Monitoringsrapportage Gastvrij Fryslân 2014

Monitoringsrapportage Gastvrij Fryslân 2014

Zoals vastgesteld door Deputearre Steaten fan Fryslân op 17 maart 2015

1

MONITORINGSRAPPORTAGE GASTVRIJ FRYSLÂN In de nota Gastvrij Fryslân (PS 26 maart 2014) is in grote lijnen aangegeven hoe we de monitoring van dit programma willen gaan organiseren. In deze eerste monitoringsrapportage geven we nadere invulling aan de opzet van de monitoring en presenteren we de resultaten van de eerste meetronde. Deze monitoringsrapportage wordt ter kennisname aangeboden aan Provinciale Staten en geplaatst op de provinciale website. De rapportage bestaat uit drie delen: A. Opzet van de monitoring van Gastvrij Fryslân Hierin leggen we uit op welke wijze we de monitoring gaan vormgeven en wordt ingegaan op belangrijke keuzen en uitgangspunten. B. Voortgangsmonitor Gastvrij Fryslân meetronde 2014 Hierin wordt de tot 31 december 2014 geboekte voortgang van de uitvoering van de programmalijnen gepresenteerd. C. Effectmonitor Gastvrij Fryslân meetronde 2014 Hierin wordt ingegaan op de ontwikkeling van de maatschappelijke context en de doelindicatoren.

2

A. Opzet van de monitoring van Gastvrij Fryslân Binnen de dienst is in 2014 onderzoek gedaan naar de informatievoorziening aan PS op het gebied van toerisme. De directie heeft de aanbevelingen hieruit overgenomen. Belangrijke aanbeveling was om de beleidsterugkoppeling richting PS expliciet tot doelstelling van de monitoring te maken en daarbij in te gaan op de betrouwbaarheid, bruikbaarheid en volledigheid van de informatieverstrekking. We geven in deze monitoringsrapportage gevolg aan deze aanbeveling. We hebben de (definitie van) de indicatoren, onze gegevensbronnen en de gebruikte aannamen nog eens kritisch onder de loep genomen. Hier en daar heeft dit ook tot wijzigingen geleid die we waar relevant toe zullen lichten. Ook geven we bij alle cijfers een toelichting op de wijze waarop deze getallen zijn verkregen, zodat zo duidelijk mogelijk wordt waar de cijfers precies betrekking op hebben (en ook: waar ze dus geen betrekking op hebben). Hieronder gaan we eerst in op het onderscheid tussen de voortgangsmeting en de effectmeting. Vervolgens behandelen we enkele belangrijke keuzen ten aanzien van definities, gegevensbronnen en aannamen achter de indicatoren. De gevolgen hiervan voor de hoofdindicatoren bespreken we daarna. Ten slotte geven we aan hoe we invulling willen geven aan de monitoring van andere indicatoren die in Gastvrij Fryslân zijn genoemd en gaan we in op de planning van de metingen en rapportages.

Voortgangsmeting en effectmeting De monitoring bestaat uit twee onderdelen: het meten van de voortgang van de uitvoering van de programmalijnen (voortgangsmeting) en het meten van de effecten van de uitvoering van de programmalijnen (effectmeting). Op de voortgangsmeting kunnen wij direct afgerekend worden. Die hebben we immers goeddeels in eigen hand. We spreken af dat we binnen het programma aan de slag gaan met de beschreven acties en daar staan we ook voor. We realiseren ons echter ook dat het bereiken van de doelen van het uitvoeringsprogramma van vele factoren afhankelijk is. Die factoren hebben we niet allemaal in eigen hand, want we zijn weliswaar een belangrijke, maar niet de enige speler in het veld. We doen met het uitvoeringsprogramma ons uiterste best om de gestelde doelen te halen maar het is niet automatisch zo dat de doelen zijn bereikt wanneer wij onze acties hebben uitgevoerd. De acties die in Gastvrij Fryslân zijn beschreven vormen de basis voor de voortgangsmeting. Het toeristisch programma is een dynamisch programma met vele spelers en het is niet goed mogelijk om voor vier jaren van te voren al precies aan te geven welke acties benodigd en zinvol zijn. Dit betekent ook dat er gedurende de looptijd acties bijkomen, wegvallen of veranderen. Deze wijzigingen lichten we toe in de voortgangsmonitor. Ook geven we in de voortgangsmonitor inzicht in de acties die we het volgende jaar (voor deze rapportage dus 2015) willen gaan ondernemen. Waar bekend en relevant geven we ook al aan wat de twee daarop volgende jaren gaan doen. Ieder jaar rapporteren we over de acties die we voor het voorgaande jaar hadden voorgenomen. De effectmeting geeft aan in hoeverre de doelen worden bereikt. We zien deze als maatschappelijke context van het uitvoeringsprogramma die we steeds in beeld houden om de uitvoering te kunnen bijsturen.

Definities, gegevensbronnen en aannamen Om de effecten van het beleid en de maatschappelijke context te volgen werken we met indicatoren, zoals bijvoorbeeld de aantallen overnachtingen, bezoeken en bestedingen per jaar. Het is goed om te realiseren dat de waarden van deze indicatoren niet exact kunnen worden bepaald. Daarvoor zou immers het vakantie- en recreatiegedrag van alle Nederlanders en buitenlanders continu moeten worden gemonitoord, wat in de praktijk onmogelijk is. Om toch een uitspraak over de de waarde van 3

de indicatoren te kunnen doen wordt daarom gebruik gemaakt van (meestal steeksproefsgewijs) onderzoek. Hierbij is het belangrijk wat precies de definitie is van de indicator die onderzocht is. Ook moeten soms aannamen worden gedaan om vanuit de beschikbare gegevens de gewenste indicatorwaarde te berekenen. Belangrijke keuzen die moeten worden gemaakt zijn dus de definitie van de indicatoren, de databronnen die worden gebruikt, en de aannamen die gedaan worden. Deze keuzen lichten we zoveel mogelijk toe bij de presentatie van de indicatoren. Ook hebben we ten aanzien van deze aspecten sinds het verschijnen van de nota Gastvrij Fryslân de afgelopen jaren een tweetal belangrijke keuzen gemaakt. Deze keuzen geven we hieronder aan. Keuze voor landelijk beschikbare gegevensbronnen We twijfelden al een aantal jaren over de bruikbaarheid van de zogenaamde Toerdata Noord cijfers, later Toerisme Monitor, die jaarlijks in onze opdracht (samen met Groningen en Drenthe) door ISM/ later ETFI/Stenden werd opgesteld. Al in 2008 uitte de Noordelijke Rekenkamer haar twijfels hierover: “Aangezien de cijfers tot en met drie jaar terug herzien kunnen worden leidt dit tot onzekerheden die in de orde van grootte van de streefwaarden liggen. Dit maakt het voor de provincie lastig om de geformuleerde doelstellingen te toetsen.” De genoemde herzieningen doen zich nog steeds voor. Daarnaast zijn van een aantal relevante indicatoren van beleid, de meetgegevens uit de Toerisme Monitor niet van jaar op jaar vergelijkbaar, waardoor ze in feite niet geschikt zijn voor de monitoring van beleidsdoelen. We gebruikten de cijfers uit Toerdata/ Toerisme Monitor onder meer voor het volgen van de toeristische overnachtingen, de bezoekersaantallen en de toeristische bestedingen. Voor deze cijfers zijn ook andere bronnen beschikbaar. Het CBS registreert overnachtingen in officiële logiesaccommodaties en het NBTC-NIPO meet via het Continu Vakantie Onderzoek (CVO) en het Continu Vrije Tijds Onderzoek (CVTO) het vakantie- en recreatiegedrag van Nederlanders . Qua onderzoeksmethode zijn deze cijfers robuuster, meer stabiel en beter vergelijkbaar met andere provincies en daarmee meer geschikt voor het monitoren van de beleidsdoelen. Drenthe stopte vanaf 2011 met de Toerisme Monitor, Groningen en Fryslân zijn nog 2 jaar doorgegaan. Vanwege bovenstaande redenen hebben we er voor gekozen om voor het volgen van de beleidsdoelen in Gastvrij Fryslân in het vervolg geen gebruik meer te maken van de Toerisme Monitor maar van de cijfers van CBS, CVO en CVTO. Gevolg van deze keuze is wel dat we geen informatie kunnen genereren op een regionaal of gemeentelijk niveau. De cijfers van CBS, CVO en CVTO kunnen niet op een betrouwbare wijze worden vertaald naar regio- of gemeenteniveau. Opsplitsen tussen vasteland en Wadden is de maximaal te maken opsplitsing. We zijn met de Friese gemeenten in gesprek op welke wijze we hen toch zo goed mogelijk kunnen helpen wat betreft hun behoefte aan cijfers. Andere definitie van ‘recreatieve activiteit’ Op verzoek van de gezamenlijk provincies heeft het NBTC-NIPO in het CVTO een iets andere afbakening gemaakt van recreatieve activiteiten die meer aansluit bij de definitie die de provincies hanteren. Dezelfde definitie wordt ook gehanteerd bij de berekening van de werkgelegenheid (Landelijke Standaard). Deze wijziging heeft tot gevolg dat een aantal activiteiten waar het provinciale beleid weinig invloed op heeft niet meer wordt meegenomen (zoals sport en verenigingsactiveiten) en dat de tijdsduur van een recreatieve activiteit is verhoogd van één naar twee uur.

Aanpassingen in de hoofddoelstellingen uit Gastvrij Fryslân Deze wijzigingen in gegevensbasis en defintie hebben gevolgen voor een aantal van onze Provinciale Gastvrij Fryslân hoofddoelstellingen. Hieronder laten we zien wat deze veranderingen zijn en hoe we hiermee willen omgaan. Om verwarring te voorkomen scherpen we de definities van de doelstellingen iets aan door expliciet de basiswaarde en de doelwaarde in de definitie op te nemen. 4

Hoofddoelstelling 1: Het aantal toeristische overnachtingen Hoofddoelstelling 1 was: Naar 10,5 miljoen toeristische overnachtingen in 2015 In Gastvrij Fryslân is het aantal toeristische overnachtingen in 2012 als nul-situatie gebruikt, dit waren er volgens de oude berekeningen 9,5 miljoen. Met de nieuwe berekeningen komen we uit op 9,4 miljoen toeristische overnachtingen in 2012. De doelwaarde in Gastvrij Fryslân is 10,5 miljoen in 2015. Deze doelstelling is oorspronkelijk afkomstig uit de beleidsnota Recreatie en Toerisme 2002-2010 Verrassend Fryslân, waarin een 15% toename van de bezoekersstroom ten opzichte van het jaar 2000 werd beoogd in 2015. Met de nieuwe berekening zou deze doelstelling ook iets lager uitkomen. Om de monitoring van deze doelstelling synchroon te laten lopen met de rest van de indicatoren stellen we het doeljaar gelijk aan 2017, het eind van de programmaperiode. De waarde van 10,5 miljoen laten we ongewijzigd.De verandering hierin zou marginaal zijn en bovendien is de 10,5 miljoen, gezien de waargenomen trend, al erg ambitieus gekozen. Hoofddoelstelling 1 wordt: Van 9,4 miljoen toeristische overnachtingen in 2012 naar 10,5 miljoen in 2017 Hoofddoelstelling 2: Het aantal bezoeken Hoofddoelstelling 2 was: Van 60 miljoen naar 70 miljoen bezoeken in 2017 De basiswaarde van 60 miljoen is de situatie in 2010 en was een afronding van 60,3. Met de nieuwe berekeningen komen we uit op een basiswaarde van 54,2 miljoen bezoeken in 2010. De doelwaarde van 70 miljoen bezoeken in 2017 is een stijging van ca 15,9% ten opzichte van de 60,3 miljoen bezoeken in 2010. Dit percentage passen we ook toe op de nieuwe basiswaarde van 54,2 miljoen. Hiermee komen we we op een doelwaarde van 62,8 miljoen bezoeken in 2017. Het totaal aantal bezoeken is een optelling van 2 parameters: de toeristische bezoekers en de dagbezoekers. Een toeristische bezoeker is iemand die een vakantie in Fryslân doorbrengt. Dit zijn voornamelijk mensen van buiten Fryslân die hier meerdere dagen (minimaal één overnachting) verblijven. Een dagbezoeker is iemand die vanuit zijn woonadres een recreatief uitstapje in Fryslân maakt van minimaal 2 uur. Dit betreft dus voornamelijk het recreatiegedrag van de eigen Friese bevolking. In Gastvrij Fryslân werd de 0-situatie voor deze 2 parameters ingeschat als 3,4 miljoen toeristische bezoekers en 57 miljoen dagbezoekers in 2010. Met de nieuwe berekeningen komen we uit op 1,8 miljoen toeristische bezoeken en 52,4 miljoen dagbezoekers in 2010. Het forse verschil bij de toeristische bezoeken kan worden verklaard uit het feit dat deze parameter in de oude situatie werd berekend op basis van de gemeten waarde van overnachting en een aanname over de verblijfsduur. In de nieuwe situatie wordt deze rechtstreeks gemeten. Bij de dagbezoekers wordt het verschil veroorzaakt daar de andere definitie van ‘recreatieve activiteit’. Vertaald naar het doeljaar zouden de toeristische bezoeken en dagbezoeken zich moeten ontwikkelen tot 2,1 miljoen toeristische bezoeken en 60,7 miljoen dagbezoeken in 2017. In de effectmonitor brengen we de ontwikkeling van de toeristische bezoekers en die van de dagbezoekers ook afzonderlijk in beeld. Hoofddoelstelling 2 wordt: Van 54,2 miljoen bezoeken in 2010 naar 62,8 miljoen in 2017 Hoofddoelstelling 3: De bestedingen Hoofddoelstelling 3 was: Groei bestedingen met jaarlijks 5% vanaf 2015

5

De basiswaarde voor deze doelstelling in Gastvrij Fryslân is €1.029 miljoen in het jaar 2012. Met de nieuwe berekeningen komen we uit op een waarde van €1.015 miljoen in het jaar 2012. In Gastvrij Fryslân werd genoemd dat gestreefd werd naar een totaal van €1,2 miljard in 2017. Puur rekenkundig zouden we volgens de nieuwe berekeningen een waarde van €1,216 miljard moeten hanteren. Omdat dit verschil erg klein is, en omdat de beoogde 1,2 miljard, gezien de waargenomen trend, al erg ambitieus gekozen lijkt, houden we de €1,2 miljard aan. Net als bij hoofddoelstelling 2 (de bezoeken), zijn ook de bestedingen een optelsom van 2 parameters, namelijk de toeristische bestedingen en de bestedingen uit dagrecreatie. Met de nieuwe berekeningen komen we uit op €418 miljoen toeristische bestedingen en €597 miljoen bestedingen uit dagrecreatie in 2012. Vertaald naar het doeljaar zouden deze parameters zich moeten ontwikkelen naar €584 miljoen toeristische bestedingen en €835 miljoen bestedingen uit dagrecreatie in 2012. In de effectmonitor brengen we de ontwikkeling van deze twee parameters ook afzonderlijk in beeld. Hoofddoelstelling 3 wordt: Van € 1.015 miljoen bestedingen in 2012 naar €1,2 miljard in 2017 Hoofddoelstelling 4: Het aantal toeristische banen in Fryslân. Hoofddoelstelling 4 was: 1000 meer toeristische banen tot en met 2017 De nieuwe berekenwijze heeft geen invloed op deze indicator. Wel nemen we de uitgangssituatie en de doelwaarde expliciet op in de definitie. Hoofddoelstelling 4 wordt: Van 19000 toeristische banen in 2012 naar 20000 in 2017.

Invulling van de overige indicatoren uit Gastvrij Fryslân Naast de 4 hoofddoelstelling worden in paragraaf 6.4 Goede Monitoring van Gastvrij Fryslân 20142017 nog diverse indicatoren genoemd die we voor ogen hadden voor de monitoring maar waar nog nader onderzoek naar moest plaats vinden. In onderstaande tabel zijn deze indicatoren opgenomen en hebben we aangegeven op welke wijze we over deze indicatoren gaan rapporteren. Over het algemeen hebben we daarbij de volgende lijn gehanteerd: -

Als de indicator iets zegt over de bredere context van de sector recreatie en toerisme én als er betrouwbare gegevens beschikbaar zijn waarmee de trend in deze indicatoren kan worden gevolgd, nemen we deze mee in de effectmonitor.

-

Als een indicator (vrijwel) direct gerelateerd is aan de activiteiten van de provincie of als er geen betrouwbaarbare gegevens beschikbaar zijn, rapporteren we via de voortgangsmonitor. Indicator

Invulling en wijze van rapportage van de indicator

Marktaandeel Fryslân qua binnenlandse bestemmingen

Deze indicator nemen we mee in de effectmonitor. Doel van deze indicator is om prestaties in Fryslân te vergelijken met de rest van Nederland, we nemen daarvoor volgende gegevens op: - De ontwikkeling van het totaal aantal overnachtingen in Fryslân in vergelijking met Nederland - De ontwikkelingen van binnenlandse overnachtingen in Fryslân in vergelijking met Nederland - Marktaandeel van Fryslân (t.o.v. geheel Nederland) voor binnenlandse vakanties

Marktaandeel Fryslân qua buitenlandse bestemmingen

Deze indicator nemen we mee in de effectmonitor. We passen de definitie wel iets aan: Marktaandeel Fryslân ten opzichte van geheel Nederland voor buitenlandse bezoekers. 6

Doel van deze indicator is om de prestaties in Fryslân te vergelijken met de rest van Nederland, we nemen daarom de volgende gevens op: - De ontwikkeling van buitenlandse overnachtingen in Fryslân en Nederland - Marktaandeel Fryslân (t.o.v. geheel Nederland) voor overnachtingen door buitenlanders Herkomst Nederlandse toerist

Deze indicator nemen we mee in de effectmonitor, met een verdeling naar provincie

Herkomst buitenlandse toerist

Deze indicator nemen we mee in de effectmonitor, met een verdeling naar de 6 belangrijkste landen van herkomst

Bezoekersaantallen van (jaarlijkse) evenementen

De indicator nemen we mee in de effectmonitor.

Zichtbaarheid meertalige en Friestalige informatie in recreatief-toeristische sector

We beschikken niet over betrouwbare gegevens om de trend hierin te volgen. We rapporteren over onze activiteiten op dit thema via de de voortgangsmonitor

Afname witte plekken routestructuren

Over de voortgang van deze indicator rapporteren we via de voortgangsmeting

Waardering recreant en toerist voor routestructuren, nationale parken en nationale landschappen

Via het CVO wordt de waardering van binnenlandse toeristen voor (verschillende aspecten) van hun vakantie in Fryslân gemeten. Deze informatie nemen we op in de effectmonitor. Er zijn cijfers beschikbaar vanuit de kwaliteitsmonitor van het Fietsplatform. Deze nemen we op in de effectmonitor. We hebben geen structurele monitoring van waardering van routestructuren, nationale parken en nationale landschappen

Multipliereffecten inspanningen regiomarketingorganisatie, vanaf 1 okt. ‘14 Merk Fryslân) Specifieke data conform de vier programma's Elf Steden, Wadden, Grenzeloos Varen en Friese Wouden

Hier zijn nog geen gegevens van beschikbaar. De evaluatie van Merk Fryslân eind 2015 moet hier input voor leveren. Deze evaluatie zal in het najaar 2015 ter bespreking aan PS worden voorgelegd. Daarnaast wordt 4 x per jaar de voortgangsrapportage van Merk Fryslân ter kennisname aan PS toegestuurd De cijfers van CVO, CVTO en CBS die we als bron gebruiken laten geen verdere opsplitsing toe dan vasteland – wadden. Deze laten we zien in de effectmonitor. In de voortgangsmonitor rapporteren we wel op deze 4 lijnen.

Aantal kwaliteitsverbeteringstrajecten van recreatieve ondernemers

Hierover rapporteren we in de voortgangsmonitor

Ecologische Voetafdruk van de sector recreatie en toerisme Aantal succesvolle gebiedsinnovaties Aantal innovatieve projecten

Er wordt momenteel gewerkt aan een invulling van deze indicator. Over de voortgang hiervan wordt gerapporteerd via de voortgangsmeting Hierover rapporteren we in de voortgangsmonitor

Totaal R&D investeringen

Er zijn ons geen bruikbare gegevens bekend waarmee we deze indicator kunnen volgen. Voortgang wordt via de voortgangsmeting gerapporteerd.

Hierover rapporteren we in de voortgangsmonitor

7

Aantal vernieuwende business modellen waarmee zichtbaar wordt dat recreatie en toerisme bijdraagt aan de natuurwaarde

Hierover rapporteren we via de voortgangsmeting

Planning van monitoringsrapportages en monitoringsacties Ieder jaar wordt in het eerste kwartaal gerapporteerd over de gegevens van het voorafgaande kalenderjaar. De rapportages worden vastgesteld door Gedeputeerde Staten, ter kennisname aangeboden aan Provinciale Staten en geplaatst op de provinciale website.     

Monitoringsopzet: Meetronde 2014: Meetronde 2015: Meetronde 2016: Eindmeting 2017:

e

1 kwartaal 2015 e 1 kwartaal 2015 e 1 kwartaal 2016 e 1 kwartaal 2017 e 1 kwartaal 2018

In de voortgangsmonitor wordt ieder jaar over alle activiteiten gerapporteerd. In de effectmonitor kan niet elk jaar over elke indicator worden gerapporteerd, omdat de brongegevens niet ieder jaar beschikbaar zijn. Zo wordt het CVTO (het continu vrije tijdsonderzoek) dat gegevens levert over het vakantie- en bestedingsgedrag van Nederlanders in Fryslân 1 keer per 2 jaar gehouden. De laatste maal was dat in 2012. Vanwege een verschuiving in de meetperiode (van april-maart naar januaridecember) is de eerstvolgende keer over de periode 2015. In onderstaand schema geven we aan in welke meetronde we over welke effectindicatoren rapporteren Meetronde 2014

Meetronde 2015

Meetronde 2016

Meetronde 2017

Hoofddoelstelling 1: het aantal toeristische overnachtingen.

x

x

x

x

Hoofddoelstelling 1: het aantal bezoeken, onderdeel toeristische bezoeken

x

x

x

x

Hoofddoelstelling 2: het aantal bezoeken, onderdeel recreatieve bezoeken Hoofddoelstelling 3: de bestedingen, onderdeel toeristische bestedingen Hoofddoelstelling 3: de bestedingen, onderdeel recreatieve bestedingen Hoofddoelstelling 4: de toeristische banen De ontwikkeling van het totaal aantal overnachtingen in Fryslân in vergelijking met Nederland De ontwikkelingen van binnenlandse overnachtingen in Fryslân in vergelijking met Nederland Marktaandeel van Fryslân (t.o.v. geheel Nederland) voor binnenlandse vakanties De ontwikkeling van buitenlandse overnachtingen in Fryslân en Nederland

8

Meetronde 2014 Marktaandeel Fryslân (t.o.v. geheel Nederland) voor overnachtingen door buitenlanders Herkomst Nederlandse toerist Herkomst buitenlandse toerist Bezoekersaantallen van (jaarlijkse) evenementen Waardering van binnenlandse vakanties in Fryslân: algemene waardering en specifieke waardering van prijs en kwaliteitsaspecten Kwaliteitsmonitor fietsregio Fryslân

9

Meetronde 2015

Meetronde 2016

Meetronde 2017

B. Voortgangsmeting Gastvrij Fryslân 2014 Voortgangsmeting De acties die in Gastvrij Fryslân zijn beschreven vormen de basis voor de voortgangsmeting. Het toeristisch programma is een dynamisch programma met vele spelers en het is niet goed mogelijk om voor vier jaren van te voren al precies aan te geven welke acties benodigd en zinvol zijn. Dit betekent ook dat er gedurende de looptijd acties bijkomen, wegvallen of veranderen. Deze wijzigingen lichten we toe in de voortgangsmonitor. Ook geven we in de voortgangsmonitor inzicht in de acties die we het volgende jaar (voor deze rapportage dus 2015) willen gaan ondernemen. Waar bekend en relevant geven we ook al aan wat de twee daarop volgende jaren gaan doen. Ieder jaar rapporteren we over de acties die we voor het voorgaande jaar hadden voorgenomen. De voortgangsmeting geschiedt op het niveau van de afzonderlijke acties van het uitvoeringsprogramma. De acties zijn ingedeeld naar uitvoeringsprogramma en daarbinnen naar programmalijn en naar actielijn. Per programmalijn wordt de voortgang en prognose van acties eerst in tabelvorm gepresenteerd. De tabel wordt vervolgens in tekst toegelicht.

10

Programmalijn Internationalisering

Actie Actielijn

Festivalkalender

(blauw: actie beschreven in Gastvrij Fryslân, Groen: nieuwe actie)

Meertalige Fryske RT-ondernemers Internationaal ondernemen

2015

2016

2017

Ontwikkeling programmering land, water en horizon in het kader van CH18

nader ingevuld via St. CH 18: 41 events

idem

idem

idem

Ondersteuning topevenement Tall Ship Races in Harlingen

uitvoering ondersteuning via subsidie afgerond

-

-

-

Via spoor CH ’18 en Evenementenfonds

idem

idem

idem

visie KvK is gereed (gebruikt als input voor: internat. Ondernemen)

Via Marketing MerkFryslan / NBTC en via St. CH ‘18

idem

Idem

Voorbereiding is gestart

Scherp krijgen hoe via hospitality spoor CH’18, koppeling AFUK-MKB

idem

-

Voorbereiding en start aanvalsplan incl brede consultatie

Oplevering en start uitvoering

Uitvoering

uitvoering

Ontwikkeling plannen voor en planmatig ondersteunen van topevenementen Visie inkomend toerisme Noord Nederland

Wat hebben we in 2014 gedaan?

Wat gaan we in 2015 doen en daarna?

Ontwikkeling gezamenlijke visie Noord Nederland met CH18 als katalysator Stimuleren meertalige documentatie. Oa Frysk Opstellen aanvalsplan Internationaal ondernemen (oa toerisme) WFF

Toelichting Dit thema wordt verder uitgewerkt via verschillende sporen. Zo is er in de in 2014 opgesteld Strategische Marketingplannen van Merk Fryslan en Culturele Hoofdstad (die in nauwe relatie met elkaar worden opgesteld en ook uitgevoerd) aandacht voor het trekken van internationale toeristen. Het NBTC, Nationaal bureau voor Toerisme en Congressen dat vooral gericht is op het trekken van buitenlandse toeristen naar Nederland, zal hierin partner zijn. Het NBTC werkt met themajaren en 2018 staat in het teken van Culturele Hoofdstad. De Tall Ship Races hebben Fryslân op de kaart gezet in 2014 en ook Leeuwarden Hoofdstad van de Smaak zal dat in 2015 doen, als opmaat naar 2018. In 2014 is een start gemaakt met de definitiefase van een programma Hospitality (start uitvoering 2015) gericht op het werken aan een in alle opzichten gastvrije ontvangst voor bezoekers in 2018, maar ook daarvoor en daarna. Daar binnen zal 11

er aandacht zijn voor de wensen van de internationale toerist. Informatievoorziening in verschillende talen is hiervan slechts één aspect. Ondertussen wordt er ook gewerkt aan het verbinden van het toeristisch bedrijfsleven aan de AFUK om het Fries als uniek kenmerk van deze regio terug te laten komen in producten van de ondernemers en hen hierin te ondersteunen. Het eind 2014/begin 2015 vanuit WFF opgestelde aanvalsplan Internationaal Ondernemen (visie Inkomend toerisme Noord Nederland van de Kamer van Koophandel was input hiervoor) zal tot slot ook bouwstenen leveren voor een meer op de internationale gast gericht toeristisch bedrijfsleven. Analoog aan eerdere periodes, wordt gekeken op welke wijze het Interregprogramma mogelijkheden biedt voor Recreatie & Toerisme. Bij deze oriëntatie wordt gezocht naar mogelijkheden om gewenste doelen/ maatregelen versneld te realiseren. Het Interreg5a programma biedt aanknopingspunten om aan de kernthema's invulling te geven. Op dit moment zijn in samenwerking met partners uit de Eems - Dollard regio een aantal projecten in voorbereiding. Deze projecten geven invulling aan de thema's. Het project Waddenwerelderfgoed bevat onderdelen van het Waddenprogramma, onder andere op grond van bewustwording, scholing, wandelen en monitoring. Daarnaast is een koppeling gelegd met het kernthema basisinfrastructuur door een Digitaalproject, waarbij een 3talige content en scholing MKB met betrekking tot digitalisering is opgenomen. Met een project rondom Bommen Berend krijgen ook de Friese Wouden een breed platform aangeboden, waarbij sprake is van een relatie met de Friese Waterlinie. Het opbouwen van een cultuurnetwerk zal een meerwaarde leveren aan de organisatie van KH18 , maar levert ook een brede verspreiding van marketing en bezoek aan de provincie. De projecten zullen binnenkort ingediend kunnen worden.

12

Programmalijn Recreatieve Basisinfrastructuur

Actie Actielijn

Dekkend routenetwerk wandelen/fietsen/varen

(blauw: actie beschreven in Gastvrij Fryslân, Groen: nieuwe actie)

2016

2017

Vaststellen BRTN, wandeltotaalplan opstellen

Uitvoering

idem

Onderwerp is verder verkend en nagedacht is over criteria

Uitrol en organisatie organiseren (via Marrekrite?)

idem

idem

Opzetten nieuwe overkoepelende regiomarkering organisatie

organisatie Merk Fryslân 1 okt. ’14 operationeel

Via subsidierelatie

Via subsidierelatie

Via subsidierelatie

Ontwikkeling marketing strategie met concrete na te streven resultaten

marketing strategie van Merk gereed eind 2014

Start marketing strategie uitvoering, evaluatie eind 2015

Bijsturen/ voorzetting via subsidierelatie

Idem

Voorbereiding door regio’s is gestart samen met Merk

platforms idem

idem

functioneel krijgen

Stimuleren opzetten regionale fondsen door gemeenten en ondernemers

ervaring pilot SWF overgedragen aan andere regio’s

Kennis regionale fondsen blijven overdragen (initiatief bij gemeenten)

idem

idem

Ondersteuning zes pilots voor gratis WiFi in openbare ruimtes en uitrol

openstelling subsidie regeling van start gegaan

Verlenging openstelling , gratis WiFi op 47 toeristische locaties

-

-

Links tussen WiFi netwerken en website van Merk Fryslân

-

-

-

Koepeldatabase draait

idem

Ontwikkeling plannen voor de witte plekken in routestructuren (incl. Elfstedenwandelroute zie ook verderop)

Ontwikkeling regioplatforms

Goede digitale infra structuur

Wat gaan we in 2015 doen en daarna? 2015

Realisatie herkenbare toeristische opstappunten op knooppunten TOP’s

Slimme/daadkrachtige regiomarketing

Wat hebben we in 2014 gedaan?

Op orde brengen van de toeristische koepeldatabase en slimme ontsluiting

Voorbereiden en opdrachtverlening

BRTN (varen), wandeltotaalplan, fietsen via Marrekrite

links organiseren operationeel Koepeldatabase structuur gemaakt voorbereiden

13

Operationaal krijgen database, beheer organiseren

Actie Actielijn

Handhaven programmatische aanpak

(blauw: actie beschreven in Gastvrij Fryslân, Groen: nieuwe actie)

Wat hebben we in 2014 gedaan?

Ontwikkeling en uitvoering toeristisch programma Friese Wadden

programma is

Wat gaan we in 2015 doen en daarna? 2015

2016

2017

programma in uitvoering

idem

idem

goedgekeurd

Ontwikkeling en uitvoering programma Friese Wouden

programmavoorbereiding is gestart

programma vaststellen, start uitvoering

uitvoering

idem

Ontwikkeling en uitvoering ‘programma’ Elf Steden

Geen programma, wel aandacht via acties Merk, Elfstedenwandelroute, CH 18 (oa Elven Fountains)

Elfsteden acties in uitvoering

idem

idem

Afronding Friese Meren Project

Voortzetten via generiek basisprogramma recreatieve infra

idem

Grenzeloos Varen

Via Friese Meren Project uitgevoerd

Toelichting Qua uitvoering krijgt dit thema veel aandacht. Wat varen betreft: In 2015 wordt een nieuw BRTN, Basis Recreatie toervaartnet Nederland vastgesteld en het Friese Meren Project wordt afgerond. Landschapsbeheer Fryslân en de Marrekrite werken een routetotaalplan uit voor vooral wandelen, inclusief aandacht voor realisering herkenbare TOP’s. Medio 2015 zijn de concrete uitvoeringsmaatregelen bekend en kan uitvoering volgen. In combinatie hiermee krijgt de thematische Elfsteden wandelroute gestalte. Vermarkting van het totale product gaat onderdeel uitmaken van het werkplan van Merk Fryslân voor de komende jaren. Sinds oktober 2014 is Merk Fryslân operationeel als dé nieuwe marketingsorganisatie voor Fryslân. Inmiddels is ook de marketingstrategie vastgesteld, inclusief het werkplan voor 2015. Voor Noordoost en Zuidoost is een regioplatform met regioSpin actief, voor Zuidwest wordt in verband de koppeling gelegd met het Toeristisch Huis i.o.. In Noardwest krijgt een dergelijke platform in de loop van 2015 vorm gekoppeld aan ook de ondernemers van Uytland. Ondernemersfondsen doen ook in Fryslân haar intrede. In Heerenveen en Leeuwarden bestaat inmiddels een fonds, terwijl er ook in Sneek en opTerschelling op gestudeerd wordt. In maart 2014 is de Subsidieregeling ‘Wifi-netwerken op toeristische locaties’ gepubliceerd. In het kader van deze regeling kunnen 47 aangewezen toeristische locaties voor subsidie in aanmerking komen voor de realisatie van een wifi-netwerk. Oogmerk vormt het verbeteren van de (digitale) dienstverlening aan de toeristen. Er zijn minder subsidieaanvragen ingediend voor het stimuleringsprogramma Wifi dan verwacht. Voornaamste reden hiervoor was dat de regeling heeft opengestaan tijdens het toeristenseizoen, waarin potentiële aanvragers prioriteit hebben gegeven aan hun toeristische bedrijfsactiviteiten en het genereren van omzet. Inmiddels is de regeling verlengd tot 1 juni 2015. De door de provincie geïnitieerde koepeldatabase is qua ontwikkelfase afgerond. Beheer van de koepeldatabase komt in handen van Merk Fryslân, waarbij 2015 een pilotjaar betreft. Op korte zal een voorstel ter besluitvorming worden voorgelegd in verband met de financiering van dit pilotjaar. De programmatische aanpak voor de Wadden, inclusief Waddenkust is inmiddels operationeel. Het uitvoeringsprogramma is vastgesteld en in uitvoering. Er 14

is een Waddenkader samengesteld, waardoor de mogelijkheden van Waddenfondsmiddelen ruimer worden. Voor de vier Waddeneilanden is een investeringsagenda in de maak, op grond waarvan financiële middelen worden gereserveerd binnen de gemeentelijke begrotingen. Diverse omvangrijke waddenkustinitiatieven vragen om specifieke aandacht. In een specifieke passage wordt voor deze initiatieven aandacht gevraagd. Er is op dit moment sprake van een verhevigde aandacht voor de Waddenkust. Omvangrijke initiatieven manifesteren zich langs de kust. Genoemd worden “Rondje Lauwersmeer, beleef het Lauwersmeer”, “Holwerd aan Zee”, Waddenfondsaanvraag “Verbinden parels tussen Holwerd en Harlingen, toeristische voorzieningen DNA, masterplan Harlingen, incl. herinrichting Willemshaven, gebiedsontwikkeling Makkum, Kornwerderzand, Harlingen. Daarnaast spelen talrijke initiatieven in Noardwest Fryslân, welke om verbindingen vragen. Deze initiatieven verlangen extra provinciale inzet vanuit programma-organisatie Friese Meren/Gastrvrij Fryslân. Ook voor de regio Zuidoost Fryslân (Friese Wouden) wordt een uitvoeringsprogramma voorbereid, welke de basis vormt voor krachtige stimulering in de aankomende jaren. In het tweede kwartaal van 2015 is het programma gereed, waarna uitvoering najaar 2015 kan starten. De programmalijn Elfsteden realiseren we via onder andere een Elfstedenwandelroute, aandacht voor het thema via de marketing en Culturele Hoofdstad (Eleven Fountains). De watersport in Fryslân (grenzeloos varen) heeft door de uitvoering van het Fries Merenprogramma een zeer omvangrijke impuls gekregen. Eerst via fysieke investeringen, later ook via acties gericht op het stimuleren van bestedingen aan de wal. Het Friese Meren Programma eindigt op 31 december 2015. Ofschoon de focus verschuift richten andere regio’s/ programma’s, blijft aandacht voor de watersport wenselijk ook omdat het economisch een belangrijke sector is met veel afgeleide bestedingen . Er blijven zeker nog ambities liggen na 2015 om bestedingen en waardering op peil te houden en bijvoorbeeld jongeren enthousiast te maken voor Friese watersport. Dit alles naast het borgen van de inspanningen van de afgelopen jaren. De invulling en omvang van de voortzetting van de programmalijn Grenzeloos Varen, krijgt dit voorjaar gestalte.

15

Programmalijn Duurzaamheid en kwaliteit

Actie Actielijn

Verbetering kwaliteit en duurzaamheid

(blauw: actie beschreven in Gastvrij Fryslân, Groen: nieuwe actie)

Wat hebben we in 2014 gedaan?

Wat gaan we in 2015 doen en daarna? 2015

2016

2017

Openstelling Stinaff II voor impuls op kwaliteit, toegankelijkheid en duurzaamheid

openstelling eerste tranche 2 miljoen

openstelling tweede tranche 1,5 miljoen

-

-

Verkenning plannen van brancheorganisaties voor Innovatie agenda (zie bij innovatie *)

Verkennen

-

-

-

Bij de streekagenda’s de nadruk leggen op kwaliteitsverbetering en duurzaamheid

dialoog met opstellers agenda’s

elementen ingebouwd

-

-

Start onderzoek toerisme en duurzaamheid

Oplevering en toepassing adviezen oa QD

idem

idem

Inschrijving en verkenning

Gáán voor het label (indienen)

label benutten

Monitoring duurzaamheid

Stimuleren duurzaamheid toeristische sector

Quality Destination QD

Zorgen dat Fryslan dit label krijgt

Toelichting Gekoppeld aan het thema Kwaliteitsverbetering is de subsidieregeling Stinaf II opengesteld. Deze regeling was gericht op het stimuleren van bestaande toeristische ondernemers in de provincie Fryslân door subsidie voor projecten voor kwaliteitsverbetering, duurzaamheid en toegankelijkheid. Er zijn tot en met januari 2015 in totaal 35 subsidieverleningsbeschikkingen afgegeven (14 campings, 10 hotels, 6 verhuur huisjes, 1 zeil/surfschool en 4 jachthavens) en er worden naar alle waarschijnlijkheid nog 3 afgegeven waarna het budget ook is uitgeput. De totale investering van alle bedrijven samen die hiermee gepaard gaat, bedraagt bijna 15 miljoen euro. Met de Stinaf II is een forse bijdrage geleverd aan het eind 2015 gewenste resultaat om minstens 50 forse kwaliteitsverbeteringen te realiseren in de recreatief-toeristische verblijfssector.

16

Alle Streekagenda’s hebben de thema’s toeristische kwaliteitsverbetering en duurzaamheid als begrippen omarmd in hun plannen. Als Provincie zijn we een verkenning gestart van bestaande programma’s en regelingen voor duurzaamheid. Daarbij is gekeken naar de mogelijke koppelkansen hiervan met de toeristische sector en is nagedacht over aanvullende acties, ook wat betreft het monitoren van duurzaamheid in relatie tot de sector. Als eerste stap onderzoeken we de mogelijkheden om als Fryslân het Europese label Quality Destination te verkijgen. Fryslân zal hiervoor voor het Ministerie EZ (Project Groene Impuls voor Vakantiebestemmingen) een pilotbestemming worden, ook om de Quality Destination methodiek verder te ontwikkelen. In een rapport van van ETFI is eerder aangegeven dat de drie noordelijke provincies actief zijn met het ontwikkelen van een instrument voor het monitoren van resultaten op het gebied van duurzaamheid: een duurzame groei index Noord Nederland. Vanuit de Research and Innovation Strategy for Smart Specialisation (RIS) is het streefbeeld een index op Noord-Nederlands niveau. Idealiter sluit deze index aan op de programma’s die met de RIS3 verbonden zijn en bevordert het de meetbaarheid van de resultaten. We zullen deze ontwikkeling nauw volgen en waar mogelijk verbinden met onze eigen toeristische monitoring.

17

Programmalijn Innovatie Actie Actielijn

(blauw: actie beschreven in Gastvrij Fryslân, Groen: nieuwe actie)

Wat hebben we in 2014 gedaan?

Wat gaan we in 2015 doen en daarna? 2015

2016

2017

Samen met branche samenstellen van kopgroep innovatieve RT bedrijven

Verkennen van deze plannen (overgegaan naar *)

-

-

-

Tweejaarlijks innovatiecongres met Friese Toeristische Innovatie Award

Vastgesteld dat initiatief hiervoor bij branches dan wel Merk gelaten wordt.

-

-

-

Marktconsult IPF is afgerond

Eerste stap: Onderwijs organiseren, daarna andere o’s

Starten model

Idem

doorlopende activiteit

idem

idem

Idem

Friese innovatie achterstand

Maatschappelijke verbindingen

*) Innovatieaanpak via aanpak Innovatie Platform Fryslan IPF, verbinden 3 O’s Onderwijs, overheid en ondernemers. Leggen maatschappelijke verbindingen met andere sectoren

voorbereiding

Start idem

gebiedsinnovaties

Gebiedsinnovaties oa Beetsterzwaag

ondersteuning initiatieven parken oa Alde Feanen

idem

idem

idem

Merk/ kennisinstellingen gestimuleerd hierin rol te pakken

1e sessies via oa regioaanjagers Merk-

-

-

Cijfers digitaal blijven delen

idem

idem

Ontwikkeling nieuwe en slimme verdienmodellen voor natuur en landschap

ontwikkeling modellen gevolgd

Ondersteuning nationale parken en landschappen bij rendabel maken beheer Gebiedsinnovatie Verbetering inspelen op trends en match leefstijlen vakantie gangers en verblijfsaccommodaties

Ontwikkelen en uitbrengen van de Verkend of atlas goed middel was: nee digitaal recreanten atlas

18

Actie Actielijn

(blauw: actie beschreven in Gastvrij Fryslân, Groen: nieuwe actie) Ondernemers en gemeenten informeren over de nieuwe Verordening Ruimte Onderzoek mogelijkheden instellen regelluwe zones

Kennisplatforms gemeenten

Ontwikkeling monitoringkader samen met de Friese gemeenten

Wat hebben we in 2014 gedaan?

Wat gaan we in 2015 doen en daarna? 2015

2016

2017

doelgroepen geïnformeerd

-

-

-

Landelijke onderzoeken regelluwe zones in de gsten gehouden

Meenemen van de landelijke lessen waar mogelijk

idem

idem

Verkenning wensen monitoringsysteem

Beschikbare cijfers digtaal blijven delen

idem

idem

Innovatie We zijn in 2014 in overleg gegaan met de brancheorganisaties over hun plannen voor innovatiebevordering en welke rol alle partijen vanuit Onderwijs, Ondernemers en Overheid in innovatiebevordering kunnen pakken. Dit overleg heeft er toe geleid dat de in Gastvrij Fryslân genoemde projecten van de branche (oa om te kopen tot 100 innovatieve koplopers / congressen/ workshops / Innovatie Award) niet gestart zijn. Dit had ook relatie met de volgende ontwikkeling: op verzoek van het Innovatie Pact Fryslân is in de zomer van 2014 een marktconsult uitgevoerd binnen de sector Recreatie & Toerisme. Hierbij zijn zowel bij het onderwijs, bij de overheid als bij ondernemers (triple helix) ideeën opgehaald ten aanzien van de noodzakelijke impulsen om tot doorontwikkeling van de sector te komen. De uitkomsten van dit marktconsult zijn voorgelegd aan de bestuurders die zitting nemen in het bestuurlijk overleg van het Innovatie Pact Fryslân, waarna besloten is een kwartiermaker aan te stellen om de inzichten uit dit marktconsult verder uit te werken. Het onderwijs zou hierin het voortouw moeten nemen om zich eerst te organiseren en komt begin 2015 met een eerste voorstel. Dit proces zal in 2015 zeker steeds meer helder maken hoe de O’s in Fryslân het beste kunnen samenwerken, ieder vanuit zijn eigen rol. Inmiddels heeft de inzet van de kwartiermaker een eerste conclusie opgeleverd. De elementen die hier deel van uitmaken betreffen de focus op gebiedsgerichte ontwikkeling en een multi-disciplinaire aanpak (zowel voor wat betreft het onderwijs als ook in relatie tot ondernemers). Het is de intentie om de ervaringen uit Drenthe met betrekking tot innovatie aanpak regionale kenniseconomie, te verbinden aan de ervaringen binnen het Friese onderwijsveld (o.a. kenniswerkplaatsen, MKB21, en regiogerichte modules). Ondertussen blijft het een voortdurend aandachtspunt om de sector waar mogelijk te verbinden met andere sectoren, bijvoorbeeld Healthy Aging/ Healthy Lifestyle, duurzaamheid/energie, voedsel etc. Fryslan Fernijt is voor de toeristische sector in 2014 niet een bron gebleken die hiervoor benut kon worden. Wat betreft gebiedsinnovatie ondersteunen we pilot Beetsterzwaag en denken we mee over nieuwe verdienmodellen zoals onder andere bij de Nationale Parken (Alde Feanen). Dit laatste staat met het sleutelproject ‘Nationale Parken Nieuwe Stijl’ ook landelijk op het netvlies via de sectorvisie Vinden, Verrassen en Verbinden die aanbieders uit de Gastvrijheidseconomie in 2014 aan de Minister van EZ hebben aangeboden.

19

De leefstijlenmethodiek is in 2014 voldoende bekend gebleken bij alle gemeenten en breed met hen gedeeld en blijft ook gekoppeld aan de toeristische cijfers die we inkopen. Een Recreantenatlas is er niet gekomen, maar via een digitaal platform worden cijfers met de gemeenten gedeeld. In de effectmonitor van de monitoringsrapprtage geven we bovendien een behoorlijk compleet overzicht van de relevante indicatoren en ontwikkelingen en dit stuk delen we ook breed. We blijven in 2015 in overleg met de gemeenten over de juiste monitoringsmethodiek, zoveel mogelijk gekoppeld aan landelijke bronnen. Ook de monitoring rond CH’18 is hieraan gekoppeld. De nieuwe verordening Ruimte die ook voor toeristische ondernemers met uitbreidings- en vestigingsplannen van belang is, is op de gebruikelijke manier bekend gemaakt en online te vinden. Wat betreft regelluwe zones blijven we in 2015 net als in 2014 de mogelijkheden daartoe scherp in de gaten houden (pilot Schouwen Duiveland biedt lessen) en springen we als nodig daarop in.

20

C. Effectmonitor Gastvrij Fryslân 2014 De effectmonitor bestaat uit twee delen. 1. Ontwikkeling van de hoofddoelstellingen Allereerst wordt de trend per hoofddoelstelling getoond. Voor elk van de hoofddoelen van het uitvoeringsprogramma is er een aparte indicator. De vier hoofddoelen van het uitvoeringsprogramma zijn: 1. 2. 3. 4.

Van 9,4 miljoen toeristische overnachtingen in 2012 naar 10,5 miljoen in 2017 van 54,2 miljoen bezoeken in 2010 naar 62,8 miljoen in 2017 Van € 1.015 miljoen bestedingen in 2012 naar €1,2 miljard in 2017 Van 19000 toeristische banen in 2012 naar 20000 in 2017

De effectindicatoren worden gepresenteerd in de vorm van een lijndiagram. De gestelde doelen zijn als een groene punt in het lijndiagram opgenomen. Door extrapolatie van de trend over de meetjaren ontstaat een indicatie van de mate waarin de doelen zullen worden bereikt. De effectmeting start in 2010 zodat ook de trend vóór de start van het uitvoeringsprogramma in beeld is. Afzonderlijke subindicatoren laten zien wat de trend is binnen de samenstellende delen van de indicatoren. 2. Ontwikkeling van overige indicatoren Vervolgens wordt het verloop van een aantal overige indicatoren getoond. Deze indicatoren geven aanvullend inzicht in de relevante ontwikkeling van de toeristisch-recreatieve sector in Fryslân.

21

Hoofddoelstellingen Hoofddoelstelling 1: Van 9,4 miljoen toeristische overnachtingen in 2012 naar 10,5 miljoen in 2017 Totaal toeristische overnachtingen

Totaal toeristische overnachtingen 12000

doel

10000 8000 x 1000

Deze indicator geeft het totale aantal toeristische overnachtingen per jaar in Fryslân. De laatste paar jaar is dit aantal iets minder dan 9 miljoen overnachtingen en is er een kleine afname zichtbaar. De verwachting is dan ook dat het doel van 10,5 miljoen overnachtingen in 2017 alleen kan worden gehaald als er weer een groei kan worden gerealiseerd. Deze indicator is samengesteld uit verschillende bronnen. Het CVO voor de binnenlandse toeristische overnachtingen, het CBS voor buitenlandse overnachtingen en zakelijke overnachtingen. Omdat het CBS niet alle buitenlandse overnachtingen registreert is een ontbrekend deel bijgeschat (boten, stacaravans en 2e woningen).

6000 4000 2000 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Bron: CVO, CBS-Statline

Overnachtingen naar binnenlands-buitenlands

Bron: CVO, CBS-Statline

x 1000

Toeristische overnachtingen naar herkomst Het totale aantal overnachtingen kan worden verdeeld naar overnachtingen van binnenlandse en buitenlandse bezoekers. Het aantal binnenlandse overnachtingen is sinds 201 behoorlijk gedaald, maar dit is voor een deel gecompenseerd door een relatief forse toename van de buitenlandse overnachtingen.

9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 2010

2011

2012

Binnenlands

2013

2014

Buitenlands

Overnachtingen naar regio

Toeristische overnachtingen naar regio

Bron: CVO, CBS-Statline

6000 5000 4000 x 1000

De landelijke gegevensbronnen maken slechts een beperkte verdeling naar regio’s binnen Fryslân mogelijk. Alleen de gegevens van de binnenlandse bezoekers van het CVO kunnen worden opgedeeld naar Waddeneilanden en het Friese vasteland. Als voor de buitenlandse bezoekers dezelfde verdeling wordt verondersteld dan ontstaat het beeld dat in deze grafiek is weergegeven. Op de Waddeneilanden daalt het aantal overnachtingen enigszins en het vasteland heeft een kleine toename.

3000 2000 1000 0 2010

2011 Wadden

22

2012

2013

Vasteland

2014

Hoofddoelstelling 2: Van 54,2 miljoen bezoeken in 2010 naar 62,8 miljoen in 2017

Aantal bezoekers

Aantal bezoekers (dagrecreanten + verblijfstoeristen) 70

Doel

60 50

miljoen

De indicator geeft het jaarlijks aantal toeristische bezoeken in Fryslân. De waarden zijn aangegeven in miljoenen. De bezoeken bestaan voor het grootste deel (circa 52 miljoen) uit dagbezoeken, een klein deel (circa 1,8 miljoen) betreft verblijfsbezoeken. Er zijn op dit moment nog te weinig gegevens om te voorspellen of het doel van 62,8 miljoen wordt gehaald. De grafiek toont alleen de waarden voor 2010 en 2012. Dit komt omdat het recreatiegedrag van Nederlanders niet jaarlijks, maar iedere twee jaar in beeld wordt gebracht door het NBTC-NIPO in het Continu Vakantie Onderzoek (CVTO). De volgende cijfers die beschikbaar komen zijn van het jaar 2015. Dat komt omdat de onderzoeksperiode wordt verschoven van okt-sep naar jan-dec.

40 30 20 10 0 2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

Bronnen: CVTO (dagbezoekers) en CVO, CBS (verblijfstoeristen)

Aantal verblijfstoeristen

Bron: CVO, CBS-Statline

Aantal verblijfstoeristen 2,0 1,5 miljoen

Deze indicator geeft het aantal verblijfsgasten aan dat de vakantie in Fryslân doorbrengt. In totaal zijn dit jaarlijks ongeveer 1,8 miljoen bezoekers. Ondanks een lichte daling van het aantal overnachtingen is het aantal gasten toch gelijk gebleven. Dat komt omdat de gemiddelde verblijfsduur iets is afgenomen. Er komen dus evenveel mensen, maar ze blijven gemiddeld iets korter.

1,0 0,5 0,0 2010

2011

Nederlanders

23

2012 Buitenlanders

2013

2014 Totaal

Hoofddoelstelling 3: Van € 1.015 miljoen bestedingen in 2012 naar €1,2 miljard in 2017

Bestedingen Recreatie en Toerisme

Bestedingen Recreatie en toerisme 1400

Doel 1200 1000 miljoen euro

Deze indicator geeft de jaarlijkse bestedingen weer van toeristen en dagrecreanten in Fryslân. In totaal is dit ruim 1 miljard euro in 2012. Ongeveer 60% hiervan is afkomstig van dagrecreanten en 40% van verblijfstoeristen. Ook voor de bestedingen zijn alleen gegevens over 2010 en 2012 beschikbaar. De volgende meetronde is 2015. Tussen 2010 en 2012 is er een forse daling van de bestedingen geweest. Deze daling is vrijwel volledig veroorzaakt door de dagrecreatie, waarschijnlijk als gevolg van de economische situatie. Omdat veel mensen minder te besteden hadden is er kennelijk vooral bezuinigd op recreatieve uitgaven. Om het doel van jaarlijks 5% groei te halen zal het vooral ook nodig zijn dat deze recreatieve bestedingen weer toenemen.

800 600 400 200 0 2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

Bronnen: CVO, CVTO en CBS.

Bestedingen Toerisme

Bestedingen toerisme 500 400 miljoen euro

Dit zijn de bestedingen van mensen die hun vakantie in Fryslân doorbrengen. Jaarlijks gaat dit om een bedrag tussen de 400 en 500 miljoen euro. De bestedingen van Nederlandse toeristen wordt gemeten in het CVO. De bestedingen van buitenlandse toeristen is berekend uit het aantal buitenlandse overnachtingen en de gemiddelde bestedingen van buitenlanders. Voor deze gemiddelde bestedingen is gebruik gemaakt van een onderzoek van het NBTC-NIPO over vakanties van buitenlanders.

300 200 100 0 2010

Bron: CVO, CBS en NBTC-NIPO

2011

Binnenlands

2012

2013

Buitenlands

2014 Totaal

Bestedingen Dagrecreatie

Bron: CVTO

Bestedingen dagrecreatie 900 800 700 miljoen euro

Dit zijn bestedingen van dagrecreanten die een uitje maken van minimaal 2 uur. Er zijn alleen gegevens van 2010 en 2012. Hieruit blijkt dat de bestedingen in deze periode flink zijn gedaald. Waarschijnlijk is de economische crisis een belangrijke oorzaak van deze daling. Deze gegevens zijn afkomstig uit het CVTO, dat in 2015 weer wordt herhaald. Dan zal blijken of het economisch herstel ook leidt tot een toename van de dagrecreatieve bestedingen.

600 500 400 300 200 100 0 2010

24

2011

2012

2013

2014

Hoofddoelstelling 4: Van 19000 toeristische banen in 2012 naar 20000 in 2017

Banen in de sector Recreatie en Toerisme

Aantal banen Recreatie en Toerisme Deze indicator geeft het aantal banen in Fryslân in de sector Recreatie en Toerisme. Dit zijn zowel fulltime banen als parttime banen. Sinds het uitbreken van de economische crisis is de werkgelegenheid in deze sector elk jaar iets gedaald. De trend is dan ook afnemend en leidt tot de verwachting dat het doel van 20.000 banen in 2017 niet wordt gehaald, tenzij er een substantiële trendbreuk optreedt. De berekening is gebaseerd op de landelijke standaard recreatie en toerisme. Hierin is een afbakening gedefinieerd van bedrijfsklassen die geheel of deels tot de sector R&T worden gerekend. Deze landelijke standaard is tot stand gekomen op initiatief van de gezamenlijke provincies. Bron: Werkgelegenheidsregister Provincie Fryslân 2014

22000 20000 18000 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0

doel

2010

2012

2013

2014

2015

2016

2017

Banen R&T naar deelsector

Banen R&T naar deelsector. Binnen de sector Recreatie en toerisme worden 7 deelsectoren onderscheiden. De meeste banen zijn verloren gegaan in de Horeca, de Logies en de categorie Overig. De categorie Overig is in Fryslân vrij groot omdat de jachtbouw hierin zit. In bijgaande grafiek is de categorie Overig een samenvoeging van de deelsectoren Detailhandel/groothandel, Vervoer, Sport en Overig. Alleen in de deelsector Cultuur, Recreatie en Amusement is het aantal banen licht gestegen.

2011

9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 2010

Bron: Werkgelegenheidsregister Provincie Fryslân 2014.

2011

Horeca

Overig

Banen verdeeld naar Waddeneilanden en Vasteland

2012 Logies

2013

2014

Cultuur, recreatie en amusement

Banen R&T naar regio

Op de Waddeneilanden zijn in de sector R&T ongeveer 2200 banen. Dit aantal is sinds 2010 met ongeveer 4% gedaald. Op het vasteland was de daling met 7% duidelijk groter.

20000

Bron: Werkgelegenheidsregister Provincie Fryslân 2014.

10000

15000

5000 0 2010

2011 Wadden

25

2012

2013 Vasteland

2014

Overige indicatoren Gastvrij Fryslân Ontwikkeling totaal aantal overnachtingen Fryslân in vergelijking met Nederland.

Ontwikkeling totaal overnachtingen Fryslân en Nederland

Het totaal aantal overnachtingen is in Fryslân iets gedaald terwijl dit in heel Nederland ongeveer gelijk is gebleven. Index 2010=100

Bronnen: CVO en CBS

160 140 120 100 80 60 2010

2011 Fryslân

Ontwikkeling binnenlandse overnachtingen Frysân in vergelijking met Nederland.

2013

2014

Nederland

Ontwikkeling binnenlandse overnachtingen Fryslân en Nederland

Het aantal binnenlandse overnachtingen is zowel in Nederland als in Fryslân gedaald maar in Fryslân wel iets meer.

160 Index 2010=100

Bron: CVO

2012

140 120 100 80 60

2010

2011 Fryslân

Ontwikkeling buitenlandse overnachtingen in Fryslân en Nederland.

2013

2014

Nederland

Ontwikkeling buitenlandse overnachtingen Fryslân en Nederland

Het aantal buitenlandse overnachtingen is vooral de laatste twee jaar sterk gegroeid in Fryslân. Deze toename was relatief veel groter dan die in heel Nederland.

160 Index 2010=100

Bron: CBS

2012

140 120 100 80 60 2010

2011

Fryslân

26

2012

2013

Nederland

2014

Marktaandeel Fryslân binnenlandse vakanties.

Marktaandeel Fryslân binnenlandse vakanties

Dit geeft aan welk deel van de vakanties van Nederlanders in Fryslân wordt doorgebracht. Dit aandeel bedraagt ongeveer 7%. Van de overnachtingen is het aandeel iets hoger, dat komt omdat de gemiddelde verblijfsduur in Fryslân iets hoger is dan vakanties buiten Fryslân.

9%

Bron: CVO

3%

8% 7% 6% 5% 4% 2% 1% 0% 2010

2011

2012

Aantal vakanties

Marktaandeel Fryslân buitenlandse overnachtingen. Dit geeft aan welk deel van de buitenlandse bezoekers aan Nederland in Fryslân verblijft. Dit aandeel was in 2014 ongeveer 4%. Het marktaandeel van Fryslân voor de totale buitenlandse bezoers en bezoekers uit Duitsland en België is sinds 2012 licht toegenomen.

2013

2014

Aantal overnachtingen

Markaandeel Fryslân overnachtingen buitenlanders 9% 8% 7% 6% 5%

Bron: CBS

4% 3% 2% 1% 0% 2010

2011

Bron: CBS

2013

2014

Totaal buitenland

Duitsland

Belgie

Overig buitenland

Herkomst buitenlandse gasten. Van alle buitenlandse overnachtingen wordt 83% gerealiseerd door Duitsers, gevolgd door Belgen met 8% en Engelsen met 2%.

2012

Herkomst buitenlandse gasten Frankrijk 1%

Zwitserland 1%

Overig 5%

Engeland 2% België 8%

Duitsland 83%

27

Herkomst dagrecreanten in Fryslân. Dagrecreatie heeft betrekking op uitstapjes van minimaal 2 uur vanuit het woonadres. Logischerwijs is dan ook het overgrote deel van de Friese dagrecreanten ook uit Fryslân afkomstig. 17% is afkomstig uit omringende provincies, de meesten uit Noord-Holland (5%) en Groningen (3%).

Herkomst dagrecreanten Fryslân

Overijssel; 2% Drenthe; 1%

Ontwikkeling bestedingen binnenlandse vakanties in vergelijking met Nederland.

Ontwikkeling bestedingen binnenlandse vakanties Fryslân en Nederland

Index 2010=100

Bron: CVO

Fryslân; 83%

Groningen; 3%

Bron: CVTO

De bestedingen van binnenlandse vakanties in Fryslân zijn sinds 2010 met 2% gedaald, terwijl deze in Nederland met 2% zijn toegenomen. Deze afname is echter veel minder groot dan de afname van het aantal binnenlandse overnachtingen. Dat komt omdat de bestedingen per persoon wel zijn toegenomen.

Overig; 7%

NoordHolland; 5%

104 103 102 101 100 99 98 97 96 95 94 93 2010

2011

2012

Fryslân

2013

2014

Nederland

Bestedingen per persoon per dag. De bestedingen per persoon per dag zijn in Fryslân relatief hoog in vergelijking met de meeste anders provincies. In Fryslân wordt gemiddeld 33 euro uitgegeven tegen 30 euro landelijk. Sinds 2010 is is bedrag iets toegenomen, net als landelijk. Bron: CVO

Bestedingen per persoon per dag Zuid-Holland Fryslân Noord-Holland Limburg Groningen Zeeland Noord-Brabant Drenthe Gelderland Utrecht Overijssel Flevoland Nederland 0

5

10

15 2014

28

20 2010

25

30

35

40

Gemiddelde verblijfsduur in dagen.

Gemiddelde verblijfsduur in dagen Binnenlandse toeristen die naar Fryslân komen blijven hier gemiddeld 6,5 dagen. Dit is langer dan het landelijke gemiddelde van 5,8 dagen. Wel is er een trend zichtbaar naar een kortere verblijfsduur, in bijna alle provincies is de verblijfsduur sinds 2014 afgenomen. Bron: CVO

Zeeland Fryslân Overijssel Limburg Drenthe Gelderland Groningen Flevoland Noord-Holland Noord-Brabant Utrecht Zuid-Holland Nederland 0

1

2

3

4

2014

5

6

7

8,3

8,4

8

2010

Algemene waardering vakanties.

Algemene waardering vakanties In het CVO wordt ook gevraagd naar waarderingscijfers van een aantal aspecten van de binnenlandse vakantie. Hieruit blijkt dat de algemene waardering voor vakanties in Fryslân vrij hoog is. Met een 8,4 scoort Fryslân samen met Utrecht het hoogst. Sinds 2011 is de waardering iets gestegen (het cijfer van 2010 is niet bekend). Bron: CVO

Fryslân Utrecht Overijssel Gelderland Noord-Holland Drenthe Groningen Zeeland Noord-Brabant Limburg Flevoland Nederland 7,6

7,7

7,8

7,9 2014

8,0

8,1

8,2

8,5

2011

Waardering prijs en kwaliteit . Ook op alle andere aspecten omtrent prijs en kwaliteit is de waardering voor Fryslân hoger dan het landelijke gemiddelde. Bron: CVO

Waardering prijs en kwaliteit Fryslân en Nederland, 2014 Prijsniveau accommodaties Prijsniveau horeca Accommodatie Dienstverlening/service Algemeen oordeel 6,5 Fryslân

29

7,0

7,5

Nederland

8,0

8,5

Ontwikkeling waardering prijs en kwaliteit

Waardering prijs en kwaliteit 2011-2014 Sinds 2011 is de waardering op alle aspecten iets gestegen. Prijsniveau accommodaties Bron: CVO Prijsniveau horeca Accommodatie Dienstverlening/service Algemeen oordeel 6,5

7,0 2014

7,5

8,0

8,5

2011

Kwaliteitsmonitor fietsregio’s De Stichting Landelijk Fietsplatform heeft een landelijk vergelijkend kwaliteitsonderzoek opgezet naar de kwaliteit van de fietsregio’s. Deze monitor bestaat uit een vakinhoudelijk oordeel en een waardering van de gebruiker. Het uiteindelijke resultaat wordt uitgedrukt in aantal sterren. In 2013 kwam de totaalwaardering van Fryslân uit op een 3,6. Afgerond zijn dit 4 sterren, één ster meer dan in 2012. In het voorjaar 2015 komt de rapportage over 2014 uit.

Totaalwaardering kwaliteit fietsregio's Overijssel Zeeland Drenthe Groningen Fryslân Gelderland Noord-Brabant

Bron: Kwaliteitsmonitor fietsregio’s 2013

Limburg Zuid-Holland Utrecht Noord-Holland Flevoland 0

1

2

3

4

5

Aantal sterren 2013

Aantal evenementen in Fryslân in 2013 naar grootteklasse

In de tabel hiernaast wordt voor de evenementen met meer dan 10000 bezoekers de verdeling over de grootteklassen getoond. We hebben de cijfers over 2013 beschikbaar. De cijfers over 2014 zijn nog niet beschikbaar. Vanaf volgend jaar verwachten we steeds over het voorgaande jaar te kunnen rapporteren. In 2013

2012

Grootteklasse

Aantal evenementen

>= 100.000

4

25.000-100.000

19

10.000-25.000

50

1000-10.000

92

Bron: Respons, evenementenmonitor 2013

30

Evenementen 2013 met meer dan 25 duizend bezoekers

Evenement

Plaats

Hiernaast wordt voor de evenementen in 2013 met meer dan 25000 bezoekers het aantal bezoekers getoond.

3FM Serious Request/Glazen Huis

Leeuwarden

400.000

We hebben de cijfers over 2013 beschikbaar. De cijfers over 2014 zijn nog niet beschikbaar. Vanaf volgend jaar verwachten we steeds over het voorgaande jaar te kunnen rapporteren.

Sneekweek

Sneek

200.000

Harlinger Visserijdagen

Harlingen

162.500

Bron: Respons, Evenementenmonitor 2013

Koninginnedag

Leeuwarden

100.000

Lemsterweek

Lemmer

90.000

Fries Straatfestival

Leeuwarden

80.000

Bevrijdingsfestival

Leeuwarden

75.000

Pinksterkermis

Heerenveen

70.000

Skoattermerke

Oudeschoot

70.000

Caravana

Leeuwarden

51.902

Oerol

Terschelling

51.000

Zandsculpturen Festival

Sneek

50.000

Boot Holland

Leeuwarden

36.245

Muziekterras Sneek

Sneek

35.000

Profronde

Surhuisterveen

32.500

EK Schaatsen Allround

Heerenveen

30.000

Bloemenmarkt

Leeuwarden

30.000

Boekenfestijn

Leeuwarden

30.000

Vrouw!

Leeuwarden

28.000

Jouster Merke

Joure

27.500

Huis & Tuin

Leeuwarden

26.402

Jaarmarkt Leeuwarden

Leeuwarden

25.000

Flaeijelfestival

Nieuwehorne

25.000

31

Aantal bezoekers