MONTESSTORY
-Nummer 9 — 24 april 2015 — Schooljaar 2014-2015
Aan het werk in het Zuiderzeemuseum Maandag 13 april. Indrukwekkend: drie grote bussen staan klaar om alle kinderen van onze jarige school naar het Zuiderzeemuseum te brengen! Het geeft mij een feestelijk gevoel. In de middenbouw gaan we goed voorbereid op pad. De 5e groepers hebben in de klas al gehoord hoe het komt dat wij droge voeten houden terwijl we beneden het zeeniveau wonen…. We hopen nog meer te weten te komen hoe het leven aan de Zuiderzee was… Na een uurtje rijden zijn we bij de haven van Enkhuizen. Daar worden we met een museumboot naar het buitenmuseum gevaren. Met wapperende haren en de zon op de neuzen gaan we aan boord. In het museum wachten verschillende gidsen ons op. Met de vijfde groep ga ik mee dijken bouwen.
De groepen drie en vier gaan het huishouden uit 1920 nabootsen. Even later zie ik kinderen zandzakken sjouwen bij een dijkmagazijn, een aantal kinderen die de was ophangen en zie ik Simon met een bezem een straatje vegen. De grootste uitdaging moet dan nog beginnen: bouw met je groepje een zeewaardige dijk. Hoeveel golven kan jullie dijk weerstaan? Spannend! Na een gezamenlijke lunch waaieren de groepjes uiteen en wordt de plaatselijke snoepwinkel bestormd. Er worden oud Hollandse spelletjes gespeeld op een mooi dorpspleintje. Er is zoveel te zien dat we tijd te kort komen! Want de boot vertrekt alweer en de bussen staan klaar… Om na een leerzame en vooral gezellige dag weer terug te gaan naar Castricum! Jantien Onnes
Pagina - 1
Vol vertrouwen
Agenda
Over één ding waren de twee kleuters die vanochtend op bezoek waren geweest in de middenbouw heel duidelijk. Zenuwen, daar hadden ze in het geheel geen last van gehad. Die grote kinderen bij juf Jantien in de klas boezemden totaal geen angst in. Integendeel, zij waren juist heel behulpzaam geweest. En als je dan ook nog naast je zus mag zitten dan voel je je helemaal op je gemak.
Maandag 27 april 2015 Geen school, Koningsdag
Deze leerlingen uit groep A hadden met plezier een halve ochtend een kijkje genomen bij de volgende bouw. Met trots vertelden zij over het werken aan het honderdbord. Het was ze dan ook geen moeite teveel om even te laten horen dat zij van 1 tot 100 konden tellen, waarbij geen enkel getal werd overgeslagen. Enigszins verwonderd waren zij over het feit dat je niet zelf mocht weten wanneer je je pauzehap mocht eten, maar dat bepaald was dat dit om 10.00 uur werd gedaan. Maar ach, dit was geen onoverkomelijk iets. Ze hadden vooral een hele fijne ochtend gehad en zagen het helemaal zitten om zich over een tijdje bij deze grote kinderen te voegen.
Maandag 25 mei 2015 Tweede Pinksterdag, geen school
Maandag 4 mei – vrijdag 15 mei 2015 Meivakantie Dinsdag 19 mei 2015 Groep 8 fietsexamen
Woensdag 27 mei 2015 Techniekdag
Cathelijne Tesselaar
Nieuwe kinderen In klas A verwelkomen wij: Lotte Wörmann Myrthe v.d. Heiden In klas B verwelkomen wij: Mick van Aartsen Een hele fijne tijd op De Montessorischool toegewenst.
Pagina - 2
Onvoltooid verleden tijd — Marry Bregman Ik, juf Marry mag in deze Montestory een stukje schrijven over mezelf! Hoe leuk is dat! Dat mag je niet elke dag.. 40 Jaar geleden woonde ik in Alkmaar bij mijn ouders en deed ik eindexamen middelbare school. Twee jaar later haalde mijn ouders het in hun hoofd om naar Schagerbrug te verhuizen. Ik vond dat verschrikkelijk. Wat een gat, er woonden 1000 mensen en je had er nog een ouderwetse slagerij, een buurt-supermarkt en ook een soort malle Pietje-winkel. Ik, die altijd in Alkmaar had gewoond waande me in de Middeleeuwen! Uiteindelijk heb ik er toch met veel plezier gewoond en heb ik er de papa van onze drie kinderen leren kennen, dus is die verhuizing toch heel goed uitgepakt! Al heel jong had ik een sterk gevoel dat ik met kinderen wilde werken. Ik was 21 jaar toen ik mijn eerste baan in het onderwijs kreeg. Het was in het centrum van Alkmaar. Het was voor een jaar. Daarna werd ik geplaatst in Koedijk en daar heb ik vier jaar gewerkt. Ik kan me heel veel kinderen van toen nog herinneren. Ik heb er een ontzettend fijne tijd gehad. Ik ging toen verhuizen met mijn man naar Lichtenvoorde in de Achterhoek, door werk dat mijn man daar kreeg. Ik vond al snel een baan in Lichtenvoorde en kreeg toendertijd via de gemeente een huurhuis aangeboden. Het was een fijne vooruitstrevende school, die een mix van al het goede uit verschillende onderwijsstromingen in zich droeg. Ik heb daar ontzettend veel geleerd. Het was wel ontzettend wennen om in de Achterhoek te wonen, wat een cultuurschok en dat in je eigen land! Uiteindelijk heb ik er met veel plezier gewoond. Ik heb er nu nog steeds fijne contacten. We zijn daar getrouwd en onze eerste twee kinderen zijn daar geboren. Ik ben toen een paar jaar gestopt met werken. Toen ons derde kindje werd geboren woonden we in Borne, Twente. Ook daar heb ik met veel plezier gewoond en ook weer fijne mensen leren kennen met wie ik nog steeds contact heb. Ik kom er nog regelmatig en wat IS het daar MOOI!!!(en rustig) Door werk zijn we toch weer terug gekomen (na tien jaar) in Noord-Holland en wel in Limmen. Onze oudste dochter is onder het mom van “bij kinderen uit de buurt op school” op de St. Maartenschool gekomen, ondanks dat ik een heel eigen opvatting had over hoe onderwijs er uit zou moeten zien. Maar ik dacht: “Laat ik niet zo kritisch zijn en het een kans geven”. Na negen weken al kwam ik toch in Castricum terecht (toen nog via het telefoonboek) bij de Montessorischool (deze visie paste het beste bij mijn levenshouding), want het traditionele onderwijs in Limmen ging het voor mij niet worden. Ik weet nog heel goed, ik moest toen nog op een soort van sollicitatiegesprek komen bij de directeur Jan Beuvens, om me te verantwoorden waarom ik vond dat mijn kind op de Montessori zou kunnen worden aangenomen… Al snel werd ik benaderd door de directeur met de vraag of ik zou willen invallen. Invallen werd al snel ADV-vervanging, leerkracht handvaardigheid en het begeleiden en maken van de eindmusical samen met de kinderen. Uitgegroeid dus naar de leidster die ik nu mag zijn op deze mooie school. Dat is al weer ruim 16 jaar. Ook hier heb ik weer veel nieuwe inzichten gekregen, mede door ook andere verdiepende studies te volgen. Mijn hart ligt bij kinderen en in het bijzonder bij jonge kinderen. Zij zijn nog zo mooi ontwapenend, nog het meest puur in hun oorspronkelijke zijn. Elke dag dat ik met ze mag werken geniet ik enorm. Ik vind het een voorrecht om met (jullie)kinderen te mogen werken!
Pagina - 3
Het mooie aan het Montessori-onderwijs, vind ik dat elk kind UNIEK mag ZIJN en dat de leidster het kind begeleidt in de eigenheid van zijn of haar ontwikkeling. Het materiaal en de leerlijn van Maria Montessori in de onderbouw vind ik werkelijk fantastisch! Het is enorm veelzijdig, je raakt er niet mee uitgewerkt. Ook voor kinderen die al wat verder in hun ontwikkeling zijn biedt dit materiaal nog zeer veel uitdaging. Het materiaal is daarbij ook nog eens van natuurlijke oorsprong (hout) en ziet er heel mooi en aantrekkelijk uit. Mijn hoogste doelstelling in het werken met kinderen is dat ze in alle opzichten in een veilige, uitdagende leeromgeving, een ontdekkingstocht mogen maken in het materiaal, maar ook alles daarbuiten zoals de natuur en al het materiaal van de wereld wat maar voor handen is. Dat ze mogen zijn wie ze zijn en dat ook leren herkennen en hun behoeften leren uiten op een vriendelijke manier, in samenspel met alle andere kinderen en mensen. Dat ze oog krijgen voor de schoonheid van de aarde en alles wat daar op leeft en daar respectvol mee om gaan. Dat ze ervaren en voelen dat ze uniek zijn en goed zoals ze zijn. Dat ze niet hoeven te presteren, maar mogen oefenen met vallen en opstaan en vooral ervaren dat het fijn is om iets nieuws te leren! Want daar groeit je zelfvertrouwen van en dat biedt weer meer mogelijkheden om nog verder te groeien. Ik hoop nog heel lang met ze te mogen zijn en van en met ze te leren en te ontdekken. Ik ben daar dankbaar voor. Juf Marry
Schoolvoetbal
De meiden uit groep 5/6 kunnen zeer trots zijn op de behaalde 4e plaats bij het schoolvoetbal!!! Toppers.
Pagina - 4
“Ik dans dat ik groei” als……. een spiraal Schots en scheef, recht en krom omlaag, omhoog en andersom Als ik niet meer groei dan raak ik in de knoei, oei, oei Zingend dansten de kinderen van de middenbouw een voorstelling over groeien. Paula Bakx, dansdocent en moeder van Simon, liet de kinderen in een paar lessen met hun lichaam ervaren hoe het is om: als een spiraal te groeien (draaiend bewegen zonder te stoppen) en te groeien in stukjes (‘stop-and-go’). De dans eindigde in geweldige knoei-knopen van kinderen. Paula vertelde dat deze dansvorm – dansimprovisatie – veel concentratie vergt. Het is denken, doen en voelen tegelijk op subtiele muziek. De kinderen leren dus ook goed luisteren. Bij dansimprovisatie bestaat er eigenlijk geen goed of fout doen, je doet wat er op dat moment bij jou opkomt, aangevuld met wat je in eerdere (dans)lessen hebt geleerd. De ouders die waren komen kijken, mochten meedoen aan de slotdans. Iedereen kwam lekker los en het lawaai dat we maakten, hadden we zelf eigenlijk niet eens in de gaten. Dansen met je lijf en niet met je mond bleek best lastig. Om weer tot rust te komen, droomden we tot slot ons eigen dromenland. Liggend op de grond met onze ogen dicht. Deze ‘ontspanningsreis’ was ook een fijn onderdeel van de danslessen geweest. Aleid Bos en Paula Bakx
Pagina - 5
De vertelstok In de rubriek 'De vertelstok' komt iedere keer één familie aan het woord. Naar aanleiding van een aantal terugkerende vragen vertellen zij wat er bij hun thuis de afgelopen periode onderwerp van gesprek was naar aanleiding van belevenissen op de Montessori.
Wie maken deel uit van jullie familie? Stel ze voor en vertel in welke groep ze zitten of wat hun dagelijkse bezigheden zijn (thuis of op het werk). Pelle (5 jaar, klas A, groep 2) is de jongste telg van onze familie. Hij is dol op knuffelen, houdt van tekenen en speelt veel met lego. Bewegen doet hij graag en dan het liefst dansend of rennend. Zijn wat oudere broer Douwe (10 jaar, klas E, groep 6) is samen met hem dit jaar gestart op de Montessori. De overgang naar een andere school was voor beide mannetjes even wennen: een nieuwe klas, een andere manier van werken en nieuwe juffen. Net als Pelle heeft Douwe na verloop van tijd zijn draai gevonden. Douwe vindt het heerlijk om buiten te zijn en geniet ervan om tijdens wandelingen en vakanties te struinen in het bos of de duinen. Eén keer per week kun je hem vinden op de tennisbaan voor een les. Zomers is hij er veel vaker, want dan tennist hij graag met zijn vader of zijn oudere broer Rein (13 jaar). Rein is voor de meeste mensen die deze rubriek lezen een onbekende, omdat hij niet op de Montessori heeft gezeten. Sinds augustus dit jaar is hij een echte brugpieper en gaat hij beladen met een grote rugtas iedere dag naar het Bonhoeffer College. Hij is net als Douwe gek op games, waarbij Minecraft favoriet is. Deze liefde voor de computer hebben ze niet van een vreemde. Hun vader Rob is namelijk developer. Hij werkt in Amsterdam en programmeert websites, apps en games. Tenslotte is er nog Cathelijne. Zij werkt als leerkracht op een basisschool in Heiloo. Als enige vrouw in huis heeft zij niets te klagen, want zij wordt (meestal ;-)) vertroeteld door haar mannen.
Welke gebeurtenis of activiteit op de Montessori is bij jullie de afgelopen weken onderwerp van gesprek geweest? Douwe en Pelle hebben dit jaar voor het eerst een Unicefdag meegemaakt. Zij waren heel trots op hun prestaties bij de sponsorloop. Beide jongens hebben het vuur uit de sloffen gerend om zoveel mogelijk stempels te behalen. Aan eenieder die het wilde horen vertelden zij over hun volle stempelkaart.
Pagina - 6
Waar hebben de kinderen de afgelopen periode veel plezier aan beleefd op de Montessori? Douwe heeft genoten van de Vikingenmiddag. De verhalen over de wereldboom Yggdrasil hadden indruk op hem gemaakt, maar misschien was het verkleden en je een middag lang een echte Viking wanen nog wel het allerleukste. Voor Pelle was de Unicefdag het hoogtepunt van de afgelopen periode. Behalve onvermoeibaar rondjes rennen op het kleuterplein, heeft hij zich laten schminken en heel veel spelletjes gedaan in de verschillende klassen. Heel moe, maar ook heel voldaan kwam hij thuis. Wat zijn favoriete bezigheden/activiteiten van de kinderen op school? Pelle heeft sinds dit schooljaar de smaak van het tekenen te pakken. Bijna wekelijks komt hij met meerdere tekeningen in de hand de school uit gelopen. Na de voorjaarsvakantie verschenen er ineens allemaal vulkanen op de tekeningen. Na de verhalen van juf Liedeke over de vulkaan die ze had gezien op vakantie, was de klas letterlijk en figuurlijk vol van vulkanen. Daarnaast kan hij zijn energie kwijt in het buiten spelen en is hij druk aan het oefenen met tellen. Voor Douwe zijn gymmen en buiten spelen favoriet. Hij is voor schooltijd en in de pauze bijna altijd te vinden bij de hutten die in het bosje naast het plein zijn gebouwd. In de klas beleeft hij het meeste plezier aan Blokboek. Hij vindt het leuk om de topografie van Nederland te leren. Aan wie geven jullie de vertelstok door? Aan het gezin van Loet (klas A) en Kiki (peuterklas). Cathelijne Tesselaar
De volgende Montesstory: Verschijnt op: vrijdag 29 mei 2015 Deadline voor kopij: dinsdag 26 mei 2015 Inleveren van kopij in lettertype Century Gothic, lettergrootte 10, opmaak zo plat mogelijk.
Pagina - 7
Onvoltooid verleden tijd — Jantien Onnes Veertig jaar geleden…Toen was ik drie jaar oud! Op deze school ben ik in 2009 begonnen nadat ik nét mijn onderwijsbaan in Amsterdam had opgezegd. Ik woonde al in Castricum met mijn gezin toen Jan Beuvens mij belde en mij een dag in de middenbouw aanbood, naast Carla. Het sollicitatiegesprek verliep gemoedelijk en duurde niet meer dan 10 minuten. Voor één dag om te beginnen, later werden het er gelukkig meer. Ik geniet dagelijks van de band die je met de kinderen opbouwt. Voelt een kind zich op zijn gemak? Lekker in je vel zitten is een voorwaarde voor succesvolle schoolervaringen. Het prikkelen van de nieuwsgierigheid van kinderen zie ik als grote uitdaging. De techniekdag vorig jaar sloot daar mooi bij aan. Met de hele school werken aan een groter geheel…Het besef te zien bij kinderen dat ze samen iets groots kunnen bouwen…Dat was een hoogtepunt voor mij! Van nature wil ik altijd veel uitproberen, zo ook op onderwijsgebied. Na jarenlang als onderbouwleidster op een Amsterdamse Montessorischool gewerkt te hebben gooide ik het roer om. Een aantal jaren ben ik Natuurgids geweest voor schoolklassen. Ik had geluk. Mijn baan hield daar op en via een kennis kwam ik op een Ontwikkelingsgericht Onderwijsschool terecht in Amsterdam. Wat dat betekent? In thema’s bied je alle vakken aan, vanuit de beleving van de kinderen. Na zes jaar ben ik weer teruggekeerd naar het Montessori-onderwijs en daar ben ik nog steeds blij mee! De materialen voor zintuigelijke ontwikkeling zijn mijn favoriet. Het heeft iets magisch, hoe jonge kinderen daar zo open voor staan. De stiltelesjes met de denkbeeldige speld vond ik erg leuk om te geven. Net als het verbeelden van een vulkaanuitbarsting: een pannetje melk laten overkoken! Dat alles samen blijft mij motiveren om met kinderen te werken! Jantien Onnes
Colofon Montesstory is het informatieblad van de Montessorischool te Castricum. Het verschijnt iedere laatste vrijdag van de maand. Redactie: Mieke van der Beek, Aleid Bos, Cathy Halsema en Cathelijne Tesselaar. Correspondentieadres:
[email protected] Internet : www.moncas.nl
Pagina - 8
Seksuele ontwikkeling bij jonge kinderen: het lichaam ontdekken Naar aanleiding van vragen van ouders over seksualiteit bij jonge kinderen, heeft Juf Marry een bijdrage geschreven over seksualiteit. Ze bespreekt de seksuele ontwikkeling van kinderen tot en met de peutertijd. Seksualiteit is een zeer belangrijk item in ons leven en dat van onze kinderen, maar heel vaak weten ouders niet zo goed hiermee om te gaan. De seksuele ontwikkeling begint bij het leren kennen van het eigen lichaam en het ervaren van lichamelijk genot. Deze ervaringen doet iedereen al in de babytijd op, maar zonder de seksuele gevoelens die grotere kinderen en volwassenen ervaren. Seksualiteit is het zoeken en beleven van intens lichamelijk genot. Het hele lichaam is gevoelig voor prettige aanraking, maar de geslachtsorganen zijn dat in het bijzonder. Deze algemene omschrijving geldt deels ook voor kinderen. Heel jonge kinderen verlangen ook al naar prettige lichamelijke ervaringen, maar bij baby's en dreumesjes zijn de geslachtsorganen waarschijnlijk nog niet gevoeliger dan andere lichaamsdelen. Het lichamelijk genot gaat bij kinderen nog niet gepaard met seksuele gevoelens. Veel ouders vinden het moeilijk om met dit thema om te gaan. Ze weten niet zo goed hoe ze moeten reageren op 'vieze spelletjes' als doktertje spelen of op vragen over seksualiteit. De houding van de ouders is heel belangrijk voor een gezonde seksuele ontwikkeling van het kind, wat de basis zal zijn voor het verdere seksuele leven. Als je moeite hebt met dit deel van de ontwikkeling van je kind is het goed om er informatie over te lezen zodat je weet hoe je kunt reageren op seksuele spelletjes of vragen over seksualiteit. Er zijn veel informatieve boeken over dit onderwerp en er zijn boekjes verkrijgbaar die je samen met je kind kunt bekijken. Baby's De algemene ontwikkeling bij baby's is voor het grootste gedeelte gericht op lichamelijke ontwikkeling. Dit betreft niet alleen groei, maar ook het ervaren van het lichaam. Prettige lichamelijke gevoelens horen hier dus ook bij. Sabbelen, zuigen, gestreeld worden, huid-op-huidcontact... Het zijn allemaal activiteiten die lichamelijk prettig voelen en deze prettige ervaringen zijn de basis van een gezonde seksuele ontwikkeling. Je baby zal rond de acht maanden tijdens het badderen of verschonen zijn piemel of haar vagina ontdekken, net zoals een baby de handjes en voetjes ontdekt. Het aanraken van het geslacht gebeurt dan vooral nog toevallig. Dreumes Ook bij dreumesen gebeuren deze aanrakingen meestal toevallig, maar dit wordt aangevuld met bewuste eigen aanrakingen. Hierin kunnen ook de geslachtsorganen betrokken worden. Dit kan een prettig gevoel geven, waardoor sommige kindjes het vaker zullen gaan doen. Dat zie je vooral bij jongetjes; de ontdekking dat hun piemeltje hard kan worden als je er aan zit is machtig interessant en moet natuurlijk met mama, opa en de buurvrouw gedeeld worden. Het kan voor volwassenen ongemakkelijk voelen, maar het is heel onschuldig wanneer een jong kind met zijn geslacht bezig is. Het is belangrijk dat je je kindje niet het gevoel geeft dat hij iets doet wat eigenlijk niet mag. Als je het vervelend vindt kun je je kindje afleiden, maar je kunt ook al op jonge leeftijd aan je kind leren dat dat iets is wat je doet als je even alleen bent, op de eigen kamer of tijdens het douchen bijvoorbeeld. Bij jongetjes heeft het ook een bijkomende functie. Zelf met het piemeltje spelen zorgt ervoor dat de voorhuid los komt wanneer deze daar klaar voor is. Het kan echter nog jaren duren voordat
Pagina - 9
de voorhuid daadwerkelijk helemaal naar achteren kan. Vaak worden bij oudere dreumesen al spelletjes gespeeld die helpen het lichaam aan te duiden: "Waar is je buik? Waar is je neus?". Benoem daarbij ook de geslachtsorganen en kies daarvoor een naam waar je je prettig bij voelt. Dit helpt allemaal mee bij de ontdekking van het eigen lichaam en dus ook de seksuele ontwikkeling. Het is belangrijk je kind hierin de ruimte te geven. Sekse-identiteit Vanaf ongeveer achttien maanden oud gaat de dreumes onderscheid zien tussen mannen en vrouwen. Dat onderscheid maken kinderen tot ze ongeveer zeven jaar zijn aan de hand van kenmerken die duidelijk zichtbaar zijn; voor een peuter kan een man met lange haren dan ook heel verwarrend zijn. Dit onderscheid maken is het begin van het ontwikkelen van de eigen sekse-identiteit. Peuter Veel peuters zijn heel nieuwsgierig naar hun lijf en dat van anderen. Vaak ontstaat deze interesse tijdens de zindelijkheidstraining: opeens hebben ze veel vaker de mogelijkheid om zichzelf aan te raken. Dat geeft ze een fijn gevoel, waardoor ze het vaker zullen doen. Meisjes ontdekken dat het fijn voelt om met een knuffel of kussen tussen de benen te wiebelen of wrijven. Als je samen met je kind onder de douche gaat zal je zien dat hij je dan ook uitgebreid zal bestuderen. Als je kind je aan wil raken kun je zeggen dat je dat niet prettig vindt. Zulke situaties zijn ook een goed moment om terloops op te merken dat je kind ook mag zeggen dat iemand niet aan hem of haar mag komen, zonder teveel lading aan het onderwerp te geven. Ook gaan grotere peuters elkaars lichaam bekijken. Dat doen ze door te kijken als een ander kindje naar de wc gaat of verschoond wordt, samen te douchen en door spelletjes als doktertje spelen. Sekse-identiteit Peuters oefenen veelvuldig het onderscheid tussen mannen en vrouwen, jongens en meisjes. Vanaf twee jaar weten de meeste kindjes of ze een jongen of meisje zijn. Jonge peuters zijn hierin echter nog niet consequent: ook al ziet je peuter dat hij net zoals zijn vriendje een piemeltje heeft, hij benoemt gerust zichzelf als jongen en zijn vriendje als meisje. Rond de drie jaar kunnen peuters het geslacht van zichzelf en van anderen goed benoemen. Dat is ook het moment waarop veel kinderen een voorkeur voor sekse-specifiek spel ontwikkelen en soms ook zulk gedrag gaan laten zien. Dit is wel afhankelijk van hoe de omgeving hiermee omgaat: een peutertje dat vaak te horen krijgt dat hij een stoere jongen is zal gedrag laten zien waarvan hij denkt dat dat stoer gevonden wordt. Een meisje dat steeds hoort dat auto's voor jongens zijn verliest meestal haar interesse hierin. Juf Marry Een vervolg op dit artikel zal verschijnen in de volgende Montesstory. Dan zal het gaan over de seksuele ontwikkeling van kinderen van 4 tot 8 jaar. Bronnen Kleine mensen, grote gevoelens | Sanderijn van der Doef |ISBN 9789021618906 Pedagogiek van de levensloop | Dieleman & Span | ISBN 9789035214996 Kleine ontwikkelingspsychologie | R. Kohnstamm | ISBN 9789031361618 Ontwikkelingspsychologie | Mönks & Knoers | ISBN 9789023245209
Pagina - 10
