. Alleen een lerende organisatie kan deze dynamiek aan. Daarom ontwikkelen wij ook zelf nieuwe opleidingen, zoals de Vakopleiding Industriële Reiniging. Kortom: meerwaarde wordt gewoon geleverd door onze mensen. Niets nieuws onder de zon. Dat doen we altijd al.
Kees Jan Mourik Voorzitter Raad van Bestuur
Petrogas-installatie maakt olie
24
Ontmanteling reactor opent perspectieven
Samenwerking Belgaprocess en Mourik n.v.
26
Nieuwe levensader voor de industrie Leidingviaduct voor Havenbedrijf Rotterdam
Colofon See Mourik nummer 47 ~ maart 2014 is het Corporate Magazine van Joh. Mourik & Co. Holding B.V. en verschijnt twee maal per jaar. Vormgeving: ‘beet’ vormgeving, Vianen. Eindredactie: Hanny Verhoeckx, Joh. Mourik & Co. Holding B.V. Druk: De Groot Drukkerij bv, Goudriaan. Oplage: 7.000. Redactieadres: Joh. Mourik & Co. Holding B.V., Voorstraat 67, Postbus 2, 2964 ZG Groot-Ammers, T +31-184-667200, E
[email protected], www.mourik.com
3
Interview met Johan den Ouden
Bekijk deze video op www.youtube.com/ mourikholding
4
Download een QR reader in de iTunes app store, Google Play of Microsoft Windows App Store
InfraSTRUCTUUR
Mourik en Provincie Zuid-Holland renoveren Hartelbrug
Overbruggen met creativiteit en expertise De Hartelbrug helpt iedere dag 40.000 voertuigen over het Hartelkanaal en het Zoetwaterkanaal bij Spijkenisse. In 1968 werd de brug opengesteld, met oorspronkelijk twee rijstroken voor autoverkeer en een fietsstrook aan elke kant. En zoals dat gaat met alle bouwwerken: na zoveel jaren is het tijd voor groot onderhoud.
5
D
at stelde de Provincie Zuid-Holland voor een uitdaging. Senior projectleider Marco Wesseling vertelt: “We wilden grondig te werk gaan, zodat de brug weer minstens 40 jaar vooruit zou kunnen. Maar de Hartelbrug is een heel belangrijke en drukke verbinding met de A15. Dus moesten we een oplossing zoeken om het weg- en vaarverkeer zo min mogelijk te hinderen.” Vooruitlopend op het groot onderhoud, werd in 2010 na het gereed komen van de Hartelfietsbrug de nog overgebleven fietsstrook op het westelijke brugdeel omgebouwd tot reguliere rijbaan. “Daarmee sorteerden we eigenlijk al voor op deze operatie en de mogelijkheid om met meerdere wisselstroken te werken.” In de aanbesteding vroeg de provincie aannemers uitdrukkelijk mee te denken over mogelijkheden om de overlast te beperken. “We hebben de focus gelegd op een drietal punten, waarvan prijs er natuurlijk ook een was. Maar net zo belangrijk vonden we dat de aannemer meedacht over risicofactoren en een goed
De aanbieding van Mourik sprong er vooral uit op het punt van verkeersstremmingen. Liever gezegd: het plan om die te minimaliseren. Marco Wesseling
plan had voor verkeershinder, zowel op de brug als op het water.” De aanbieding van Mourik sprong er vooral uit op het punt van verkeersstremmingen. Liever gezegd: het plan om die te minimaliseren. “Ze zaten 50% lager dan het scenario dat wij zelf hadden ingeschat.” Mede op basis hiervan werd de opdracht gegund aan Mourik.
Multidisciplinair benaderd | Johan den Ouden is projectleider bij Mourik Groot-Ammers. Hij was samen met Rosco Voorrips verantwoordelijk voor de aanbesteding waarmee Mourik dus een ambitieus plan indiende. Maar dat kwam niet zomaar uit de lucht vallen. “We hebben deze tender van meet af aan behandeld als
Raakvlakoverleg in uitvoering De geconditioneerde werkruimte voor de dekplaatverlijming
6
een multidisciplinair project, waarbij we direct met specialisten in gesprek zijn gegaan om alle details scherp te krijgen. Dat zijn collega’s geweest van Mourik-bedrijven, maar ook externe partners.” In die zin is deze opdracht volgens Johan den Ouden Mourik op het lijf geschreven. “We hebben zelf al veel disciplines in huis, maar we hebben ook de ervaring om specialisten van buiten het bedrijf aan te sturen. Ieder zijn expertise en wij de overall projectleiding omdat we weten welke taal de klant spreekt.” Na de gunning in mei 2013 volgde heel snel een grondige inspectie en een kick-off met de opdrachtgever. “Daarin hebben we alle facetten van het project tot in detail besproken, inclusief risico’s, de haalbaarheid
InfraSTRUCTUUR
Marco Wesseling Functie: Senior Projectleider Bedrijf: Provincie Zuid-Holland Johan Den Ouden Functie: Projectleider Bedrijf: Mourik Groot-Ammers
PARTNERS De betrokken bedrijven zijn:
AEVO enoveren van kabels en R leidingen (elektrotechnisch)
Bouman-GSB onservering stalen beweegbare C bruggen, leuningen en staalconstructies Conservering betonnen schampkanten en pijlers
Heijmans xtern versterken van de E betonnen brugkoker Vervangen voegovergangen en rij-ijzers Vervangen rubber opleggingen van de vaste en oplegpunten van de beweegbare brug
Mourik Techniek onstructiewerk bewegingswerk C Vervanging brugwachtershuisjes
Takke Breukelen ersterken dekplaat en V beweegbare brug
Traffic & More Verkeersmanagement
Vogel-Brabotech etonherstel B Renovatie betonnen middenberm Renovatie zijbermen
van de planning, eventuele stremmingen en buffers in de doorlooptijd.”
Sterker en veiliger | Een gedegen voorbereiding is het halve werk. Zeker bij een project als dit, waarin volgens Johan den Ouden zo’n beetje alle denkbare disciplines bij elkaar komen: “Elektrotechniek, maar ook werktuigbouw, civiele werkzaamheden, betonconservering, noem maar op.” Al die werkzaamheden werden verdeeld over enkele clusters, waaronder het verstevigen van de metalen dekplaten van de brug, versterking van de hoofdoverspanning, renovatie van de middenberm, inclusief bekabeling, en allerlei aanvullende werkzaamheden zoals vervanging van het voegwerk en de afvoer van het regenwater. “In het algemeen kun je zeggen dat de opdracht luidde: maak de brug sterker en veiliger,” zegt Marco Wesseling. Dat moest gebeuren onder tijdsdruk, want in verband met het zogenaamde stormseizoen lag de deadline voor fase één - het versterken van de hoofdoverspanning door middel van aanvullende voorspanning - op 1 oktober.
“Deze voorspanning wordt met een soort ankerblokken bevestigd aan de brug. In het bestek was daarvoor een systematiek aangegeven. Uiteindelijk hebben we daarvoor een eenvoudiger alternatief bedacht. Dat was de eerste tijdwinst.”
Slimme planning | Na de eerste fase had Mourik precies acht weekenden de tijd om de rest van het werk uit te voeren. Dat lukte door met de juiste mensen slim te plannen. Johan den Ouden: “We hebben steeds een soort ‘treintje’ van werkzaamheden gemaakt. Dat is niks anders dan het oplijnen van disciplines om het werk zo efficiënt mogelijk te doen. Dus bijvoorbeeld: slopen, reinigen, elektrotechnische werkzaamheden en opbouwen achter elkaar. En voor het voegen en het asfalt ook weer hetzelfde.” Met name bij de dekplaatreparaties was dat nog even spannend, want: “We hadden wel een indicatie van de schade, maar pas op het werk konden we echt zien hoe de dekplaten erbij lagen.” Daarvoor werd onder andere gebruik gemaakt van een soort röntgenapparaat dat
7
InfraSTRUCTUUR
We hebben zelf al veel disciplines in huis, maar we hebben ook de ervaring om specialisten van buiten het bedrijf aan te sturen. Johan den Ouden
zwakke plekken en scheurtjes in het metaal opspoort. Helemaal zonder verkeershinder zijn alle werkzaam-heden natuurlijk niet verlopen, maar zoals de berichten na het eerste weekend luidden: ‘het verkeer op de Hartelbrug rijdt’.
Win-win | Als je snel moet kunnen schakelen, is het belangrijk dat over en weer de verwachtingen klip en klaar zijn. Johan den Ouden: “We hebben op verschillende cruciale momenten in het proces bij elkaar gezeten om te toetsen of we nog op dezelfde golflengte zaten. Op het gebied van techniek, samenwerking en ook het omgevingsmanagement.” Hij heeft
Goede samenwerking geborgd in structueel overleg De directie op bezoek bij het project
8
de provincie ervaren als een opdrachtgever die open staat voor ideeën en suggesties. Volgens Marco Wesseling is dat een bewuste keuze. “We willen heel graag creativiteit uit de markt halen en de expertise van aannemers gebruiken.” Het was voor hem de eerste keer dat er zo nadrukkelijk werd gespiegeld tussen opdrachtgever en aannemer. “Ik had dat zo nog niet eerder meegemaakt. Maar het is me prima bevallen. Je ziet dat we elkaar goed kunnen aanvullen. Wij denken meer vanuit beheer, Mourik vanuit bedrijfsvoering. Als je die belangen verenigt, ontstaat er voor beide een echte win-win situatie.”
twitterbericht Mourik Holding @MourikHolding Projectleider Johan den Ouden licht project Hartelbrug toe op @RTVRijnmond ow.ly/quQvS Beantwoorden
Retweeten
Favoriet
INDUSTRIE
Praktijkwerkboek voor elf medewerkers
Patrick Korver Functie: Recruiter Bedrijf: Mourik Services Jolinda Wissink Functie: P&O-Manager Bedrijf: Mourik Services Johan Troost Functie: Machinistenbegeleider Bedrijf: Mourik Services
Uitreiking ‘Praktijkwerkboek Industriële Reiniging’
Nieuwe vakopleiding Op 23 mei 2013 kregen elf medewerkers van Mourik Services de eerste exemplaren van het Praktijk werkboek Industriële Reiniging uitgereikt. Zij volgen de nieuwe, gelijknamige vakopleiding die door de branche is ontwikkeld.
M
ourik is een van de drijvende krachten achter de opleiding die medewerkers voorbereidt op een functie als vakvolwassen medewerker industriële reiniging. P&O-manager Jolinda Wissink is er blij mee. “We trainden mensen altijd al ‘on the job’ maar dit werkboek geeft extra houvast. Voor Mourik, maar ook voor mensen die een baan zoeken. Nu hebben we écht iets extra’s te bieden.” Recruiter Patrick Korver van Mourik Services was nauw betrokken bij de ontwikkeling van het praktijkwerkboek, dat officieel een uitgave is van het Kenniscentrum COSI. “We hebben samen met de CAO-partners eerst gekeken naar het gewenste profiel van medewerkers. Van daaruit hebben we gezegd: welke certificaten zijn nodig? En welke competenties moeten de mensen nog meer hebben? Dat heeft geleid tot dit werkboek.” De vakopleiding is een combinatie van reguliere certificaten, zoals VCA, hogedruk en het groot rijbewijs, aangevuld met
competentiegerichte zaken. Voor Mourik is het bijbehorende werkboek de basis, maar natuurlijk gaat daar in de praktijk nog een extra sausje overheen. “Dit boek is voor ons een onderdeel van een totaaltraject dat afhankelijk van de vooropleiding maximaal drie jaar kan duren en waarin allerlei aspecten van het werk aan bod komen: vakkennis en certificaten, maar zeker ook gedrag, houding en motivatie. Dat hoort bij Mourik.”
Stap voorwaarts | Intussen heeft Mourik 15 toekomstige medewerkers industriële reiniging in opleiding. Zij worden op het werk begeleid door ervaren collega’s. Machinistenbegeleider Johan Troost was zeer nauw betrokken bij de totstandkoming van het werkboek en coördineert het traject. “Ik probeer zoveel mogelijk contact te hebben. Ik spreek ook elke twee maanden de leidinggevenden van ‘mijn’ jongens. En we hebben een viertal
mentoren die hen afwisselend begeleiden.” Volgens Johan Troost heeft de opleiding van nieuwe mensen bij Mourik Services hiermee een grote stap voorwaarts gemaakt. “We willen mensen op een hoger niveau brengen en daar helpt dit boek ons bij. En het mooiste is: de jongens vinden het zelf ook fijn. Natuurlijk was het even wennen, maar nu komen ze naar me toe om vol trots te laten zien welke vinkjes ze erbij hebben gekregen.”
Resultaten | Patrick Korver is blij met de resultaten, die zijn werk een stuk gemakkelijker maken. “Mensen willen nu eenmaal weten wat ze kunnen verwachten van een baan. Dat ligt nu vast. En het werkt ook aan de achterkant, want er haken minder mensen af.” Dat ziet ook Jolinda Wissink. “Het verloop is lager en tegelijkertijd wordt de kwaliteit van onze medewerkers beter.” Het praktijkwerkboek geeft volgens haar tevens houvast bij de beoordeling van medewerkers. “Dat heeft alles te maken met het feit dat we de competenties zo goed hebben vastgelegd en op basis daarvan selecteren.” Wat dat betekent, ziet Johan Troost dagelijks terug op het werk. “Nieuwe medewerkers worden niet in het diepe gegooid, maar krijgen begeleiding en aandacht. Dat betaalt zich direct terug in een stukje waardering en inzet.”
9
De liefde voor techniek zit William Meijer in het bloed: zijn vader is al 30 jaar eigenaar van een timmerbedrijf.
Vakman - William Meijer Tijdens stages voor zijn LTS en MTS Bouwkunde zocht William naar zijn drijfveer en uitdagingen. Deze zoektocht, in combinatie met zijn aanleg voor techniek, leergierigheid en doorzettingsvermogen, heeft geleid tot zijn zeer afwisselende baan bij Mourik.
Wat houdt je functie precies in? “Officieel ben ik uitvoerder maar ik doe soms ook de werkvoorbereiding voor kleinere werken. Rekenen en tekenen behoren tot mijn takenpakket. Daarnaast geef ik leiding aan eigen mensen en/of onderaannemers en houd ik de voortgang van projecten in de gaten. Ja, allround en multi-inzetbaar inderdaad.” William lacht. “Ik ben begonnen bij VRO ( Verbouw, Renovatie, Onderhoud) en ga binnenkort aan de slag als uitvoerder civiel op de locatie Lyondell. Allemaal onder de vleugels van Mourik Services.”
Wat maakt deze functie voor jou interessant? “In korte tijd ben ik doorgegroeid van assistent-uitvoerder naar uitvoerder. Bij Mourik heb je meer verantwoordelijkheid maar ook meer beslissingsbevoegdheid. Dat spreekt mij aan. Ook de bedrijfscultuur past bij mij. Open, direct, met ruimte voor eigen ideeën.” William heeft ambitie. “Ik ambieer wel een leidinggevende functie met meer contact met de klant. Ja, mijn toekomst zie ik zeker positief tegemoet.“
10
“Ik houd van techniek en de buitenlucht en ik ga graag met mensen om. Deze baan is gewoon geknipt voor mij”
Mourik in het kort INDUSTRIE
Mourik op grootste LED-scherm van Europa In de nieuwe stationshal van Rotterdam CS is in augustus 2013 het grootste LED-scherm van Europa in bedrijf genomen. Het beeldscherm van 40x4 meter is een cadeau van het Havenbedrijf Rotterdam aan de stad. Op het scherm komen beelden voorbij van activiteiten in het Rotterdamse havengebied. In eerste instantie denk je daarbij aan containerschepen, overslag-
bedrijven en chemische industrie. Maar ook Mourik Services is volop actief in het havengebied en kreeg de gelegenheid filmopnamen van industriële reinigingswerkzaamheden op het terrein van Huntsman te laten zien. De levensgrote beelden waren de laatste drie maanden van het jaar dagelijks te zien in de stationshal.
INDUSTRIE
BETONWERK
Eerste opdracht voor Mourik in Turkije succesvol Na de oprichting begin 2013 en deelname aan een driedaagse beurs in Sakarya in de buurt van Istanbul, heeft Mourik Endüstriyel Hizmetleri een eerste opdracht ontvangen. Voor Aksa Akrilik Kimya San, een kunstvezelfabrikant die behoort tot de grotere wereldspelers, heeft Mourik een aantal warmtewisselaarbundels en luchtkoelers gereinigd. Hierdoor is het rendement van 60% naar 80% gegaan. Door dit enorme succes heeft Mourik al een vervolgopdracht voor februari 2014 ontvangen. Mourik ziet een mooie toekomst in Turkije in de petrochemie, energiemarkt, reactoren en opslagtanks.
Project Liggerkoppen bijna afgerond Begin 2012 gaf Rijkswaterstaat aannemerscombinatie MourikSalverda opdracht voor het herstel van en 20 jaar onderhoud aan verschillende kunstwerken in Oost-Nederland. De combinatie heeft een oplossing voor de betonproblemen bedacht waarbij Salverda de lekke voegovergangen vervangt. Hierdoor stopt de toevoer van dooizouten. Vogel Kathodische Bescherming past kathodische bescherming toe bij voorgespannen liggers. Vogel doet dit met behulp van een geleidende coating op het beton van de liggerkop, waarbij de coating fungeert als anode in het KB-systeem. Zonnepanelen voorzien het systeem van stroom. Het project is bijna afgerond: de voegen zijn gedicht en de kathodische bescherming is bijna overal aangebracht.
11
Mourik in het kort Mourik in het kort Mourik in het kort Mourik in het kort STERK IN DUURZAAMHEID
Infrastructuur
Nieuw wegdek voor N481
COLT-asfalt: stiller en minder CO2 Mourik heeft een eigen duurzaam asfaltmengsel ontwikkeld: SMA COLT. Door toevoeging van speciale polymeren aan het asfalt is de geluidshinder van het verkeer met 35% afgenomen in vergelijking met normaal asfalt. Daarnaast kan het asfalt op een 40°C lagere temperatuur worden verwerkt. Deze besparing in het productieproces scheelt tot 30% op de CO2-uitstoot. De combinatie van CO2-reductie, geluidsreductie, een langere levensduur en een betere verwerkbaarheid maakt dit type asfalt breed toepasbaar. Onlangs is 1.500 ton van het innovatieve mengsel toegepast in Waalwijk. Dit levert een reductie op van 7.650 kg CO2, vergelijkbaar met de CO2-uitstoot van 77 personenauto’s die in één keer door Nederland op en neer rijden.
In opdracht van de Provincie Zuid-Holland heeft Mourik Groot-Ammers het Groot schalig Onderhoud aan de N481uitgevoerd. Aanleiding voor het werk was de oneffenheid in het wegdek door ongelijke zettingen in de ondergrond. Omdat de N481 een belangrijke ontsluitingsweg voor de Alblasserwaard is, hechtte de Provincie veel waarde aan een snelle uitvoering. Mourik heeft de werkzaamheden binnen 12 weken uitgevoerd met slechts drie weekenden volledige afsluiting. In totaal is ruim 37.000 ton asfalt en funderingsmateriaal verwijderd. De nieuwe rijbaan is opgebouwd met 3.000 m3 EPS, 8.000 ton bims, 20.000 ton hydraulisch menggranulaat en 17.000 ton asfalt.
Multidisciplinair
Tweede waterzuiveringsinstallatie voor Vopak In juni 2013 startte Mourik met de grondwerkzaamheden voor de bouw van Waste Water Treatment System, East Area voor Vopak Terminal Europoort. Het is de tweede waterzuiveringsinstallatie die Mourik voor Vopak ontwerpt en bouwt. De installatie bestaat onder andere uit olie-waterscheiders, een SBR (Sequencing Batch Reactor), striptorens, een vloeistofdichte voorziening en een bedrijfscontrolegebouw met
12
besturingskasten en trafo. Mourik legt ook het ondergrondse rioleringsysteem aan om afvalwaterstromen gescheiden aan en af te voeren. Ingebruikname van de installatie vindt in het eerste kwartaal van 2014 plaats. Deze opdracht wordt multidisciplinair uitgevoerd. Bij het ontwerp en de uitvoering opereren meerdere Mourik-bedrijven onder een door Mourik geleid projectmanagement.
Beheer en onderhoud vaarwegen ‘nieuwe stijl’ in Limburg
Prestatiecontract over 100 kilometer langs de Maas De manier waarop Rijkswaterstaat opdrachten aanbesteedt, verandert sterk. Een in het oog springend voorbeeld daarvan is de implementatie van prestatiecontracten, waarbij marktpartijen het beheer en onderhoud als één samenhangend pakket uitvoeren. Zo gaat het ook bij het beheer en onderhoud van de vaarwegen in Limburg.
13
J
an Corbey is gemachtigde van de opdrachtgever en vertegenwoordigt in deze rol Rijkswaterstaat richting de Combinatie Mourik-Imtech (CMI). CMI is een samenwerkingsverband tussen Mourik Limburg en Imtech Traffic & Infra. Imtech is verantwoordelijk voor het elektrotechnische deel, en Mourik neemt de rest voor haar rekening en levert een aanzienlijk aandeel in het projectmanagement. Jan: “Dit prestatiecontract gaat over het hoofdvaarwegennet en hoofdwatersysteem in het perceel zuid, van Eijsden tot en met Belfeld.” Dat is een gebied van iets meer dan 100 kilometer langs de Maas, plus alle omliggende kanalen. Het contract bestaat uit verschillende onderdelen, die verdeeld zijn in taken, activiteiten en services. Taken bestaan met name uit regulier en routinematig onderhoud zoals het smeren van lagers en kettingen, maar ook het onderhouden van camera’s en verlichting. Activiteiten bestaan uit specifieke grotere en kleinere onderhoudsklussen zoals groot onderhoud aan sluis Roermond en Linne en de conservering van een aantal bruggen. Services zijn meer procesmatig en ondersteunend gericht waarbij je kunt denken aan het bijhouden van storingsregistraties, het
14
Intussen voeren we discussies op een heel ander niveau en is er veel meer sprake van kennisdeling over en weer. Roel van Oudheusden
updaten van as-builttekeningen en het verwerken van de areaalgegevens in de systemen van Rijkswaterstaat. Mourik is onder de vlag van CMI op 1 januari 2013 officieel gestart met de uitvoering na een voorbereidingsperiode van drie maanden. Het prestatiecontract omvat alle disciplines: van civiele techniek, werktuigbouwkunde en elektrotechniek tot kunstwerken, waterbouw en bodembeheer. Zelfs de zorg voor flora en fauna maken onderdeel uit van het contract. “Dit is het eerste prestatiecontract in zijn soort waarbij één opdrachtnemer een grote diversiteit aan werkzaamheden en objecten beheert. Bruggen, stuwen en sluizen, bijna alles zit er in,” zegt Roel van Oudheusden, projectmanager binnen CMI. Ook bij dit werk werd bij de aanbesteding niet enkel naar de laagste prijs gekeken maar was kwaliteit ook een invloedrijke factor. Met het bij inschrij-
ving ingediende Plan van Aanpak heeft CMI hoge ogen gegooid. De opdracht was om meerwaarden te benoemen ten opzichte van de contracteisen. “Het opschrijven van alleen de meerwaarden klinkt logisch, maar is moeilijker dan je zou denken,” aldus Maurice Stassen, manager procesbeheersing. “Veel zaken zien we zelf al niet meer als meerwaarde omdat die zijn ingebakken in ons proces.” Uiteindelijk haalde CMI de hoogste kwaliteitsscore op onderdelen als assetmanagement en hinder voor onder andere het weg- en waterverkeer. Jan Corbey: “Voor Rijkswaterstaat telt dit laatste punt ook stevig mee, want uiteindelijk gaat het ons om de gebruikers van ons areaal.”
Van informatieoverdracht naar kennisdeling | Maurice Stassen is verantwoordelijk voor de lopende samenwerking. De eerste maanden heeft
InfraSTRUCTUUR
CMI enorm veel informatie moeten verwerken. “Voor ons is dit een heel leerzaam project. Er zijn zoveel facetten die meespelen. De kennis die je daarmee vergaart, is eigenlijk onbetaalbaar.” De inwerkperiode hebben hij en zijn collega’s ook echt nodig gehad.
“In drie maanden hebben we alle processen ingeregeld, het complete areaal leren kennen en ook de samenwerking met Rijkswaterstaat en alle betrokken partijen vormgegeven.” In het begin was er nog vooral sprake van eenrichtingsverkeer, waarbij Rijkswaterstaat zoveel mogelijk
Foto boven: Maurice Stassen Functie: Manager Procesbeheersing Bedrijf: Combinatie Mourik-Imtech Roel van Oudheusden Functie: Projectmanager Bedrijf: Combinatie Mourik-Imtech Jan Corbey Functie: Gemachtigde Opdrachtgever Bedrijf: Rijkswaterstaat
Medewerkers van Rijkswaterstaat zijn bezig met het ‘trekken’ van poireeschuiven
kennis heeft overgedragen aan CMI. “Maar nu is dat anders,” zegt Roel van Oudheusden. “Intussen voeren we discussies op een heel ander niveau en is er veel meer sprake van kennisdeling over en weer.”
Kwaliteit areaal verbeteren | Rijkswaterstaat streeft actief naar kennisdeling, met als uiteindelijk doel: verbetering van het hele areaal en de kennis ervan, vertelt Jan Corbey. “Daarbij is een van de hoofddoelen van het prestatiecontract dat CMI ons helpt om de bestaande informatie over het areaal op een hoger niveau te brengen.” Roel van Oudheusden vult aan: “Soms is die informatie gedateerd. Als onze monteurs ter plekke zijn, zien ze direct of de situatie nog klopt met wat er op papier staat en koppelen ze dit ook direct terug.” Jan Corbey: “Prestatiecontracten zijn bedoeld om werk van de overheid te verleggen naar de markt, maar ook om innovaties te stimuleren.” Rijkswaterstaat vraagt dan ook nadrukkelijk om verbetervoorstellen te doen. Het signaleren van verbeterpunten valt onder de noemer ‘services’ in het contract. Denk bijvoorbeeld aan het toepassen van betere smeersystemen of toepassing van LED-lampen in plaats van conventionele lampen. Het is daarbij de bedoeling dat er zowel voor CMI als voor Rijkswaterstaat voordelen te behalen zijn.
Samenwerken aan gemeenschappelijk belang | Meer nog dan anders, is nauwe samenwerking in prestatiecontracten van cruciaal belang. Daar zijn volgens Maurice Stassen dan ook duidelijke afspraken over gemaakt. “Voor een deel volgen die uit het contract. Maar belangrijker nog vind ik de manier waarop het in de praktijk werkt. We hebben een goede balans gevonden tussen formele en informele communicatie. En daar hebben we ook gewoon afspraken over gemaakt. Bijvoorbeeld: niet mailen als er misverstanden zijn, maar bellen of langsgaan.” Mochten er toch discussiepunten ontstaan, dan worden die in openheid besproken. Volgens Jan Corbey heeft het succes van de samenwerking te maken met een paar punten: “We spreken alles uit, er is sprake van wederzijds vertrouwen, we onderkennen elkaars belang, maar belangrijker nog: we zoeken altijd naar het gemeenschappelijk belang. Bij dit laatste staat de (vaar)weggebruiker centraal.”
15
Eputan en Mourik Techniek bouwen nieuwe procesinstallatie
Kennis delen is vermenigvuldigen Eputan Kunststoftechniek uit Meerkerk begon zo’n 23 jaar geleden letterlijk in de garage van directeur Jaap Swank. Nu produceert het bedrijf kunststof vloeren voor klanten in meer dan 80 landen. Vloeren geschikt voor sportaccommodaties, scholen, woonhuizen maar ook voor scheepsdekken en bruggen.
V
olgens facilitair manager Amy Slobbe blijft het daar niet bij. “We willen nog zeker 25% groeien.” Om die groei mogelijk te maken, moet de productiecapaciteit omhoog, evenals de opslag van grondstoffen. Samen met Mourik Techniek bouwt Eputan daarom een gloednieuwe procesinstallatie, bestaande uit een silopark met 11 opslagtanks en 4 mengkuipen, ook wel dissolvers genoemd, die vijf keer meer volume kunnen draaien dan de bestaande dissolvers, en een laad- en losstation. Peter de Bruin is adjunct-directeur bij Mourik Techniek. Toen hij het bestek, geschreven door Henk Ooms van de Firma Staat onder ogen kreeg, wist hij direct dat het complete plan niet in één keer gerealiseerd kon worden. “We bouwen namelijk in een draaiende fabriek en de productie mag niet stilvallen. Daarom hebben we in overleg met de directie van Eputan het project in delen geknipt. Eerst de nieuwe opslagtanks, het laad- en losstation en het complete leidingwerk. Daarna verhuizing van de bestaande productie en uiteindelijk de plaatsing van
16
de nieuwe mengkuipen. Tussendoor hebben we ook nog een warmhoudkast geplaatst voor tijdelijke opslag van stoffen, plus een nieuwe stofafzuigingsinstallatie.” Zelfs met een strakke fasering is het nog een hele toer gebleken om alles voor elkaar te krijgen, maar mede dankzij de inbreng van productiemanager Michel Brinkman heeft de productie nauwelijks geleden onder het werk. “Michel en het projectteam hebben continu geschakeld
over de logistiek en de techniek van het project.”
Verschillende uitdagingen | Over techniek gesproken: er waren best wat uitdagingen te tackelen. Projectleider ter plaatse was Peter de Rooij van Mourik Techniek. “In verband met de viscositeit van de grondstoffen, in hoofdzaak vloeistoffen, vul- en bindmiddelen, moet de temperatuur in het silopark continu 30°C zijn, voor een Dankzij de 3D-tekening van de tankruimte kon het grootste deel van het leidingwerk prefab gemaakt worden Martijn van Middelkoop en Marco Stehouwer tijdens de montage van de leidingen
INDUSTRIEBOUW
Foto onder: Michel Brinkman Functie: Productiemanager Bedrijf: Eputan Peter de Bruin Functie: Adjunct-directeur Bedrijf: Mourik Techniek Peter de Rooij Functie: Projectleider Bedrijf: Mourik Techniek Amy Slobbe Functie: Facilitair Manager Bedrijf: Eputan
aantal grondstoffen zelfs 50°C. Daar was de bestaande hal niet op berekend.” En dan was er nog de beschikbare ruimte. Of liever: het gebrek aan ruimte. “Om de grootste tanks met een capaciteit van 35.000 liter te plaatsen, moest de tankenput verdiept en het dak met 4 meter verhoogd worden.” Het is dus puzzelen geweest, ook met het leidingwerk dat de tanks verbindt met de mengkuipen en het laad- en losstation. “Eputan heeft veel verschillende leveranciers die elk met hun eigen type vrachtwagen komen. Daarvoor hebben we een losstation gecreëerd dat alles aankan: vrachtwagens met of zonder pomp, wel of geen compressor. Het kan nu allemaal.”
Kennis en expertise bundelen | Veel technische keuzes zijn gemaakt in samenspraak tussen Eputan en Mourik, gebruik makend van ieders expertise. Amy Slobbe: “Bepaalde dingen hadden we in het bestek bewust open gelaten. Zoals de leveranciers van de pompen. En het materiaal waarvan de tanks zijn gemaakt. Sommige zijn van RVS, maar dat is duur,
Kennis en ervaring met elkaar delen, om zo te komen tot de beste beslissingen. Daar gaat het om. Michel Brinkman
dus hebben we gezocht naar alternatieven, waar dat mogelijk was. Dat hangt onder andere af van de vloeistof die in de tank wordt opgeslagen. We wilden graag de brede kennis van Mourik gebruiken om de juiste keuzes te maken.” Peter de Bruin heeft dankbaar gebruik gemaakt van de kennis binnen Mourik. “We hebben collega’s geconsulteerd op allerlei gebieden: viscositeit, engineering, het materiaal voor de tanks, maar ook bouw. Dat is het mooie van Mourik: er is bijna niks waar we geen ervaring mee hebben.” Ook hier is de samenwerking met productiemanager Michel Brinkman cruciaal geweest. “Hij weet precies hoe iets in de praktijk moet werken.” Kennis en ervaring met elkaar delen, om zo te komen tot de beste beslissingen. Daar gaat het om.
Open samenwerking | Zoals de samenwerking op technisch vlak verliep, ging het ook op andere gebieden. Een van de belangrijkste is volgens Amy Slobbe de veiligheid. “Wat gebeurt er als het verkeerde product in de verkeerde tank komt? Of we zetten de verkeerde klep open. Of de compressor valt uit. Al dit soort scenario’s hebben we met elkaar besproken, en we hebben afspraken gemaakt over hoe te handelen als er iets gebeurt. Of beter nog: hoe we dat kunnen voorkomen.” Project management is in die zin ook een kwestie van vooruitkijken, zegt Peter de Bruin. “Dat is hier een belangrijke succesfactor geweest.” Amy Slobbe vult aan: “Als je dan open en eerlijk met elkaar communiceert, kun je heel snel schakelen.”
17
Rijkswaterstaat en Mourik op één lijn over toekomst aanbestedingen
Best Value Procurement Rijkswaterstaat sorteert voor op een nieuwe manier van het aanpakken van projecten. Best Value Procurement, kortweg BVP, is de naam van deze aanpak die is overgewaaid uit de Verenigde Staten. Wiebe Witteveen is de coördinator van het BVP-kernteam van Rijkswaterstaat en kwartiermaker voor deze relatief nieuwe filosofie, waarin klantwaarde en expertise van de aannemer centraal staan.
“O
p dit moment is BVP in Nederland nog niet zo groot, maar het gaat snel. In 2015 willen we het verankerd hebben in onze generieke werkwijze.” Werk aan de winkel dus, zien ook aannemers zoals Mourik, voor wie Rijkswaterstaat met jaarlijks 3 miljard euro aan werk de grootste opdrachtgever op Nederlandse bodem is. BVP is een manier van werken die uitgaat van de meeste waarde voor de laagste prijs. Dat op zich is geen nieuws. Wel nieuw is de filosofie erachter en de manier waarop die vorm krijgt. Wiebe Witteveen: “BVP is gebaseerd op het principe dat we de ervaring en expertise van aannemers zo optimaal mogelijk willen benutten, in plaats van alles tot in detail zelf te specificeren. Dus niet zeggen: dit is wat we willen, gaan jullie maar zo goedkoop mogelijk stenen
18
stapelen. Maar juist vragen om mee te denken over de klantvraag. Hoe kunnen we het project het best organiseren? Welke omgevingsfactoren en risico’s zien jullie? Wat is de beste oplossing? Om van daaruit te komen tot een aanpak waarin ieders taken en verantwoordelijkheden duidelijk zijn. De aannemer is in dat proces feitelijk in de lead.”
Vanuit klantwaarde denken | Een van de projecten waarbij BVP wordt toegepast, is de omlegging A9 Badhoevedorp. Mourik - als onderdeel van de Combinatie BadhoeverBogen, bestaande uit Volker Wessels, Boskalis en Mourik - is een van de aannemers die aan den lijve ondervinden wat BVP inhoudt. Jan-Co van den Doel is projectmanager bij Mourik Groot-Ammers en binnen Mourik een van
de pioniers op het gebied van BVP. “Deze manier van aanbesteden en de toepassing van de BVP-filosofie in het verdere project maken dat we onze blik moeten verbreden en proactief moeten zijn. Neem dit project. Er loopt een spoorlijn dwars door ons werkgebied. Rijkswaterstaat mag van ons verwachten dat we, in plaats van alleen te
Dat vraagt de nodige transparantie, want hoe moet je de opdrachtgever aanspreken op zijn verantwoordelijkheid. Wiebe Witteveen
INFRASTRUCTUUR
Project BadhoeverBogen
Wiebe Witteveen Functie: Coördinator BVPkernteam Bedrijf: Rijkswaterstaat Jan-Co van den Doel Functie: Projectmanager Bedrijf: Mourik Groot-Ammers
focussen op ons eigen werk, ook nadenken over wat dat voor het héle project betekent. Waar gaan we tegenaan lopen? Welke risico’s zijn er voor Rijkswaterstaat en overige stakeholders? En wat betekenen deze voor de planning? BVP betekent dat we meer dan ooit vanuit het belang van de klant moeten denken en ook risico’s buiten onze scope moeten signaleren en managen.”
Expertise benutten en transparant werken | BVP gaat over het benutten van elkaars expertise. Maar dat betekent volgens Wiebe Witteveen niet dat aannemers ook verantwoordelijk worden voor de gevolgen van opdrachtgeversproblemen, zoals bezwaren en onteigeningsprocedures. “Waar het om gaat, is dat aannemers vaak heel goed weten wat mogelijke risico’s zijn en hiervoor ook oplossingen kunnen aandragen. We willen graag dat ze ons daarop wijzen, en er rekening mee houden in de planning en uitvoering.” Dat vraagt de nodige transparantie, want hoe moet je de opdrachtgever aanspreken op zijn verantwoordelijkheid. “Inderdaad, dat is even wennen,” stelt Wiebe Witteveen, “maar openheid is uiteindelijk in ieders belang.” Dat vindt ook Jan-Co van den Doel. “Al was het
De A9 tussen de knooppunten Raasdorp en Badhoevedorp komt vanaf 2018 ten zuiden om Badhoevedorp heen te liggen. Met de omlegging zorgt Rijkswaterstaat samen met de regio voor diverse verbeteringen. Ruimtelijke kwaliteit: de A9 verdwijnt uit Badhoevedorp Verbeterde leefomgeving: minder geluidsoverlast en betere luchtkwaliteit Betere doorstroming: betere bereikbaarheid Schiphol en regio Amsterdam, verbreding A9 naar 2x3 rijstroken en een onderdoorgang bij aansluiting Badhoevedorp voor hoogwaardig openbaar vervoer (HOV) De nieuwe A9 verlaat het oude tracé direct na knooppunt Raasdorp, kruist de bestaande A4 bij knooppunt Badhoevedorp en sluit aan op de bestaande A9 nabij de afrit Aalsmeer. Het knooppunt Badhoevedorp wordt hiermee volledig vervangen voor een nieuw knooppunt. De nieuwe A9 is eind 2017 gereed, de oude A9 wordt als laatste verwijderd en ingericht als groene as.
voor ons in het begin best moeilijk om de opdrachtgever actief en in een vroeg stadium te wijzen op zijn risico’s. Zo hebben we simpelweg nog nooit gewerkt.”
Weten wat je aan elkaar hebt | Elkaar helpen waar je kunt, met behoud van ieders verantwoordelijkheden. Dat is volgens beiden de kern van de zaak. Jan-Co van den Doel: “Door risico’s in kaart te brengen en duidelijke afspraken te maken, weet je precies wat je aan elkaar hebt.” De waarde daarvan heeft zich volgens Wiebe Witteveen op het werk al meer dan eens bewezen. “We hebben minder discussies over welke risico’s voor wiens rekening zijn, maar praten met elkaar over hoe we ze samen kunnen oplossen.” Mourik juicht deze manier van werken toe, vertelt Jan-Co van den Doel. “Wij denken altijd graag mee en willen heel graag onze kennis en ervaring inbrengen. Bijkomend voordeel is dat we door vroegtijdig te sturen ook onze eigen processen beter beheerst kunnen uitvoeren.”
Er klaar voor zijn | BVP is volgens Jan-Co van den Doel niet iets wat je zomaar even oppakt. “Het vraagt wel iets van de organisatie om ineens over de grenzen van
je eigen werk te kijken. We hebben zelf ondervonden dat dit niet zomaar een trucje is, maar écht een andere manier van werken.” Daarom is Mourik nu al begonnen met het opleiden van mensen. Jan-Co van den Doel is bijvoorbeeld lid van de Vereniging Best Value Nederland. Wiebe Witteveen en zijn kernteam besteden ook een belangrijk deel van hun tijd aan het helpen van opdrachtgevers én aannemers die starten met BVP, waaronder ook Mourik. Degenen die dat doen, zijn vrijwel zonder uitzondering enthousiast, weet hij te vertellen. “Als we projecten evalueren met aannemers en we vragen: zou je het volgende keer weer zo willen? Dan zegt iedereen: ja.”
twitterbericht Mourik Holding @MourikHolding Voorbereiding voor de omlegging #A9 Badhoevedorp in volle gang. Mid Term Review met evaluatie Best Value Procurement is in de maak #infra Beantwoorden
Retweeten
Favoriet
19
Emissievrije reiniging in gasbehandelingsinstallatie Den Helder
Mourik geeft gas bij NAM Nederland is een aardgasland. Het grootste deel daarvan komt van het Groningengasveld bij Slochteren, maar ook de Noordzeebodem is een rijke bron van aardgas. Via verschillende pijpleidingsystemen wordt dit ongezuiverde gas getransporteerd naar de gasbehandelingsinstallatie van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) in Den Helder. De maximale behandelingscapaciteit is hier 91 miljoen kubieke meter aardgas per dag. Aardgas voor energiecentrales en grote industrieën, maar ook voor gebruik thuis, bijvoorbeeld om op te koken.
E
en cruciale stap in dat proces zijn de zogenaamde slugcatchers (slokkenvangers); opvangleidingen voor aardgascondensaat. Mourik Services ontwikkelde een manier om de endheader op een veilige manier en zonder enige emissie te reinigen, in een ATEX-zonegebied. Dennis van Zelm is senior operation technician bij de NAM. Zijn collega ‘vond’ Mourik nota bene via Google, op zoek naar leveranciers met ervaring in dit
20
soort, zeer specialistisch werk. “De slokkenvangers, zoals we die in Nederland noemen, zijn essentieel in ons productieproces. Hierin worden vloeistoffen die in het gas voorkomen, zoals water, maar vooral condensaat, gescheiden van het gas. De slokkenvanger vangt ook vaste bestanddelen af zoals zand en roest dat meekomt met het aardgascondensaat, voordat het verder wordt verwerkt. Een standaard techniek om de slokkenvangers veilig en zonder emissies
te reinigen, was er niet. Zodoende kwamen wij uit bij Mourik.”
Maatwerk | Ook bij Mourik Services was er geen blauwdruk beschikbaar voor deze opdracht. Daarom ontwikkelde technisch projectleider Peter Jordaan, samen met collega’s van de afdeling Projects & Turnarounds, een oplossing op maat. “Uiteindelijk hebben we een soort tweetrapsreiniging bedacht waarbij we een deel van de vervuiling in de
INDUSTRIE
Peter Jordaan Functie: Lead Engineer Applicatie Techniek Bedrijf: Mourik Services Jaap Weeda Functie: Projectverantwoordelijke Bedrijf: Mourik Services Dennis van Zelm Functie: Senior Operation Technician
Er liepen op dat moment wel 20 tot 30 andere klussen tegelijk op het terrein. We proberen zoveel mogelijk te clusteren want elke dag stilstand, kost geld. Jan Duyzer is Operation Support Engineer bij de NAM
Bedrijf: Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM)
slokkenvanger hebben opgelost met een zogenaamde supercleaner, een wasvloeistof die speciaal voor deze vervuiling is samengesteld. Verder hebben we gebruik gemaakt van een speciale reinigingsnozzle.”
Reiniging in twee fasen | De oplossing klinkt eenvoudig, maar was het niet. Want alles moest onder 100% stikstofatmosfeer, dus in een gesloten systeem, met een inhoud van circa 1.000 m3, plaatsvinden. “Daarvoor hebben we een speciale 48” spoelflens ontwikkeld om de leiding tijdens het reinigen mee af te dichten. Deze hebben we voorzien van een hogedruknozzle, een doorvoer voor de afvalstroom, een inspectiekijkglas, een vacuümventiel en een aansluiting voor de hosemover, die geschikt gemaakt was voor ATEX-zone 1. We konden zo het resultaat stap voor stap volgen.” Via de doorvoer voor productafvoer en een actief-koolfilter werden de vervuiling en de daarbij vrijkomende afgassen afgevoerd en gefilterd. Dennis van Zelm
was er nauw bij betrokken. “Tijdens dit proces is de dampafzuiging continu gemonitord en zijn er naar de buitenlucht geen schadelijke dampen gemeten.”
Veiligheid | Jan Duyzer is Operation Support Engineer bij de NAM. Hij coördineerde de totale shutdown waar het project van Mourik Services een onderdeel van was. Hij wist ook dat dit een lastige opgave was. “Er liepen op dat moment wel 20 tot 30 andere klussen tegelijk op het terrein. We proberen zoveel mogelijk te clusteren want elke dag stilstand, kost geld. Maar dat mag zeker niet ten koste gaan van veiligheid en kwaliteit. Daarom bereiden we een shutdown tot in detail voor, in nauw overleg met de aannemers die het werk gaan doen. Dat is belangrijk, want als de communicatie niet goed is, heeft dat direct gevolgen voor de veiligheid.” Dat geldt zeker voor een project als dit, waarbij absoluut geen sprake mag zijn van emissie. “Dat is een hele uitdaging.”
Oplossingen aandragen | Namens Mourik Services was Jaap Weeda projectverantwoordelijk. Hij onderschrijft wat Jan Duyzer zegt. “Wij zijn effectief maar een dag of vijf bezig geweest, weliswaar 24 uur per dag, maar daar gingen meer dan vier maanden van voorbereiding aan vooraf. Dat had te maken met de techniek, maar ook met werkafspraken en planning.” En zelfs dan kom je volgens hem op het werk nog een aantal dingen tegen die ter plekke moeten worden opgelost. Dennis van Zelm vult aan: “Het is ook mijn ervaring dat je continu moet blijven communiceren. En je wilt als opdrachtgever graag meteen ook de mogelijke oplossingen horen.” Hij was over het eindresultaat zeer tevreden: 100% schoon, nadat er 8 m3 sludge was verwijderd. Hij heeft Mourik leren kennen als een leverancier die adequaat optreedt en met oplossingen komt. “Het gaat om veiligheid en kwaliteit, maar ook om grote bedragen. Dan is het fijn mensen op je terrein te hebben die hun vak verstaan.”
21 21
Petrogas-installatie maakt olie uit plastic afval
Plastic wordt vloeibaar goud Sommige innovaties lijken bijna te mooi om waar te zijn. Neem het volgende idee: plastic afval een-op-een omzetten in dieselolie. Onmogelijk? Niets is minder waar, want dit is precies wat Mourik-dochter Petrogas voor elkaar bokst, in opdracht van en in nauwe samenwerking met het Zwitserse bedrijf DiesOil Engineering AG.
O
ver een klein jaar is de eerste installatie ‘up and running’ in het Duitse Grossenhain. En daar blijft het niet bij, weet sales director Edwin Hoogwerf te melden. “ Dit is voor ons nu al een klapper.” De contacten tussen DiesOil en Petrogas werden gelegd via een
22
samen met zijn algemeen directeur Chris van der Ree afreisde naar Zwitserland voor een tweede gesprek. Er ging een wereld voor hen open. “In eerste instantie konden we eigenlijk niet geloven wat we zagen. We hebben zelfs proces-engineers voor een bepaalde periode naar Zwitserland gestuurd om alles na te meten.” Toen die groen licht gaven, ging de samenwerking snel. “We hadden een enorme klik met de mensen bij DiesOil, zowel inhoudelijk als persoonlijk.”
Schoner en goedkoper | De gezamenlijke relatie in Duitsland. Die wees Edwin Hoogwerf op het Zwitserse bedrijf dat een patent had op een innovatief proces om olie te maken uit afvalplastic. En dat met een ongekende efficiency. “1 kilo plastic wordt 1 liter diesel,” vertelt Edwin Hoogwerf, die, na zijn eerste kennismaking,
installatie die Petrogas voor DiesOil heeft ontwikkeld, kan ongeveer 15.000 ton plastic afval per jaar verwerken tot 15 miljoen liter dieselolie, met slechts 3% restafval. “Een liter olie kost dan ongeveer 27 cent, bij een verkoopprijs van ruim 55 cent is dat voor iedereen interessant.”
INDUSTRIE
Logisch dus dat meer partijen in de markt hierover nadenken, maar niemand is zo ver als DiesOil en Petrogas, stelt Edwin Hoogwerf vast. “Terwijl concurrenten nog in de laboratoriumfase zitten, draait Diesoil al vijf jaar in de praktijk.” Ook in technisch opzicht koestert hij de voorsprong. “De meeste partijen kraken het plastic eerst naar gas en dan naar olie. Wij doen dat in één stap en zonder katalysator. Dat maakt ons proces schoner, duurzamer én goedkoper.”
Van links naar rechts: Andreas Howald Functie: Legal Advisor Bedrijf: DiesOil Edwin Hoogwerf Functie: Sales Director Bedrijf: Petrogas Markus Ochsner Functie: CFO Bedrijf: DiesOil Chris van der Ree Functie: Algemeen Directeur Bedrijf: Petrogas Laurent Helfrich Functie: Chairman of the board
Grote belangstelling | De essentie van het proces is eigenlijk niet eens zo gecompliceerd. Het afvalplastic wordt versnipperd, gezuiverd en vervolgens gesmolten en verdampt. Als de damp is afgekoeld, blijft dieselolie over. “DiesOil had deze techniek al uitontwikkeld, maar had niet de kennis en capaciteit om het concept breed weg te zetten in de markt, laat staan voor onderhoud en beheer.” Met de installatie van Petrogas is dat probleem opgelost. En hoe. “We krijgen aanvragen uit alle windstreken, en iedereen wil snel.” Ook in eigen land is de belangstelling groot. Dat is goed nieuws voor Petrogas, maar ook voor andere Mourik-bedrijven. “Bij de installatie komen allerlei disciplines kijken: civiele techniek, fundaties, beka beling en ga zo maar door. Voor dat werk
Terwijl concurrenten nog in de laborato riumfase zitten, draait DiesOil al vijf jaar in de praktijk. Edwin Hoogwerf
zullen we onze Mourik-collega’s hard nodig hebben.”
Duurzaam | Edwin Hoogwerf weet het zeker: met deze order doet Petrogas weer een flinke stap vooruit, al is het ook wel even wennen. “Dit is een veel meer gestandaardiseerd proces dan we gewend zijn.” Tegelijkertijd ziet hij legio kansen. “Er liggen wereldwijd miljoenen tonnen plastic op stortplaatsen. In het kader van milieu en duurzaamheid is dit een prachtige innovatie.” Er zijn ook al contacten met de Plastic Soup Foundation, die een oplossing zoekt voor de meer dan 100 miljoen ton plastic die in de wereldzeeën drijft. Daar wil Petrogas graag bij aansluiten. “Hoe mooi zou het zijn als we een einde kunnen maken aan plastic vervuiling en tegelijkertijd een nieuwe manier hebben gevonden om duurzame energie te produceren?”
Bedrijf: DiesOil
23
‘Ontmanteling reactor opent perspectieven’ Belgoprocess werkt samen met Mourik n.v. aan de ontmanteling van de onderzoeksreactor Thetis van de Universiteit Gent (UGent). Eind 2013 moesten de werken klaar zijn. “UGent had ons nooit gekozen om deze opdracht uit te voeren als ze niet 100 procent overtuigd waren van onze veilige werkwijze,” aldus projectcoördinatoren Pieter Michiels van Belgoprocess en Eddy Verresen van Mourik n.v.
I
n 1961 bouwde UGent de Thetis, een kleine kernreactor voor wetenschappelijk onderzoek. Kerntechnologie stond toen nog in de kinderschoenen en dus was studiewerk en bijkomend onderzoek nodig. Ruim 40 jaar later, in 2003, had Thetis zijn nut bewezen en werd de reactor stilgelegd. De regelstaven van de reactor werden naar beneden gelaten zodat alle kernreacties stilvielen. Een aantal technische ingrepen zorgde ervoor dat de reactor in geen geval
24
opnieuw kon worden opgestart. Sindsdien is de kans op een nucleair ongeval op de INW-site (lnstituut voor Nucleaire Wetenschappen) van UGent erg klein. Maar in de nucleaire sector wil men niets aan het toeval overlaten.
Voorbereiding | Na een afkoelingsperiode van zeven jaar werden de nucleaire brandstoffen uit Thetis verwijderd om verwerkt te worden in de PAMELA-installatie
bij Belgoprocess. Wat daarna nog achterbleef waren geactiveerde interne delen in de reactorkuip en de mogelijk besmette kringen van de nutsvoorzieningen voor onder andere de koeling en materialentransport. Belgoprocess - Mourik n.v. sleepte de opdracht in de wacht op basis van hun kennis, ervaring en garanties voor de veiligheid. “Thetis was verouderd,” vertelt ingenieur Pieter Michiels. “Dat werd
Foto: Bonsai
Belgoprocess ontmantelt onderzoeksreactor Universiteit Gent
MILIEU
meteen duidelijk toen we in september een technisch plan opmaakten voor de ontmanteling. Toch is de gehanteerde technologie niet veel veranderd. Een reactor blijft een reactor. Alleen heeft de nucleaire sector een immense evolutie gekend inzake beveiliging. Dat was wel een probleem bij Thetis. Het gaat hier om een onderzoeksreactor op een universiteit, waar duizenden studenten rondlopen. Je kunt deze site ook niet volledig afsluiten want heel wat studenten volgen hier les. Vooral daarom wilde UGent af van haar onderzoeksreactor.”
Innovatie werkwijze | Thetis is een zogeheten openkuipreactor. Dit betekent dat de reactor geen drukvat bevat zoals bij kernreactoren voor energieproductie. De kuip bestaat uit een metalen mantel, is acht meter diep en omwald met beton. In de kuip bevindt zich het reactorhart dat onder water staat om de straling tegen te houden. De meest geactiveerde delen zijn de regelstaven die zich constant tussen de brandstofstaven bevonden. Deze platen, elk 1 meter bij 50 centimeter groot, bestaan uit een mengsel van metalen die door de neutronenflux geactiveerd werden. Dit geeft straling af. “Een hele uitdaging was het om deze platen op voldoende afstand te verkleinen (knippen)
Verwijderen van de metalen draagstructuur uit het ’hart’ van de reactor
en onmiddellijk over te brengen in een beschermende transportverpakking (vat). Maar ondertussen hebben we deze platen al geknipt en is dus het grootste gevaar geweken,” aldus Eddy Verresen. “Dat knippen gebeurt door een robot. Wij besturen de robot vanaf een veilige afstand
combinatie van eventuele aanwezigheid van nucleaire straling in deze kanalen. De luchtkanalen (circa 600 meter) staan immers in voor de luchtverversing en onderdruk in het reactorgebouw.” Eddy Verresen legt uit dat Mourik deze fase van asbestverwijdering volledig op zich neemt.
Als wij vertrekken, zal er geen radioactief materiaal meer aanwezig zijn in het gebouw. Eddy Verresen
aan de hand van camerabeelden. Op voorhand werd alles tot in details, op koude wijze met identieke niet-stralende materialen, getest. UGent was 100 procent overtuigd van de veiligheidsgaranties bij de door ons gekozen methode. Toen de reactor eenmaal gedemonteerd en afgevoerd was, zijn de resterende nutskringen en de technische installatie verwijderd. Er is na ons vertrek geen radioactief materiaal meer aanwezig in het gebouw. Een bijkomend niet te onderschatten gevaar is de aanwezigheid van asbest. Thetis dateert namelijk van de vroege jaren 60 toen asbest nog een gangbaar isolatiemateriaal was. Alle luchtkanalen in het reactorgebouw bevatten asbest. Het probleem is de
“Het gebouw wordt volledig afgeplakt met plastic en vervolgens volledig in onderdruk geplaatst. De kanalen worden nadien verkleind, dubbelwandig verpakt en tenslotte in vaten gestoken. Deze vaten kunnen in een driedimensionale meetinstallatie op nucleaire straling onderzocht worden. Opvallend genoeg zijn er veel gelijkenissen tussen de verwijdering van asbest en de ontmanteling van een nucleair besmette installatie. De procedures om te werken in een gecontroleerde zone, werken in onderdruk, omkleden, gebruik van ademhalingsbescherming, et cetera zijn praktisch identiek.”
Toekomst | De ontmanteling van Thetis wordt met argusogen gevolgd door verschillende controleorganismen en nationale instellingen ter voorbereiding van de ontmanteling van andere nucleaire reactoren. De nucleaire reactoren in Doel en Tihange verschillen technisch namelijk niet zo veel van de Thetis-reactor. Ze zijn echter vele malen groter. De werking van dergelijke vermogensreactoren steunt op dezelfde principes. Alle nutsvoorzieningen en cruciale onderdelen zijn echter net iets groter gedimensioneerd. Mourik n.v. hoopt met de ervaring die werd opgebouwd bij de ontmanteling van deze onderzoeksreactor een bijdrage te kunnen leveren, als binnen enkele jaren de reactoren van Doel en Tihange ontmanteld zullen worden. Het team startte in januari 2013 met de eigenlijke ontmantelingswerken van Thetis. Door het aanwezig zijn van meer asbest dan oorspronkelijk ingeschat werd, zijn de werken tijdelijk stilgelegd, maar Mourik n.v. is in februari 2014 gestart met de asbestverwijdering van de besmette delen.
25
Mourik bouwt leidingviaduct voor Havenbedrijf Rotterdam
Nieuwe levensader voor de industrie
Maurice Luijckx Functie: Projectleider Bedrijf: Lievense André de Waal Functie: Projectleider Bedrijf: Mourik Groot-Ammers Age Buitenrust Hettema Functie: Projectleider Bedrijf: Havenbedrijf Rotterdam
De lamellen aan de zijkant zorgen voor
26
een architectonische sculptuuur
INFRASTRUCTUUR
Het Rotterdamse havengebied ligt vol met kabels en leidingen, variërend van oliepijpen en gasleidingen tot rioleringen en elektriciteitskabels. Zij vormen letterlijk en figuurlijk een belangrijke levensader voor de industrie. En voor veel bedrijven zijn ze een cruciale transportverbinding met klanten in de Europoort, maar ook ver daarbuiten.
“N
iet voor niets noemen we dit ook wel de vierde transportmodaliteit,” zegt projectleider Age Buitenrust Hettema van het Havenbedrijf Rotterdam. Onder zijn supervisie heeft Mourik Groot-Ammers, in combinatie met de firma Ippel, het eerste leidingviaduct in zijn soort gebouwd langs de A15 bij Hoogvliet. De aanleiding voor dit viaduct was er een van vooruitzien. “Het Havenbedrijf faciliteert de industrie. Goederenstromen horen daarbij. Over de weg, water en het spoor, maar dus ook via buisleidingen. We voorzien de komende jaren extra groei en die willen we voor zijn.” Leidingen liggen meestal ondergronds, maar daarvoor is in dit gebied nauwelijks ruimte. “Er liggen al zoveel kruisende leidingen, waaronder veel zware elektra, dat graven geen optie was.” Van de diverse onderzochte varianten bleek het leidingviaduct uiteindelijk de beste optie, zowel qua technische haalbaarheid als qua kosten.
Uitdagingen | Op basis van een schetsontwerp, ging ingenieursbureau Lievense aan de slag met een gedetailleerd ontwerp voor de constructie. Projectleider Maurice Luijckx vertelt: “Het viaduct is 850
meter lang en 4 meter breed. De constructie krijgt te maken met enorme krachten door het krimpen en uitzetten van de leidingen die erover en doorheen lopen. En dan hebben we ook nog de vele leidingen die onder de grond liggen, precies in het traject waar de funderingspalen voor het viaduct moesten komen.” Een speciaal punt van zorg daarbij is de 380 kV kabel van netbeheerder TenneT. “Als die uitvalt, ligt de hele Botlek plat.”
Samenwerken met omgeving | Een van de belangrijkste redenen dat de bouw is gegund aan Mourik Groot-Ammers en Ippel, had met dit punt te maken. “We hadden in de aanbestedingsfase al goed nagedacht over mogelijke risico’s en hoe we om zouden gaan met de bestaande kabels en leidingen in het gebied,” zegt projectleider André de Waal. “We hebben samen met alle partners ook veel tijd geïnvesteerd in de communicatie met TenneT, met andere leidingen kabeleigenaren, waaronder de nutsbedrijven en andere bedrijven in de omgeving.” Dat leidde onder andere tot een gezamenlijk monitoringsysteem. Een belangrijk onderdeel was ook het graven van proefsleuven om te controleren of er geen kabels en leidingen in de weg lagen. “In totaal hebben we meer dan 300 proefsleuven gegraven.” De investering in communicatie en voorbereiding heeft zich dubbel en dwars terugbetaald, want: “We hebben positieve medewerking gekregen van alle betrokkenen.” Toch was er ook een aantal spannende momenten, in het bijzonder op het punt waar de 380 KV kabel van TenneT 25 meter diep een bocht maakt die niet op tekening staat. “Dat stuk hebben we tot het laatst bewaard. Uiteindelijk hebben we hier het
ontwerp van de leidingconstructie samen met het Havenbedrijf en Lievense in een bouwteam zodanig aangepast dat er geen risico ontstaat op het beschadigen van de 380 KV kabel.”
Aanpassingen in overleg | Aanpassingen op het ontwerp zijn er meer geweest tijdens de bouw. Dat kan volgens Maurice Luijckx ook bijna niet anders. “Veel kabels en leidingen liggen er al jaren, en lang niet allemaal op precies dezelfde plek als toen ze werden gelegd. Mourik had te maken met twee risico’s,” zegt André de Waal. “Om te beginnen natuurlijk dat we met de funderingspalen een kabel of leiding zouden raken. Maar ook door grondverdringing kan er schade ontstaan als de paal te dichtbij wordt geplaatst.” Door palen te verschuiven of in sommige gevallen zelfs over te slaan, vond het nieuwe viaduct meter voor meter zijn weg langs de A15. Parallel aan de constructie loopt de 380 KV kabel van TenneT. Op het meest kritische punt ligt deze 0,5m vanaf een te boren funderingspaal.
De investering in communicatie en voorbereiding heeft zich dubbel en dwars terugbetaald. André de Waal
Lamellenwand | Het leidingviaduct is het eerste in zijn soort en dat maakt dit project bijzonder. Ook voor het oog, want in plaats van een betonnen muur langs de snelweg, oogt het viaduct bijna als een architectonisch sculptuur. “Dat komt door de toepassing van lamellen aan de zijkant,” zegt Age Buitenrust Hettema met trots. “Die zorgen ervoor dat het een open ontwerp is.” Begin 2014 legt Mourik de laatste hand aan het viaduct, maar dan is het werk nog niet gedaan. “Er komt een speciale veiligheidsinstallatie in met infraroodcamera’s, radardetectie, een sproei-installatie en een aparte brandblusleiding.” Wanneer de eerste ‘echte’ leiding door het viaduct getrokken wordt, weet Age Buitenrust Hettema nog niet. “Maar als de groei er is, zijn wij er klaar voor.”
27
PGE-reactoren Bedrijf: Mourik Services Project: Bouwen en plaatsen van drie PGE-reactoren bij LyondellBasell Botlek Uitdaging: De reactoren zijn modulair gebouwd, compleet met door Vogel aan gebrachte fireproofing, zodat de modules in één keer uitgewisseld kunnen worden met de bestaande reactoren. Datum: september - november 2013
Sterk in ontwikkeling
28
