Monitor Leefbaarheid en Veiligheid

Monitor Leefbaarheid en Veiligheid Stadspeiling 2011

Gemeente Amersfoort Sector Dienstverlening, Informatie en Advies (DIA) Onderzoek en Statistiek Ben van de Burgwal Zwaantina van der Veen

Uitgave en rapportage in opdracht van Afd. Veiligheid en Wijken: Onderzoek en Statistiek, gemeente Amersfoort. Postbus 4000, 3800 EA Amersfoort. Bezoekadres: Stadhuisplein 1, kamer 2.07 Telefoon (033) 469 4651 E-mail: [email protected] april 2012

Inhoudsopgave Inhoudsopgave ........................................................................................................................................ 3 Samenvatting........................................................................................................................................... 5 1.

2.

3.

4.

5.

Inleiding ........................................................................................................................................... 9 1.1

Kader en achtergrond.............................................................................................................. 9

1.2

Opzet van het onderzoek ...................................................................................................... 10

1.3

Leeswijzer .............................................................................................................................. 11

Amersfoorters over hun stad ........................................................................................................ 13 2.1

Inleiding ................................................................................................................................. 13

2.2

Rapportcijfer en gehechtheid aan de stad ............................................................................ 13

2.3

Ontwikkeling van Amersfoort in het afgelopen jaar ............................................................. 14

2.4

Over de toekomst van Amersfoort........................................................................................ 17

Amersfoorters over hun woning en buurt .................................................................................... 18 3.1

Rapportcijfer voor de woning................................................................................................ 18

3.2

Rapportcijfer voor de buurt/woonomgeving ........................................................................ 19

3.3

Ontwikkelingen van de buurt in het afgelopen jaar.............................................................. 20

3.4

Ontwikkelingen van de buurt in de komende jaren .............................................................. 22

3.5

Vervelende voorvallen en misdrijven in de buurt ................................................................. 23

3.6

Buurtproblemen .................................................................................................................... 25

3.7

Rol van de gemeente bij aanpak problemen in de buurt ...................................................... 27

Voorzieningen................................................................................................................................ 29 4.1

Inleiding ................................................................................................................................. 29

4.2

Tevreden voorzieningen algemeen ....................................................................................... 29

4.3

Winkels voor de dagelijkse boodschappen ........................................................................... 30

4.4

Speelmogelijkheden voor kinderen....................................................................................... 31

4.5

Voorzieningen voor jongeren ................................................................................................ 33

Verkeer en parkeren...................................................................................................................... 35 5.1

Inleiding ................................................................................................................................. 35

5.2

Openbaar vervoer ................................................................................................................. 35

5.3

Parkeervoorzieningen ........................................................................................................... 36

Monitor Leefbaarheid en Veiligheid

3

6.

7.

8.

9.

5.4

Verkeersveiligheid ................................................................................................................. 38

5.5

Geluidsoverlast door verkeer ................................................................................................ 41

5.6

Amersfoort vergeleken met andere gemeenten .................................................................. 41

Sociale kwaliteit van de buurt ....................................................................................................... 42 6.1

Inleiding ................................................................................................................................. 42

6.2

Sociale samenhang ................................................................................................................ 42

6.3

Gehechtheid aan de buurt .................................................................................................... 45

6.4

Participatie en medeverantwoordelijkheid........................................................................... 47

Beheer en onderhoud van de openbare ruimte ........................................................................... 48 7.1

Inleiding ................................................................................................................................. 48

7.2

Fysieke kwaliteit van de buurt............................................................................................... 48

7.3

Het onderhoud van de openbare ruimte .............................................................................. 51

7.4

Oordeel over het openbaar groen ........................................................................................ 53

7.5

Het onderhoud van wegen, voet- en fietspaden .................................................................. 55

7.6

Overig onderhoud ................................................................................................................. 56

Veiligheidsgevoel en overlast ........................................................................................................ 58 8.1

Inleiding ................................................................................................................................. 58

8.2

Onveiligheidsgevoel .............................................................................................................. 58

8.3

Sociale overlast ...................................................................................................................... 61

8.4

Perceptie van bedreiging, geweld en vermogensdelicten .................................................... 66

8.5

Overlast en onveiligheid: Amersfoort vergeleken met andere steden ................................. 68

8.6

Oordeel over de politie ......................................................................................................... 69

Aangiften en slachtofferschap....................................................................................................... 71 9.1

Inleiding ................................................................................................................................. 71

9.2

Bevolkingsonderzoek versus politieregistraties: aangiftebereidheid ................................... 71

9.3

Slachtofferschap volgens de enquête ................................................................................... 74

9.4

Ontwikkeling van aangiften ................................................................................................... 75

9.5

Geweldsmisdrijven ................................................................................................................ 77

9.6

Veel voorkomende criminaliteit ............................................................................................ 80

9.7

Woninginbraak en andere vermogensdelicten ..................................................................... 81

9.8

Amersfoort vergeleken met de andere gemeenten ............................................................. 84

9.9

Opheldering ........................................................................................................................... 84

9.10

Verdachten en veelplegers .................................................................................................... 85

Bijlage 1

Vragenlijst met scores ....................................................................................................... 87

Bijlage 2

Belangrijkste problemen in de eigen buurt ....................................................................... 95

Bijlage 3

Belangrijkste problemen per wijk...................................................................................... 96

Bijlage 4

Overzicht kengetallen t.b.v. de begroting ....................................................................... 100

4


Samenvatting Vanaf 1997 is de Amersfoortse Stadspeiling elke twee jaar voor een belangrijk deel gewijd aan het thema Leefbaarheid en Veiligheid. Door het grote aantal Amersfoorters dat in oktober en november 2011 zijn medewerking heeft verleend aan het onderzoek – 3.150 ingevulde vragenlijsten, een respons van 48% - is het mogelijk resultaten op wijkniveau te presenteren. Deze monitor geeft een goed beeld van de problemen die bewoners ervaren in hun eigen buurt, hoe men aankijkt tegen de voorzieningen, het sociale leefklimaat, het onderhoud van de openbare ruimte en de veiligheid in de wijk. De gegevens zijn aangevuld met feitelijke informatie uit onder andere politieregistraties. Hoewel een terugblik mogelijk is vanaf 1997, zijn de meeste uitkomsten hier vergeleken met de onderzoeken uit 2007 en 2009. Amersfoorters tevreden over hun stad Amersfoorters zijn tevreden over hun stad. Dat blijkt onder meer uit een hoog gemiddeld rapportcijfer (7,5) en het feit dat driekwart van de inwoners gehecht is aan de stad. In het afgelopen decennium is het oordeel over de stad duidelijk verbeterd. Daar staat tegenover dat men de toekomst van Amersfoort pessimistischer inschat dan in voorgaande jaren. Dat heeft onder andere te maken met de recessie en de gevolgen die dit heeft voor de woningmarkt en geplande bezuinigingen op voorzieningen in de stad. Toch zijn er nog altijd meer inwoners die verwachten dat de stad er in de komende jaren op vooruit zal gaan dan achteruit: 29% tegenover 19%. Kruiskamp positiever beoordeeld Amersfoorters zijn doorgaans ook heel tevreden over hun woning (rapportcijfer: 7,8) en over hun buurt (7,3). Inwoners van Bergkwartier, Hoogland en Hooglanderveen zijn het meest te spreken over de buurt waarin ze wonen. Bewoners van de prioriteitswijken (Soesterkwartier, De Koppel, Kruiskamp, Liendert, Schuilenburg en Randenbroek) zijn in het algemeen kritischer over hun buurt. Ondanks de investeringen die in de afgelopen jaren in deze wijken zijn gepleegd, zijn de verschillen met de overige (zogenaamde beheer-)wijken niet kleiner geworden. Kruiskamp vormt hierop een uitzondering: het oordeel over deze wijk is sinds 2007 duidelijk verbeterd. Inwoners Schuilenburg en Hoogland ervaren de meeste achteruitgang De meeste Amersfoorters vinden dat hun buurt er in de afgelopen jaren niet op vooruit of achteruit is gegaan. Ongeveer 14% spreekt van een verbetering en eenzelfde deel vindt dat het minder is geworden. Vooral de inwoners van Kruiskamp, Stadskern en Vathorst zijn positiever, terwijl inwoners van Schuilenburg en Hoogland vaker negatief zijn over de ontwikkelingen in de afgelopen jaren. Over de toekomst van de wijk maken vooral bewoners van Zielhorst en Schothorst-Noord zich zorgen. Dit wijten zij vooral aan de geplande sluiting van wijkcentra en bibliotheek. Belangrijkste buurtprobleem: gebrek aan parkeerruimte en parkeeroverlast Wat is het belangrijkste probleem in de buurt dat met voorrang moeten worden opgelost? Uit een lijst van 25 voorvallen en misdrijven noemt men in 2011 het gebrek aan parkeerruimte in combinatie met parkeeroverlast het meest. Vooral in de Stadskern, maar ook in de wijken rond het centrum en in de jongste wijken, Nieuwland en Vathorst hebben bewoners kritiek op de


5

parkeergelegenheid in de buurt. Wel is men in Vathorst minder kritisch dan in 2009. Het gebrek aan parkeerruimte mag dan het grootste buurtprobleem zijn, een meerderheid van de Amersfoorters – bijna 60% - is juist (zeer) tevreden over de parkeergelegenheid in zijn buurt. De meningen zijn op dit terrein dus vrij uitgesproken: of men is tevreden of juist (zeer) ontevreden. Belangrijke ergernis: hard rijden en onoverzichtelijke verkeerssituaties in woonbuurten Op de ranglijst van buurtproblemen komt het te hard rijden door auto’s en brommers op de tweede plaats: een probleem dat in Liendert, Leusderkwartier en Berg-Noord zelfs op de eerste plaats komt. Maar ook andere verkeersproblemen vormen vaak een bron van ergernis. Burgers storen zich aan onoverzichtelijke verkeerssituaties (gestegen van plaats 6 naar 4), geluidsoverlast door auto’s en scooters (met name in de wijken Rustenburg en Schuilenburg die grenzen aan de A28) en aan agressief en asociaal gedrag in het verkeer. Het oordeel over de verkeersveiligheid in de straat bleef in de afgelopen jaren ongeveer gelijk met het rapportcijfer 6,6. Jongerenoverlast vaker als probleem ervaren De overlast van groepen jongeren staat op de derde plaats van buurtproblemen, waarvoor men aandacht vraagt. Daarmee is het een plaats gestegen in de ranglijst. Bewoners storen zich aan vandalisme, intimiderend gedrag, geluidsoverlast of simpelweg aan de dreiging die van een groep jongeren uitgaat. Jongerenoverlast vormt het belangrijkste buurtprobleem in de wijken De Koppel en Kattenbroek. Maar ook in Kruiskamp, Liendert, Schuilenburg, Schothorst-Noord, Hoogland en Vathorst plaatsen bewoners het hoog op de agenda. Ook andere vormen van sociale overlast, zoals burengerucht en geluidsoverlast die niet door verkeer wordt veroorzaakt, staan hoger op de ranglijst van buurtproblemen dan in 2009. Openbare dronkenschap, overlast van daklozen en stankoverlast zijn niet veranderd en drugsoverlast komt in de ogen van bewoners zelfs minder voor dan in 2009. Bijna drie op de tien inwoners is ontevreden over de aandacht voor buurtproblemen Bijna 30% van de Amersfoorters vindt dat de gemeente onvoldoende aandacht heeft voor de problemen die in de buurt spelen. Vooral inwoners uit Hooglanderveen en Schuilenburg zijn kritisch over de rol van de gemeente. Voor Hooglanderveen lijkt dit vooral samen te hangen met de gevolgen van de nieuwbouw rond het dorp, zoals een toename van bouwen sluipverkeer en het verdwijnen van groen. In Stadskern, Kruiskamp en Hoogland (aandacht voor jongerenproblematiek) is men juist positiever over de rol van de gemeente en het bestuur. Op de vraag wat het belangrijkste buurtprobleem is, antwoordt overigens 29% dat men geen problemen in de buurt ervaart. Vooral in het Bergkwartier en in Kattenbroek is men deze mening toegedaan. Tevreden over de voorzieningen in de buurt Amersfoorters zijn overwegend tevreden over de voorzieningen in hun buurt: vooral over de winkels voor de dagelijkse boodschappen en het openbaar vervoer laat men zich positief uit. Ook over de speelplekken voor kinderen is – voor zover men daarover een mening heeft – een ruime meerderheid tevreden. Alleen over de voorzieningen voor jongeren is men minder te spreken: slechts 20% is hierover tevreden en 36% ontevreden. De ontevredenheid lijkt vooral verband te houden met de opvatting dat jongeren soms uit pure verveling overlast veroorzaken. Vooral in Kattenbroek en Nieuwland is men kritisch over de voorzieningen voor de oudere jeugd. Sociale samenhang: grote verschillen per wijk De sociale samenhang is een belangrijke graadmeter voor de leefbaarheid in een buurt. Deze wordt onder meer gemeten door te vragen naar sfeer en saamhorigheid en of men zich thuis voelt in de buurt. Er zijn grote verschillen te zien binnen Amersfoort. Vooral in de wijken met veel huurflats en waar veel verhuisd wordt - Liendert, Schuilenburg, De Koppel en Kruiskamp - is de sociale samenhang

6


minder. De meeste samenhang vertonen de dorpen Hoogland en Hooglanderveen en daarnaast de wijken in Amersfoort-Zuid en Rustenburg. Minder ergernis over hondenpoep, meer over zwerfvuil Op de lijst van buurtproblemen staan veel zaken die samenhangen met het aanzien van de openbare ruimte. Hondenpoep is daarbij gezakt van de derde naar de zevende plek. Ook vandalisme is een minder groot probleem geworden. Daarentegen vraagt men vaker aandacht voor rommel op straat (van plaats 7 naar 5) en voor graffiti. Samen vormen de genoemde items het kengetal ‘kwaliteit van de openbare ruimte’. Deze is sinds 2007 iets verbeterd, vooral omdat men vindt dat hondenpoep en vernielingen minder vaak voorkomen in de eigen buurt. Hondenpoep vormt voor bewoners van het Soesterkwartier nog wel het belangrijkste buurtprobleem. Rommel op straat (vooral door oudere bewoners genoemd) speelt vooral in Schothorst-Zuid en verder in Liendert en De Koppel. Tevredenheid over groen en onderhoud van de wijk Amersfoorters zijn in het algemeen tevreden over het groen en het onderhoud van de openbare ruimte in hun wijk. Het meest tevreden is men over het algemeen onderhoud van de wijk: 84% is tevreden en 16% niet (zo) tevreden. Met name over de straatverlichting, maar ook over het onderhoud van groen, waterpartijen, voet- en fietspaden en speelplekken is een ruime meerderheid tevreden. De meeste kritiek heeft men op het verwijderen van zwerfvuil: bijna één op de drie bewoners is daar niet zo tevreden over. Ten opzichte van 2009 is men iets kritischer geworden over het groenonderhoud en de straatverlichting. Voor het overige is het oordeel nauwelijks veranderd. Vooral in Hooglanderveen en Soesterkwartier heeft men klachten over het onderhoud. Amersfoorters voelen zich iets vaker onveilig in de eigen buurt In 2011 voelt een kwart van de Amersfoorters zich wel eens onveilig in de eigen buurt. Daarmee is het gevoel van veiligheid iets verslechterd ten opzichte van 2009. In het algemeen voelen de bewoners van de prioriteitswijken zich minder veilig dan in het noorden en zuiden van de stad. Vooral in Rustenburg, Liendert, Hoogland, Kattenbroek en het Leusderkwartier is het gevoel van veiligheid afgenomen. Dit lijkt vooral samen te hangen met een toename van de ervaren jeugdoverlast. Niet alleen criminaliteit en overlast op zichzelf, maar ook de aandacht hiervoor in de media of bijvoorbeeld via voorlichting over inbraakpreventie, kan het bewustzijn van onveiligheid vergroten. Vooral hangplekken leiden tot onveilig gevoel Amersfoorters voelen zich vooral onveilig op plekken waar jongeren rondhangen. Verder zijn de uitgaansgebieden en het stadscentrum, het openbaar vervoer of het winkelgebied in de eigen buurt plekken waar men zich soms onveilig voelt. Overigens voelen Amersfoorters zich minder vaak onveilig in hun stad en buurt dan de gemiddelde bewoner van andere steden. Minder criminaliteit Uit de ontwikkeling van het aantal aangiften bij de politie blijkt dat de criminaliteit terugloopt. Het aantal aangiften daalt sinds 2003 jaarlijks met gemiddeld 5% en ook in 2011 is sprake van een daling van ruim 3%. In absolute zin daalde het aantal aangiften van 13.374 in 2003 naar 8.777 in 2011. Gecorrigeerd voor de bevolkingsgroei betekent dit een daling van 41%. Ook uit de Stadspeiling blijkt in het algemeen een afname van slachtofferschap, in het bijzonder van diefstal. Geweldsmisdrijven minder sterk geconcentreerd in de binnenstad Het aantal geweldsmisdrijven daalde in de periode 2003-2011 met bijna een kwart tot ruim 840 aangiften in 2010 en 2011. Vooral het aantal aangiften van overval, straatroof en zedenmisdrijf daalde. Hoewel de geweldsmisdrijven nog steeds sterk geconcentreerd zijn in de binnenstad (het uitgaansgebied), is daar de afname juist het grootst. Ook Randenbroek en Kruiskamp profiteren van een vrij sterke daling.


7

Meer woninginbraak sinds 2009 Het aantal woninginbraken is jaarlijks aan sterke schommelingen onderhevig. Het bereikte een hoogtepunt in 2005 met ruim 1100 aangiften en daalde vervolgens naar ruim 700 in 2009. In 2011 bleef de teller staan op 839 aangiften. Het zijn vooral de wijken in Amersfoort-Zuid en de prioriteitswijken waar wordt ingebroken. Sterke daling autokraak en fietsdiefstal De daling van het aantal aangiften in Amersfoort in de afgelopen jaren is vooral te danken aan de afname van het aantal autokraken (met 62% gedaald sinds 2003) en van het aantal aangiften van fietsdiefstal (afname van 58% sinds 2003). Voor beide delicten kreeg de politie ook in 2011 weer circa 15% minder aangiften te verwerken. Fietsdiefstal blijft vooral geconcentreerd in de binnenstad en in de omgeving van het station. Aangiftebereidheid blijft gelijk De ontwikkeling van aangiften hangt ook samen met de bereidheid om aangifte te doen. Uit de Stadspeiling blijkt dat deze in Amersfoort hoog is, gemiddeld 53% voor alle misdrijven. Dat is evenveel als in 2009. De aangiftebereidheid is zelfs iets gestegen voor poging tot woninginbraak (van 48% naar 55%). Bij diefstal van een (brom)fiets en bij zakkenrollerij is de aangiftebereidheid licht gedaald, maar dit verklaart onvoldoende de sterke daling in het aantal aangiften van deze misdrijven. De aangiftebereidheid ligt in het Soesterkwartier en Liendert iets lager dan in de overige wijken. Amersfoort veilige stad Vergeleken met andere 100.000+ steden is de criminaliteit in Amersfoort relatief laag. Dat geldt vooral voor vernielingen, autokraak en geweldsmisdrijven. Alleen voor woninginbraak ligt het aantal aangiften op het gemiddelde van de grote steden. Politie niet zichtbaar aanwezig in de buurt Amersfoorters zijn in het algemeen positief over de politie in hun stad en buurt. Dat gaat dan bijvoorbeeld om de snelheid van handelen, het reageren op problemen en het feit dat ze je serieus nemen. Maar bijna de helft van de bevolking vindt wel dat de politie weinig zichtbaar aanwezig is in de eigen buurt. Dat geldt vooral voor de relatief al veilige wijken in Amersfoort-Noord. Het is overigens de vraag of de bewoners dat hier ook als een probleem ervaren. In vergelijking met andere steden is men in Amersfoort in het algemeen positiever over het functioneren en communiceren van de politie.

8


1. 1.1

Inleiding

Kader en achtergrond

Het doel van het onderzoek Hoe beleven Amersfoorters hun stad, hoe aantrekkelijk is hun buurt, hoe ervaart men er de sfeer en het voorzieningenniveau? Hoe veilig voelt men zich in de eigen buurt, in hoeverre is men zelf slachtoffer geweest van criminaliteit en hoe beoordeelt men het functioneren van de politie? Wat beschouwt men als de belangrijkste problemen in de eigen buurt en vindt men dat de gemeente daaraan voldoende aandacht schenkt? Stadspeiling ‘Leefbaarheid en Veiligheid’, Veiligheidsmonitor en Burgerpeiling Om een antwoord te krijgen op deze en andere vragen hebben de afdelingen Stedelijk Beheer en Veiligheid en Wijken opdracht gegeven om een onderzoek te houden. Voor dit onderzoek is gebruik gemaakt van de jaarlijkse Stadspeiling. Doordat sinds 1997 elke twee jaar grotendeels dezelfde vragen zijn gesteld is het mogelijk om ontwikkelingen te schetsen. In dit rapport zijn deze ontwikkelingen vooral beschreven over de periode vanaf 2007. De vraagstelling in de Stadspeiling sluit op onderdelen aan op de landelijke Veiligheidsmonitor, die ook in 2011 in veel gemeenten, waaronder Amersfoort, is uitgevoerd. Daar waar dat relevant is, zijn de resultaten van Amersfoort vergeleken met Nederland en met de 100.000+ gemeenten. Ook zijn sommige uitkomsten van de Burgerpeiling (voorjaar 2011) in dit rapport opgenomen om de positie van Amersfoort te kunnen vergelijken met die van andere steden. De uitkomsten vormen een belangrijke bouwsteen voor de verantwoording van het lokale beleid op het gebied van veiligheid, stedelijk beheer en wijkontwikkeling. Het levert veel informatie op voor het Integraal Veiligheidprogramma, de Wijkatlas van 2012, de tussentijdse evaluatie van Amersfoort Vernieuwt en voor andere beleidsnota’s. Ook levert de monitor veel kengetallen op die zijn opgenomen in de gemeentebegroting. Verder kunnen de uitkomsten van het onderzoek gebruikt worden om effecten van de bezuinigingen (bijvoorbeeld op de uitgaven voor stedelijk beheer) beter zichtbaar te maken. Daarnaast gebruikt de gemeente de uitkomsten voor de verantwoording naar het rijk, met name voor het project Amersfoort Vernieuwt en in het verleden voor het Grote Stedenbeleid. Wijkgericht werken en Amersfoort Vernieuwt In Amersfoort wordt sinds de beginjaren negentig van de vorige eeuw wijkgericht gewerkt. Dat wil zeggen dat we problemen aanpakken op de schaal waarop ze spelen. Dat kan betekenen gebiedsgericht (wijk of buurt), thematisch (jeugd, veiligheid) of projectgericht. Soms betekent wijkgericht werken een wijkgerichte invulling van een stedelijk beleidskader. Om daarbij de juiste keuzes te kunnen maken, is het belangrijk om informatie ook op wijkniveau te hebben, zoals gepresenteerd in deze monitor. Deze monitor levert input voor de in 2012 op te stellen wijkagenda’s.


9

Amersfoort Vernieuwt is een voorbeeld van een programma waarin gebiedsgericht een gecombineerde aanpak van sociaal, fysiek, economie en veiligheid plaatsvindt. In 2006 heeft de gemeente samen met de woningcorporaties Alliantie Eemvallei en Portaal Eemland de handen ineen geslagen om de kwaliteit en de leefbaarheid te verbeteren in de wijken Randenbroek/Schuilenburg, Liendert en Kruiskamp. Vorig jaar is hier Koppel aan toegevoegd. Het programma heeft een looptijd tot 2020. Het verbeteren van de wijken gebeurt in nauw overleg met bewoners en andere partijen die in de wijk actief zijn. De thema’s: samenleven, wonen, werken, onderwijs, leefbaarheid en voorzieningen en hun onderlinge samenhang en integrale aanpak zijn uitgangspunt. Deze monitor levert gegevens voor de 2e meting van de effecten van de extra inzet binnen Amersfoort Vernieuwt. Veilig Amersfoort In het Integraal Veiligheidsprogramma 2011-2014 zijn de thema’s voor het veiligheidsprogramma voor de komende jaren vastgesteld. In 2012 zal de aandacht in het bijzonder uitgaan naar jeugdoverlast en verloedering van de woonomgeving, woninginbraak, veel voorkomende criminaliteit, overvallen en de aandachtswijken. Dit rapport geeft trends weer van de objectieve en subjectieve veiligheid in Amersfoort.

1.2

Opzet van het onderzoek

Eén of tweemaal per jaar organiseert de afdeling Onderzoek en Statistiek een Stadspeiling onder de inwoners van Amersfoort. De Stadspeiling die in het najaar van 2011 is gehouden, stond vooral in het teken van het onderwerp ‘leefbaarheid en veiligheid’ en het ‘beheer van de openbare ruimte’. Naast de resultaten van deze beide onderdelen, zijn in dit onderzoek de aangiften beschreven van de Amersfoortse politie. Opzet Stadspeiling De Stadspeiling is in de maanden september en oktober van 2011 gehouden onder 6.600 Amersfoorters van 18 tot 85 jaar, met uitsluiting van de bevolking in instellingen en tehuizen. Daarvoor is een gestratificeerde steekproef getrokken uit de gemeentelijke basisregistratie persoonsgegevens1. Deze Amersfoorters hebben een brief in de bus ontvangen, met een wachtwoord. Met dit wachtwoord kon men de enquête op internet invullen. Degenen die niet gebruik maakten van deze mogelijkheid, kregen na een kleine twee weken een papieren vragenlijst in de bus, die via een retourenvelop kon worden terug gestuurd. Respons en weging Deze wijze van enquêteren leverde een respons op van 48% (3143 ingevulde vragenlijsten). De respons was veel lager dan in het onderzoek van 2009. Toen werd nog een respons bereikt van 67%. Dat komt vooral doordat destijds de vragenlijsten bij de mensen thuis werden opgehaald. Bovendien leidde de methode van steekproeftrekking, (een grotere steekproef in de aandachtswijken) tot een lagere respons. De respons bleek enigszins vertekend, in die zin dat gezinnen met kinderen en eigenaar-bewoners en vrouwen iets waren oververtegenwoordigd en dat alleenstaanden, jongeren en allochtonen waren ondervertegenwoordigd. Die scheve verhouding is min of meer rechtgetrokken door de respons te wegen naar bewonerskenmerken (geslacht, leeftijd, huishoudentype en etniciteit) en naar de wijk en buurt waar men woont. De gewogen uitkomsten zijn vervolgens opgehoogd naar populatieaantallen. Daarmee zijn de resultaten representatief voor de populatie, dat wil zeggen dat ze een getrouwe afspiegeling vormen van de kenmerken, gedrag en meningen van de bevolking. De weging is gedaan 1

De steekproeffractie verschilde per wijk en is dus niet aselect. Voor aandachtswijken en kleinere wijken is een grotere steekproef getrokken vanwege de wens voor voldoende betrouwbaarheid.

10


naar personen, dat wil zeggen dat de uitkomsten betrekking hebben op het totaal van circa 108.000 volwassen Amersfoorters. Trendbreuk? Het onderzoek in 2011 wijkt niet alleen af in de methode van veldwerk, ook is het veldwerk voor het eerst in het najaar gehouden. Dit roept de vraag op of dit niet van invloed is op de beantwoording van de vragen. De respons in 2011 is weliswaar lager dan voorheen, toen de vragenlijst (ook) aan huis werd opgehaald, er zijn geen aanwijzingingen dat dit van invloed is op de aard van de antwoorden. Wel kan het tijdstip van enquêteren van invloed zijn op de beantwoording. In het najaar (oktobernovember) is het vroeger donker dan in de maanden april-juni, de periode waarin voorheen het veldwerk werd uitgevoerd. Dit kan bijvoorbeeld van invloed zijn op het veiligheidsgevoel. Ook ziet het openbaar groen er in het najaar (veel vallend blad) anders uit dan in het voorjaar. Welke invloed dit heeft op de beantwoording van de vragen, is niet helemaal duidelijk. Betrouwbaarheid en significantie Aangezien het onderzoek is gebaseerd op een steekproef, moet rekening gehouden worden met statistische marges. Deze marges zijn afhankelijk van de grootte van de netto respons en het betrouwbaarheidsniveau. In dit rapport beschrijven we alleen de significante resultaten op basis van een betrouwbaarheidsniveau van 95%. Dat wil zeggen dat de kans dat de gevonden afwijking op toeval berust kleiner is dan 5%. Zo is een uitspraak over Amersfoort nauwkeuriger dan wanneer deze wordt gedaan over een wijk of buurt. Uitspraken over buurten hebben op basis van dit onderzoek alleen een indicatief karakter.

1.3

Leeswijzer

Bij de wijkvergelijking is doorgaans gebruik gemaakt van grafieken, waarbij de wijken gerangschikt zijn naar score: hoe ongunstiger de score, des te hoger de plaats in de grafiek. Hoewel Vathorst sinds 1 januari 2009 is onderscheiden naar vier afzonderlijke wijken, is het voor de vergelijkbaarheid met vorige jaren als één wijk beschouwd. In hoofdstuk 2 is de mening beschreven van de Amersfoorters over hun stad. Vindt men dat Amersfoort er in het afgelopen jaar op vooruit of achteruit is gegaan en waarom vindt men dat? Ook is gevraagd naar de verwachtingen van de bewoners voor de toekomst. De leefbaarheid van de buurt staat centraal in de vier hoofdstukken die daarop volgen. In hoofdstuk 3 gaat het vooral over het oordeel van de eigen buurt, de belangrijkste problemen waarvoor men aandacht wil en de ontwikkelingen die men verwacht. Hoofdstuk 4 beschrijft de mate van tevredenheid over allerlei voorzieningen als winkels voor de dagelijkse boodschappen en voorzieningen voor jongeren en kinderen. In hoofdstuk 5 komen de leefbaarheidsaspecten aan bod die samenhangen met parkeren en verkeer. Ook is hierin het oordeel over de verkeersveiligheid in de buurt beschreven. Hoofdstuk 6 geeft een verdieping van de sociale samenhang en participatie in de buurt. Het oordeel over de fysieke kwaliteit en over het onderhoud van de openbare ruimte worden verder uitgewerkt in hoofdstuk 7. Hoofdstuk 8 gaat in op de subjectieve veiligheid. Daarbij gaat het zowel om gevoelens van veiligheid in de eigen buurt en op specifieke plekken als om het functioneren van de politie. Hoofdstuk 9 is gewijd aan slachtofferschap. Hierbij zijn de aangiften die door de politie zijn geregistreerd vergeleken met het slachtofferschap op basis van de uitkomsten van het onderzoek. Ook is in dit hoofdstuk aandacht voor aangiftegedrag, opheldering van misdrijven en van verdachten. Afsluitend zijn vier bijlagen opgenomen. Allereerst de vragenlijst met de gegeven antwoorden in procenten. In bijlage 2 en 3 zijn de meest voorkomende problemen in de buurt genoemd voor


11

Amersfoort totaal en per wijk. In bijlage vier zijn de belangrijkste kengetallen met hun definities en scores voor Amersfoort weergegeven. Deze dienen onder meer voor het gemeentelijke jaarverslag en de begroting.

12


2.

Amersfoorters over hun stad

Amersfoorters zijn tevreden over hun stad. Dat blijkt uit een hoog gemiddeld rapportcijfer (7,5) en het grote aantal inwoners dat gehecht is aan de stad. In het afgelopen decennium is het oordeel over de stad verbeterd. Daar staat tegenover dat men de toekomst van Amersfoort pessimistischer inschat dan in voorgaande jaren. Dat heeft onder andere te maken met de recessie en de gevolgen voor de woningmarkt en de bezuinigingen op voorzieningen in de stad.

2.1

Inleiding

Amersfoort: stad in verandering Amersfoort is een stad die in de afgelopen decennia flink is uitgebreid. De stad is verrijkt met nieuwe woonwijken, bedrijfsterreinen, sportvelden en andere voorzieningen. De uitbreidingen gingen soms ten koste van het groen en het gemoedelijke karakter. Hoe kijken de Amersfoorters van nu aan tegen hun stad? Wat vinden ze van de ontwikkelingen in de afgelopen jaren en waarom vinden ze dat de stad erop vooruit danwel achteruit is gegaan?

2.2

Rapportcijfer en gehechtheid aan de stad

Wat voor rapportcijfer geven Amersfoorters hun stad om in te leven, te werken en te wonen? Amersfoort krijgt een ruime voldoende: 7,5. Wat dat betreft is het beeld dat de bewoners van de stad hebben in de afgelopen jaren steeds positiever geworden. In 1997 kreeg Amersfoort nog een 6,7. In 2007 was dat gestegen naar 7,2 en sinds 2009 is dat een 7,5. Slechts 4% van de inwoners geeft zijn stad een onvoldoende. De onderlinge verschillen tussen de wijken zijn gering. Alleen de ‘dorpen’ Hoogland, Hooglanderveen en de buitengebieden beoordelen Amersfoort wat lager met een 7. Bewoners van de binnenstad, Koppel en Kruiskamp, jongeren (tot 30 jaar), allochtonen en mensen die na 2000 in Amersfoort zijn komen wonen zijn het meest positief over hun stad en geven gemiddeld het cijfer 7,7. Meer gehecht aan Amersfoort Circa 76% van de Amersfoorters noemt zich (zeer) gehecht aan hun stad. Dat is een gestage toename sinds 1997, toen nog maar 60% zich (zeer) gehecht voelde met de stad. Naarmate men hier langer woont, wordt de gehechtheid groter. Dit verklaart waarom de bewoners van de meer recente wijken, Nieuwland, Kattenbroek en Vathorst zich minder gehecht voelen aan de stad. Een andere uitschieter is Hooglanderveen. Deze dorpsbewoners ervaren nog een zekere afstand tot Amersfoort. Van hen voelt ongeveer 40% zich gehecht aan de stad. Bewoners van de binnenstad en de omliggende wijken (Berg- en Leusderkwartier, Kruiskamp, Liendert en Rustenburg) zijn het meest gehecht aan Amersfoort. Vooral jongvolwassenen, allochtonen (Turken en Marokkanen) en geboren Amersfoorters voelen zich meer gehecht aan de stad.


13

Ontwikkeling van Amersfoort in het afgelopen jaar

2.3

Hoe kijken Amersfoorters aan tegen de ontwikkelingen van hun stad? Ongeveer 28% van de Amersfoorters vindt dat de stad er in het afgelopen jaar op vooruit gegaan is, terwijl 14% spreekt van achteruitgang (zie figuur 1). Na jaren van een groeiend positivisme is het beeld ten opzichte van 2009 iets verslechterd. Het merendeel van de Amersfoorters (58%) vindt overigens dat de positieve en negatieve ontwikkelingen elkaar ongeveer in evenwicht houden of heeft er geen mening over. Figuur 1

Is de stad er in het afgelopen jaar op vooruit of achteruit gegaan?

2011 2009 2007 2005 2003 -30

-25

-20

-15

-10

-5

% achteruit

0

5

10

15

20

25

30

35

% vooruit

Bron: O&S/ Stadspeiling

Veel georganiseerd Interessant zijn de redenen die men opgeeft voor de voor- of achteruitgang van de stad. Veel van die opmerkingen gaan over wat er zoal georganiseerd wordt in Amersfoort. Hierbij wordt ook regelmatig genoemd dat Amersfoort door al die festiviteiten interessanter voor toerisme is geworden. “Amersfoort is een aantrekkelijke stad geworden voor toerisme, er wordt veel georganiseerd.” “Zeer leefbare binnenstad. Veel festivals, goede restaurants, veel terrassen, prettige sfeer, oog voor monumenten, geweldige vrijwilligerscultuur (Waterlijn, gluren bij de buren etc.) en veel culturele mogelijkheden (Flint, Theater Lieve vrouw, de kamers etc.).” “Ik vind Amersfoort een fijne stad om in te wonen. Er wordt voldoende georganiseerd, er is genoeg te beleven en ik ervaar niet de problemen van de echte 'grote' stad”

Nieuwbouw, renovatie en het opknappen van buurten Een ander belangrijk deel van de opmerkingen gaat over nieuwbouw en vernieuwingen in de stad. Vooral het opknappen van Kruiskamp, de vernieuwingen aan het Eemplein en de nieuwbouw in Vathorst worden veel genoemd. Verder noemt men het opknappen van wegen en de aandacht voor het groen en speelplekken. “Ik ben een geboren Amersfoorter en heb hier altijd gewoond. Ik vind dat het de laatste jaren supergoed vooruit is gegaan in de vorm van evenementen en cultuur. En ik vind het heel mooi hoe alles opgeknapt wordt. Bijvoorbeeld bij de Eem. Ik ben trots op mijn stad.” “Er wordt veel aandacht geschonken aan "probleemwijken". De leefbaarheid wordt vergroot.” “Neptunus- en Euterpeplein zijn mooi vernieuwd en in de wijk Vathorst zijn ze nog steeds bezig. Overal wordt er wel wat onderhanden genomen in de stad.”

14


Betere wegen, beter onderhoud en meer groen In het afgelopen jaar zijn veel straten en wegen opgeknapt. Wegen zijn veiliger geworden en het groen wordt goed onderhouden. Veel bewoners kunnen dit waarderen en veel van de positieve opmerkingen verwijzen hiernaar. “Ik merk dat het groen in de stad belangrijk is geworden, dat niet alles volgebouwd wordt.” “Het groot onderhoud aan het wegennetwerk binnen de bebouwde kom in Amersfoort vind ik een verbetering. Een voorbeeld hiervan zijn de wegwerkzaamheden rondom het Neptunusplein en de Van Randwijcklaan.” “De nieuwe wegen en vooral de fietsstraten zijn geweldig!”

Veiliger en meer leefbaar Meerdere inwoners vinden dat de stad zich positief ontwikkelt, omdat ze vinden dat Amersfoort veiliger en leefbaarder is geworden. Ze voelen zich bijvoorbeeld veiliger of zien dat er onveilige zaken aangepakt worden. “Er is meer aandacht voor veiligheid, bijvoorbeeld de Meridiaantunnel die veiliger is geworden met camera’s.” “Er is meer aandacht van de burgemeester en de politiek als er wel problemen zijn. Denk hierbij bijvoorbeeld aan jongerenoverlast in Hoogland en in Kruiskamp.” “Er gebeuren weinig schokkende criminele dingen, ik voel me veilig in deze stad.” “Goede aanpak van jeugdoverlast, daklozen, etc.” “Amersfoort is een mooie stad. En het wordt steeds mooier. Er wordt nu meer aandacht aan de kinderen en hangjongeren besteed. Zo voorkom je dat ze op straat tot overlast zijn voor de buurt.”

Voorzieningen als winkels, ondergrondse afvalinzameling en glasvezel Verder vinden inwoners vaak dat de stad vooruit gaat door betere voorzieningen. Voorbeelden die genoemd worden zijn bijvoorbeeld nieuwe winkels, aanleg van glasvezel en de ondergrondse afvalinzameling. “Er zijn leukere winkels in de binnenstad bijgekomen.” “Zaken als de ondergrondse vuilniscontainers doen erg veel goeds, dit is echt een superactie geweest!!!” “Overal duiken er nieuwe voetbalveldjes op.”

Meer studenten In verband met de positieve ontwikkelingen in Amersfoort noemen inwoners ook vaak de vestiging van Hogeschool Utrecht. Over het algemeen vinden inwoners het positief voor de sfeer van de stad dat er meer studenten in Amersfoort zijn. “De Hogeschool Utrecht die zich hier gevestigd heeft en de studenten die dit aantrekt, maken de stad bruisender.”

Achteruitgang door overlast en criminaliteit Eén op de zeven inwoners vindt dat de stad er het afgelopen jaar op achteruit is gegaan. Zo’n 700 respondenten lichten deze achteruitgang toe. Ondanks dat veel inwoners vinden dat de stad zich positief ontwikkelt door een toenemende veiligheid, is onveiligheid toch één van de meest genoemde redenen voor de achteruitgang. Criminaliteit en in het bijzonder woninginbraak, het


15

geweld op straat, vandalisme noemen inwoners vaak. Zij maken ook veel opmerkingen over hangjongeren. “Ik heb het gevoel dat er meer criminaliteit, vernieling en verloedering is.” “Er is meer criminaliteit, vooral door jongeren. En mensen gaan asocialer/onbeschofter met elkaar om.”

Achteruitgang voorzieningen Als reden voor een negatieve ontwikkeling doelen inwoners vaak op de voorzieningen in de stad. Veelvuldig noemen zij hierbij de consequenties die de bezuinigingen op cultuur en welzijn zullen hebben, zoals het sluiten van wijkcentra en bibliotheken. Verder maken inwoners ook opmerkingen over het winkelaanbod. Zoals eerder beschreven vindt één van de inwoners dat het winkelaanbod verbetert, doordat er nieuwe grote ketens bij komen. Maar een ander deel vindt juist dat dit verschraalt doordat kleine, specialistische en/of luxere winkels verdwijnen. In het kader van winkelvoorzieningen wordt ook de leegstand van winkels vaak genoemd. “Er is op vele vlakken winst behaald, maar door de bezuinigingen zullen we een aantal jaar terug gaan vallen. De sluiting van diverse buurthuizen en bibliotheken zal zijn weerslag hebben op de leefbaarheid. Dit baart mij zorgen!”

Verwaarlozing openbare ruimte, zwerfvuil en verdwijnen groen Amersfoort gaat in de ogen van veel burgers ook achteruit door de vervuiling van de straat, het verdwijnen van het groen en de verwaarlozing van de openbare ruimte. Verloedering is dan ook een van de belangrijkste redenen die bewoners noemen voor een ervaren achteruitgang van de stad. “Er zijn wel een aantal verbeteringen, bijvoorbeeld in het winkelaanbod. Toch heb ik de indruk dat de stad steeds slechter onderhouden wordt. Ik vind het vaak smerig op straat, vooral in de binnenstad. De vuilnisbakken worden niet geleegd. Ook zijn er veel panden in de binnenstad die leeg staan of waar tijdelijke winkeltjes in komen. Daardoor wordt het centrum niet optimaal gebruikt, terwijl de ruimte al beperkt is. Verder staan er veel slecht onderhouden panden in Amersfoort. Daar zou de gemeente wat mij betreft eigenlijk strenger moeten optreden. Het is zonde van het historische straatbeeld.” “Ik heb een gevoel van onveiligheid in stadscentrum door bijvoorbeeld een opengebroken auto die al maanden bij een tankstation staat.”

Teveel nieuwbouw/activiteiten Wordt de nieuwbouw van de stad door velen nog beschouwd als een blijk van vooruitgang, een deel van de bewoners ziet dat eerder als een nadeel. Men vindt dat de stad te groot, te druk en onbestuurbaar wordt door alle uitbreidingen. “Ik woon sinds 1950 in Amersfoort en Amersfoort was toen erg mooi, o.a. met zijn gracht die later rondweg is geworden, de landerijen wat nu allemaal nieuwbouw is. Vroeger als garnizoensstadje was Amersfoort nog gezellig.” “De kern van Amersfoort, datgene waar het allemaal om draait, de binnenstad, de voorzieningen (vooral voor jongeren, oudere jongeren, muziekliefhebbers etc.) is niet berekend op de grote groei van Amersfoort de laatste 20 à 30 jaar.”

Verkeer- en parkeerbeleid en bereikbaarheid Naast positieve opmerkingen over nieuwe en vernieuwde wegen, zijn er ook negatieve opmerkingen gemaakt over de verkeerssituatie in Amersfoort.

16


“De achteruitgang blijkt volgens mij uit de onbereikbaarheid van de binnenstad en onvoldoende parkeergelegenheid, met name op de zaterdag”.

Over de toekomst van Amersfoort

2.4

De recessie is ook merkbaar in de verwachtingen die men heeft over Amersfoort voor de komende jaren. In vergelijking met 2009 is men iets pessimistischer over de toekomst van de stad. Circa 29% van de Amersfoorters verwacht dat de stad er de komende jaren op vooruit zal gaan, terwijl 19% een achteruitgang verwacht. Hooglanders en Hooglanderveners zijn kritischer. Dit heeft onder andere te maken met de voortschrijdende verstedelijking van hun leefgebied. Maar ook de wijken die het meest getroffen worden door de bezuinigingen op wijkcentra en bibliotheken, zijn pessimistischer over de toekomst van de stad. Figuur 2

Denkt u dat de stad er in de komende jaren op voor- of achteruit zal gaan?

2011 2009 2007 2005 2003 -25

-20

-15

-10

-5 % achteruit

0

5

10

15

20

25

30

35

% vooruit

Bron: O&S/ Stadspeiling


17

3.

Amersfoorters over hun woning en buurt

Amersfoorters zijn doorgaans heel tevreden over hun woning en hun buurt. Het oordeel over de woning en de buurt is in de afgelopen jaren ongeveer gelijk gebleven. Vooral in Kruiskamp is men goed te spreken over de ontwikkelingen in de wijk in de afgelopen jaren. Parkeerproblemen en te hard rijden vormen, net als in 2009, de belangrijkste buurtproblemen, waarvoor bewoners aandacht vragen. Amersfoorters maken zich anno 2011 meer zorgen om jongerenoverlast, terwijl men hondenpoep een minder groot buurtprobleem vindt. Drie op de tien Amersfoorters is van mening dat de gemeente weinig aandacht heeft voor de problemen in hun buurt. Dat is iets minder dan in voorgaande jaren. Vooral in Hooglanderveen en Schuilenburg is men kritisch over de rol van de gemeente.

3.1

Rapportcijfer voor de woning

Amersfoorters geven hun woning – net als twee jaar geleden - een gemiddeld rapportcijfer van 7,8. De cijfers die worden gegeven hangen vooral samen met de eigendomssituatie. De gemiddelde sociale huurwoning krijgt van de bewoners een 7 tegen een 8,2 voor een koopwoning. Koopwoningen zijn gemiddeld genomen niet alleen groter, hebben meer grond en zijn kwalitatief beter toegerust. Ze zijn doorgaans ook meer ingedeeld naar de smaak van de bewoners. Hoogste cijfers voor Berg-Noord, Hooglanderveen en Vathorst De woningen in Liendert en De Koppel krijgen de laagste waardering: gemiddeld een 7. Ook de andere prioriteitswijken krijgen een wat lager cijfer. Dit hangt vooral samen met het hoge aandeel sociale huurwoningen. De wijken met het hoogste aandeel koopwoningen, Bergkwartier-Noord, Hoogland, Hooglanderveen en met de nieuwste woningen (Vathorst) krijgen ook de hoogste rapportcijfers: ruim boven de 8 gemiddeld. Overigens zijn de verschillen niet alleen tussen de wijken, maar ook binnen de wijken groot. Gemiddeld geeft 4% een onvoldoende voor zijn woning. In de prioriteitswijken is dat gemiddeld 10% en in Liendert en De Koppel zelfs 13%. Het gaat dan vooral om flats die binnenkort zullen worden gesloopt (omgeving Liendertseweg) en om de montagewoningen in Jericho/Jeruzalem. In deze wijken liggen eveneens buurten (zoals het Gildekwartier) waar de woningen (zeer) goed gewaardeerd worden. In vergelijking met 2009 zijn er kleine verschillen, die meestal niet significant zijn. Alleen voor Kruiskamp en Randenbroek is sprake van een significante verbetering. Voor het Soesterkwartier en Berg-Zuid is de waardering voor de woning iets verslechterd.

18


Figuur 3

Welk rapportcijfer geeft u voor uw woning? Amersfoort

Liendert De Koppel Soesterkwartier Schuilenburg Randenbroek Kruiskamp Leusderkwartier Vermeerkwartier Schothorst Zuid De Berg Zuid Rustenburg Stadskern Nieuwland Schothorst Noord Zielhorst Kattenbroek Hoogland

2011

Vathorst

2009

Hooglanderveen

2007

De Berg Noord 0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Bron: O&S, Stadspeiling

3.2

Rapportcijfer voor de buurt/woonomgeving

Als aan de Amersfoortse burgers gevraagd wordt een rapportcijfer te geven over de buurt waarin men woont, dan komt dat in 2011 uit op een 7,3 gemiddeld. Dat is evenveel als in 2009, maar een lichte stijging in vergelijking met eerdere peilingen in 2005 en 2007 (7,2). Het best wordt het groene en ruim opgezette Berg-Noord beoordeeld (8,3). Ook het andere deel van het Bergkwartier, de dorpen Hoogland en Hooglanderveen en Leusderkwartier krijgen een hoog cijfer (7,6 en hoger). Er is een duidelijk verschil tussen enerzijds de prioriteitswijken met een rapportcijfer van 6,7 gemiddeld en de overige wijken, de zogenaamde beheerwijken (7,5). Ondanks inspanningen die in de afgelopen jaren zijn gepleegd in de prioriteitswijken, is dat verschil in de afgelopen jaren niet kleiner geworden. Alleen Kruiskamp krijgt een duidelijk beter oordeel dan in 2007 (van 6,2 naar 6,8). Opvallend is dat wijk De Koppel achteruit gegaan is sinds 2007: van 7 naar 6,6. Tegenover de nieuwbouw in het Gildekwartier, dat een positieve impuls gaf aan deze kleine wijk, staat dat de buurt Meridiaan slechter wordt beoordeeld. Vooral Schothorst-Noord, Zielhorst en Rustenburg krijgen ten opzichte van 2007 een betere beoordeling.


19

Figuur 4

welk rapportcijfer geeft u voor uw buurt/woonomgeving? Amersfoort

Liendert Schuilenburg De Koppel Kruiskamp Randenbroek Soesterkwartier Schothorst Zuid Nieuwland Schothorst Noord Vermeerkwartier Vathorst Stadskern Kattenbroek Rustenburg Zielhorst Leusderkwartier De Berg Zuid

2011

Hooglanderveen

2009

Hoogland

2007

De Berg Noord 0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10


3.3

Ontwikkelingen van de buurt in het afgelopen jaar

Hoe denken de Amersfoorters over de ontwikkelingen van hun eigen woonbuurt? Op de vraag of de buurt er het afgelopen jaar op vooruit is gegaan, antwoordt 14% bevestigend. Iets minder bewoners (13%) zijn van mening dat de buurt erop achteruit was gegaan. Een ruime meerderheid (63%) vindt dat er weinig of niets is veranderd. In vergelijking met het vorige onderzoek in 2009 is er in dit beeld weinig veranderd.

20


Figuur 5

Is de buurt er in het afgelopen jaar op vooruit of achteruit gegaan?

2011 2009 2007 2005 2003

-20

-15

-10

-5

0

% achteruit

5

10

15

% vooruit

Bron: O&S / Stadspeiling

Per wijk lopen de meningen over de ontwikkelingen van de buurt in het afgelopen jaar sterk uiteen. Het meest negatief zijn de bewoners van Schuilenburg en Hoogland. Als reden voor de achteruitgang in Schuilenburg noemt men vooral de toename van allochtonen in de wijk met andere leefstijlen, het achterstallig onderhoud en de geluidoverlast van de A28. Hooglanders wijzen daarbij onder meer op achterstallig onderhoud van groen en bestrating, op de toename van jeugdoverlast en op het te hard rijden in woonbuurten en de Zevenhuizerstraat. Figuur 6

Is de buurt er in het afgelopen jaar op vooruit of achteruit gegaan?

Amersfoort Schuilenburg Hoogland De Berg Noord Nieuwland Schothorst Noord Zielhorst Schothorst Zuid Vermeerkwartier Kattenbroek Liendert Leusderkwartier Soesterkwartier Randenbroek De Koppel Rustenburg De Berg Zuid Hooglanderveen Vathorst Stadskern Kruiskamp -30%

-20%

-10% 0% achteruit

10% vooruit

20%

30%

40%

50%

Opmerking: De volgorde van de wijken is bepaald door het percentage ‘achteruit’ af te trekken van het % ‘vooruit’ Bron: O&S / Stadspeiling 2011


21

Vooruitgang in Kruiskamp, Stadskern en Vathorst Zeer positief zijn veel bewoners van Kruiskamp, de wijk die in de afgelopen jaren een ware metamorfose heeft ondergaan in het kader van het ‘Amersfoort-Vernieuwt’project. Ook de binnenstad en nieuwbouwwijk Vathorst hebben in de ogen van de bewoners een positieve ontwikkeling doorgemaakt.

Ontwikkelingen van de buurt in de komende jaren

3.4

Circa 16% van de Amersfoorters verwacht dat hun buurt er in de komende jaren op vooruit zal gaan. Een iets groter deel, zo’n 18%, verwacht eerder een achteruitgang. Ook hier verwacht een ruime meerderheid dat de positieve en negatieve ontwikkelingen elkaar in evenwicht zullen houden. In vergelijking met 2009 is men iets pessimistischer gestemd over de toekomst van zijn buurt. Figuur 7

Zal uw buurt er de komende jaren op vooruit of achteruit gaan?

2011 2009 2007 2005 2003

-25

-20

-15

-10

-5 % achteruit

0

5

10

15

20

% vooruit


Zorgen om sluiten van wijkcentra en bibliotheken De wijken die er in de ogen van de bewoners in de komende jaren het meest op achteruit zullen gaan, zijn Zielhorst, Schothorst-Noord en Schuilenburg. Voor Zielhorst en Schothorst-Noord noemen de bewoners vooral de verwachte sluiting van voorzieningen als buurtcentra en bibliotheek ten gevolge van de bezuinigingen. Voor Schuilenburg verwacht men vooral dat overlast en verloedering verder zullen toenemen. Daarnaast maken veel bewoners zich zorgen over de verbreding van de A28, waardoor bomen verdwijnen en de geluidoverlast zal toenemen. Vooral in Kruiskamp, Hooglanderveen en Vathorst zijn bewoners optimistisch over de ontwikkelingen. Ook voor andere prioriteitswijken, Soesterkwartier, Randenbroek en De Koppel zijn er meer bewoners die een verbetering verwachten dan bewoners die rekenen op een verslechtering.

22


Figuur 8

Zal uw buurt er de komende jaren op vooruit of achteruit gaan?

Amersfoort Zielhorst Schothorst Noord Schuilenburg Nieuwland Schothorst Zuid Kattenbroek Rustenburg Liendert Vermeerkwartier Hoogland De Berg Zuid De Berg Noord Leusderkwartier Randenbroek De Koppel Soesterkwartier Stadskern Vathorst Hooglanderveen Kruiskamp -40%

-30%

-20%

-10%

0%

achteruit

10%

20%

30%

40%

vooruit

Opmerking: De volgorde van de wijken is bepaald door het aandeel ‘achteruit’ af te trekken van het aandeel ‘vooruit’. Bron: O&S / Stadspeiling 2011

3.5

Vervelende voorvallen en misdrijven in de buurt

In hoeverre komen allerlei ‘vervelende voorvallen en misdrijven’ voor in de eigen buurt? Amersfoorters kregen daarvoor een lijst van 25 items voorgelegd, waarbij men kon aangeven of dit ‘vaak’, ‘soms’ of ‘(bijna) nooit’ voorkomt in de buurt. Hondenpoep komt het meeste voor De top-vijf is sinds 2009 nauwelijks veranderd. Hondenpoep wordt opnieuw het meest genoemd. Ruim 32% van de Amersfoorters vindt dat dit vaak voorkomt in zijn buurt. Maar vrijwel even vaak is er sprake van te hard rijden (31%), rommel op straat (30%), of parkeeroverlast (29%). Zie figuur 9.


23

Figuur 9

misdrijven en vervelende voorvallen in de buurt (% ‘komt vaak voor’) hondenpoep op straat te hard rijden rommel op straat

parkeeroverlast / onvoldoende parkeerruimte onoverzichtelijke verkeerssituatie vernielingen (telefooncellen, bushokjes e.d.) agressief verkeersgedrag geluidsoverlast door verkeer bekladding van muren of gebouwen overlast groepen jongeren op straat diefstal of beschadiging buitenkant auto's geluidsoverlast niet door verkeer inbraak in woningen diefstal uit auto's fietsendiefstal overlast door buren/ omwonenden drugsoverlast dronken mensen op straat stankoverlast mensen die op straat worden lastiggevallen overlast door zwervers/ daklozen

2011

bedreiging

2009

gewelddelicten

2007

beroving op straat (tasje, portemonnee etc.)

% 0

5

10

15

20

25

30

35

40

Toelichting:‘komt vaak voor’ in % van totaal van de antwoorden Bron: O&S, Stadspeiling 2011

Minder vernielingen en autokraak, meer agressief verkeersgedrag Ten opzichte van 2009 is het aantal ‘voorvallen’ in de beleving van burgers iets afgenomen. Dat geldt vooral voor de categorie ‘vernielingen (telefooncellen, bushokjes e.d.)’. Dit verschijnsel komt in de ogen van Amersfoorters in 2011 minder vaak voor: het percentage dat vindt dat het vaak voorkomt daalde zelfs van 24% in 2009 naar 15% in 20112. Maar ook autokraak en vernielingen aan auto’s, hondenpoep, fietsdiefstal en drugsoverlast komen in de ogen van Amersfoorters minder vaak voor. Wat betreft vernielingen, autokraak en fietsdiefstal is deze ontwikkeling in lijn met de politiecijfers: het aantal aangiften hiervan is sinds 2009 gedaald (zie ook hoofdstuk 8). Wel vinden Amersfoorters dat er in 2011 meer sprake is van agressief verkeersgedrag, onoverzichtelijke verkeerssituaties en van graffiti.

2

De daling heeft waarschijnlijk (ook) te maken met het feit dat in de vraagstelling de voorbeelden ‘telefooncellen en bushokjes’ worden genoemd. Vooral telefooncellen komen steeds minder vaak voor in de buurt. In de toekomst zal in deze monitor, net als in de Veiligheidsmonitor, worden gesproken over ‘vernieling van straatmeubilair’.

24


3.6

Buurtproblemen

Wat vaak voorkomt is niet automatisch het grootste probleem. Het feit dat iets vaak voorkomt in de woonbuurt, wil nog niet zeggen dat men er ook veel hinder van ondervindt. In het onderzoek is ook gevraagd te noteren welk van de lijst van 25 voorvallen of misdrijven het belangrijkste probleem vormt in de woonbuurt, dat met voorrang zou moeten worden aangepakt. Dit is weergegeven in figuur 10 en in bijlage 2 en 3. Hondenpoep komt vaak voor, maar is niet het grootste probleem! Hondenpoep mag dan veel voorkomen in de buurt, het is zeker niet de belangrijkste ergernis. Als buurtprobleem waarvoor men aandacht wil komt het pas op een zevende plaats. Ook voorvallen als vernielingen, graffiti, geluidoverlast in het verkeer of agressief rijden in het verkeer worden genoemd als vaak voorkomende zaken. Toch worden ze meestal niet als het belangrijkste buurtprobleem genoemd. Parkeeroverlast en gebrek aan parkeerruimte grootste probleem Amersfoorters storen zich het meest aan de parkeerproblematiek in hun buurt. Parkeeroverlast al of niet in combinatie met ‘een gebrek aan parkeerruimte’ wordt door ruim 12% genoemd als probleem dat als eerste moet worden aangepakt in de buurt. Nauwelijks minder belangrijk (11% van de antwoorden) vindt men dat er te hard gereden wordt in de woonbuurt. De overlast van (groepen) jongeren komt met bijna 7% op de derde plaats. Top-vijf De top-vijf van buurtproblemen ziet er in 2011 als volgt uit: 1 parkeeroverlast/gebrek aan parkeerruimte (12%) 2 te hard rijden (11%) 3 overlast van (groepen) jongeren (7%) 4 onoverzichtelijke verkeerssituatie (6%) 5 rommel op straat (6%) Sinds 2009: meer aandacht gevraagd voor verkeersproblemen en jongerenoverlast In vergelijking met 2009 vragen Amersfoorters in 2011 meer aandacht voor verkeersproblemen. Te hard rijden blijft op een tweede plaats; onoverzichtelijke verkeerssituaties stijgen van 6 naar 4; geluidsoverlast door verkeer stijgt van plaats 10 naar 6 en agressief gedrag in het verkeer (van 15 naar 13). Andere problemen die ten opzichte van 2009 hoger in de lijst staan, zijn: de overlast van (groepen) jongeren (van 4 naar 3), rommel op straat (van 7 naar 5) en overlast door buren/ omwonenden (van 14 naar 11). Hondenpoep en autokraak minder belangrijk als buurtprobleem Daarnaast zijn er ook buurtproblemen die voor Amersfoorters relatief minder belangrijk zijn geworden. Dat geldt vooral voor hondenpoep: in de rangorde gedaald van 3 naar 7, diefstal uit auto’s (van 11 naar 17) en fietsdiefstal (van 17 naar 20). Bijna 3 op de 10 ervaart geen buurtproblemen Bij het beantwoorden van de vraag wat het belangrijkste buurtprobleem is, kon men dit jaar voor het eerst aanvinken dan men ‘geen problemen in de buurt ervaart’. Een aanzienlijk deel, 29% van de Amersfoorters, geeft aan dat men geen problemen in zijn of haar buurt ervaart. Vooral in het Bergkwartier en Kattenbroek is men relatief vaak van mening dat er geen problemen in de buurt zijn. In de binnenstad, Soesterkwartier, Schuilenburg en Vermeerkwartier heeft men verhoudingsgewijs vaker te maken met buurtproblemen.


25

Figuur 10

belangrijkste buurtproblemen

parkeeroverlast / onvoldoende parkeerruimte te hard rijden overlast groepen jongeren op straat onoverzichtelijke verkeerssituatie rommel op straat geluidsoverlast door verkeer hondenpoep op straat inbraak in woningen geluidsoverlast niet door verkeer vernielingen (telefooncellen, bushokjes e.d.) overlast door buren/ omwonenden diefstal of beschadiging buitenkant auto's agressief verkeersgedrag drugsoverlast bekladding van muren of gebouwen stankoverlast diefstal uit auto's overlast door zwervers/ daklozen beroving op straat (tasje, portemonnee etc.) fietsendiefstal dronken mensen op straat

belangrijkste buurtprobleem

mensen die op straat worden lastiggevallen

komt vaak voor

bedreiging gewelddelicten overige problemen

%

0

5

10

15

20

25

30

35

Toelichting:‘komt vaak voor’ in % van totaal van de antwoorden Bron: O&S/ Stadspeiling 2011

Overige problemen: onderhoud van de buurt en normvervaging In de categorie overige problemen (5%) noemt men zeer uiteenlopende zaken. Vooral het achterstallig onderhoud van groen en bestratingen wordt vaak genoemd. Ook storen veel mensen zich aan het gebrek aan fatsoen en de normvervaging in het openbare leven. Verder noemt men bijvoorbeeld leegstand en verpaupering van de buurt, sluipverkeer of de dreigende sluiting van buurthuizen en bibliotheken. Vier soorten problemen De genoemde buurtproblemen zijn in vier groepen te onderscheiden. Allereerst gaat het om parkeeren verkeersproblemen. Een uitgebreide toelichting hierover is opgenomen in hoofdstuk 5, waar de ervaren buurtproblemen met betrekking tot verkeer, de tevredenheid over de parkeergelegenheid en de rapportcijfers voor de verkeersveiligheid zijn beschreven. Een tweede cluster heeft betrekking op de wijze waarop bewoners omgaan met de openbare ruimte. Hieronder vallen hondenpoep, zwerfvuil, vernielingen en graffiti. Deze zaken komen vooral aan de orde in hoofdstuk 7 (Beheer en onderhoud van de openbare ruimte). Een derde categorie problemen heeft betrekking op uiteenlopende vormen van sociale overlast, zoals jongerenoverlast, openbare

26


dronkenschap en burengerucht. Tot slot is er een groep voorvallen die onder de noemer van de criminaliteit valt, zoals woninginbraak en geweldsmisdrijven. Beide laatste groepen komen in hoofdstuk 8 (Subjectieve veiligheid en overlast) aan de orde. Zie ook het overzicht van buurtproblemen in de stad (bijlage 2) en per wijk (bijlage 3).

Rol van de gemeente bij aanpak problemen in de buurt

3.7

Hoe beoordelen de burgers de inzet van de gemeente in de buurt? Heeft de gemeente voldoende aandacht voor de problemen in de buurt? Bijna drie op de tien bewoners (29%) is van mening dat de gemeente (veel of) voldoende doet. Een even groot deel van de Amersfoorters vindt dat de gemeente (te) weinig aandacht heeft voor problemen in de buurt. De overige 42% is neutraal in zijn mening. Ten opzichte van 2009 is het aandeel inwoners dat neutraal staat tegenover de rol van de gemeente toegenomen. Het aandeel Amersfoorters dat vindt dat de gemeente veel of voldoende aandacht heeft voor buurtproblemen daalde (van 34% naar 29%). Maar ook het percentage dat van mening is dat de gemeente weinig aandacht heeft, daalde enigszins. Deze verschuiving hangt mogelijk samen met bezuinigingen, waardoor minder geld beschikbaar is voor vernieuwing en onderhoud. Figuur 11

Aandacht van de gemeente voor problemen in de buurt

2011 2009 2007 2005 2003 -40

-35

-30

-25

-20

-15

-10

-5

% weinig aandacht

0

5

10

15

20

25

30

35

40

% veel of voldoende aandacht

Heeft de gemeente veel, voldoende of weinig aandacht voor de problemen in de buurt? Het genoemde percentage is berekend op het totaal van de antwoorden, inclusief ‘weet niet/geen mening’. Bron: O&S / Stadspeiling

Verschillen per wijk Het meest positief over de rol van de gemeente bij het aanpakken van buurtproblemen is men in de Stadskern. Zeker op gebied van veiligheid is dit te begrijpen: een relatief groot deel van de politiecapaciteit is ingezet in het stadscentrum. Ook over de inspanningen in Kruiskamp zijn veel meer bewoners tevreden dan ontevreden. Hier is de gemeente in de afgelopen jaren vooral actief geweest met diverse projecten in het kader van Amersfoort Vernieuwt. Opvallend is dat Hooglanders – in het verleden tamelijk negatief over de rol van de gemeente bij het oplossen van buurtproblemen – veel positiever zijn geworden. Dit lijkt vooral te maken hebben met de rol die het stadsbestuur heeft gehad bij het aanpakken van de jongerenoverlast. Dit speelde in de periode van het veldwerk.


27

Figuur 12

Aandacht van de gemeente voor problemen in de buurt naar wijk

Amersfoort

Hooglanderveen Schuilenburg Nieuwland Liendert Leusderkwartier Zielhorst Soesterkwartier Schothorst Noord Vathorst Vermeerkwartier De Koppel Rustenburg Randenbroek Schothorst Zuid Kattenbroek Bergkwartier Hoogland Kruiskamp Stadskern -50% -40% -30% -20% -10% 0%

weinig

10% 20% 30% 40% 50%

veel/voldoende

Het genoemde percentage is op het totaal van de antwoorden, inclusief ‘weet niet/geen mening’. Bron: O&S / Stadspeiling 2011

Het meest negatief over de gemeente als aanpakker van buurtproblemen is men in Hooglanderveen. Een van de bewoners formuleert het als volgt: “Door de bouw van Vathorst rondom Hooglanderveen vindt er een verstedelijkingsproces plaats met alle ongemakken van dien. Er ligt meer rommel op straat. Groen verdwijnt. Er is meer sluip- en bouwverkeer. De sociale controle neemt geleidelijk af, waardoor de criminaliteit toeneemt. Het 'dorpse' gevoel verdwijnt en maakt plaats voor een individualistische houding. De gemeente lijkt vooral oog te hebben voor nieuwbouw”

Ook in Schuilenburg, Liendert en Nieuwland is men relatief minder positief over de rol van de gemeente. Dit hangt direct samen met de ontwikkeling van de buurt die men waarneemt in de afgelopen jaren.

28


4.

Voorzieningen

Amersfoorters zijn in 2011 goed te spreken over de meeste voorzieningen in hun buurt. Vooral de winkels voor de dagelijkse boodschappen waarderen zij. Over de speelmogelijkheden voor kinderen is ongeveer zes op de tien inwoners tevreden. Alleen over de voorzieningen voor jongeren zijn Amersfoorters minder te spreken. De tevredenheid met de verschillende voorzieningen is vergeleken met 2009 ongeveer gelijk gebleven of iets toegenomen.

4.1

Inleiding

In dit hoofdstuk onderscheiden we drie soorten voorzieningen, namelijk winkels voor dagelijkse boodschappen, jongerenvoorzieningen en speelmogelijkheden voor kinderen. Gevraagd is in hoeverre men tevreden is over deze voorzieningen in zijn of haar buurt. De tevredenheid over parkeervoorzieningen en openbaar vervoer behandelen we apart in hoofdstuk 5 en het oordeel over de groenvoorzieningen komt in hoofdstuk 7 aan de orde. Schaalscores Voor het oordeel over de voorzieningen is gevraagd in hoeverre men hierover tevreden is. Bij het beschrijven van de verschillen per wijk zijn de scores omgerekend naar cijfers variërend van 1 (zeer ontevreden) tot en met 5 (zeer tevreden). Dit is gedaan omdat daarmee de uitspraken nauwkeuriger zijn en het mogelijk wordt om ook voor kleine wijken als De Koppel uitspraken te doen. Voor de beschrijving per wijk is 2011 vergeleken met 2009 en het gemiddelde van 2005 en 2007.

4.2

Tevreden voorzieningen algemeen

Net als in voorgaande metingen is men het meest te spreken over de winkels voor de dagelijkse boodschappen in de buurt. Circa 86% is hierover tevreden of zeer tevreden. Bijna zes op de tien Amersfoorters zijn positief over de speelmogelijkheden voor kinderen in de buurt. Over de voorzieningen voor jongeren in de buurt is daarentegen slechts één op de vijf bewoners tevreden. Het oordeel dat Amersfoorters vellen over de drie soorten voorzieningen in hun buurt is ten opzichte van 2007 en 2009 voor alle voorzieningen min of meer hetzelfde gebleven of iets beter geworden.


29

Figuur 13

Aandeel tevreden burgers over voorzieningen in hun buurt

winkels dagelijkse boodschappen

speelmogelijkheden voor kinderen 2011 2009 2007 2005 2003

voorzieningen voor jongeren

% 0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Toelichting: betreft percentages exclusief geen mening/weet niet Bron: O&S / Stadspeiling

4.3

Winkels voor de dagelijkse boodschappen

86% tevreden over winkelaanbod Over het winkelaanbod in de buurt is men in het algemeen tevreden. Anno 2011 is 86% hier (zeer) tevreden over. Slechts 6% van de Amersfoorters is hierover (zeer) ontevreden. De rest (8%) is neutraal. De tevredenheid is vergelijkbaar met 2009. Winkelgebieden Emiclaer, Leusderweg en Neptunusplein meest geliefd Vooral de wijken rondom winkelcentrum Emiclaer (Kattenbroek en Zielhorst) en de wijken grenzend aan de Leusderweg (Leusderkwartier en Berg-Zuid) scoren goed. Ook Kruiskamp, met het gerenoveerde Neptunusplein, heeft zich sinds 2009 in de top-vijf genesteld. In Hooglanderveen, Rustenburg, De Koppel en Berg-Noord zijn de inwoners het minst tevreden over het winkelaanbod in de buurt. De inwoners van deze wijken zijn voor de dagelijkse boodschappen ook vooral aangewezen op aangrenzende wijken. Tevredenheid in Vathorst neemt sterk toe De tevredenheid van inwoners van Vathorst over de mogelijkheden om de dagelijkse boodschappen in de buurt te doen stijgt behoorlijk. In 2005/2007 was deze nog zeer laag. Dit komt doordat de Vathorsters het lange tijd moesten doen met tijdelijke winkelvoorzieningen. Ook Hooglanderveen profiteert van het nieuwe winkelcentrum in Vathorst. Behalve in Vathorst is men ook positiever geworden over het winkelaanbod in de wijken De Koppel, Randenbroek en Kattenbroek. In Nieuwland is men in 2011 juist iets kritischer over de voorzieningen voor de dagelijkse boodschappen dan in 2009.

30


Figuur 14

Score voor winkels voor dagelijkse boodschappen in de buurt

Amersfoort Hooglanderveen

2011

Rustenburg

2009

De Koppel 2005/07

De Berg Noord Nieuwland Schuilenburg Soesterkwartier Vermeerkwartier Liendert Vathorst Amersfoort Randenbroek Stadskern Schothorst Zuid Hoogland Schothorst Noord Kruiskamp Leusderkwartier Zielhorst De Berg Zuid Kattenbroek 1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

5,0

De cijfers zijn omgerekend op basis van de mate van tevredenheid (1= zeer ontevreden en 5=zeer tevreden) en zijn exclusief geen mening/weet niet. Bron: O&S / Stadspeiling

Winkels in Amersfoort beter beoordeeld dan in andere gemeenten Het oordeel over de winkels voor de dagelijkse boodschappen is ook gemeten in de Burgerpeiling van 2011. Amersfoort scoort daar het cijfer 8,3 tegen 8,0 gemiddeld voor de gemeenten die aan het onderzoek hebben meegewerkt.3 Alleen Haarlem scoorde hoger van de deelnemende steden.

4.4

Speelmogelijkheden voor kinderen

58% tevreden over speelmogelijkheden voor kinderen Ongeveer vier op de vijf Amersfoorters heeft een mening over de speelmogelijkheden voor kinderen in hun buurt. Van hen is ruim de helft (58%) tevreden tot zeer tevreden en 16% is hier ontevreden over. Dit is vergelijkbaar met de vorige meting in 2009.

3

In 2010 deden 94 gemeenten mee met de Burgerpeiling. Het cijfer is berekend op basis van de antwoorden op de vraag hoe tevreden men is over de winkels voor dagelijkse boodschappen: zeer tevreden =10, tevreden=8, neutraal=6, niet tevreden=4 en helemaal niet tevreden=2.


31

Meest positief in Zielhorst en Vathorst De onderlinge verschillen tussen de wijken zijn klein. Zielhorst en Vathorst scoren het beste. Uitschieter in negatieve zin is Stadskern. Daarbij moet ook worden aangetekend dat het merendeel van de respondenten in dit gebied geen oordeel geeft over dit aspect. Gezinnen met kinderen vormen namelijk een minderheid in het centrum van de stad. Positieve ontwikkeling in Vathorst en Kruiskamp Vooral in Vathorst en Kruiskamp neemt de tevredenheid over speelmogelijkheden toe. De wijken behoorden in 2005/2007 tot de top-vijf van slechtste speelvoorzieningen en in 2011 tot de top-vijf van de besten. In deze wijken zijn in afgelopen jaren diverse nieuwe speelplekken gerealiseerd. Ook in Rustenburg en Zielhorst is het oordeel verbeterd. In het Leusderkwartier en in Liendert neemt de tevredenheid juist wat af ten opzichte van 2009. Figuur 15

Score voor speelmogelijkheden voor kinderen in de buurt

Amersfoort

Stadskern Liendert De Berg Noord Leusderkwartier Randenbroek Vermeerkwartier Kattenbroek Hooglanderveen De Berg Zuid Schuilenburg De Koppel Soesterkwartier Nieuwland Schothorst Zuid Schothorst Noord Hoogland

2011

Kruiskamp

2009

Rustenburg

2005/07

Vathorst Zielhorst 1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

5,0


32


4.5

Voorzieningen voor jongeren

Kritisch over voorzieningen voor jongeren Amersfoorters laten zich al jaren kritisch uit over het voorzieningenniveau voor jongeren. Hoewel men in de afgelopen jaren wel iets vaker tevreden is, blijft een veel groter deel ontevreden hierover. Van degenen die een mening hadden over de voorzieningen voor jongeren in hun buurt, d.w.z. ongeveer 71% van alle respondenten, was slechts 20% (zeer) tevreden, 36% is (zeer) ontevreden en de rest (44%) is neutraal in zijn oordeel. Overigens had dus een grote groep, 29%, geen mening over de jongerenvoorzieningen. Minst tevreden in Kattenbroek, Nieuwland, Liendert en Randenbroek In Kattenbroek, Nieuwland, Liendert en Randenbroek is men het minst tevreden. In Rustenburg, Schothorst-Zuid en Kruiskamp is men juist het meest positief over de voorzieningen voor jongeren. Positieve ontwikkeling in Kruiskamp, Schothorst en Rustenburg Het oordeel over de voorzieningen voor jongeren is het meest verbeterd in Kruiskamp, Schothorst en Rustenburg. In Liendert, Hooglanderveen en Soesterkwartier nam de tevredenheid daarentegen juist wat af. Figuur 16

Score voorzieningen voor jongeren

Amersfoort

Kattenbroek Nieuwland Liendert Randenbroek Hooglanderveen Schuilenburg Soesterkwartier Zielhorst De Berg Noord Leusderkwartier De Koppel Vermeerkwartier Schothorst Noord Hoogland De Berg Zuid Stadskern

2011

Vathorst 2009

Kruiskamp Schothorst Zuid

2005/07

Rustenburg 1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

5,0



33

De wijken waar zich een jongerencentrum bevindt (Hoogland- de Neng), Soesterkwartier (Reset), Schothorst (Lijn 16), Liendert (the Game) en Zielhorst (tienercentrum So What) zijn niet automatisch de wijken waar men het meest positief oordeelt over de voorzieningen voor jongeren. Dit laat zien dat het begrip ‘voorzieningen voor jongeren’ breder wordt opgevat dan alleen de centra voor jongeren. Vooral ontevreden over tekort aan jongerenvoorzieningen Er is niet rechtstreeks gevraagd waarom mensen al dan niet tevreden zijn over de voorzieningen voor jongeren. Maar uit een andere vraag over jongerenoverlast blijkt wel dat inwoners vaak vinden dat er weinig te doen is voor jongeren. En dat dit volgens hen jongerenoverlast tot gevolg heeft. “Er is voor jongeren weinig te doen, geen buurthuis of iets dergelijks. Ze hangen samen rond tegen gevels en auto’s of halen rottigheid uit” aldus een inwoner van De Koppel.

Ook landelijk de meeste onvrede over jongerenvoorzieningen Uit onderzoek van het SCP4 blijkt ook dat Nederlanders het meest ontevreden zijn met voorzieningen voor jongeren. Zij zijn hierover ook landelijk veel kritischer dan over bijvoorbeeld winkels.

4

De sociale staat van Nederland 2011, SCP

34


5.

Verkeer en parkeren

Driekwart van de Amersfoorters is tevreden met het openbaar vervoer in de buurt. Deze tevredenheid neemt toe de laatste jaren. De parkeeroverlast / gebrek aan parkeerruimte mag dan het belangrijkste buurtprobleem zijn voor Amersfoorters, 60% is tevreden over de parkeervoorziening in de buurt. Sinds 2007 is de tevredenheid zelfs toegenomen. De verkeersveiligheid in de eigen straat krijgt een 6,6. Op dit gebied is te hard rijden de grootste boosdoener. Dit is na parkeeroverlast / gebrek aan parkeerruimte, het grootste buurtprobleem.

5.1

Inleiding

Veel onderwerpen op het gebied van leefbaarheid en veiligheid hangen samen met verkeer. Dit hoofdstuk gaat over deze aspecten zoals openbaar vervoer, parkeren, verkeersveiligheid en geluidsoverlast door verkeer. Ook de buurtproblemen die eerder zijn beschreven in hoofdstuk 3, worden in dit hoofdstuk verder uitgediept, voor zover ze samenhangen met verkeer. Schaalscores Voor het oordeel over openbaar vervoer en parkeergelegenheid is gevraagd in hoeverre men hierover tevreden is. Bij het beschrijven van de verschillen per wijk zijn de scores omgerekend naar schaalscores variërend van 1 (zeer ontevreden) tot en met 5 (zeer tevreden). Dit is gedaan omdat daarmee de uitspraken nauwkeuriger zijn en het mogelijk wordt om ook voor kleine wijken als De Koppel uitspraken te doen. Voor de verkeersveiligheid in de straat is in de vragenlijst gevraagd naar een rapportcijfer. Voor de beschrijving per wijk is 2011 vergeleken met 2009 en het gemiddelde van 2005 en 2007.

5.2

Openbaar vervoer

Driekwart tevreden over openbaar vervoer Over het openbaar vervoer in de eigen woonbuurt heeft circa 89% een mening. Van degenen die er wat van vinden is driekwart (75%) tevreden tot zeer tevreden en 6% is (zeer) ontevreden. Dit is vergelijkbaar met 2009, al is het oordeel nu net iets positiever. In 2009 was namelijk 73% tevreden en 7% ontevreden. In 2005/2007 was het een stuk negatiever: 53% tevreden en 21% ontevreden. Positieve ontwikkeling in Schothorst-Noord, Vathorst en Zielhorst In de wijken Schothorst-Noord, Vathorst en Zielhorst neemt de tevredenheid over het openbaar vervoer in de buurt het meest toe.


35

Figuur 17

Score voor openbaar vervoer in de buurt

Amersfoort De Koppel Leusderkwartier Soesterkwartier Nieuwland Randenbroek Vermeerkwartier Hooglanderveen Stadskern Schuilenburg De Berg Zuid Kruiskamp Kattenbroek Vathorst Hoogland Schothorst Zuid 2011

Rustenburg Liendert

2009

Zielhorst

2005/07

De Berg Noord Schothorst Noord 1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

5,0


5.3

Parkeervoorzieningen

60% tevreden over parkeergelegenheid Over parkeren is de volgende vraag gesteld: “hoe tevreden bent u over de parkeergelegenheid in de buurt”. Uit deze vraag blijkt dat een ruime meerderheid (60%) tevreden of zeer tevreden is. Ongeveer 24% is daarentegen (zeer) ontevreden. Dit is een verbetering sinds 2009 toen 55% tevreden was. En dat mag op zichzelf, met het verder ongeveer gelijkblijvende autobezit, opmerkelijk worden genoemd. Grote verschillen per wijk Het meest kritisch over de parkeervoorzieningen zijn de bewoners van de binnenstad. Naast het gebrek aan parkeerruimte heeft men ook vaak kritiek op het vergunningenbeleid: men kan de auto, ondanks een parkeervergunning vaak niet kwijt. Verder spreken inwoners van slecht handhavingsbeleid. Inwoners noemen in dit kader dat de politie meer moet handhaven. Maar weer andere bewoners vinden het onterecht als zij als vergunninghouder bekeurd wordt voor verkeerd parkeren als er nergens anders plek is.

36


“Binnenstadbewoners die alleen een parkeervergunning hebben, moeten vaak buiten de ring parkeren omdat er binnen de ring geen plek is.” aldus iemand die in het centrum woont “Het probleem is dat een aantal bewoners zelf gebruik maakt van de bezoekersvergunning. De reden hiervoor is dat er meerdere auto’s binnen het gezin zijn.” (bewoner binnenstad)

Verder is men in de wijken die aan de binnenstad grenzen, zoals Soesterkwartier en Vermeerkwartier, kritischer over de parkeergelegenheid in de buurt. De tevredenheid over parkeergelegenheid is in deze wijken niet toegenomen, maar ongeveer gelijk gebleven sinds 2009. Figuur 18

Score voor parkeergelegenheid in de buurt

Amersfoort Stadskern Vermeerkwartier De Koppel Soesterkwartier Nieuwland Liendert Leusderkwartier Kruiskamp Hooglanderveen Vathorst Randenbroek De Berg Zuid Zielhorst Hoogland Schothorst Noord

2011

Schuilenburg 2009

De Berg Noord

2005/07

Kattenbroek Schothorst Zuid Rustenburg 1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

5,0


Tevredenheid neemt toe in Vathorst, Zielhorst en Kattenbroek In een aantal nieuwere wijken is de tevredenheid over de parkeervoorzieningen juist opvallend toegenomen. Zo zijn inwoners hier behoorlijk positiever over in Vathorst, Zielhorst en Kattenbroek. Dit terwijl Vathorsters het hoogste autobezit hebben (gemiddeld 1,4 auto’s per huishouden) en hier voorheen juist relatief veel onvrede over was. De ontevredenheid in Vathorst in het verleden kan komen, doordat men bij de aanbouw van de wijk vaker te maken had met parkeren in de modder. Ook in Rustenburg en Nieuwland is men positiever over de parkeermogelijkheden dan in 2009. Is er sprake van gewenning of zijn de parkeerproblemen verminderd, doordat kinderen het huis verlieten?


37

Parkeeroverlast/ tekort aan parkeerruimte: belangrijkste probleem in woonwijken Naast de vraag over de tevredenheid met de parkeergelegenheid, is ‘gebrek aan parkeerruimte / parkeeroverlast’ ook een aspect in de vraag over buurtproblemen. Uit deze vraag blijkt dat, ondanks de toenemende tevredenheid met parkeergelegenheid, gebrek aan parkeerruimte / parkeeroverlast het belangrijkste buurtprobleem is. Zo geeft 12% van de inwoners in 2011 aan dat dit het belangrijkste probleem is. Op de vraag ‘hoe vaak het gebrek aan parkeerruimte en parkeeroverlast voorkomt in de buurt?’ geeft 29% van de Amersfoorters aan dat vaak sprake is van onvoldoende parkeerruimte / parkeeroverlast in de buurt. Dit is iets meer dan de 24% die aangaf ontevreden te zijn over de parkeergelegenheid. Met parkeeroverlast / tekort aan parkeerruimte lijken inwoners vooral gebrek aan parkeerruimte te bedoelen. Want in 2009, toen de vraag alleen over parkeerruimte ging, gaf ook 29% aan dat dit vaak voorkomt. Daarnaast vond toen 20% dat er vaak sprake is van parkeeroverlast of foutparkeren in de buurt. Het spreekt voor zich dat beide problemen duidelijk samenhangen. Gebrek aan parkeerruimte leidt er vaak toe dat men parkeert op stoepen en dergelijke, waardoor overlast ontstaat. In veel wijken parkeerprobleem belangrijkste buurtprobleem Niet alleen in het centrum, maar in negen andere wijken vormt het gebrek aan parkeerruimte / parkeeroverlast het belangrijkste probleem dat volgens inwoners met voorrang aangepakt moet worden. Het gaat wijken die grenzen aan het centrum, Vermeerkwartier, De Berg-Zuid, Randenbroek en Kruiskamp, maar ook om wijken in Amersfoort-Noord: Schothorst-Noord, Zielhorst, Nieuwland, Hoogland en Vathorst. Vooral aan de rand van vergunninggebieden noemen bewoners vaak dat ze problemen hebben om hun auto kwijt te raken. Hier parkeren dan bezoekers van de binnenstad, werknemers en inwoners van andere buurten. Verder noemen Amersfoorters de scholen in de buurt regelmatig als oorzaak voor het gebrek aan parkeerruimte. “Vooral op koopavonden en zaterdagen is het vrijwel onmogelijk je auto te parkeren.” (inwoner Vermeerkwartier) “Door gebrek aan parkeerruimte gaan mensen parkeren op groenvoorzieningen” aldus een inwoner van Zielhorst Parkeerplaatsen dramatisch aangelegd! Veel te smal en te weinig ruimte! Uitstappen direct in de modder. Niet goed over nagedacht! Hopelijk gaat de gemeente dit aanpassen! (inwoner Hooglanderveen)

Uitgesproken meningen De meningen over het parkeren lijken, net als in 2009, uitgesproken te zijn. Enerzijds heeft men meer kritiek (het is sinds 2009 het belangrijkste buurtprobleem), anderzijds zijn er ook steeds meer burgers die er tevreden over zijn. Zo is een meerderheid (60%) tevreden over parkeergelegenheid in de buurt, terwijl 24% hier ontevreden over is. En 29% vindt dat parkeeroverlast / onvoldoende parkeerruimte vaak voorkomt, terwijl aan de andere kant een wat grotere groep (32%) aangeeft dat dit (bijna) nooit het geval is. Deze verdeeldheid hangt waarschijnlijk samen met het feit dat het parkeerprobleem per straat en zelfs binnen straten sterk kan variëren. Beschikt men bijvoorbeeld over een eigen parkeerplek of moet men die delen met anderen?

5.4

Verkeersveiligheid

Cijfer voor verkeersveiligheid in de straat onveranderd: 6,6 Het oordeel over de verkeersveiligheid wordt het beste weerspiegeld in het rapportcijfer dat men geeft voor de verkeersveiligheid in de eigen straat. Dit is hetzelfde als in 2009: een 6,6.

38


Per wijk variëren de rapportcijfers: van een 6,1 in Kruiskamp, Soesterkwartier en Liendert tot een 7,4 in Rustenburg. In de roep om oplossingen vraagt men vaak om (meer) verkeersdrempels, verkeerslichten en/of politietoezicht. Verkeersdrempels vormen niet voor iedereen de meest logische oplossing. Er zijn ook klachten dat de drempels op zichzelf te hoog zijn. Verkeersveiligheid neemt toe in Rustenburg In Rustenburg nam de verkeersveiligheid volgens inwoners wat toe, terwijl deze in Kruiskamp, Soesterkwartier en Liendert iets afnam. Figuur 19

Rapportcijfers verkeersveiligheid in de straat

Amersfoort

Kruiskamp 2011

Soesterkwartier 2009

Liendert 2007

Hooglanderveen Leusderkwartier Vathorst Randenbroek Vermeerkwartier Nieuwland De Berg Zuid Kattenbroek Schuilenburg Hoogland Stadskern De Koppel De Berg Noord Schothorst Noord Zielhorst Schothorst Zuid Rustenburg 0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10


Te hard rijden ook belangrijk buurtprobleem Een ander aspect dat samenhangt met verkeersveiligheid is ‘te hard rijden’. Van de Amersfoorters zegt 30% (in 2009: 31%) dat te hard rijden vaak voorkomt in de buurt. In De Berg-Noord, Leusderkwartier, Liendert en Hooglanderveen is dit zelfs het belangrijkste buurtprobleem.


39

Inwoners noemen in dit kader vaak de volgende wegen: Noorderwierweg, Van Randwijcklaan, Leusderweg, Ring Kattenbroek, Zevenhuizerstraat, Hamseweg, Soesterweg, Bombardonstraat en Vermeerstraat. Amersfoorters noemen te hard rijden vaak in verband met kinderen die in de buurt wonen en spelen. In dit kader hebben zij het ook vaak over 30-km zones waar te hard gereden wordt. “De verkeerssituatie op de Leusderweg vind ik ronduit onveilig, vooral voor kinderen. Er staan vaak auto’s te laden en te lossen en desondanks wordt er door auto’s erg hard gereden.” (inwoner Leusderkwartier) “De Van Randwijcklaan richting Rustenburg lijkt wel een racebaan” (bewoner Liendert). “In onze straat staat het verkeer vaak stil door sluipverkeer. Is dit niet het geval, dan rijdt het sluipverkeer verschrikkelijk hard” bewoner van Hooglanderveen. “Juist in een rustige wijk is te hard rijden verraderlijk met kleine kinderen” aldus een inwoner van De Berg Noord.

Meerdere specifieke onoverzichtelijke situaties genoemd Het derde buurtprobleem dat met verkeer samenhangt is ‘onoverzichtelijke verkeerssituaties’. In de lijst van buurtproblemen komt dit op de vierde plaats. Dit geluid komt vooral vanuit het Leusder- en Vermeerkwartier, Hooglanderveen en Vathorst De Laak. In dit kader hebben inwoners het vaak over onoverzichtelijke situaties door verkeerd geparkeerde auto’s, drukte om scholen en veranderde verkeerssituaties. Als inwoners ‘onoverzichtelijke verkeerssituaties’ als belangrijkste probleem noemen, dan doelen ze vaak op een specifieke situatie. Hieronder behandelen we de meest genoemde gevallen van onoverzichtelijk verkeer. In het kader staan daarnaast nog enkele voorbeelden ter illustratie. In Hooglanderveen noemen meerdere inwoners de onduidelijke / gevaarlijke situatie bij basisschool St. Joseph. Verder klaagt men daar vaak over het sluip- en bouwverkeer dat met de bouw van Vathorst sterk is toegenomen. In Nieuwland noemt men vaak de rotonde aan de Patriciërslaan. Inwoners noemen dat de voorrangsregels daar niet duidelijk zijn. Een onveilige situatie voor fietsers bij de Heiligenbergerweg en Euterpeplein noemen meerdere inwoners van Randenbroek. Meerdere inwoners van het Vermeerkwartier hebben het over twee specifiek gevaarlijke situaties: het oprijden van de Vermeerstraat vanaf de Albert Cuypstraat en het kruispunt Arnhemseweg / Vermeerstraat / Everhard Meijsterweg bij de spoorwegovergang. In het Soesterkwartier komt onoverzichtelijke verkeerssituaties niet in de top 5 voor. Toch noemen hier opvallend veel mensen de bouwwerkzaamheden bij een supermarkt aan de Groningerstraat en de appartementencomplexen daaromheen. “Met name de situatie bij het Laakcluster en op rotonde 6 daar vlakbij is zorgwekkend.” (inwoner Vathorst) “Op de hoek Trompetstraat / Bombardonstraat en de hoek Trompetstraat / Albert Schweitzersingel zijn twee gevaarlijke verkeersituaties. Voornamelijk voor fietsers” aldus een inwoner van Zielhorst “De ingangen naar het winkelcentrum Pieter Stastokerf zijn chaotisch” aldus een inwoner van Schothorst-Zuid die dit een onveilige situatie voor voetgangers en fietsers vindt”. “De bussluis Kwekersweg is onoverzichtelijk” geeft een inwoner van De Koppel aan.

40


Agressief rijgedrag Een ander buurtprobleem dat verband houdt met de verkeersveiligheid is agressief rijgedrag in het verkeer. Van de Amersfoorters zegt 15% dat dit vaak voorkomt in zijn/haar buurt. Het staat op de 13e plaats op de lijst van buurtproblemen en is in vergelijking met 2009 twee plaatsten gestegen. Inwoners zien het dus iets vaker als belangrijkste buurtprobleem.

5.5

Geluidsoverlast door verkeer

13% vaak last van geluidsoverlast door verkeer Een laatste verkeersaspect dat samenhangt met leefbaarheid en veiligheid is geluidsoverlast door verkeer. Circa 13% van de Amersfoorters zegt dat dit vaak voorkomt in de woonbuurt. Geluidsoverlast in het verkeer staat op de zesde plek van buurtproblemen. Daarmee is het vergeleken met 2009 vier plaatsen gestegen en dus een belangrijker buurtprobleem geworden. Geluidoverlast komt niet alleen van personenauto’s. Vooral vrachtwagens, brommers en scooters worden genoemd als overlastgevers. Vooral overlast door A28 Vooral in Schuilenburg, Rustenburg en Berg-Zuid noemen inwoners geluidsoverlast door verkeer relatief vaak als belangrijkste buurtprobleem. In deze drie wijken hebben ze dan vooral last van de A28. In de toelichting spreken veel inwoners hun zorgen uit over de extra overlast in de toekomst door de verbreding van deze weg. In de Berg-Zuid noemen inwoners in het kader van geluidsoverlast ook vaak de Daam Fockemalaan.

5.6

Amersfoort vergeleken met andere gemeenten

Amersfoort doet het goed in vergelijking met andere gemeenten Amersfoorters beoordelen het openbaar vervoer, de parkeervoorzieningen en de verkeersveiligheid in hun stad doorgaans beter dan in andere gemeenten in Nederland. Over de parkeergelegenheid en de verkeersveiligheid in de buurt is het oordeel ongeveer hetzelfde. Dit blijkt uit de Burgerpeiling die in 2011 in Amersfoort en andere gemeenten is gehouden.5 Tabel 1

Oordeel over voorzieningen voor verkeer en parkeren Amersfoort

openbaar vervoer in de buurt parkeergelegenheid in de buurt verkeersveiligheid in de buurt bereikbaarheid van de buurt met de auto openbaar vervoer in de hele gemeente verkeersveiligheid in de hele gemeente parkeermogelijkheden in de hele gemeente

7,7 6,5 6,4 7,7 7,5 6,8 6,3

landelijk gemiddeld 2010 7,3 6,4 6,4 7,6 7,1 6,5 5,8

Bron: Waarstaatjegemeente.nl en O&S Amersfoort, 2011

Uit de landelijke Veiligheidsmonitor die in het najaar van 2011 in 225 gemeenten is gehouden, blijkt dat Amersfoort gemiddeld scoort (schaalscore 3,9) op de mate waarin overlast ervaren van parkeren, hard rijden, agressief verkeersgedrag en geluidsoverlast door verkeer. In alle 100.000+ gemeenten lag dat gemiddeld op 4,0; in Nederland ligt dat iets lager (gunstiger): 3,6. 5

Amersfoort is vergeleken met de 94 gemeenten die in 2010 meededen met de Burgerpeiling. Het cijfer is berekend op basis van de antwoorden op de vraag hoe tevreden men is over de betreffende voorziening: zeer tevreden=10, tevreden=8, neutraal=6, niet tevreden=4 en helemaal niet tevreden=2.


41

6.

Sociale kwaliteit van de buurt

De sociale samenhang is het grootst in de dorpen Hoogland en Hooglanderveen en verder in Amersfoort-Zuid. Van sociale samenhang is het minst sprake in de vroegnaoorlogse wijken Liendert, Kruiskamp, De Koppel, Randenbroek en Schuilenburg. Vergeleken met 2009 is de sociale samenhang sterker. Ook zijn bewoners vaker gehecht aan hun buurt. De sociale kwaliteit blijkt ook uit de mate waarin inwoners zich verantwoordelijk voelen voor de leefbaarheid en zij zich hiervoor inzetten. In Amersfoort heeft een kwart zich het afgelopen jaar actief ingezet om de buurt te verbeteren.

6.1

Inleiding

Voor de leefbaarheid en veiligheid in een stad zijn ook de verbindingen tussen inwoners van belang. Dit hoofdstuk gaat allereerst kort in op wat er landelijk bekend is over (het belang van) sociale cohesie. Daarna gaat het over verschillende aspecten van sociale kwaliteit: sociale samenhang in buurten, gehechtheid aan de buurt, participatie en medeverantwoordelijkheid.

6.2

Sociale samenhang

Landelijke inzichten sociale samenhang De manier waarop we in Nederland met elkaar omgaan wordt het grootste probleem in de samenleving gevonden. Maar deze problemen spelen zich niet per se op het niveau van de eigen directe sociale contacten of de eigen buurt af. In het algemeen blijkt de tevredenheid over de omgangsvormen en de sociale cohesie in de buurt dan ook redelijk groot in Nederland. Mensen die positief oordelen over de sociale cohesie in de buurt hebben een betere leefsituatie dan mensen die hier negatief over oordelen. Verder hebben mensen die wonen in een wijk met een hoge status een betere leefsituatie dan mensen die wonen in een wijk met een lage status. Dit verschil is de laatste tien jaar echter wel afgenomen. Dat komt voornamelijk doordat de leefsituatie in Nederlandse wijken met een lage status meer dan gemiddeld is verbeterd.6 Uit een ander onderzoek van het SCP7 blijkt dat burenrelaties zwak zijn. Als er naar sociale relaties gevraagd wordt, denken Nederlanders vaak niet aan hun buren. Voor het ontstaan van sociale en fysieke orde blijkt vooral informele controle van belang. Het gaat dan om de verwachting dat buurtgenoten ingrijpen als dat nodig is. Het SCP adviseert gemeenten en andere organisaties dan ook om zich qua buurtbeleid te richten op het creëren van gelegenheden voor contact en het onderhouden van voorzieningen in buurten. Het is volgens het planbureau verder niet nodig om in te zetten op gemeenschap. Het is veel gerichter om de aandacht te vestigen op sociale controle. Want als mensen aandacht hebben voor wat de anderen doen, ondanks dat ze maar zwakke bindingen met elkaar hebben, zullen buurten leefbaar zijn en blijven. 6 7

De sociale staat van Nederland 2011, SCP Sociale samenhang in de wijk, SCP, 2011

42


Sociale samenhang in Amersfoort toegenomen Ondanks de hiervoor beschreven ontwikkelingen van (onder andere) individualisering is de sociale samenhang sinds 2009 verbeterd. In de jaren daarvoor veranderde het nauwelijks. In het kader van het Grotestedenbeleid is een kengetal ontwikkeld, dat de sociale kwaliteit of samenhang meetbaar maakt. Deze is gebaseerd op de volgende stellingen. • de mensen in deze buurt kennen elkaar nauwelijks • de mensen gaan in deze buurt op een prettige manier met elkaar om • dit is een gezellige buurt met veel saamhorigheid • ik voel mij thuis bij de mensen die in deze buurt wonen De stedelijke score voor de indicator “sociale samenhang” is 6,3 op een schaal van 0 (geen samenhang) tot 10 (veel samenhang). Daarmee is de samenhang hoger dan in 2009, toen deze score 5,9 was. De onderstaande tabel laat zien hoe Amersfoorters scoren op deze vier stellingen en op vijf andere stellingen die iets zeggen over de sociale samenhang in de buurt. Tabel 2

Stellingen over sociale samenhang (% eens met de stelling)

2005 2007 2009 2011 de mensen in deze buurt kennen elkaar nauwelijks 30% 29% 27% 21%* de mensen gaan in deze buurt op een prettige manier met elkaar om 60% 57% 63% 66% dit is een gezellige buurt met veel saamhorigheid 33% 30% 34% 38% ik voel mij thuis bij de mensen die in deze buurt wonen 48% 48% 53% 69%* het is vervelend om in deze buurt te wonen 4% 3% 4% 4% ik heb veel contact met buurtbewoners 36% 41% ik zou meer contact willen hebben met andere buurtbewoners 20% 19% de mensen in deze buurt zijn erg betrokken bij het leefklimaat hier 32% 30% 33% 34% ik ben tevreden over de bevolkingssamenstelling in deze buurt 57% 60% 62% kengetal ‘sociale samenhang’ (0=geen, 10=veel) 5,9 5,8 5,9 6,3 Toelichting: alleen de eerste vier stellingen zijn gebruikt om het kengetal ‘sociale samenhang’ te berekenen. NB dit is geen rapportcijfer, maar een berekende score. *Het verschil met 2009 bij deze stellingen komt vooral door een andere volgorde in de vragenlijst. In 2011 stond: ‘Ik voel mij thuis bij de mensen die in deze buurt wonen” bovenaan in de matrixvraag en in 2009 was dit “de mensen in deze buurt kennen elkaar nauwelijks”. Het is bekend dat respondenten extremer scoren op eerste aspecten van samengestelde vragen. Bron: O&S, Stadspeiling

Wat meer contact en saamhorigheid Ook op bijna alle individuele stellingen over sociale samenhang scoort Amersfoort in 2011 beter. Zo zeggen bewoners meer onderling contact te hebben en vinden ze dat mensen prettiger met elkaar omgaan en ervaren zij vaker saamhorigheid. Meeste cohesie in Hoogland, Hooglanderveen en Amersfoort-Zuid Hoogland en Hooglanderveen en de wijken in Amersfoort-Zuid kennen de hoogste score op sociale kwaliteit. Hier kennen buren en omwonenden elkaar vaak redelijk goed en is er sprake van veel saamhorigheid. Ook in de prioriteitswijk Soesterkwartier is de onderlinge band tussen bewoners doorgaans goed. De minste sociale cohesie wordt aangetroffen in de vroeg naoorlogse wijken Liendert, Schuilenburg, De Koppel, Randenbroek en Kruiskamp. De sociale kwaliteit is in de afgelopen twee jaar wel meer dan gemiddeld verbeterd in Kruiskamp. Daarnaast verbeterde deze ook behoorlijk in Rustenburg. In Schuilenburg en De Koppel blijft de sociale samenhang ongeveer gelijk, terwijl deze in de rest van de stad toeneemt. Deze wijken blijven qua ontwikkeling op het gebied van sociale samenhang dus wat achter.


43

Figuur 20

Score voor sociale samenhang in de buurt

Amersfoort

Liendert 2011

Schuilenburg

2009

De Koppel

2007

Randenbroek Kruiskamp Nieuwland Stadskern Schothorst Zuid Vathorst Schothorst Noord Kattenbroek Soesterkwartier De Berg Zuid Zielhorst Vermeerkwartier Rustenburg Leusderkwartier De Berg Noord Hooglanderveen Hoogland 0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Opmerking: De mate van samenhang varieert van 0 (geen samenhang) tot 10 (veel samenhang). De score is omgerekend op basis van vier stellingen (zie hiervoor). Bron: O&S / Stadspeiling

Sociale cohesie en doorstroming De sociale cohesie blijkt vooral samen te hangen met het soort woningen in de wijk. In wijken met veel (huur)flats is de doorstroming groter, waardoor bewoners ook minder gelegenheid hebben om elkaar beter te leren kennen en de tijd te krijgen om zich thuis te voelen. Omgekeerd is een gebrekkige sociale samenhang wellicht een reden voor mensen om weg te trekken. Hoewel in de Stadskern ook veel doorstroming is, ligt de sociale samenhang hier op het gemiddelde niveau van Amersfoort. De bevolking hier bestaat voor een belangrijk deel uit jonge huishoudens die zich aangetrokken voelen door het uitgaansleven en relatief meer gericht zijn op het leggen van contacten. Overigens moet een lagere score voor sociale samenhang niet enkel als negatief worden beoordeeld. Meer sociale samenhang betekent veelal ook meer sociale controle en dat wordt niet door iedereen even goed gewaardeerd. Veel mensen kiezen juist bewust een omgeving met meer anonimiteit of hechten meer aan sociale verbanden die op een ander vlak (werk, hobby’s e.d.) liggen.

44


Leuke en minder leuke buurten Enkele stellingen geven goed aan of het gaat om een buurt waar men op een plezierige manier met elkaar omgaat, of waar men juist het liefst zo snel mogelijk zou willen vertrekken. De stelling ‘de mensen in deze buurt gaan op een prettige manier met elkaar om’ wordt door bijna 66% van de Amersfoorters positief beantwoord en 6% is het er niet mee eens. Vooral inwoners van Hooglanderveen, Hoogland en Vathorst Centrum vinden dat men prettig met elkaar omgaat (zo’n 8 op de tien inwoners geeft dit aan). In Liendert en Schuilenburg is dat veel minder het geval. Vier op de tien inwoners van deze wijken noemt de manier van omgaan in de buurt prettig. Circa 4% van de Amersfoorters vindt het vervelend om in zijn of haar buurt te wonen. In Randenbroek en De Koppel geldt dit voor zo’n 7%, in Schuilenburg voor 10% en in Liendert zelfs voor 12%. Mogelijke eenzaamheid In het onderzoek zijn twee stellingen voorgelegd over persoonlijk contact met de buurt. De ene stelling gaat over de feitelijke situatie (“ik heb veel contact met andere buurtbewoners”), de andere stelling gaat over de gewenste situatie (“ik zou meer contact willen hebben met andere buurtbewoners”). De tweede stelling (voor het eerst opgenomen in 2009) zegt in combinatie met de eerste stelling mogelijk iets over eenzaamheid in de wijk. Zo’n 18% van de Amersfoorters zegt niet veel contact te hebben met de eigen buurt. Van hen zegt ongeveer een derde (33%) expliciet dat ze geen behoefte heeft aan meer contact. Eveneens geven bijna drie op de tien (29%) aan juist wel meer contact te willen hebben met de andere buurtbewoners. Deze laatste groep (5% van alle Amersfoorters), die weinig contact heeft en dit meer zou willen, gaat mogelijk gebukt onder gevoelens van eenzaamheid. Het gaat hier om een kleine zesduizend Amersfoorters. Zij bevinden zich onder alle lagen van de bevolking. Maar vooral allochtonen en alleenstaanden behoren tot deze groep. Ook werkenden geven relatief vaak aan weinig contact met buren te hebben en wel meer contact te willen. Waarschijnlijk heeft het uitblijven van dit contact bij deze groep voor een deel ook te maken met tijdgebrek. Opvallend genoeg zijn het niet speciaal de ouderen die aangeven weinig contact met buren te hebben en dit meer te willen. Amersfoort meer sociale cohesie dan meeste steden Ook in de landelijke Veiligheidsmonitor van 2011 is de sociale cohesie gemeten. Amersfoort scoort daar ook een 6,3 net als Nederland als geheel. De middelgrote gemeenten blijven steken op een gemiddelde van 6,0.8

6.3

Gehechtheid aan de buurt

Een ander aspect dat van invloed is op het welbevinden in de buurt vormt de mate van gehechtheid aan de buurt. Het duidt echter niet uitsluitend op sociale samenhang. Iemand kan volledig geïsoleerd wonen van zijn buren en toch gehecht zijn aan zijn buurt, bijvoorbeeld vanwege de aantrekkelijke omgeving. Op de vraag “Hoe gehecht bent u aan uw buurt” antwoordt 16% ‘zeer gehecht’ en 54% ‘gehecht’. Samen is dat dus 70% van de Amersfoortse bevolking. Dit is meer dan in 2009 (66%) en 2007 (63% gehecht).

8

Bron: www.veiligheidsmonitor.databank.nl. In totaal hebben 225 gemeenten meegedaan aan dit onderzoek, waaronder Amersfoort. Van de 17 deelnemende gemeenten met een inwonertal boven de 100.000, maar met uitzondering van de 3 grootste steden, was de gemiddelde score op sociale cohesie: 6,0. Alleen Zwolle scoorde hoger dan Amersfoort.


45

Figuur 21

mate van gehechtheid aan de buurt (in %)

Amersfoort

Nieuwland

2011

Liendert 2009

Vathorst

2007

Schuilenburg Randenbroek Kattenbroek Schothorst Noord Schothorst Zuid De Koppel Soesterkwartier Zielhorst Hooglanderveen Kruiskamp Vermeerkwartier Hoogland Leusderkwartier Rustenburg Stadskern De Berg Zuid De Berg Noord 1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

De cijfers zijn omgerekend op basis van de mate van gehechtheid (1=helemaal niet gehecht en 4=zeer gehecht) en zijn exclusief geen mening/weet niet. Bron: O&S / Stadspeiling

De gehechtheid is het minst in de nieuwste wijken, Nieuwland en Vathorst en in sommige vroegnaoorlogse wijken als Liendert en Schuilenburg. De geringe gehechtheid in nieuwe wijken is begrijpelijk. De woonduur is vaak te kort om een band te ontwikkelen met de buurt. De oudere nieuwbouwwijken (Kattenbroek, Zielhorst en Schothorst), waar inwoners al langer wonen, scoren wel rond het Amersfoortse gemiddelde. Bewoners van het Bergkwartier zijn het meest gehecht aan hun buurt. Er is een samenhang met de eerder beschreven sociale cohesie, maar ook de groene woonomgeving van het Bergkwartier lijkt een rol te spelen. De mate van gehechtheid is wat verslechterd in Hooglanderveen, terwijl die in Kruiskamp, Rustenburg en Zielhorst wat meer dan gemiddeld vooruit is gegaan.

46


6.4

Participatie en medeverantwoordelijkheid

Ruim driekwart voelt zich betrokken bij leefbaarheid Een aspect dat samenhangt met de sociale cohesie in de buurt is de mate waarin men zich medeverantwoordelijk voelt voor de leefbaarheid in de buurt. Een ruime meerderheid (77%) voelt zich medeverantwoordelijk. In de afgelopen jaren is dat aandeel geleidelijk gedaald van 82% in 2003 naar 74% in 2009. De afgelopen twee jaar is het verantwoordelijkheidsgevoel weer wat toegenomen. Ongeveer 7% zegt zich niet medeverantwoordelijk te voelen voor het leefklimaat. Deze mensen wonen verspreid over heel Amersfoort, maar zijn oververtegenwoordigd in de prioriteitswijken De Koppel, Soesterkwartier, Kruiskamp, Liendert en Schuilenburg (tussen de 19 en 23% voelt zich hier niet verantwoordelijk). Met behulp van de stelling “de mensen in deze buurt zijn erg betrokken bij het leefklimaat hier” is op een andere manier gemeten in hoeverre men zich verantwoordelijk voelt voor het sociale klimaat in de buurt. Men blijkt doorgaans minder positief te zijn over de betrokkenheid van anderen dan over de eigen rol. Zo onderschrijft 34% van de Amersfoorters de stelling over betrokkenheid van buren, terwijl 77% zich persoonlijk medeverantwoordelijk voelt. Circa 16% is van mening dat er weinig betrokkenheid uitgaat van de buurt. In de prioriteitswijken Liendert en Schuilenburg is dat percentage hoger (35%). In De Berg Noord en Hooglanderveen ervaart men juist veel betrokkenheid van de bewoners bij het leefklimaat. Een ruime meerderheid van alle Amersfoorters (53%) geeft bij deze stelling een neutraal antwoord of heeft geen mening. Kwart is bezig geweest om buurt te verbeteren Ongeveer één op de vier Amersfoorters zegt in het afgelopen jaar actief te zijn geweest om de buurt te verbeteren. Met name in Amersfoort-Zuid (Bergkwartier, Vermeerkwartier en Leusderkwartier) is de deelname hoog: tussen de 29% en 34% was hier actief. In de prioriteitswijken Koppel, Soesterkwartier, Schuilenburg en Liendert waren de minste mensen actief in de buurt (tussen de 17% en 20%). Buurtbudget steeds beter bekend De gemeente stelt jaarlijks voor elke wijk geld beschikbaar om de leefbaarheid in de wijk te vergroten. Bewoners die hiervoor een goed idee hebben kunnen een aanvraag indienen. Het kunnen allerlei zaken zijn zoals markten en speeldagen of een subsidie voor een wijkkrant, maar ook een bankje, een prullenbak, een bloembak of gereedschap voor de klussendienst. Het gaat om ideeën die de buurt iets opleveren en waarbij bewoners in de realisering ook zelf een actieve rol vervullen. Circa 75% van de bewoners heeft wel eens van het buurtbudget gehoord: een stijging ten opzichte van 2009 (72%) en 2007 (62%). Het meest bekend is het buurtbudget in Kattenbroek (90% kent het daar). In Vathorst en in de prioriteitswijken Soesterkwartier, De Koppel, Schuilenburg en Randenbroek ligt de bekendheid daarentegen relatief laag: rond de 65%. Dit is nog steeds een ruime meerderheid van de inwoners in deze wijken.


47

7.

Beheer en onderhoud van de openbare ruimte

Amersfoorters ervaren in 2011 minder overlast van vernielingen en hondenpoep. Het oordeel over het algemeen onderhoud blijft – net als in voorgaande jaren – overwegend positief. Alleen over het groenonderhoud is men iets kritischer geworden. De meeste aandacht vraagt men voor het verwijderen van zwerfvuil.

7.1

Inleiding

Het gemeentebestuur streeft naar een goede kwaliteit en een duurzaam beheer van de openbare ruimte. Het beheer van de openbare ruimte is een belangrijke gemeentelijke zorg in het streven naar een stad die schoon, heel en veilig is. Goed planmatig onderhoud moet leiden tot een betere kwaliteit van wegen, groen en waterpartijen, een goed werkend rioolsysteem en veilige speelvoorzieningen, tot meer veiligheid en tot verlenging van de levensduur. Aan de hand van regelmatige inspecties wordt beoordeeld of vooraf opgestelde normen worden gehaald. Naast objectieve normen voor bijvoorbeeld de onderhoudstoestand van wegen, hecht de gemeente veel belang aan de waardering van het onderhoud . In de afgelopen jaren is hierbij meer het accent komen te liggen op een grotere rol van bewoners. Zij worden meer betrokken bij het beheer (bijvoorbeeld bij het zelfbeheer van groenstroken) en bij de inrichting (bijvoorbeeld door mee te laten denken over de herinrichting van het Waterwingebied). Voor de komende jaren zal er flink bezuinigd worden op het onderhoud van de openbare ruimte. De verwachting is dat dit van invloed zijn op het oordeel van de bewoners. Dit hoofdstuk beschrijft hoe inwoners allerlei aspecten van onderhoud van het openbaar gebied beoordelen. Het gaat daarbij om allerlei vormen van groenonderhoud en het onderhoud van wegen en paden, waterpartijen en speelplekken.

7.2

Fysieke kwaliteit van de buurt

De leefbaarheid van een wijk wordt voor een belangrijk deel bepaald door het uiterlijk. Ziet de buurt er schoon, heel en veilig uit of is er sprake van rommel, kapot straatmeubilair of verwaarloosde woningen? Mensen voelen zich niet prettig in een verrommelde buurt. Daarnaast lokt de aanwezigheid van zwerfvuil gedrag uit om meer rommel van zich af te gooien. Het probleem versterkt zichzelf. In hoofdstuk 3 is een beschrijving gegeven van lijst ‘veel voorkomende voorvallen en misdrijven’ in de buurt. Vier aspecten uit deze lijst vormen samen het kengetal ‘fysieke kwaliteit’ in de buurt. Feitelijk gaat het om zaken die vooral een uiting zijn van bewonersgedrag:

48


• • • •

rommel op straat hondenpoep bekladding van muren of gebouwen (graffiti) vernielingen (telefooncellen, bushokjes e.d.)

In de volgende tabel is weergegeven in hoeverre de aspecten volgens de bewoners vaak voorkomen in de buurt. Tabel 3

Fysieke kwaliteit van de buurt (% komt vaak voor in de buurt)

2007 2009 2005 2011 rommel op straat 31% 30% 25% 30% hondenpoep 36% 35% 35% 32% bekladding van muren of gebouwen (graffiti) 12% 12% 8% 14% vernielingen (van telefooncellen, bushokjes e.d.) 29% 24% 26% 15% totaalscore kengetal ‘fysieke kwaliteit’ (0=slecht, 10= goed) 5,4 5,6 5,8 5,8 Opmerking: De genoemde percentages duiden op het deel van de Amersfoorters dat vindt dat het betreffende verschijnsel vaak voorkomt in zijn of haar buur op het totaal van de antwoorden, inclusief ‘geen mening’. Bron: O&S / Stadspeiling

Minder vandalisme De tabel laat zien dat in woonbuurten rommel op straat nog even vaak voorkomt als in 2009. Hondenpoep is volgens iets afgenomen (van 35% naar 32%) en graffiti komt iets vaker voor. Meest opvallend is de daling van vernielingen. Vond in 2007 nog bijna 30% van de burgers dat er vaak sprake was van vernielingen, in 2011 is dat bijna gehalveerd. Zoals in hoofdstuk 3 al is aangegeven kan dit deels te maken hebben met het noemen van het voorbeeld ‘telefooncellen’. Deze verdwijnen steeds meer uit het straatbeeld dus het vernielen van telefooncellen zal steeds minder plaatsvinden.9 In het algemeen geldt dat bij de inrichting van de openbare ruimte vaker rekening gehouden wordt met het ‘hufterproof’ maken van bankjes, prullenbakken en verkeersborden. Ook is het beleid er de laatste twee jaren meer op gericht om bijvoorbeeld speeltoestellen niet meer te vervangen, nadat ze vernield zijn. Tot nu toe is dat nog sporadisch het geval geweest, maar naar verwachting zal dat in de toekomst vaker gebeuren. Dit beleid kan ertoe leiden dat burgers minder vernielingen ervaren van spullen in de openbare ruimte. Er zijn immers minder spullen om kapot te maken. Toch vindt 16% van de Amersfoorters dat vaak sprake is van vandalisme in zijn buurt en staat het op de tiende plaats van problemen die men graag aangepakt zou willen zien. “Het gebeurt heel vaak dat de bushokjes vernield worden. Ook speeltoestellen bij de speeltuin zijn kapot gemaakt/verbrand.” (aldus een inwoner van Rustenburg) “Op veel bedrijfs- en kerkgebouwen en openbare voorzieningen in Liendert wordt telkens opnieuw graffiti in allerlei kleuren aangebracht. Jammer voor onze verder mooie (groene) wijk, die in de mening van menig Amersfoorter toch al zo'n slechte naam heeft.”

Hondenpoep heeft minder prioriteit voor inwoners Hondenpoep is niet alleen een belangrijke ergernis, het brengt ook gezondheidsrisico’s met zich mee, vooral voor buitenspelende kinderen. Het feit dat de genoemde verschijnselen en vooral hondenpoep en rommel op straat vaak voorkomen, wil nog niet zeggen dat burgers zich daar ook het meeste aan storen. Zo bleek in hoofdstuk 3 al dat hondenpoep weliswaar het meest voorkomt als 9

De mate waarin Amersfoorters slachtoffer zijn van vernielingen is sinds 2007 niet veranderd. Zie figuur 34. Dit wijst er ook op dat de vraag naar de perceptie van vandalisme in de buurt geen goede weergave geeft van de werkelijkheid.


49

vervelend voorval in de buurt, maar het is zeker niet het probleem dat men als eerste zou willen aanpakken. In de lijst van problemen die met voorrang moeten worden aangepakt in de buurt komt hondenpoep pas op de zevende plaats. In 2009 stond het probleem nog als derde genoemd. De hondenpoep krijgt vanaf 2009 veel meer aandacht in het beleid. Verspreid door de stad zijn er bakken geplaatst waar de baasjes de poep kunnen deponeren. Maar uit de reacties blijkt dat veel bewoners de indruk hebben dat hondenbezitters nauwelijks gebruik maken van de plastic opruimzakjes. “Je moet in omgeving Dreef/Isseltseveld oppassen waar je loopt. Ons inziens zijn er maar weinig hondenbezitters die "hun" drollen opruimen.” (bewoner Soesterkwartier). “Op speelplaatsen ligt geregeld hondenpoep, de bordjes met verboden voor honden zijn gesloopt en hondenbezitters trekken zich er niets van aan als je hen aanspreekt hun hond niet op speelplaatsen uit te laten.” (bewoner Vathorst-De Velden) “Er ligt veel hondenpoep op de grasveldjes, in de speeltuin en op de looproute naar school. Een goede oplossing zou zijn enkele plekken aan te wijzen waar de honden hun behoefte kunnen doen, want blijkbaar vinden de hondenbezitters het normaal om de poep te laten liggen” (inwoner Zielhorst)

Figuur 22

Kengetal: fysieke kwaliteit van de buurt

Amersfoort

Soesterkwartier

2011

Liendert

2009

Stadskern

2007

Schuilenburg Kruiskamp Schothorst Zuid Schothorst Noord Randenbroek Rustenburg Nieuwland Kattenbroek Zielhorst De Koppel Hoogland De Berg Zuid Vermeerkwartier Leusderkwartier Vathorst Hooglanderveen De Berg Noord 0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Opmerking: Het kengetal is gebaseerd op de vraag “in hoeverre is er in uw buurt sprake van de volgende voorvallen? Vernielingen, rommel op straat, hondenpoep en graffiti”. De scores variëren van 0 (komt veel voor) tot 10 (komt niet voor) Bron: O&S / Stadspeiling

50


De totaalscore op het gebied van de fysieke kwaliteit komt voor Amersfoort uit op 5,8 op een schaal die varieert van een 0 (de vier aspecten komen vaak voor) tot een 10 (komt niet voor). Dit betekent dat de kwaliteit van de omgeving verbeterde ten opzichte van 2007 en 2009 en weer op het niveau van 2005 komt. Beste fysieke kwaliteit in Berg-Noord en Hooglanderveen De meeste kritiek op de fysieke kwaliteit van de woonomgeving hebben de bewoners van het Soesterkwartier. De lage score hangt hier vooral samen met hondenpoep in de wijk. Hondenpoep vormt in deze wijk al jaren het belangrijkste buurtprobleem: 61% van de bewoners vindt dat het vaak voorkomt in de buurt. Daarnaast ervaren de bewoners relatief veel overlast van vernielingen en zwerfvuil. Ook Liendert en Stadskern hebben in de beleving van bewoners een lagere fysieke kwaliteit dan gemiddeld in Amersfoort. Vooral voor Liendert dragen zwerfvuil en vernielingen hieraan bij. In Stadskern wordt de lagere fysieke kwaliteit vooral veroorzaakt door zwerfvuil en graffiti. Opvallend is dat vernielingen in de binnenstad minder vaak ervaren worden door de bewoners dan elders in de stad. De politiecijfers laten zien dat de Stadskern juist vaak doelwit is van vandalisme. Vathorst, Hooglanderveen en Amersfoort-Zuid kennen in verhouding de beste fysieke kwaliteit. Vooral zwerfvuil, graffiti en vernielingen komen in deze wijken minder voor. Vermeer- en Soesterkwartier gaan vooruit De fysieke kwaliteit is volgens de bewoners het meest verbeterd in Berg-Noord (minder rommel en hondenpoep), Vermeerkwartier (minder rommel en vernielingen) en Soesterkwartier (minder vernielingen). De situatie is iets verslechterd in Nieuwland (meer vernielingen en zwerfvuil).

7.3

Het onderhoud van de openbare ruimte

Het oordeel over de fysieke leefomgeving bleef tot nu toe beperkt tot zwerfvuil, vernielingen, hondenpoep en graffiti. Zaken dus die burgers zelf veroorzaken en waaraan (andere) burgers zich tot op zekere hoogte ergeren. Maar het straatbeeld wordt door veel meer zaken bepaald, zoals de hoeveelheid groen en het onderhoud van groen, wegen en waterpartijen. In de Stadspeiling is in 2011 opnieuw gevraagd naar de tevredenheid met een aantal aspecten van onderhoud van de openbare ruimte. Veel waardering voor onderhoud van de openbare ruimte Uit het onderzoek komt het beeld naar voren dat bewoners doorgaans tevreden zijn over het onderhoud van hun wijk. Over het algemene onderhoud van de wijk is 84% (zeer) tevreden en 16% (zeer) ontevreden. Over het groenonderhoud is driekwart van de Amersfoorters (zeer) tevreden en over de hoeveelheid groen in de wijk zelfs 88%10. Ook voor ander onderhoud, zoals voor wegen en voetpaden, speelplekken en waterpartijen blijkt een ruime meerderheid (zeer) tevreden te zijn. Over de straatverlichting is zelfs 86% (zeer) tevreden. Het oordeel is voor de meeste aspecten vrijwel niet veranderd sinds 2009. Alleen wat betreft het groenonderhoud en de straatverlichting is men iets minder positief in 2011.

10

De percentages wijken enigszins af van die in bijlage 1, omdat hier het aandeel ‘geen mening/ niet van toepassing’ niet is meegerekend.


51

Figuur 23

mate van tevredenheid over onderhoud van de openbare ruimte in de wijk de hoeveelheid groen het onderhoud van het groen het verwijderen van zwerfvuil

het onderhoud van waterpartijen onderhoud van voet- en fietspaden 2011

onderhoud van overige wegen 2009 2007

het onderhoud van speelplekken de straatverlichting het algemene onderhoud van de wijk 0

20

40

60

80

100 %

Opmerking: de figuur geeft de percentages weer van bewoners die (zeer) tevreden zijn op het totaal van de bewoners die een mening hebben gegeven. Een neutraal antwoord was hier niet mogelijk. In 2007 werd er nog geen onderscheid gemaakt naar de hoeveelheid en het onderhoud van het groen. Bron: O&S, Stadspeiling

Meeste aandacht gewenst voor zwerfvuil Op de vraag welke vorm van onderhoud de meeste aandacht zou moeten krijgen van de gemeente, krijgt het opruimen van zwerfvuil de meeste stemmers: 16% van de Amersfoorters vindt dat hier de meeste aandacht aan besteed moet worden. Dit sluit aan bij de hoge notering van zwerfvuil in de lijst van buurtproblemen. Vrijwel even vaak noemt men het algemene onderhoud van de wijk. Verder kiest 13% voor het onderhoud van voet- en fietspaden en 10% voor het groenonderhoud. De andere onderdelen hebben elk een aandeel van 5 tot 7%. “Vaak stapels folders bij onze flat en als de container vol is gaat de rommel zwerven.” (inwoner De Koppel). “Schooljeugd gooit lege blikjes en verpakkingen massaal op straat. Dit is vooral zichtbaar op de route van winkelcentrum naar de scholen. Prullenbakken worden genegeerd” (inwoner Schothorst)

In nieuwbouwwijken meeste waardering voor het algemeen onderhoud In de volgende grafiek is het oordeel over het algemene onderhoud van de wijk weergegeven per wijk. De mate van tevredenheid is daarbij vertaald naar een schaalscore die varieert van 1 (zeer ontevreden) tot 4 (zeer tevreden). Zie hiervoor de opmerking onder de figuur. Als we op deze wijze de waardering van de bewoners vergelijken dan blijkt dat de score voor Amersfoort als geheel uitkomt op 2,8: dezelfde score als in 2009.

52


Figuur 24

Score voor het algemene onderhoud van de wijk

Amersfoort Soesterkwartier Liendert Kruiskamp Hooglanderveen De Koppel Schuilenburg Vermeerkwartier Leusderkwartier Hoogland De Berg Zuid Schothorst Zuid Randenbroek Rustenburg Schothorst Noord De Berg Noord

2011

Stadskern 2009

Zielhorst Nieuwland

2007

Vathorst Kattenbroek 1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

Opmerking: De mate van tevredenheid is omgerekend naar een schaalscore. De omzetting is als volgt: zeer tevreden=4, tevreden=3; ontevreden=2; zeer ontevreden=1. Deze omzetting maakt het mogelijk om de diversiteit in antwoorden in één cijfer samen te vatten. Bovendien wordt de uitkomst ‘robuuster’, waardoor ook op een lager schaalniveau (kleinere wijken of soms zelfs buurten) betrouwbare uitspraken kunnen worden gedaan. Bron: O&S, Stadspeiling

De laagste waardering voor het algemeen onderhoud van de wijk geeft men in de aandachtswijken, Soesterkwartier, Liendert en Kruiskamp en in Hooglanderveen. De wijken die dateren van de laatste 20 jaar (Vathorst, Nieuwland, Kattenbroek en Zielhorst) krijgen de hoogste waardering voor het algemeen onderhoud. In vergelijking met 2009 zijn de verschillen in het algemeen klein. Alleen voor Leusderkwartier geldt dat er sprake is van een significante verslechtering (van 3 naar 2,8).

7.4

Oordeel over het openbaar groen

Amersfoort werd in 2007 uitverkozen tot de groenste stad van Europa. Het groene karakter, maar zeker ook het groenbeleid speelden hierbij een hoofdrol. Hoe kijken de burgers zelf aan tegen het groen in hun buurt? In de onderstaande figuur is het oordeel voor de hoeveelheid groen en het onderhoud weergegeven in scores per wijk.


53

Figuur 25

Oordeel over hoeveelheid en onderhoud van groen in de wijk

Amersfoort Hooglanderveen Soesterkwartier Kruiskamp Hoogland Kattenbroek Nieuwland Randenbroek Vermeerkwartier Schuilenburg De Koppel Vathorst Liendert Schothorst Noord Leusderkwartier Stadskern Zielhorst Schothorst Zuid De Berg Zuid De Berg Noord Rustenburg 1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

hoeveelheid groen onderhoud van het groen

Opmerking: De mate van tevredenheid is omgerekend naar een schaalscore. De omzetting is als volgt: zeer tevreden=4, tevreden=3; ontevreden=2; zeer ontevreden=1. Deze omzetting maakt het mogelijk om de diversiteit in antwoorden in één cijfer samen te vatten. Bron: O&S / Stadspeiling

Bergkwartier en Rustenburg de groenste wijken De figuur toont dat de hoeveelheid groen in de wijk het beste wordt gewaardeerd in Rustenburg en in het Bergkwartier. Maar ook de wijken rond het stadspark (Schothorst, Zielhorst en Hoogland) en Randenbroek oogsten waardering voor de hoeveelheid groen. Vooral in Hooglanderveen en verder ook in Soesterkwartier zijn bewoners minder enthousiast over het groene karakter. Over de hoeveelheid groen in de wijk zijn de meningen nauwelijks veranderd in de afgelopen twee jaar. Alleen is men in Hooglanderveen hierover iets positiever geworden. In Hoogland en Hooglanderveen meeste kritiek op groenonderhoud Over het onderhoud van het groen is men gemiddeld het meest tevreden in Rustenburg, Stadskern en Vathorst. In Hooglanderveen is men, naast de hoeveelheid groen, ook het meest ontevreden over het groenonderhoud. Dit kan verband houden met het feit dat bewoners nog moeilijk kunnen accepteren dat de toegezegde groene buffer tussen Hooglanderveen en Vathorst maar gedeeltelijk is gerealiseerd. Ook Hoogland, Soesterkwartier en Kruiskamp scoren op het groenonderhoud onder het Amersfoortse gemiddelde.

54


Over het onderhoud van het groen is men in Amersfoort iets kritischer geworden. Overigens kan dit ook komen doordat in 2011 het onderzoek is verplaatst naar het najaar, een periode dat het groenonderhoud andere prioriteiten kent. Vooral in Hoogland en Kruiskamp is het oordeel verslechterd. “Het is te klein om het een probleem te noemen, maar het welig tierende onkruid in plantenbakken maar vooral op de stoep en parkeerplaatsen geeft een armoedige indruk.” (inwoner Hoogland) “De berken langs het kinderspeelveld tussen A.Schweitzersingel en Aristotelesstraat worden slecht gesnoeid. Het bloesem- en de bladafval wordt weinig verwijderd en levert veel overlast op. Vooral in het voorjaar kun je je ramen beslist niet open hebben staan zonder dat je huis onder de bloesemafval komt.” (inwoner Zielhorst)

7.5

Het onderhoud van wegen, voet- en fietspaden

Zoals eerder in dit hoofdstuk aangegeven is een ruime meerderheid van de Amersfoorters (zeer) tevreden over het onderhoud van voet- en fietspaden (75%) en van de overige wegen (82%). Figuur 26

Oordeel over het onderhoud van wegen, voet- en fietspaden in de wijk

Amersfoort

Hooglanderveen De Berg Noord Soesterkwartier Hoogland Leusderkwartier De Koppel Vermeerkwartier Schuilenburg Kruiskamp Liendert Randenbroek Rustenburg De Berg Zuid Stadskern Schothorst… 2011

Schothorst Zuid

2009

Kattenbroek Zielhorst

2007

Nieuwland Vathorst 1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

Opmerking: De mate van tevredenheid is omgerekend naar een schaalscore. De omzetting is als volgt: zeer tevreden=4, tevreden=3; ontevreden=2; zeer ontevreden=1. Deze omzetting maakt het mogelijk om de diversiteit in antwoorden in één cijfer samen te vatten. Bron: O&S / Stadspeiling


55

Wat betreft het onderhoud van voet- en fietspaden is dit een kleine verslechtering ten opzichte van 2009. Omgerekend naar schaalscores bleef de waardering voor het onderhoud van de verhardingen in Amersfoort vrijwel gelijk op 2,8. In de onderstaande grafiek zijn de scores voor het onderhoud van de wegen, voet- en fietspaden per wijk opgenomen. Daarbij geven de cijfers het gemiddelde oordeel weer voor beide onderdelen. Beste wegen in nieuwbouwwijken, slechtste in Hooglanderveen De inwoners van Hooglanderveen zijn – hoewel de waardering iets verbeterd is – nog het meest kritisch. Het bouwverkeer en de toenemende verkeersdruk ten gevolge van de nieuwbouw in Vathorst lijken hieraan debet te zijn. Ook in Berg-Noord, Hoogland en Soesterkwartier is men relatief kritisch op het wegonderhoud. In het verleden kwamen er ook veel klachten uit Rustenburg en Vathorst, maar daar is men in 2011 veel positiever geworden. Het positieve oordeel in Rustenburg (en Liendert) houdt vermoedelijk verband met het opknappen van de Van Randwijcklaan. “Sommige stoepen zijn zeer moeilijk begaanbaar door oplichtende tegels ( boomwortels). De gemeente wijst naar de woningcorporatie, maar die doet er ook niets aan!” (inwoner Berg-Zuid). “De Lient is niet bestraat omdat er nog bouwverkeer zou rijden. Aangezien de nieuw te bouwen huizen pas over 2 jaar op z'n vroegst klaar zijn dient hier een oplossing voor te komen. Mensen hebben het gevoel in een bouwwijk te wonen.” (inwoner Hooglanderveen).

7.6

Overig onderhoud

Amersfoorters hebben ook hun mening gegeven over het verwijderen van zwerfvuil en het onderhoud van speelplekken, waterpartijen en de straatverlichting. Een op de drie bewoners ontevreden over verwijderen zwerfvuil In de lijst van belangrijkste buurtproblemen staat ‘rommel op straat’ op een vijfde plek. Daarmee is het sinds 2009 twee plaatsen gestegen. In Schothorst-Zuid is het zelfs het belangrijkste buurtprobleem en in Liendert, Schuilenburg en De Koppel komt het op een tweede plaats. Van alle vormen van onderhoud zijn Amersfoorters het minst tevreden over het verwijderen van zwerfvuil in hun wijk: 32% is er nogal tot zeer ontevreden over. Dat is ongeveer hetzelfde aandeel als in 2009. In Vathorst en Kattenbroek is men vaker tevreden over het verwijderen van zwerfvuil in de wijk. In Soester- en Leusderkwartier was men juist vaker ontevreden. Onderhoud speelplekken: meest kritisch beoordeeld in Schothorst en Liendert Ongeveer 15% van de Amersfoorters is ontevreden over het onderhoud van de speelplekken in hun wijk. In Schothorst-Noord en Liendert zijn bewoners iets kritischer dan gemiddeld. De mate van tevredenheid is voor Amersfoort als geheel vrijwel gelijk gebleven sinds 2009. Ook voor de afzonderlijke wijken zijn de veranderingen ten opzichte van 2009 niet significant. Onderhoud waterpartijen: slechtst beoordeeld in Vathorst en Hooglanderveen Over het onderhoud van sloten, grachten en vijvers in de wijk is in Amersfoort 60% tevreden en 20% (zeer) ontevreden. De overige 20% heeft er geen mening over, veelal omdat er geen waterpartijen voorkomen in de buurt. Relatief vaak ontevreden is men in Vathorst, Hooglanderveen en Hoogland. Straatverlichting oogst tevredenheid Over de straatverlichting (hoeveelheid lantaarns en onderhoud van de lampen) is men door de bank genomen zeer positief in Amersfoort. Zo’n 86% is (zeer) tevreden en slechts 14% is er (zeer) ontevreden over. In Schuilenburg, Liendert en Kruiskamp is men vaker ontevreden dan gemiddeld in Amersfoort.

56


Ten opzichte van 2009 is men over straatverlichting iets kritischer geworden. Dit kan ermee te maken hebben dat in 2010 en 2011 relatief vaak sprake was van kabelbreuk door graafwerkzaamheden (bijvoorbeeld voor de aanleg van glasvezel in wijken). Amersfoort scoort goed op schoonhouden en wegonderhoud Amersfoorters beoordelen het schoonhouden van de buurt en het onderhoud van wegen en fietspaden in de gemeente beter dan bewoners in andere gemeenten in Nederland. Over de wijze waarop afval wordt ingezameld is het oordeel ongeveer hetzelfde. Dit blijkt uit de Burgerpeiling die in 2011 in Amersfoort en in veel andere gemeenten is gehouden.11 Tabel 4

Oordeel over schoonhouden en wegonderhoud Amersfoort

de wijze waarop afval wordt ingezameld het schoonhouden van de uw buurt onderhoud van wegen en fietspaden in de hele gemeente

7,5 6,8 7,0

landelijk gemiddeld 2010 7,4 6,3 6,2

Bron: Waarstaatjegemeente.nl en O&S Amersfoort, 2011

11

Amersfoort is vergeleken met de 94 gemeenten die in 2010 meededen met de Burgerpeiling. Het cijfer is berekend op basis van de antwoorden op de vraag hoe tevreden men is over de betreffende voorziening: zeer tevreden=10, tevreden=8, neutraal=6, niet tevreden=4 en helemaal niet tevreden=2.


57

8.

Veiligheidsgevoel en overlast

Een kwart van de Amersfoorters voelt zich wel eens onveilig in zijn eigen buurt. Dat is een kleine stijging ten opzichte van 2009. Vooral in Rustenburg, Liendert, Hoogland en Kattenbroek is het gevoel van onveiligheid toegenomen. Dit lijkt vooral samen te hangen met de ervaren jeugdoverlast. Bewoners ervaren vaker overlast van groepen jongeren dan twee jaar geleden. Op de ranglijst van buurtproblemen is het gestegen naar de derde plaats.

8.1

Inleiding

In het beleid van de gemeente Amersfoort is een prominente rol weggelegd voor de (sociale) veiligheid en het terugdringen van de overlast. In dit hoofdstuk wordt allereerst ingegaan op de subjectieve veiligheid: voelt men zich veilig in de eigen buurt en op andere locaties in de stad? In hoeverre ervaart men overlast van jeugd, buren of van geluid? Wat zijn de ervaringen met vernielingen, vermogensmisdrijven of geweld in de eigen buurt? Afsluitend wordt aan de hand van enkele stellingen beschreven hoe men oordeelt over de politie. In het volgende hoofdstuk komt de ‘objectieve’ veiligheid aan de orde: in hoeverre is men slachtoffer geworden van misdrijven.

8.2

Onveiligheidsgevoel

Hoewel er geen rechtstreeks causaal verband bestaat tussen de objectieve veiligheid (geregistreerde criminaliteit en overlast) en de subjectieve veiligheid (gevoelens van veiligheid) vormen de gevoelens van veiligheid van de inwoners in Amersfoort wel een belangrijke graadmeter van het veiligheidsbeleid. Een buurt kan objectief betrekkelijk veilig zijn, maar als bewoners zich niet vrij op straat durven te begeven uit angst voor confrontatie met geweld of bedreiging, dan is er toch sprake van een probleem. Kwart van de Amersfoorters voelt zich wel eens onveilig in zijn buurt In de afgelopen jaren, sinds 2003, voelde ruim een kwart (26%) van de Amersfoortse bevolking van 18 jaar en ouder zich wel eens onveilig in de eigen buurt. In 2009 leek een trend gezet naar een grotere subjectieve veiligheid. Het aandeel dat zich wel eens onveilig voelde, daalde toen naar 23%. Maar in 2011 was het veiligheidsgevoel weer op het oude niveau: 26% voelt zich wel eens onveilig in zijn of haar buurt. Of, anders gezegd, het overgrote deel van de inwoners (74%) voelt zich nooit onveilig in de eigen buurt. Overigens kan de verschuiving van het veldwerk in 2011 naar het najaar van invloed zijn op het veiligheidsgevoel. Zo is het in oktober-november eerder donker dan in april-mei, de periode waarin voorheen het veldwerk plaatsvond. Vrouwen en jongeren voelen zich vaker onveilig Veiligheidsgevoelens blijken vooral samen te hangen met persoonskenmerken. Zo voelen vrouwen zich veel vaker onveilig dan mannen. In Amersfoort voelt 30% van de vrouwen tegen 21% van de

58


mannen zich wel eens onveilig in de eigen buurt. Opvallend is dat jongeren zich vaker onveilig voelen in de eigen buurt dan ouderen. Onder de 25 jaar voelt 39% zich wel eens onveilig in de eigen buurt: boven de 65 is dat maar 23%. Uit landelijk onderzoek blijkt dat, hoewel ouderen kwetsbaarder zijn voor criminaliteit, in de praktijk jongeren vaker slachtoffer zijn. Verder is het onveiligheidsgevoel het grootst onder alleenstaanden, eenoudergezinnen, allochtonen (met name vrouwen van Turkse en Marokkaanse afkomst) en mensen met een laag inkomen. 12 Figuur 27

ik voel mij wel eens onveilig in de eigen buurt (in %)

Amersfoort

Liendert Schuilenburg Randenbroek De Koppel Kruiskamp Rustenburg Schothorst Zuid Soesterkwartier Stadskern Schothorst Noord Zielhorst Vermeerkwartier Leusderkwartier De Berg Zuid Kattenbroek Nieuwland

2011

Hoogland

2009

Vathorst 2007

De Berg Noord Hooglanderveen 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%


In Liendert en Schuilenburg voelt men zich het vaakst onveilig Onveiligheidsgevoelens hangen onder andere samen met de mate waarin criminaliteit en overlast voorkomen. Met name daar waar sprake is van sociale overlast en geweldsdelicten hebben mensen vaker een gevoel van onveiligheid. Zo voelen bewoners in de relatief onveilige prioriteitswijken zich ook vaker onveilig. Toch gaat dat verband niet altijd op. In de Stadskern, de wijk met de meeste criminaliteit en overlast, voelen bewoners zich niet vaker onveilig dan gemiddeld in Amersfoort. In de aandachtswijken – en met name in Liendert en Schuilenburg - voelt men zich het meest onveilig voelt zijn. De wijken waar men zich het veiligst voelt, liggen in Amersfoort-Noord (met name Hooglanderveen en Vathorst) en in Amersfoort-Zuid. 12

Ook landelijk onderzoek toont deze verbanden aan. Zie bijvoorbeeld Jaarrapport Integratie 2011, SCP pag. 221.


59

Gevoel van onveiligheid vooral gestegen in Liendert, Rustenburg, Leusderkwartier en Hoogland Amersfoorters voelen zich in 2011 dus iets vaker onveilig in hun buurt dan in 2009. Maar de verschillen per wijk zijn groot. Vooral in Rustenburg is het veiligheidsgevoel afgenomen. Maar ook in Liendert, Hoogland, Kattenbroek, Leusderkwartier en Berg-Zuid voelde men zich vaker onveilig. In het Vermeerkwartier en Schothorst-Noord voelde men zich juist iets veiliger. Mogelijke verklaringen voor afgenomen subjectieve veiligheid Uit landelijk onderzoek blijkt dat er een matige samenhang is tussen onveiligheidsgevoelens en feitelijke criminaliteit.13 Persoons- en persoonlijkheidskenmerken beïnvloeden ook de gevoelens van veiligheid. Mensen met een groot sociaal netwerk beschikken doorgaans over meer zelfvertrouwen, waardoor men minder snel bang is. In buurten waar bewoners elkaar kennen en contacten met elkaar aangaan en waar men normen en waarden met elkaar deelt, voelt men zich minder snel onveilig. Verder blijkt dat de inrichting van de publieke ruimte en vooral de sociale cohesie van invloed zijn op de mate waarin men zich onveilig voelt. Slechte zichtbaarheid, zoals tunnels, slecht verlichte fietspaden en vooral een verloederde omgeving worden vaak als onveilig ervaren. Een ander aspect dat van invloed is op gevoelens van onveiligheid is de aandacht die veiligheid krijgt in het straatbeeld en in de media. Maatregelen die worden genomen om de veiligheid te bevorderen (buurtpreventieprojecten, cameratoezicht) kunnen er ook toe leiden dat burgers zich juist onveiliger voelen. De aandacht voor criminaliteit doet het besef toenemen dat er gevaar dreigt en dat er dus reden is zich onveilig te voelen. Niet alleen woninginbraak zelf, maar ook voorlichtingsprojecten over het voorkómen van woninginbraak kan mensen bewust maken van veiligheidsrisico’s. Uit de Stadspeiling blijkt dat er ook duidelijke samenhang is tussen de mate waarin men zich onveilig voelt en de ervaren sociale overlast en in het bijzonder de overlast van (groepen) jongeren. Daarover meer in de paragraaf over sociale overlast. Onveilige locaties: plekken waar jongeren rondhangen Op welke plekken in de stad voelen Amersfoorters zich wel eens onveilig? Het hoogst scoren de plekken waar jongeren rondhangen: 17% voelt zich op zulke plekken vaak en 48% van de Amersfoorters voelt zich er soms onveilig (zie figuur 28). Figuur 28

in hoeverre voelt u zich onveilig op de volgende locaties?: % vaak + soms

plekken waar jongeren rondhangen rondom uitgaansgebieden in het centrum van Amersfoort winkelgebied in mijn buurt in het openbaar vervoer 2011

op het centraal station

2009 2007

in mijn eigen huis % 0

10

20

30

40

50

60

70


13

SCP, De sociale staat van Nederland, pag. 275

60


Iets minder onveilig ervaart men in het algemeen de gebieden rond uitgaansgelegenheden: 40% voelt zich er wel eens onveilig. Daarbij moet wel worden aangetekend dat veel inwoners daar nooit zullen komen tijdens de uitgaansuren. Het centrum van Amersfoort leidt bij 36% wel eens tot onveilige gevoelens. Het openbaar vervoer en het centraal station worden als relatief veilig ervaren: respectievelijk 14% en 23% voelt zich er wel eens onveilig. Verder is het winkelcentrum in de eigen buurt een plek die voor sommigen (18%) wel eens als onveilig wordt ervaren. Het winkelcentrum in Schuilenburg (Operaplein) wordt als meest onveilig ervaren: bijna 40% voelt zich er wel eens onveilig. Maar ook de winkelcentra in Kruiskamp (Neptunusplein) en Schothorst worden als relatief onveilig ervaren. Voor sommige mensen is het eigen huis een onveilige plek: 8% voelt zich er wel eens onveilig. In vergelijking met 2009 voelt men zich vooral onveiliger op plekken waar jongeren rondhangen. Verder worden het centrum van Amersfoort en de uitgaansgebieden iets vaker als plekken beschouwd waar men zich onveilig voelt.

8.3

Sociale overlast

In hoeverre ervaren bewoners allerlei vormen van overlast in hun buurt? In het onderzoek zijn verschillende voorvallen en misdrijven genoemd, waarbij men kon aangeven of het voorval of misdrijf vaak, soms of (bijna) nooit voorkomt in de eigen buurt en of het met voorrang aandacht moet krijgen in het gemeentebeleid. Deze buurtproblemen zijn eerder beschreven in hoofdstuk 4. Hier gaan we wat dieper in op de sociale overlast. Hieronder verstaan we de overlast van (groepen) jongeren, overlast door omwonenden, mensen die op straat worden lastig gevallen, drugsoverlast, openbare dronkenschap, overlast door daklozen, geluidoverlast die niet door verkeer wordt veroorzaakt en stankoverlast. Jongerenoverlast blijft een belangrijk buurtprobleem De aanpak van de jongerenoverlast is één van de hoofdthema’s in het lokale veiligheidsbeleid. Hinderlijke, overlastgevende en criminele jeugdgroepen worden door de politie in kaart gebracht en via een persoons-, gezins-, groeps- en buurtgerichte benadering aangepakt.14 In 2012 start de gemeente met de preventieve aanpak van met name jongerenoverlast in twee woonbuurten: de Koppel en de Liendertseweg en omgeving.15 De overlast van (groepen) jongeren op straat staat in 2011 op de derde plaats van belangrijke buurtproblemen. Daarmee is het ten opzichte van voorgaande jaren een plek gestegen.16 Ongeveer één op de negen volwassenen vindt dat jongerenoverlast vaak voorkomt in zijn of haar buurt. Circa 7% vindt dat dit (ook) het belangrijkste buurtprobleem is, dat moet worden aangepakt. De jeugdoverlast vormt in twee wijken het belangrijkste buurtprobleem: Kattenbroek en De Koppel. Maar ook in Kruiskamp, Rustenburg, Schuilenburg, Hoogland en Schothorst-Noord klagen relatief veel bewoners over rondhangende en overlast veroorzakende jongeren. Men stoort zich aan vandalisme, de rotzooi die men achterlaat, dreigend of intimiderend gedrag (vooral naar jongere kinderen), geluidsoverlast door scooters, harde muziek of vuurwerk, het scheuren door woonbuurten of simpelweg de dreiging die van een groep jongeren op straat uitgaat. In vergelijking met 2009 ervaart men meer jongerenoverlast in Rustenburg, Hoogland, Kattenbroek en Vathorst. Dat zijn ook wijken waar men zich in 2011 vaker onveilig voelt in de eigen buurt. Uit opmerkingen van respondenten blijkt soms ook het verband tussen deze overlast en het gevoel van onveiligheid dat dit teweeg brengt. Dit verklaart wellicht ook de toegenomen onveiligheidsgevoelens 14

Het betreft de zogenaamde Groepsaanpak en Kopstukkenaanpak. Zie Jaarplan 2012 en het Integraal Veiligheidsprogramma 2011-2014, pag. 9. 15 Zie Jaarplan 2012, pag 12 en 13. 16 In het jaarplan voor 2012 is als ambitie aangegeven dat de jeugdoverlast als buurtprobleem zakt naar een vijfde plaats.


61

in met name Rustenburg, maar ook in Hoogland en Kattenbroek. In deze wijken is de jongerenoverlast als buurtprobleem toegenomen (zie ook bijlage 3). Bovendien krijgt de overlast vaker ook criminele trekken, zoals de straatovervallen die in 2011 zijn gepleegd in het park Schothorst en in de buurt van het winkelcentrum Emiclaer. “Grote groepen hangen op centrale plekken, waar dagelijks veel mensen langskomen. Bijvoorbeeld voor de ingang van de supermarkt. Dat geeft een heel onveilig gevoel.” (inwoner Rustenburg) “Veel groepsvormingen van jongeren die vervelend zijn naar jongere kinderen. Veel hangplekken bij speeltoestellen en schoolpleinen, waar dan vernielingen worden aangericht en rotzooi wordt achtergelaten. Kleinere kinderen voelen zich niet veilig om te spelen en ouders worden agressief benaderd.” (bewoner Soesterkwartier). “Afgelopen jaar hebben we (voor het eerst) veel overlast gehad van een groep jongeren rond de Engweg. Inmiddels wordt er aan dit probleem gewerkt, maar lijkt het probleem zich te verplaatsen naar het Stadspark” (bewoner uit Hoogland). “Regelmatig hangjongeren voor de deur die herrie en rommel maken en voorbijgangers intimideren. Zij gebruiken veel wiet en alcohol. Verder bekladden ze de muren en urineren tegen het schoolgebouw. Helaas komt de politie veel te weinig in actie vanwege andere prioriteiten” (bewoner uit Kattenbroek)

Overlast door buren/omwonenden: vooral in huurflats De overlast die men van buren ondervindt staat op nummer 11 van de lijst van belangrijke buurtproblemen: drie plaatsen hoger dan in 2009. Vooral in wijken met huurflats (Liendert, Kruiskamp, maisonnettes in Schothorst-Zuid) ondervinden bewoners overlast van andere buurtbewoners. Dat hangt niet alleen samen met verschillen in leefstijlen van de bewoners, maar zeker ook met een matige geluidsisolatie. De wijken kennen veel slecht geïsoleerde woningen en gehorige flats, waardoor bewoners eerder problemen ervaren met geluidsoverlast. “Buurvrouw die weinig thuis is, honden die blijven aanslaan wanneer er passanten langskomen wanneer zij er niet is. Met scholieren, omwonenden die langslopen, hoor je de honden de hele dag. Daarnaast zijn er in dat huis veel katten. Alle uitwerpselen veroorzaken stank en vieze overlast (…).” (inwoner uit Schothorst) “Wij wonen in een gezellige buurt in Liendert, maar soms zijn er buren die het nodig vinden om het leven van een ander zuur te maken zoals van die irritante klingel klangel bamboedingen in de tuin, zodat als het waait een lawaai ontstaat waardoor mensen 's nachts niet kunnen slapen en als je ze er op aanspreekt doen ze er gewoon niks aan (….).”

Mensen die op straat worden lastig gevallen: vooral in en rond de binnenstad Zo’n 3% van de Amersfoorters zegt dat mensen in hun buurt vaak worden lastig gevallen; 16% zegt dat dit soms gebeurt. Deze percentages zijn ongeveer tweemaal zo hoog in de Stadskern, Kruiskamp, Liendert en Schuilenburg. Het staat als buurtprobleem op een bescheiden 22e plaats. Dit betekent niet dat het probleem weinig voorkomt. Mogelijk dat het probleem eerder onder de noemer van overlast door jongeren of openbare dronkenschap valt. Openbare dronkenschap: vooral in het uitgaansgebied Zo’n 4% van de Amersfoorters vindt dat in hun buurt vaak sprake is van dronken mensen op straat; 18% vindt dat dit soms voorkomt. Het staat in 2011 op nummer 21 van belangrijkste buurtproblemen. Vanzelfsprekend is dit verschijnsel sterk geconcentreerd in de binnenstad (29% ‘komt vaak voor’, 44% ‘komt soms voor’). Het hangt vooral samen met de nabijheid van horeca. Wel is deze vorm van overlast in de binnenstad minder geworden in de afgelopen vier jaar.

62


“Dronken mensen zorgen voor lawaaioverlast midden in de nacht, vernielingen, kotsen voor mijn deur, plassen tegen mijn gevel, steken de kerstkrans aan mijn voordeur in brand, slaan ruitjes in, schoppen vuilniscontainers om, klimmen in steigers als er in de straat gewerkt wordt. Ik slaap onrustig door het geschreeuw van de dronken mensen, omdat ik bang ben, dat ze weer wat zullen vernielen. Of erger, dat ze elkaar misschien iets aandoen.” (inwoner binnenstad)

Drugsoverlast: vooral in vroegnaoorlogse wijken Ongeveer 4% van de Amersfoorters vindt dat drugsoverlast vaak voorkomt in zijn buurt. In eerdere jaren was dat nog 6%. Als buurtprobleem staat het op de 14e plaats. De meeste drugsoverlast ervaren de bewoners van Schuilenburg, Liendert en Kruiskamp. De binnenstad komt daarna op een vierde plaats. In het lokale drugsbeleid is er in de afgelopen jaren veel aandacht geweest voor dit probleem. Zo worden overlastgevende drugsverslaafden intensief begeleid in een traject (“GAVO”). 17 “De bewoners van het Hostel op de Hogeweg (…) zitten regelmatig op bankjes bij kinderspeelplekken bier te drinken en zijn vrij luidruchtig. Dit geeft een onprettig en onveilig gevoel (…).” “Onder onze flat wordt de parkeerplaats dagelijks gebruikt door drugsdealers en -gebruikers die het tevens als openbaar toilet gebruiken.” (bewoner Kruiskamp) “Er worden veel drugs gedeald in deze buurt en in het Waterwingebied. Een huis is echt een toeloop van mensen die stoppen, even naar binnen gaan en weer verder rijden. Geeft veel overlast en gevoel van

Overlast door zwervers/daklozen afgenomen Amesfoort heeft in de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in de opvang van daklozen en van alcoholen drugsverslaafden. Van de Amersfoortse burgers ondervindt – net als in 2009 - zo’n 2% vaak en 9% wel eens overlast van daklozen. Als buurtprobleem staat het op de 18e plaats. Nog steeds zijn de daklozen het sterkst geconcentreerd in de binnenstad en Zonnehof. Maar de overlast is er wel veel minder geworden. In 2007 vormde het nog het belangrijkste buurtprobleem hier, sinds 2009 komt het niet meer voor in de top-5. Het is aannemelijk dat de bouw van een daklozenopvang in de Kleine Haag in 2007 hieraan heeft bijgedragen. Behalve in de binnenstad komt overlast van daklozen nog relatief vaak voor in Kruiskamp en Schuilenburg. “De overlast van zwervers ervaar ik als bedreigend als ik 's ochtends langs een laveloze zwerver wellicht ook onder invloed van drugs, die op de grond in het trappenhal ligt moet. Wanneer mijn kind (net 12jr) na mij de deur uit moet ben ik zeer bezorgd of de zwerver er nog of weer zal liggen. 's Avonds is het andersom wanneer mijn moeder van bijna 70 jaar alleen langs de met pis doordrenkte trappenhal naar huis gaat en zij langs de drugsverslaafden moet lopen.” (inwoner Liendert)

“Daklozen, vaak drugs- of alcoholverslaafden, vallen je lastig met krant, hangen vooral rond bij Neptunusplein en gooien rotzooi van zich af” (inwoner Kruiskamp).

Geluidsoverlast (niet door verkeer) In hoofdstuk 5 is de geluidsoverlast door verkeer beschreven. Hier gaat het om alle andere vormen van geluidsoverlast. Uit de antwoorden blijkt dat het vooral gaat om blaffende honden, schreeuwende en ruziemakende buren of overlast door muziek (van omwonenden of tijdens concerten). Bij dit buurtprobleem is dus een duidelijke overlap met overlast door omwonenden. De geluidsoverlast komt volgens 9% van de Amersfoorters vaak voor in de buurt en volgens 30% soms. Het staat op de 9e plaats van belangrijke buurtproblemen: drie plaatsen hoger dan in 2009. Deze vormen van geluidsoverlast worden vooral genoemd in Stadskern, De Koppel en 17

GAVO: Geïntegreerde Aanpak Verslavingsproblematiek en Overlast. De afgelopen jaren heeft de zorg voor drugsverslaafden in Amersfoort een grote ontwikkeling doorgemaakt. Zo kwam er een gebruiksruimte waar ernstig verslaafden in een beschermde omgeving konden gebruiken en werd een Hostel geopend. Het beleid had als doel de overlast te beperken. Daarnaast wordt geprobeerd de leefsituatie van de verslaafden te verbeteren.


63

Soesterkwartier: kortom de wijken waar bewoners dicht op elkaar wonen in vaak slecht geïsoleerde woningen. En verder in de wijken die grenzen aan park Schothorst, waar jaarlijks enkele grote evenementen worden gehouden. “Ik moet ’s nachts mijn ramen dichthouden, omdat herrie van uitgaanspubliek, taxi’s, scooters etc. niet te harden is” (inwoner van centrumgebied). “Lawaai vanwege evenementen in park Schothorst. Ze bederven de nachtrust.” (inwoner Kattenbroek)

Stankoverlast: veel klachten over open haarden en barbecues Net als in eerdere jaren vindt 4% van de Amersfoorters dat stankoverlast vaak voorkomt in de buurt waar men woont. Het staat op plaats 16 van belangrijkste buurtproblemen. Stankoverlast kan allerlei oorzaken hebben en is niet zo gebonden aan bepaalde wijken. Uit de opmerkingen van respondenten blijkt dat er sprake kan zijn van zeer uiteenlopende zaken als een rioollucht uit de grachten, hondenpoep, optrekkende vrachtwagens, urinelucht in flats, de stank van groenafval en ondergrondse vuilcontainers gedurende warme zomerdagen of een visrokende buurman. De meeste klachten komen toch wel op naam van de open haarden, barbecues en vuurkorven in tuinen. Vooral als deze luchtjes via het ventilatiesysteem de woning binnenkomen. Bewoners van Nieuwland en Vathorst-De Velden klagen vooral over stankoverlast door de vuilstort bij Smink. “De gracht (Kortegracht) is zwaar vervuild door de overstort vanuit het riool. Hierdoor stinkt de gracht regelmatig als een open riool. (inwoner Stadskern) “Veel omwonenden hebben een houtkachel/open haard waardoor wij in de koude periodes van het jaar niet kunnen ventileren. Onze filters in WTW-installatie zijn zwart van de roet, lijkt mij niet gezond. Het geeft veel stankoverlast, waardoor slaapkamerraam niet open kan en wij de was niet buiten kunnen drogen. Dit is voor ons en veel wijkbewoners van Vathorst een groot probleem!

Kengetal sociale overlast Om inzicht te krijgen in de mate van overlast in een wijk of buurt is een maat ontwikkeld. Het gaat om de vormen van overlast met een duidelijk sociale component: overlast door jongeren, door omwonenden, door drugs, openbare dronkenschap, door mensen die op straat worden lastig gevallen en door geluid anders dan verkeer. Het kengetal ‘overlast’ komt in 2011 uit op een 1,8 (op een schaal van 0=geen tot 10=veel overlast). Zie tabel en figuur. Tabel 5

In hoeverre komen de volgende vormen van overlast in uw buurt voor? (% vaak)

2007 2009 2011 11,5% jongerenoverlast 10% 12% 2% mensen die op straat worden lastig gevallen 2% 3% 5% overlast door omwonenden 5,5% 6% 8% geluidsoverlast niet door verkeer 8,5% 8,5% 4,5% dronken mensen op straat 4% 4% 5,5% drugsoverlast 6% 4% 5% overlast van zwervers, daklozen *) 4% 4% 6% stankoverlast *) 6% 4% schaalscore overlast (0=niet, 10=veel) 1,8 1,7 1,8 Opmerking: de genoemde percentages duiden op de respondenten die vinden dat het betreffende verschijnsel vaak voorkomt in zijn/haar buurt (gerelateerd aan het totaal van de antwoorden, incl. ‘geen mening’). Er is hier dus niet gekeken naar de plaats die het item inneemt op de ranglijst van belangrijkste buurtproblemen. De schaalscore die onder meer in de landelijke Veiligheidsmonitor wordt gehanteerd is als volgt berekend. Als iets vaak voorkomt krijgt het de waarde 10, soms krijgt een 5 en komt (bijna) niet voor de waarde 0. *) niet meegerekend in de schaalscore voor sociale overlast Bron: O&S / Stadspeiling

64


Figuur 29

Kengetal “overlast” in de eigen buurt

Amersfoort

Stadskern Kruiskamp Schuilenburg Liendert Randenbroek Soesterkwartier De Koppel Schothorst Zuid De Berg Zuid Vermeerkwartier Kattenbroek Schothorst Noord Nieuwland Rustenburg Leusderkwartier Hoogland

2011

Zielhorst

2009

Vathorst

2007

Hooglanderveen De Berg Noord 0

1

2

3

4

5

6

Opmerking: De score varieert van 0 (komt niet voor) tot 10 (komt vaak voor) en is hier berekend op basis van de mate waarin bewoners vinden dat in hun buurt sprake is van drugsoverlast, mensen die op straat worden lastig gevallen, overlast door omwonenden, overlast door (groepen) jongeren, dronken mensen op straat en geluidsoverlast anders dan door verkeer. Berekeningswijze: zie tabel 5. Bron: O&S/Stadspeiling

Meeste overlast in de binnenstad Veruit de meeste overlast ervaart men in Stadskern. De hoge score (3,3) komt doordat de wijk vooral hoog scoort op openbare dronkenschap, jeugdoverlast en geluidsoverlast anders dan door verkeer. Maar ook drugsoverlast komt er relatief vaak voor. Ook in de aandachtswijken en met name Kruiskamp, Schuilenburg en Liendert, ervaren bewoners relatief veel overlast. De minste overlast ervaart men in Bergkwartier-Noord en in de wijken in Amersfoort-Noord. De totale overlast is vrijwel gelijk gebleven ten opzichte van 2009 (score van 1,7 naar 1,8). Een toename is vooral zichtbaar in Berg-Zuid, Leusderkwartier, Schuilenburg en Kattenbroek. In Berg-Zuid wordt de toename vooral veroorzaakt door meer geluids- en jeugdoverlast, met name in het park bij de Juliana van Stolbergkazerne. In het Leusderkwartier komt de toename vooral door meer jeugdoverlast en burengerucht. De groei van de overlast in Kattenbroek wordt eveneens vooral veroorzaakt door jeugdoverlast en verder door het lastig vallen van mensen op straat (door met name jongeren).


65

In Schuilenburg is de toename van overlast niet toe te schrijven aan enkele aspecten. Op vrijwel alle soorten van sociale overlast was in 2011 sprake van groei. Minder overlast in Soesterkwartier en Zielhorst Er zijn ook enkele wijken waar de sociale overlast is afgenomen. In het Soesterkwartier ervaarde men minder overlast, doordat men minder hinder ondervond van rondhangende jongeren, drugs en openbare dronkenschap. In Zielhorst was sprake van een afname, doordat er minder sprake was van burengerucht, jongeren- en geluidsoverlast.

8.4

Perceptie van bedreiging, geweld en vermogensdelicten

Bedreigende situaties Diverse gebeurtenissen kunnen ervoor zorgen dat mensen zich niet meer veilig voelen in hun eigen buurt. Naast de hiervoor beschreven vormen van sociale overlast, kan men zich onveilig voelen door bedreigende situaties op straat of door geweldsdelicten (in of buitenshuis). Amersfoorters ervaren zelden bedreiging in hun buurt: net als in voorgaande jaren zegt 1,5% dat dit vaak voorkomt in zijn of haar buurt en 12% zegt dat dit soms voorkomt. Alleen in Stadskern, Liendert en Schuilenburg komt het significant vaker voor. Geweldsmisdrijven Ruim 1% van de Amersfoorters vindt dat geweldsmisdrijven vaak voorkomen in hun buurt en nog eens 10% vindt dat het soms voorkomt. De daling die in 2009 zichtbaar was is daarmee tot staan gebracht. Vooral in Stadskern, Kruiskamp, Liendert en Schuilenburg komen geweldsmisdrijven vaker voor volgens de bewoners van deze wijken. Inbraak en diefstal Hoe beoordeelt de Amersfoorter het vóórkomen van inbraak en diefstal in zijn buurt? Gevraagd is in hoeverre er in de eigen buurt sprake is van fietsdiefstal, diefstal uit auto’s (autokraak), beschadiging aan de buitenkant van auto’s en woninginbraak. Uit tabel 6 blijkt dat er, in de beleving van Amersfoorters, in de afgelopen jaren sprake is van een dalende tendens voor al deze delicten. Deze trends weerspiegelen de feitelijke ontwikkelingen, zoals blijkt uit de aangiften bij de politie. Zie hoofdstuk 9. Tabel 6

In hoeverre komen de volgende delicten in uw buurt voor? (% vaak)

2005 2007 2009 2011 14% fietsdiefstal 11% 8% 7% 11% diefstal uit auto’s 11% 10% 7% 18% beschadiging aan buitenkant van auto’s 15% 13% 10% 10% woninginbraak 12% 9% 8% schaalscore perceptie van vermogensdelicten 2,8 (0=niet, 10=veel) 3,3 3,1 3,0 Opmerking: de genoemde percentages duiden op de respondenten die vinden dat het betreffende verschijnsel vaak voorkomt in zijn/haar buurt (gerelateerd aan het totaal van de antwoorden, incl. ‘geen mening’). De schaalscore die onder meer in de landelijke Veiligheidsmonitor wordt gehanteerd is als volgt berekend. Als iets vaak voorkomt krijgt het de waarde 10, soms krijgt een 5 en komt (bijna) niet voor de waarde 0. Bron: O&S / Stadspeiling

De bovengenoemde vermogensdelicten vormen samen de schaalscore ‘perceptie van vermogensdelicten’. Het kengetal komt voor 2011 uit op 2,8 op een schaal die varieert van 0 (komt nooit voor in de buurt) tot een 10 (komt vaak voor); sinds 2005 is er sprake van een vrij constante daling.

66


Meeste diefstal en inbraak in aandachtswijken en Schothorst De wijken in Amersfoort-Noord en met name Hoogland, Hooglanderveen en Vathorst, hebben in de beleving van de bewoners weinig last van diefstal en inbraak. In Liendert, Kruiskamp en Schothorst is er volgens de bewoners relatief vaak sprake van vermogensdelicten. Liendert en Kruiskamp scoren vooral hoog op fietsdiefstal en diefstal uit/vernielingen aan auto’s. Schothorst had in 2011 veel last van autokraak en woninginbraak. Dit is wel veel minder geworden sinds 2009. Deze trend wordt ook bevestigd door politiecijfers (zie hoofdstuk 9). Ook in het Vermeerkwartier en Berg-Noord was de daling sterker dan gemiddeld. Dit kwam vooral doordat er volgens bewoners minder fietsen waren gestolen en bij auto’s was ingebroken. Figuur 30

Kengetal “perceptie van vermogensdelicten” in de eigen buurt

Amersfoort

Liendert Kruiskamp Schothorst Zuid Schothorst Noord Rustenburg Schuilenburg Randenbroek Leusderkwartier Stadskern Vermeerkwartier Kattenbroek De Berg Zuid De Berg Noord Nieuwland Soesterkwartier De Koppel

2011

Zielhorst

2009

Vathorst 2007

Hoogland Hooglanderveen 0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Opmerking: De score varieert van 0 (komt niet voor) tot 10 (komt vaak voor) en is gebaseerd op fietsdiefstal, diefstal uit auto’s, vernieling of diefstal aan de buitenkant van auto’s en woninginbraak. Bron: O&S / Stadspeiling


67

8.5

Overlast en onveiligheid: Amersfoort vergeleken met andere steden

Amersfoort kent relatief weinig overlast Als men Amersfoort vergelijkt met andere steden, dan blijkt het mee te vallen met de ervaren overlast in de eigen buurt. Dit blijkt uit de Veiligheidsmonitor die in het najaar in 225 gemeenten, waaronder in Amersfoort is uitgevoerd.18 Op vrijwel alle vormen van gemeten overlast doet Amersfoort het beter dan de 17 middelgrote steden die ook aan het onderzoek hebben meegedaan. Alleen wat betreft de ervaren verkeersoverlast wijkt Amersfoort nauwelijks af van het stedelijk gemiddelde. Amersfoort steekt ook gunstig af met de rapportcijfers voor leefbaarheid en veiligheid. De grootste afwijking in positieve zin zit ‘m in de mate waarin men zich wel eens onveilig voelt op bepaalde plekken. Amersfoorters blijken dan bijvoorbeeld ook minder onveiligheid te ervaren op plekken waar jongeren rondhangen. Amersfoort lijkt in het oordeel over overlast en onveiligheid meer op het Nederlandse gemiddelde. Dit is opmerkelijk, aangezien de genoemde vormen van overlast doorgaans lager liggen in landelijk gebied. Zie tabel. Van de 17 deelnemende steden blijkt men alleen in Zwolle nog iets minder overlast te ervaren. Tabel 7

Scores overlast in Amersfoort, grote steden en Nederland, 2011 Amersfoort

grote steden

Nederland

sociale overlast

1,6

2,0

1,7

bedreiging

1,1

1,4

1,1

overlast vermogensdelicten

2,8

3,3

2,7

verkeersoverlast

3,9

4,0

3,6

overige overlast

1,3

1,7

1,4

schaalscore onveilige plekken

1,4

2,0

1,6

rapportcijfer leefbaarheid

7,4 7,2 7,4 rapportcijfer veiligheid 6,9 6,7 7 Toelichting: de grote steden zijn de 17 gemeenten met meer dan 100.000 inwoners die hebben meegedaan aan de Integrale Veiligheidsmonitor met uitzondering van de 3 grootste steden. Hier zijn de gemiddelde scores weergegeven, inclusief Amersfoort. De schaalscores zijn berekend op de mate waarin sprake is van bepaalde problemen in de eigen buurt. Dit kan variëren van 0 tot 10. Hoe hoger het cijfer, des te meer overlast. Schaalscore sociale overlast: de mate waarin sprake is van openbare dronkenschap, drugsoverlast, overlast van groepen jongeren en mensen die op straat worden lastig gevallen. Schaalscore bedreiging: de mate waarin in de eigen buurt sprake is van mensen die op straat worden lastig gevallen, overlast van groepen jongeren, drugsoverlast, jeugdcriminaliteit, straatroof, gewelddelicten of bedreiging. Schaalscore overlast vermogensdelicten: de mate waarin in de eigen buurt sprake is van: fietsendiefstal, diefstal uit auto’s, beschadiging aan/ diefstal uit auto’s, inbraak in woningen. Schaalscore verkeersoverlast: de mate waarin in de eigen buurt sprake is van parkeeroverlast, te hard rijden, agressief verkeersgedrag en geluidoverlast door verkeer. Schaalscore overige overlast: de mate waarin in de eigen buurt sprake is van overlast door omwonenden, van daklozen, door horeca, van dronken mensen op straat en van geluidsoverlast (niet door verkeer). Schaalscore onveilige plekken: de mate waarin men zich onveilig voelt op de volgende plekken: plekken waar jongeren rondhangen, rondom uitgaansgelegenheden, in het centrum, in het winkelcentrum in de buurt, in het openbaar vervoer, bij het treinstation of in het eigen huis. Bron: Integrale Veiligheidsmonitor 2011

18

De Integrale Veiligheidsmonitor (IVM) is een landelijk onderzoek dat o.a. door het CBS wordt georganiseerd. Het levert voor Amersfoort alleen uitkomsten op stadsniveau op. De vraagstelling kan iets afwijken van die in de Stadspeiling. In de tabel zijn de scores voor Amersfoort ook gebaseerd op deze Veiligheidsmonitor en daarmee 100% vergelijkbaar. De databank is afgeschermd voor deelnemende gemeenten. Deze is te raadplegen op www.veiligheidsmonitor.databank.nl Vul gebruikersnaam (amenn039) en wachtwoord (YBQ3YR) in.

68


8.6

Oordeel over de politie

Belangrijk bij het bevorderen van de veiligheid en veiligheidsgevoelens zijn het beeld en de verwachtingen die men heeft van de politie. Amersfoorters kregen vijf stellingen voorgelegd over de politie (zie figuur 31). Opvallend is dat tegenover vier van de vijf stellingen het merendeel neutraal staat of er geen mening over heeft. Dit duidt er wellicht op dat men te weinig met de politie te maken heeft om zich er een oordeel over te vormen. Het meest positief is men over de politie in de stelling ‘de politie neemt je serieus’: 36% is het daarmee eens en 9% is het daar niet mee eens. Vooral ouderen zijn het met die stelling eens; jongeren, allochtonen en mensen met een lagere opleiding of uitkering zijn het er vaker niet mee eens. Met de stelling ‘de politie komt snel als je ze belt’ is een kwart het eens en ‘de politie reageert op de problemen in de buurt’ wordt door 21% onderschreven. Iets negatiever wordt de rol van de politie ervaren bij het beschermen van de burgers in de buurt: 16% is het ermee eens en 13% niet. Het meest negatief reageert men op de stelling ‘de politie is zichtbaar aanwezig in onze buurt’. Eén op de vijf Amersfoorters is het eens met deze stelling, terwijl bijna de helft het hiermee niet eens is. Vooral inwoners van Stadskern, Kruiskamp, Liendert en Schuilenburg zijn het eens met deze uitspraak: hier vindt een meerderheid dat de politie zichtbaar aanwezig is in de buurt. Met name inwoners van Amersfoort-Noord (Vathorst, Nieuwland, Kattenbroek, Hoogland en Hooglanderveen) en van Rustenburg en Berg-Noord zijn in meerderheid van mening dat de politie niet zichtbaar is in hun buurt. Het gaat om relatief veilige wijken die om die reden minder door de politie bezocht worden. Figuur 31

stellingen over de politie in Amersfoort

politie biedt burgers bescherming hier

16%

71%

politie reageert op problemen in de buurt

21%

politie is zichtbaar aanwezig in onze buurt

20%

politie komt snel als je ze belt politie neemt je serieus

(helemaal) eens

13%

66%

13%

35%

25% 36%

neutraal/weet niet

46% 64% 55%

11% 9%

(helemaal) oneens

Bron: O&S, Stadspeiling 2011

Het oordeel dat men heeft over de politie is in vergelijking met het onderzoek van 2009 ongeveer gelijk gebleven. Wel is men iets vaker van mening dat de zichtbaarheid van de politie in de buurt verslechterd.


69

Figuur 32

% dat het eens is met stellingen over de politie

politie biedt burgers bescherming hier 2011

politie reageert op problemen in de buurt

2009 2007

politie is zichtbaar aanwezig in onze buurt

politie komt snel als je ze belt

politie neemt je serieus %

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50


Politie Amersfoort krijgt beter oordeel dan elders Niet alleen in de Stadspeiling is gevraagd naar het oordeel over de politie. Ook in de landelijke Veiligheidsmonitor is – zelfs uitvoerig – gepeild hoe men de rol van de politie in de eigen gemeente en de eigen buurt beoordeelt. Dit is gedaan op basis van zes politierollen. Opvallend is dat Amersfoorters voor vijf van de zes rollen de plaatselijke politie hoger waardeert dan gemiddeld in de onderzochte middelgrote steden en in Nederland als geheel. Zo heeft men in Amersfoort meer vertrouwen in de politie, is men positiever over de wijze waarop de politie communiceert, hoe de politie misdaad bestrijdt en over het functioneren van de politie in het algemeen. Over de zichtbaarheid en beschikbaarheid van de politie is men het minst positief en daarin verschilt Amersfoort niet van de andere gemeenten (zie tabel). Het positieve beeld hangt ongetwijfeld samen met het feit dat de criminaliteit en overlast in Amersfoort lager worden ingeschat dan gemiddeld in andere steden. Tabel 8

Oordeel over de politie in Amersfoort, grote steden en in Nederland, 2011 Amersfoort

grote steden

Nederland

vertrouwen in de politie

6,7

6,4

6,4

communicatie politie -burger wederkerigheid politie-burger

6,1 5,8

5,7 5,4

5,6 5,3

functioneren van de politie politie als crimefighter

5,7 5,6

5,3 5,2

5,3 5,2

beschikbaarheid van de politie 4,5 4,5 4,4 Toelichting: de cijfers zijn geen rapportcijfers, maar schaalscores, variërend van 0 (=lage score) tot 10 (=hoge score). Ze zijn gebaseerd op stellingen, waarover men het (helemaal) eens tot (helemaal) mee oneens kan zijn. Schaalscore ‘Vertrouwen in de politie’ is gebaseerd op de stellingen: ‘als het er echt opaan komt, is de politie er’ en ‘als het er echt op aan komt, zal de politie het uiterste doen om je te helpen’. Schaalscore ‘Communicatie politie-burger’: o.b.v. ‘politie wil contact met burgers’, ‘is benaderbaar’ en ‘informeert burgers’. Schaalscore ‘Wederkerigheid politie-burger’: Stellingen, de politie…’heeft contact met bewoners in de buurt’, ‘neemt je serieus’, ‘houdt rekening met de wensen in de samenleving’ en ‘werkt goed samen met de bewoners’. Schaalscore ‘Functioneren van de politie’: Stellingen, de politie…. ‘biedt bescherming’, ‘heeft contact met bewoners’, ‘reageert op problemen’, ‘doet haar best’en ‘pakt de zaken efficiënt aan’. Schaalscore ‘Politie als crimefighter’: Stellingen, de politie … ‘weet hoe ze boeven moet vangen’ en ‘de politie bestrijdt succesvol de criminaliteit’. Schaalscore ‘Beschikbaarheid van de politie’: Stellingen, ‘je ziet de politie in de buurt te weinig’, ‘ze komen te weinig uit de auto’, ‘ze zijn te weinig aanspreekbaar’, ‘ze hebben te weinig tijd voor allerlei zaken’ en ‘ze komen niet snel als je ze roept’. Bron: www.veiligheidsmonitor.databank.nl 2011. Vul gebruikersnaam (amenn039) en wachtwoord (YBQ3YR) in.

70


9.

Aangiften en slachtofferschap

Het aantal aangiften daalt in Amersfoort sinds 2003 gestaag met gemiddeld 5% per jaar. De aangiftebereidheid is in de afgelopen jaren gelijk gebleven, wat erop wijst dat de criminaliteit daadwerkelijk daalt. Alleen woninginbraak is in de afgelopen twee jaar iets gestegen en het aantal geweldsmisdrijven blijft sinds 2010 stabiel. De criminaliteit in Amersfoort is – op woninginbraak na – lager dan gemiddeld in de grote steden.

9.1

Inleiding

In het Jaarplan 2012 (uit het Veiligheidsprogramma 2011-2014) zijn speerpunten genoemd van het veiligheidsbeleid. Extra aandacht steken politie en gemeente in de aanpak van jeugdoverlast. Maar ook woninginbraak, autokraak, fietsdiefstal en overvallen krijgen in 2012 hogere prioriteit. Dit hoofdstuk beschrijft het slachtofferschap van deze en andere misdrijven. Enerzijds door de ontwikkeling van het aantal aangiften te analyseren, zoals die door de politie zijn geregistreerd in het BVH.19 Anderzijds door te kijken naar het slachtofferschap volgens het onderzoek in de Stadspeiling. Tussen beide bronnen bestaan grote verschillen, zoals zal blijken. Dat heeft onder meer te maken met de aangiftebereidheid. Sinds 2010 wordt niet meer bijgehouden wat de ontwikkeling is van het aantal meldingen van jeugden geluidoverlast en burengerucht. De registraties die de politie hiervan bijhoudt, zijn, naar eigen zeggen, te onbetrouwbaar om er managementinformatie uit te kunnen halen. Voor een inschatting van de omvang hiervan is dus alleen de Stadspeiling als bron beschikbaar (zie vorige hoofdstuk). Tot slot is gekeken naar de samenstelling van de Amersfoortse verdachten en de rol van de veelplegers daarin.

9.2

Bevolkingsonderzoek versus politieregistraties: aangiftebereidheid

Dark number Bij de analyse van veiligheid en criminaliteit wordt vaak de voorkeur gegeven aan bevolkingsonderzoek als bron boven de eigen registraties van de politie. De politie beschikt immers niet over gegevens met betrekking tot de subjectieve veiligheid en wat betreft het slachtofferschap geven de politiecijfers geen volledig beeld van de stand van zaken, omdat niet van elk delict aangifte wordt gedaan. Het verschil tussen de feitelijke en geregistreerde criminaliteit wordt ook wel aangeduid met het dark number. De omvang van het dark number wordt vooral veroorzaakt door de aangiftebereidheid, die per delictsoort verschilt.

19

In december 2009 is de Amersfoortse politie overgestapt op een nieuw registratiesysteem, het BVH (Basisvoorziening Handhaving). Het BVH is niet volledig vergelijkbaar met de registratie in het BPS. In het BVH is het bijvoorbeeld niet meer mogelijk om betrouwbare informatie over de meldingen van jongerenoverlast en burengerucht te verkrijgen.


71

Telescoopeffect: slachtofferschap in bevolkingsonderzoek te hoog ingeschat Overigens is het dark number niet de enige reden waarom de door de politie geregistreerde aangiftecijfers verschillen van het slachtofferschap dat respondenten zelf opgeven in enquêtes. In slachtofferenquêtes, zoals de monitor Leefbaarheid en Veiligheid wordt meestal gevraagd naar het slachtofferschap in de afgelopen 12 maanden. In de praktijk zal het opgegeven cijfer voor slachtofferschap hoger uitkomen, vanwege het zogenaamde telescoopeffect. Dat houdt in dat ook veel incidenten die meer dan een jaar geleden plaatsvonden worden genoemd. Volgens schattingen van het CBS is het slachtofferschap op deze wijze gemeten ongeveer 1,5 tot 2 keer zo hoog als in werkelijkheid. Daarom moet het slachtofferschap uit de Stadspeiling niet zozeer op zichzelf worden beschouwd, maar is vooral de trend belangrijk. Aangiftebereidheid: grote verschillen naar delict In de Stadspeiling zijn vragen gesteld over het aangiftegedrag bij slachtofferschap. Van de Amersfoorters die in de afgelopen jaren het slachtoffer werden van een misdrijf deed iets meer dan de helft - 53% - ook aangifte hiervan bij de politie. Dat wil zeggen dat er een proces verbaal is opgemaakt dat is ondertekend door het slachtoffer. Daarnaast heeft 14% het misdrijf wel gemeld bij de politie, maar hiervan geen aangifte gedaan. In de overige gevallen (32%) bleef het incident dus waarschijnlijk onbekend voor de politie of is het door de politie zelf ontdekt (1%). Figuur 33

Aangiftebereidheid van Amersfoorters alle misdrijven

2011 2009 2007

poging tot inbraak in woning inbraak in de woning iets gestolen uit of van de auto iets beschadigd aan de auto diefstal van fiets of bromfiets zakkenrollerij 0%

20%

40%

60%

80%

100%

Toelichting: gevraagd is of men aangifte heeft gedaan voor het delict waarvan men de laatste keer slachtoffer was. Bron: Stadspeiling/ O&S

De vraag of men aangifte doet verschilt sterk naar de aard van het misdrijf. Gaat het om een (geslaagde) woninginbraak dan doet 92% aangifte. Betreft het alleen een poging tot inbraak, dan doet slechts 55% aangifte. Een deel doet het in dat geval af met een melding, waarmee het niet wordt geregistreerd als aangifte met een proces verbaal. Van een diefstal uit de auto of van onderdelen van de auto wordt in ruim driekwart van de gevallen aangifte gedaan. Gaat het enkel om een vernieling of beschadiging van het voertuig dan doet slechts een derde aangifte. Is de fiets of bromfiets gestolen dan doet ongeveer de helft van de slachtoffers hiervan aangifte.20

20

Er is in de vraag geen onderscheid gemaakt naar fietsen enerzijds en brom- en snorfietsen anderzijds. Het percentage geeft vooral de aangiftebereidheid voor fietsen

72


Bij zakkenrollerij is het aangiftepercentage iets hoger: ongeveer 60%. In het algemeen geldt dat vermogensdelicten vaker worden aangegeven. Een verklaring hiervoor is dat slachtoffers vaak een bewijs voor de verzekering willen krijgen. Bij geweldsmisdrijven zijn de percentages, vanwege de kleine aantallen, slechts bij benadering aan te geven en daarom niet opgenomen in de tabel. Gaat het om feitelijke mishandeling, dan deed ongeveer de helft hiervan aangifte. Betreft het een bedreiging met lichamelijk geweld of om seksueel geweld dan deed minder dan een kwart aangifte. Poging tot woninginbraak vaker aangegeven In vergelijking met 2009 is de aangiftebereidheid vrijwel hetzelfde gebleven: 53%. Wel deed men vaker aangifte als geprobeerd was om in de woning in te breken: een stijging van 47% naar 55%. De aangiftebereidheid is sinds 2007 iets gedaald bij de diefstal van een fiets of bromfiets (van 58% naar 51%). Ook slachtoffers van zakkenrollerij maken de gang naar de politie iets minder snel. Aangiftebereidheid lager in Soesterkwartier en Liendert De bereidheid om aangifte te doen verschilt vooral naar soort delict. Maar er zijn ook verschillen naar wijk. Zo is de aangiftebereidheid het laagst in het Soesterkwartier en Liendert: respectievelijk 45% en 47% tegen 53% gemiddeld in Amersfoort. De bewoners van Hoogland, Hooglanderveen, Bergkwartier en Rustenburg zijn het trouwste wat betreft aangifte doen. Zes op de tien slachtoffers deed aangifte van het laatste misdrijf. De verschillen worden deels verklaard door het type misdrijf dat per wijk het meeste voorkomt. Maar ook als daarnaar wordt gecorrigeerd, blijven de genoemde verschillen aanwezig. De Stadskern is hierop een uitzondering. Gemiddeld ligt de aangiftebereidheid op 41%, maar dat lage aantal wordt vooral verklaard door een relatief hoog aandeel geweldsdelicten, waarvoor meestal geen aangifte wordt gedaan.21 Internetaangifte steeds beter bekend Sinds 2004 is het mogelijk om voor sommige kleinere misdrijven, zoals (brom)fietsdiefstal of vernieling, aangifte te doen via internet. Bijna driekwart van de Amersfoorters (74%) weet dat dit mogelijk is. In 2007 was dat nog maar 57%. De toegenomen bekendheid leidt er ook toe dat meer aangiften via internet worden gedaan. Tot een grotere aangiftebereidheid heeft dat dus niet geleid. Aangifte doen? “Het helpt toch niks” Zoals hiervoor bleek, heeft bijna de helft van de Amersfoortse slachtoffers geen aangifte gedaan van het misdrijf. Wat was de belangrijkste reden om geen aangifte te doen? Het meest gehoorde motief (47%) was: ‘het helpt toch niets’ of ‘het levert niets op’. Een andere belangrijke reden (17%) is ‘het was niet zo belangrijk’ of ‘het kost teveel tijd of moeite’ (11%). Deze motieven worden vooral genoemd bij de kleinere misdrijven als fietsdiefstal en vandalisme aan de auto, maar worden bijvoorbeeld ook genoemd bij veel pogingen om bij een woning in te breken. “Dit is geen zaak voor de politie” antwoordde 7%: vooral de slachtoffers van seksuele intimidatie en van kleinere vermogensdelicten geven dit als motief. Ongeveer 1% zegt geen aangifte te hebben gedaan uit angst voor wraak (represailles). Het gaat hierbij vooral om (seksuele) intimidatie of dreiging met lichamelijk geweld. Eén op de vijf geeft ‘overige redenen’ op om geen aangifte te doen en licht dit apart toe. Uit deze beschrijving blijkt dat het vooral gaat om zaken die min of meer zijn onder te brengen in één van de hiervoor genoemde categorieën. Zoals ‘tegen de tijd dat de politie gearriveerd is, is de dader vertrokken’ ‘de schade staat niet in verhouding tot de moeite die je moet doen’.

21

De aangiftebereidheid is berekend op basis van het gemiddelde uit de Stadspeilingen 2009 en 2011.


73

-

‘de laatste keer dat ik aangifte deed, zat ik anderhalf uur op het bureau, maar ik heb mijn gestolen spullen er niet door terug gekregen’.

9.3

Slachtofferschap volgens de enquête

Deze paragraaf beschrijft in hoeverre Amersfoorters slachtoffer waren van een misdrijf. Dit is op basis van het bevolkingsonderzoek in de Stadspeiling22. In kwart van de huishoudens is iemand slachtoffer van autodelict Op de vraag of iemand in het huishouden in de afgelopen 12 maanden slachtoffer was van een misdrijf scoort vooral ‘autodelicten’ hoog. Het gaat om diefstal uit de auto (ofwel autokraak), diefstal van onderdelen van de auto (bijv. een wieldop) en om vernielingen aan de auto. Een kwart van de Amersfoortse huishoudens is daar in de afgelopen 12 maanden wel eens slachtoffer van geweest. Ook fietsdiefstal komt vaak voor: ongeveer één op de zes Amersfoortse huishoudens had hiermee te maken. Verder was ruim 7% van de huishoudens slachtoffer van woninginbraak of een poging daartoe, 18% slachtoffer van vandalisme, de auto niet meegeteld. Een kleine 6% van de Amersfoorters werd geconfronteerd met een gewelddelict en 3% van zakkenrollerij. Dalende trend vermogensdelicten In vergelijking met voorgaande jaren is het slachtofferschap vooral gedaald voor vermogensdelicten (woninginbraak, zakkenrollerij, fietsdiefstal en diefstal uit en vanaf de auto). Slachtofferschap van diverse delicten voelt zich wel eens onveilig in buurt slachtofferschap afgel. 12 maanden: zakkenrollerij

2011 2009

gewelddelict 2007

(poging tot) woninginbraak fietsdiefstal autodelict (diefstal of vernieling) vernielingen (niet auto) %

0

5

10

15

20

25

30

35

Het percentage voor zakkenrollerij en gewelddelicten heeft betrekking op het aantal personen van 18 jaar en ouder dat in het afgelopen jaar slachtoffer was van zo’n delict in Amersfoort of daarbuiten. De overige percentages duiden op het aandeel huishoudens waar een of meer personen slachtoffer waren van het betreffende delict. Bron: O&S / Stadspeiling

22

Het gaat daarbij om voorvallen die in Amersfoort hebben plaatsgevonden, maar ook daarbuiten. Voor de meeste delicten is gevraagd naar het slachtofferschap binnen het huishouden waartoe men behoort. Voor geweldsmisdrijven en zakkenrollerij is gevraagd naar slachtofferschap van de persoon zelf. Samen met de eerder genoemde aangiftebereidheid en het telescoopeffect, zijn dit redenen waarom de uitkomsten van het slachtofferschap in de Stadspeiling kunnen afwijken van de aangiften in de politiestatistieken.

74


Het aantal slachtoffers voor vernieling/vandalisme is ongeveer gelijk gebleven. Alleen het slachtofferschap van geweldsmisdrijven is licht gestegen. In hoeverre de ontwikkelingen sporen met de politiecijfers is in de volgende paragraaf beschreven.

9.4

Ontwikkeling van aangiften

Aantal aangiften blijft verder dalen Het aantal aangiften in Amersfoort bereikte in 2003 een historisch record met 13.374 registraties. Het gaat hierbij om incidenten waarvoor een proces verbaal is opgemaakt door de politie. Daarna daalde het aantal elk jaar met gemiddeld 5% per jaar tot 2012. Ook in 2011 was er weer sprake van een daling van 3,2%. Over 2011 werden er 8.777 aangiften geregistreerd door de politie. Doordat het inwonertal groeit, is de relatieve daling nog sterker. In de onderstaande grafiek is het aantal aangiften per 1000 inwoners voor Amersfoort totaal en per wijk weergegeven. In 2011 waren er in Amersfoort 60 aangiften gedaan per 1000 inwoners. Dit is een daling van bijna een kwart sinds 2007. Figuur 34

ontwikkeling aangiften per wijk 2007-2011 per 1000 inwoners

Amersfoort Stadskern Soesterkwartier De Koppel Kruiskamp Schothorst Zuid Schothorst Noord Liendert Rustenburg Schuilenburg Randenbroek Vermeerkwartier Leusderkwartier De Berg Zuid De Berg Noord Hoogland 2011

Zielhorst

2010

Kattenbroek

2009

Nieuwland

2007

Hooglanderveen Vathorst 0

50

100

150

200

250

300

Bron: politie Eemland-Zuid (BVH), bewerking O&S

Centrum en stationsbuurt het meest onveilig Relatief, dat wil zeggen gerelateerd aan het aantal inwoners, vinden de meeste delicten plaats inde binnenstad: gemiddeld 4x zoveel als in Amersfoort gemiddeld. Dat is op zich goed verklaarbaar. De binnenstad telt naar verhouding weinig inwoners, terwijl het gebied intensief gebruikt wordt door


75

onder andere werkenden, toeristen en uitgaanspubliek. Ook De Berg-Noord is met name in de omgeving van het centraal station relatief onveilig. Het aantal delicten is in verhouding tot het inwonertal laag in Amersfoort-Noord (vooral Hooglanderveen en Nieuwland). In de overige wijken ligt het aantal aangiften op of iets onder het Amersfoortse gemiddelde. Meer aangiften in Randenbroek en Schuilenburg Sinds 2007 vond de sterkste daling van het aantal aangiften plaats in Kruiskamp, Zielhorst, Vermeeren Bergkwartier. In het afgelopen jaar daalde vooral het aantal aangiften in De Koppel en Hooglanderveen. Randenbroek, Schuilenburg, Rustenburg en Stadskern zijn sinds 2010 onveiliger geworden gemeten naar het aantal aangiften per 1000 inwoners. Verschillen naar delict: diefstal van motorvoertuigen sterkst gedaald Tabel 9 laat zien hoe de belangrijkste aangiften zich sinds 2000 hebben ontwikkeld voor een aantal afzonderlijke delicten. Sinds 2003, het jaar met de meeste aangiften, heeft er vooral een daling plaats gevonden van diefstal van motorvoertuigen, bedrijfsinbraken en veel voorkomende criminaliteit. Onder de laatste categorie vallen fietsdiefstal, autokraak en vernielingen. Tabel 9

Ontwikkeling van aangiften in Amersfoort 2003

2005

2007

2009

2010

2011

aangiften totaal 13.374 12.013 10.814 gewelddelicten 1.088 1.171 1.113 veel voorkomende criminaliteit 6.570 5.943 5.095 (poging tot) woninginbraak 819 1.121 752 bedrijfsinbraak 1.011 656 388 winkeldiefstal 510 391 394 diefstal van motorvoertuigen 276 213 122 zakkenrollerij 367 236 285 overige aangiften 2.733 2.282 2.665 “)vernieling, fietsdiefstal en diefstal vanaf en uit auto Bron: politie Eemland-Zuid (BVH)

9.529 948

9.067 845

8.777 840

4.024 733 407 542 105 232 2.538

3.409 952 376 446 124 257 2.658

3117 839 511 468 95 261 2.646

ontwikkeling 2010-2011 2003-2011 -3% -34% -1% -23% -9% -12% 36% 5% -23% 2% 0%

-53% 2% -49% -8% -66% -29% -3%

Aangiften geïndexeerd voor 2000-2011: daling sinds 2003 De ontwikkelingen worden nog beter zichtbaar als deze worden geïndexeerd. Voor de belangrijkste aangiften is het aantal in 2000 op 100 gesteld. Tot 2003 neemt het totaal aantal aangiften in Amersfoort toe. Vanaf dat jaar daalt het aantal aangiften vrij constant met gemiddeld 5% per jaar met alleen in 2008 een geringe stijging. In de gehele periode van 2003 tot 2012 gaat het om een daling van 34%. Houdt men rekening met de bevolkingsgroei in deze periode, dan is de daling zelfs 41%. Ook de veel voorkomende criminaliteit – vernielingen, autocriminaliteit en fietsdiefstal – maakt sinds 2003 een vrijwel constante daling door. In een periode dat het inwonertal van de stad groeide met ongeveer 16%, halveerde het aantal aangiften. De trend loopt ook ongeveer gelijk op met het totaal van de aangiften. Het aantal geweldsmisdrijven nam tot 2004 toe en is sindsdien ook vrij fors gedaald. In het afgelopen jaar is het aantal aangiften ongeveer gelijk gebleven. Het aantal woninginbraken piekte in 2005. Daarna volgde een flinke daling tot 2009. In 2010 was er sprake van een ‘inbraakgolf’ met 952 inbraken, die in 2011 werd gevolgd door een daling met 12%. Opmerkelijk is de sterke daling van het aantal aangiften van bedrijfsinbraken: vanaf 2002 liep het terug van ruim 1100 naar minder dan 400 in 2010. Daarna volgde weer een toename met ruim eenderde (zie figuur).

76


Figuur 35

ontwikkeling aangiften in Amersfoort (2000=100)

160 140 120 100 80 60 40 aangiften totaal veel voorkomende criminaliteit bedrijfsinbraak

20

gewelddelicten (poging tot) woninginbraak

0 2000

'01

'02

'03

'04

'05

'06

'07

'08

'09

'10

'11


Tabel 9 laat ook nog zo’n 2.650 ‘overige aangiften’ zien per jaar. Ook hierbij gaat het voor een belangrijk deel om vermogensdelicten. Het vervolg van dit hoofdstuk beschrijft de trends voor elk misdrijf afzonderlijk voor Amersfoort en per wijk. Daarbij is – waar mogelijk – een vergelijking gemaakt met de uitkomsten uit de Stadspeiling.

9.5

Geweldsmisdrijven

Ongeveer één op de tien aangiften heeft betrekking op een geweldsdelict. Deze misdrijven worden onderscheiden naar 7 categorieën. Hiervan vormt mishandeling de grootste groep in Amersfoort. Bijna de helft van alle geweldsmisdrijven valt in deze categorie. Verder vallen hieronder: bedreiging (30%), openlijk geweld (10%), straatroof (beroving met geweld op straat), zedenmisdrijf, roofoverval en (poging tot) moord en doodslag. Zie figuur. Figuur 36

aangiften van gewelddelicten in Amersfoort in 2011 straatroof 6% openlijk geweld 10%

zedenmisdrijf 4% bedreiging 29%

overval 1% mishandeling 47%

(poging tot) moord of doodslag 3%



77

Minder straatroof, overvallen en zedenmisdrijven Het aantal aangiften van geweld is sinds 2003 met bijna een kwart (23%) gedaald. In 2011 is het aantal delicten ongeveer gelijk gebleven. De aard van de gewelddelicten is in de loop der jaren iets veranderd. Zo daalde sinds 2003 vooral het aantal aangiften van straatroof, zedenmisdrijven en (roof)overvallen. 23 Verder daalde het aantal aangiften van mishandeling. Tabel 10

Ontwikkeling van aangifte van gewelddelicten in Amersfoort 2003-2011

geweld totaal bedreiging mishandeling openlijk geweld straatroof zedenmisdrijf overval (poging) tot moord/doodslag totaal geweldsmisdrijven waarvan uitgaansgeweld 2) waarvan huiselijk geweld 3)

2003

2005

2007

2009

2010

1088 271 501 69 162 67 18

1171 296 556 84 146 57 32

1113 310 537 84 101 63 18

946 247 476 59 109 40 15

1088 224

1171 207 243

1113 175 223

946 163 177

827 235 410 71 73 26 12 18 845 151 211

1)

2011 ontwikkeling 2010-2011 2003-2011 816 -1% -25% 245 4% -10% 394 -4% -21% 82 15% 19% 53 -27% -67% 31 19% -54% 11 -8% -39% 24 33% 840 -1% -23% 140 -7% -38% 219 4%

In de praktijk gaat het hier vooral om een poging tot moord of doodslag of om bijvoorbeeld hulp bij zelfdoding of euthanasie. Deze categorie is nieuw sinds de overgang naar het registratiesysteem BVH eind 2009. 2) Het betreft hier alle aangiften van geweldsmisdrijven in de binnenstad. Het hoeft dus niet per se om uitgaansgeweld te gaan. 3) Huiselijk geweld vormt een aparte categorie binnen mishandeling, bedreiging, zedendelicten en deels ook zaken die niet als geweldsmisdrijf zijn geregistreerd, maar bijvoorbeeld gelabeld zijn als ‘relatieproblemen’. Cijfers van voor 2005 zijn wel beschikbaar, maar toen werden de zaken nog niet altijd systematisch bijgehouden in de registraties. Bron: politie Eemland-Zuid (BVH), bewerking O&S 1)

Vaker openlijke geweldpleging Het aantal aangiften van bedreiging en openlijke geweldpleging (‘geweld op straat’) daalde na 2007, maar is in 2011 weer toegenomen. Sinds de overgang naar het nieuwe registratiesysteem BVH bij de politie in 2010, is er een aparte code voor (poging tot) moord en doodslag. De geregistreerde gevallen blijken vooral betrekking te hebben op een poging tot moord of doodslag of om bijvoorbeeld hulp bij zelfdoding of euthanasie. De politie kon bij het maken van het rapport hierover geen nadere details geven. Huiselijk geweld: licht gestegen Sinds 2000 krijgen sommige aangiften het label ‘huiselijk geweld’ als het gaat om geweld gepleegd door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer. Uit Amersfoortse registraties blijkt dat het aantal aangiften van huiselijk geweld in de afgelopen jaren is toegenomen: van 177 in 2009 tot 219 in 2011. Deze toename hangt deels samen met een hogere aangiftebereidheid. De laatste jaren hanteren politie en gemeente een minder vrijblijvende aanpak, waarbij zowel daders als slachtoffers beter begeleid worden en slachtoffers eerder bereid zijn aangifte te doen. Ondanks de toegenomen aangifte wordt aangenomen dat het slechts om het topje van de ijsberg gaat. Landelijke schattingen gaan ervan uit dat slechts één op de acht gevallen van huiselijk geweld bij de politie terechtkomt. Dit hoge ‘dark number’ heeft meerdere oorzaken, zoals de vaak 23

De aanpak van overval krijgt in het Jaarplan voor 2012 extra aandacht. Hoewel het aantal overvallen in de afgelopen jaren is gedaald, is de impact op slachtoffers dermate groot dat de gemeente een preventieve, repressieve en slachtoffergerichte aanpak van groot belang acht.

78


afhankelijke positie waarin de slachtoffers zitten, waardoor het voor hen moeilijk is om aangifte te doen. Meeste geweld in de binnenstad; minst in Hoogland en Hooglanderveen Het aantal geweldmisdrijven per 1000 inwoners is sterk geconcentreerd in Stadskern. De cijfers zijn enigszins geflatteerd, omdat de Stadskern geen echte woonwijk is. Maar ook als gekeken wordt naar de absolute aantallen, dan blijkt dat veel van de geweldsmisdrijven in de binnenstad plaats vinden: 140 op de in totaal 840 aangiften in 2011. Verder ligt het aandeel aangiften per 1000 inwoners iets boven het Amersfoortse gemiddelde in Soesterkwartier, De Koppel, Kruiskamp, Liendert, Schuilenburg en Bergkwartier-Noord (omgeving station). De wijken waar relatief de minste geweldsdelicten werden gemeld, liggen in Amersfoort-Noord. Vooral Hoogland en Hooglanderveen kenden in 2011 naar verhouding weinig geweld. Figuur 37

Spreiding van gewelddelicten in Amersfoort 2007-2011 per 1000 inwoners

Amersfoort Stadskern Soesterkwartier De Koppel Kruiskamp Schothorst Zuid Schothorst Noord Liendert Rustenburg Schuilenburg Randenbroek Vermeerkwartier Leusderkwartier De Berg Zuid De Berg Noord Hoogland

2011

Zielhorst

2010

Kattenbroek

2009

Nieuwland

2007

Hooglanderveen Vathorst 0

5

10

15

20

25

30

35


Minder uitgaansgeweld In vrijwel alle wijken is het aantal aangegeven geweldsmisdrijven gedaald sinds 2007. Dat is vooral te zien in de binnenstad, waar veel geweld het karakter van uitgaansgeweld heeft.24 Maar ook in Kruiskamp, Schothorst, Randenbroek, Bergkwartier en Kattenbroek is sprake van een vrij sterke 24

Amersfoort streeft ernaar om het uitgaansgeweld in de binnenstad terug te dringen. In het verleden kon gemakkelijk een selectie worden gemaakt naar delen van de binnenstad en uitgaanstijden. Dat is met de invoering van BVH niet meer mogelijk. Daarom wordt uitgaansgeweld hier gedefinieerd als alle aangiften van geweldsmisdrijven in de binnenstad. Daar valt bijvoorbeeld ook huiselijk geweld onder, ook al is dat meestal niet uitgaansgerelateerd.


79

daling van geweldsmisdrijven. In Soesterkwartier is het in de afgelopen vier jaar gelijk gebleven en in De Koppel en Nieuwland zelfs iets toegenomen. Opvallend is het lage aandeel geweldsaangiften in Schuilenburg in 2010. In 2011 ligt het weer op het niveau van 2009. In absolute aantallen: 14 aangiften in 2010 en 30 in 2011. Trends in geweldsmisdrijven: aangiften versus enquête De politiecijfers laten vanaf 2005 een bijna gestage daling zien van het aantal aangiften voor geweldsmisdrijven in Amersfoort: een ontwikkeling die tot staan komt in 2011. Ook uit de monitor blijkt een trend van afname sinds 2005 die na 2009 weer lijkt om te buigen in een lichte toename. 25

9.6

Veel voorkomende criminaliteit

Een belangrijk deel van alle aangiften valt onder de categorie veelvoorkomende criminaliteit. Het gaat daarbij om diefstal/inbraak uit de auto, diefstal van auto-onderdelen (zoals velgen) vernieling/vandalisme en fietsdiefstal. In de afgelopen jaren was er in het veiligheidsbeleid extra aandacht voor de aanpak van autokraak en fietsdiefstal. Dit gebeurde onder meer door de inzet van lokfietsen om fietsdieven te traceren en door een wijkencampagne tegen autokraak. Hoewel dit beleid succesvol genoemd mag worden, gezien de dalende lijn in het aantal aangiften, blijft aanpak van deze misdrijven voor 2012 gecontinueerd. Het totaal van de aangiften bereikte in 2003 een piek met 6.570 aangiften en is sindsdien meer dan gehalveerd. Die daling geldt vooral voor diefstal uit en vanaf auto’s en voor fietsdiefstal. De campagne gericht tegen autokraak die in de afgelopen jaren is gehouden verklaart mogelijk de daling die sinds 2007 is bereikt (zie tabel 11). Tabel 11

Ontwikkeling veel voorkomende criminaliteit (vvc) 2003

2005

2007

2009

2010

2011

vernieling 1.653 1.690 fietsdiefstal 1.900 2.062 diefstal vanaf /uit auto 3.017 2.191 totaal vvc 6.570 5.943 Bron: politie Eemland-Zuid (BVH), bewerking O&S

1.786 1.151 2.243 5.180

1.507 1.030 1.487 4.024

1.149 931 1.329 3.409

1.182 802 1.133 3.117

ontwikkeling 2010-2011 2003-2011 3% -28% -14% -58% -15% -62% -9% -53%

Fietsdiefstal vooral in stationsgebied en binnenstad Wat betreft de spreiding van het aantal aangiften voor veel voorkomende criminaliteit (zie figuur) is een sterke concentratie te zien in de binnenstad en in Berg-Noord (nabijheid van het centraal station). Het blijkt hierbij vooral om fietsdiefstal te gaan. Van de ruim 800 aangiften van fietsdiefstal waren er meer dan 300 afkomstig uit deze wijken. Maakt de diefstal van fietsen ongeveer een kwart uit van de veel voorkomende criminaliteit, in Stadskern is het de helft en in Berg-Noord zelfs 71%. De diefstal uit auto’s is het meest geconcentreerd in Rustenburg, Schuilenburg, het Berg-kwartier en Kattenbroek. Aangiften van vernielingen komen verhoudingsgewijs het meest voor in de binnenstad en verder in Kruiskamp, Liendert en Randenbroek. Meer autokraak in Rustenburg, Schuilenburg en Kattenbroek De ‘veel voorkomende criminaliteit’ daalde sinds 2007 in vrijwel alle wijken. Sinds 2010 is wel sprake van een kleine groei in Rustenburg, Schuilenburg en Randenbroek. In Rustenburg en Schuilenburg komt de toename vooral door meer autokraak. In Randenbroek zijn er veel meer aangiften van 25

In de Stadspeiling stijgt het slachtofferschap van geweldsdelicten enigszins: van 4,7% in 2009 naar 5,6% in 2011. Deze stijging is echter niet significant. Er is dus slechts sprake van een indicatie van een toename.

80


vernieling binnengekomen. Ook Kattenbroek kreeg in 2011 te maken met een stijging van autokraak. Die stijging werd teniet gedaan door een daling van vernieling en fietsdiefstal. Figuur 38

spreiding van veel voorkomende criminaliteit per 1000 inwoners

Amersfoort Stadskern Soesterkwartier De Koppel Kruiskamp Schothorst Zuid Schothorst Noord Liendert Rustenburg Schuilenburg Randenbroek Vermeerkwartier Leusderkwartier De Berg Zuid De Berg Noord Hoogland Zielhorst

2011

Kattenbroek

2010

Nieuwland

2009

Hooglanderveen

2007

Vathorst 0

20

40

60

80

100


Trends in veel voorkomende criminaliteit: aangiften versus enquête De politiecijfers laten een dalende trend zien in de aangifte van autokraak en fietsdiefstal. Het aantal aangiften van diefstal vanaf en uit de auto is vooral sinds 2006 sterk gedaald. Aangiften van fietsdiefstal daalde vooral vanaf 2005. Deze trends zijn ook zichtbaar in het slachtofferschap gemeten in de Stadspeiling, alleen is de daling daarin minder sterk. Het aantal autokraken of diefstal/vernielingen aan de buitenkant van de auto daalde van circa 30% in 2007 naar 25% in 2011. Het aandeel huishoudens met een slachtoffer van een gestolen fiets daalde van 20% in 2007 naar ongeveer 16% in 2011. Dat is minder dan op grond van de politiecijfers verwacht mocht worden. Voor fietsdiefstal kan dit komen, doordat er minder vaak aangifte wordt gedaan. Uit de Stadspeiling (figuur 33) blijkt dat de aangiftebereidheid van (brom)fietsen is gedaald van 58% in 2007 naar 51% in 2011. Voor delicten aan de auto is de aangiftebereidheid ongeveer gelijk gebleven. Wat ook opvalt is dat in vergelijking met de politiecijfers het slachtofferschap van fietsdiefstal en autodelicten hoog ligt. Dat heeft niet alleen te maken met het feit dat vaak geen aangifte wordt gedaan. Ook het eerder genoemde telescoopeffect speelt hierbij een rol.

9.7

Woninginbraak en andere vermogensdelicten

Grote fluctuaties per jaar Het aantal aangiften voor woninginbraken (of pogingen daartoe) fluctueert per jaar. Amersfoort beleefde een record in 2005 met 1.121 aangiften: dit is 2% van de woningvoorraad. In de jaren


81

daarna volgde een daling naar 733 inbraken in 2009. In 2010 steeg het opnieuw naar 952 om daarna weer te dalen naar 839 inbraken in 2011 (zie tabel 9). Uit signalen van de politie blijkt dat er in januari 2012 weer van een toename sprake is. Extra aandacht voor woninginbraak in het beleid Hoewel het aantal woninginbraken in 2011 weer daalt ten opzichte van het hoge aantal in 2010, besteedt het beleid er in 2011 en 2012 extra aandacht aan. Zo is eind 2011 weer gestart met intensieve voorlichtingscampagnes onder de meest inbraakgevoelige wijken, waarbij soms ook specifiek senioren zijn bezocht. Diefstal/inbraak woning vooral in Randenbroek, Schuilenburg en Leusderkwartier Het aantal inbraken fluctueert niet alleen per jaar, maar ook per wijk. In 2010 kwamen relatief de meeste woninginbraken voor in Liendert en De Koppel. Een jaar later is het aantal woninginbraken in deze wijken sterk gedaald en zijn vooral Randenbroek, Leusderkwartier en Schuilenburg in trek bij het inbrekersgilde. In Randenbroek verdubbelde het aantal inbraken naar 100 in 2011. Vooral in de wijken in Amersfoort-Noord, maar ook in Stadskern wordt relatief weinig ingebroken. Het aantal woninginbraken is onder meer gerelateerd aan de leeftijd van de woningen. In oudere wijken is het hangen sluitwerk of het houtwerk waar de sloten in zitten vaak van minder kwaliteit. Figuur 39

Spreiding van aangiften woninginbraak in Amersfoort per 1000 woningen

Amersfoort Stadskern Soesterkwartier De Koppel Kruiskamp Schothorst Zuid Schothorst Noord Liendert Rustenburg Schuilenburg Randenbroek Vermeerkwartier Leusderkwartier De Berg Zuid De Berg Noord Hoogland Zielhorst

2011

Kattenbroek

2010

Nieuwland

2009

Hooglanderveen

2007

Vathorst 0

10

20

30

40


Inbraak of poging tot inbraak? Het merendeel van de aangiften van woninginbraak (circa 70%) betreft een geslaagde inbraak, waarbij men ook is binnengekomen. Dat wil niet zeggen dat het merendeel van de woninginbraken ook geslaagd is. Uit de Stadspeiling blijkt dat er iets vaker sprake is van een poging tot woninginbraak

82


dan van een geslaagde inbraak. Maar doordat bij bijna de helft van de inbraakpogingen geen aangifte wordt gedaan, komt een geslaagde woninginbraak vaker voor in de registraties van de politie. Woninginbraak als buurtprobleem In de Stadspeiling is ook gevraagd wat de belangrijkste buurtproblemen zijn die men aangepakt wil zien. Woninginbraak staat daarbij op de achtste plaats. Vooral in Leusderkwartier, Randenbroek en Berg-Noord staat het hoog genoteerd in de top-vijf. Trends in woninginbraak: aangiften versus enquête Uit de aangiften van politie blijkt dat een hausse aan woninginbraken nog dateert van de periode 2004 tot en met 2006 met meer dan 1.000 inbraken per jaar. Daarna daalt het aantal naar 733 in 2009 om daarna weer te stijgen (zie tabel 5). De ontwikkeling van het feitelijk slachtofferschap op basis van de Stadspeiling laat een iets ander beeld zien (zie figuur 34). In het onderzoek van 2009 zegt een lager percentage slachtoffer te zijn van (een poging tot) woninginbraak. Die verlaging spoort met de feitelijke ontwikkeling van het aantal aangiften tussen 2006 en 2008. Maar in 2011 daalt het slachtofferschap verder. Dat is opvallend, omdat het aantal aangiften juist stijgt in deze periode. Voor een deel kan dit verklaard worden uit de hogere aangiftebereidheid voor een poging tot woninginbraak (zie figuur 33). 26 Zakkenrollerij Het aantal gevallen van zakkenrollerij bereikte een piek in 2003 met 367 aangiften. Daarna trad een daling op tot minder dan 200 in 2006. Sindsdien schommelt het aantal tussen de 250 en 300 aangiften. Dit delict is sterk geconcentreerd in de binnenstad en Berg-Noord (het stationsgebied). Ongeveer tweederde van alle aangiften voor zakkenrollerij vindt in deze wijken plaats. Diefstal van motorvoertuigen Het aantal diefstallen van motorvoertuigen is sinds 1998 (422 voertuigen) flink gedaald tot nog geen 100 in 2008. Sindsdien schommelt het aantal aangiften rond de 100. Er zijn geen wijken die vaker doelwit zijn van de autodieven. Inbraken bedrijven of instellingen In 2002 bereikte het aantal bedrijfsinbraken of pogingen daartoe een voorlopig hoogtepunt met ruim 1100 aangiften. In de afgelopen jaren is dat aantal fors gedaald tot 388 aangiften in 2007 en vervolgens weer iets toegenomen tot 511 in 2011. In absolute zin komen de meeste bedrijfsinbraken voor op De Hoef/Valleipoort (85 aangiften), gevolgd door Isselt (55) en Stadskern (44). In verhouding tot het aantal bedrijven wordt er vaker ingebroken in Stadskern en in bedrijfjes/kantoren in woonwijken dan op de echte bedrijvenlocaties. Per 1000 bedrijven werd in 2011 46 keer aangifte gedaan van inbraak. Daarmee is de kans dat in een bedrijf wordt ingebroken ruim driemaal zo groot als de kans dat in een woning wordt ingebroken. Winkeldiefstal Het aantal aangiften van winkeldiefstallen schommelt jaarlijks tussen de 400 en 550. In 2009 werd nog een aantal bereikt van 542. In 2011 daalde dat naar 468 aangiften. Het gaat vrijwel altijd om zaken waarbij de dader door de politie is aangehouden. In werkelijkheid is het aantal winkeldiefstallen vele malen hoger, maar wordt de dader niet op heterdaad betrapt of vindt de winkelier het doen van aangifte te tijdrovend. 26

Er zijn veel verschillen aan te geven tussen politiestatistiek en enquêteresultaten. Eén ervan is dat de aangiften een andere periode betreffen dan de uitkomsten van de slachtofferenquête. Het blijft daarom gissen wat de precieze oorzaak is van het verschil in trend.


83

Overige delicten In tabel 5 is een categorie ‘overige aangiften’ opgenomen. Per jaar gaat het om circa 2.650 misdrijven. Het gaat voor het merendeel om vermogensdelicten. Zo werd er in 2011 181 keer aangifte gedaan van diefstal van een brom- of snorfiets, 133 aangiften van een diefstal of inbraak in een garage, schuur of tuinhuis en 1.350 ‘overige vermogensdelicten’. Tot slot werd er bijna 1.000 keer aangifte gedaan van andere, niet eerder genoemde zaken. Hierin vallen bijvoorbeeld misdrijven, als fraude, heling en aantasting van de openbare orde. Het aantal overige aangiften blijft de laatste jaren vrij stabiel.

9.8

Amersfoort vergeleken met de andere gemeenten

Misdaad hangt vooral samen met de mate van stedelijkheid. In de anonimiteit van de stad komt criminaliteit vaker voor dan in dorpen waar de sociale controle nog een belangrijke rol speelt. Hierdoor zijn de landelijke cijfers op het terrein van criminaliteit vaak gunstiger dan die van steden. Toch ligt het aantal geregistreerde misdrijven in Amersfoort (71 per 1000 inwoners). Amersfoort steekt qua criminaliteit gunstig af van de 100.000+ gemeenten, waar gemiddeld 83 misdrijven per 1000 inwoners werden geregistreerd. Alleen in Ede, Apeldoorn, Emmen en Zaanstad ligt de criminaliteit lager. Wat betreft geweld- en zedenmisdrijven, fietsdiefstal en vernielingen is Amersfoort zelfs vergelijkbaar met Nederland. De woninginbraak ligt hoger en is vergelijkbaar met de gemeenten boven de 100.000 inwoners. Wat betreft autokraak neemt Amersfoort een tussenpositie in. Figuur 40

Geregistreerde misdrijven in Amersfoort, 100.000+ gemeenten en Nederland

geweld en zedenmisdrijven

Amersfoort 100.000+ Nederland

woninginbraak

diefstal af/uit auto

fietsdiefstal

vernielingen

0

2

4

6

8

10

12

14

Bron: CBS, Statline, 2010

9.9

Opheldering

Naast het aantal aangiften per delict per jaar is bij de politie bekend hoeveel delicten jaarlijks worden opgehelderd.27

27

Door simpelweg de beide cijfers op elkaar te delen, krijg je een ophelderingspercentage. Hoewel dat niet helemaal correct is, - een misdrijf dat in 2010 plaats vond kan in 2011 zijn opgehelderd – geeft het toch een goede indicatie.

84


Het ophelderingspercentage is in Amersfoort in de afgelopen vijf jaar gestegen: van 10% in 2000 naar 16% in 2005, naar 18% in 2008 en naar 25% in 2011. Dit verklaart wellicht ook de dalende lijn in veel aangiften. Tabel 12

Ophelderingspercentage van enkele misdrijven

aangiften totaal woninginbraak bedrijfsinbraak geweldsmisdrijf veel voorkomende criminaliteit diefstal af/uit auto diefstal fiets vernieling overige criminaliteit * onbekend Bron: politie Amersfoort en CBS

Amersfoort 2011 Nederland 2010 25% 24,3% 7% 7,4% 7% * 74% 62,5% 6% * 2% 2,2% 5% 3,5% 9% * 20% *

De mate van opheldering hangt sterk samen met de aard van het misdrijf. Vooral bij geweldsmisdrijven wordt de dader meestal wel opgespoord: in 2011 was 74% van de verdachten bekend bij de politie. Voor woning- of bedrijfsinbraak werd 7% opgehelderd. Voor fietsdiefstal en autokraak ligt dat nog lager. In vergelijking met landelijke cijfers (uit 2010) doet de Amersfoortse politie het iets beter op gebied van het oplossen van gewelddelicten en fietsdiefstal.

9.10

Verdachten en veelplegers

Meeste verdachten in de leeftijd van 14 tot 21 jaar Het KLPD houdt ontwikkelingen bij van het aantal verdachten in Nederland en in een aantal grote steden.28 Hierin zijn een kleine 1.900 verdachten geregistreerd uit Amersfoort. Het gaat om mensen die in 2009 door de politie zijn aangehouden voor het plegen van een misdrijf, waarvoor en proces verbaal is opgemaakt. Op de totale bevolking is dat 1,6%. Daarmee vertoont het aantal verdachten een stijgende lijn vanaf 2000 (toen 1,1 % van de bevolking verdacht was). Dit komt vooral door meer opheldering en/of een actiever aanhoudingsbeleid en niet zozeer door meer misdaad: het aantal aangiften ligt immers op het niveau van 2000. Er is een duidelijke samenhang naar leeftijd. De verdachten komen voor in alle leeftijdsgroepen. Maar de piek komt voor bij 16-jarigen. Meer dan 8% van deze leeftijdsgroep staat bekend als verdachte. De grootste risicogroep zit verder in de leeftijdsklasse van 14 tot 21 jaar. Daarna neemt de kans om in de criminaliteit terecht te komen af (of slaagt men beter om uit handen van de politie te blijven). Amersfoort vergeleken met G-31 en Nederland In tabel 13 zijn de Amersfoortse verdachten van 2009 vergeleken met het totaal van de verdachten van de G-31, de 31 steden die deel uitmaken van het landelijke Grote Stedenbeleid en met Nederland. Amersfoort steekt daarbij relatief gunstig af tegenover de andere steden. De 1.895 verdachten vormen 1,6% van de totale Amersfoortse bevolking van 12 jaar en ouder. Dat is relatief weinig vergeleken met de G31 (1,9% verdacht). Met 715 verdachten tussen 12 en 25 jaar

28

Het KLPD (Korps Landelijke Politiediensten) geeft ook cijfers over 2010, maar met de overgang op het Bedrijfsprocessensysteem BVH is er sprake van administratieve achterstand bij de politie, waardoor de cijfers over dat jaar onvolledig zijn en geen goed beeld geven van de werkelijke aantallen.


85

(3,4% van de bevolking van 12 tot 25 jaar) zit Amersfoort ook onder het gemiddelde van de G31. Dat geldt ook voor het aandeel verdachten van 25 jaar en ouder. Tabel 13

Verdachten in Amersfoort, G-31 en Nederland Amersfoort absoluut

aantal verdachten (12 jaar en ouder) verdachten 12 t/m 24 jaar verdachten 25 jaar en ouder verdachten 12+ Turks verdachten 12+ Marokkaans verdachten 12+ Antilliaans/Arubaans veelplegers

1895 715 1180 153 196 94 61

% 1,6% 3,4% 1,2% 3,4% 6,2% 7,0% 3,7%

G31 Nederland % % 1,9% 3,8% 1,5% 3,3% 5,7% 7,4% 3,6%

1,4% 3,2% 1,1% 3,4% 5,9% 7,0% 3,4%

Toelichting: het % is steeds het aandeel binnen de betreffende groep. Zo is van alle Amersfoorters van 12 jaar en ouder 1,6% verdacht van een misdrijf gepleegd in 2009. Veelplegers zijn verdachten die in hun hele leven meer dan 10 keer een proces verbaal tegen zich kregen, waarvan minstens 1 in het peiljaar (2009). Het percentage veelplegers is het aantal veelplegers ten opzichte van het totaal aantal verdachten. Veelplegers (ofwel in termen van het KLPD, zeer actieve veelplegers) zijn mensen die in de afgelopen 5 jaar meer dan 10 keer een proces verbaal tegen zich kregen, waarvan minstens 1 in het peiljaar. Bron: KLPD, 2009

Oververtegenwoordiging Marokkanen en Antillianen Van alle verdachten in Amersfoort hebben er circa 750 een niet-westerse achtergrond. Vooral de Marokkaanse en Antilliaanse Amersfoorters zijn oververtegenwoordigd in de verdachtenpopulatie. De 196 Marokkaanse verdachten in Amersfoort vormen 6,2% van alle Marokkanen in deze stad. Van de Antilliaans/Arubaanse Amersfoorters was zelfs 7% verdacht van het plegen van een misdrijf. Deze percentages liggen iets hoger dan gemiddeld in de G31. Maar het aantal Antilliaanse verdachten in Amersfoort nam in 2010 vrij sterk af. Daling van het aantal veelplegers Bij de KLPD stonden op 1 januari 2010 61 Amersfoorters als ‘zeer actieve meerderjarige veelpleger’ geregistreerd. Dit zijn mensen die in de afgelopen vijf jaar meer dan 10 processen verbaal tegen zich zagen opgemaakt, waarvan tenminste één in het peiljaar. De politie in Amersfoort telde voor 2010 en 2011 respectievelijk 48 en 40 van deze volwassen veelplegers. Het verschil wordt verklaard doordat de politie in Amersfoort spreekt van veelplegers die in Amersfoort actief zijn, terwijl het KLPD het heeft over Amersfoorters die als veelpleger hier of elders actief zijn geweest. Daarnaast daalde het aantal minderjarige veelplegers in de gemeente van 9 in 2010 naar 6 in 2011. Beide groepen staan centraal in de veelplegeraanpak die politie en gemeente Amersfoort hanteren in het Veiligheidshuis.

86


Bijlage 1 Vragenlijst met scores (het percentage achter de vraag geeft het aantal respondenten dat de vraag heeft beantwoord)

A LEEFBAARHEID EN VOORZIENINGEN De volgende vragen gaan over de buurt waarin u woont.

A1 Hoe lang woont u in deze buurt? 11% 19% 22% 48%

A2

korter dan 2 jaar 2 tot 5 jaar 5 tot 10 jaar 10 jaar of langer

Wat vindt u van de voorzieningen in uw buurt? Kunt u voor elk van de volgende voorzieningen aangeven hoe tevreden u bent? zeer tevreden

tevreden

neutraal

33% 14% 17% 10% 2%

53% 44% 50% 38% 12%

8% 16% 16% 21% 32%

winkels voor dagelijkse boodschappen parkeergelegenheid het openbaar vervoer speelmogelijkheden voor kinderen voorzieningen voor jongeren

A3

zeer weet ontevreden ontevreden niet/n.v.t.

5% 16% 5% 10% 19%

1% 7% 1% 3% 6%

0% 3% 11% 18% 29%

Dan volgt nu een aantal uitspraken over de buurt waarin u woont. Kunt u van elke uitspraak zeggen of u het er wel of niet mee eens bent?

ik voel mij thuis bij de mensen die in deze buurt wonen. het is vervelend om in deze buurt te wonen

neutraal

mee oneens

helemaal oneens

weet niet/geen mening

23%

5%

2%

1%

3%

9%

34%

52%

1%

helemaal eens

mee eens

19%

50%

1%

ik heb veel contact met andere buurtbewoners. ik woon in een gezellige buurt waar veel saamhorigheid is.

8%

33%

39%

14%

5%

1%

7%

31%

39%

15%

5%

3%

de mensen in deze buurt kennen elkaar nauwelijks.

2%

19%

23%

37%

15%

4%

de mensen in deze buurt gaan op een prettige manier met elkaar om. de mensen hier zijn erg betrokken bij de buurt.

8% 4%

57% 30%

26% 43%

5% 13%

1% 3%

3% 7%

ik ben tevreden over de bevolkingssamenstelling in deze buurt.

8%

54%

23%

9%

3%

3%

ik zou meer contact willen hebben met andere buurtbewoners.

2%

17%

45%

27%

6%

3%


87

A4 Hieronder staat een aantal vervelende voorvallen of misdrijven, die in uw buurt kunnen voorkomen. Kunt u aangeven hoe vaak deze voorvallen of misdrijven naar uw idee voorkomen in uw buurt? vaak

soms

(bijna) nooit

weet niet/geen mening

7% 7% 10% 16% 14% 30% 32% 3% 6% 11% 4% 4% 2% 1% 1% 2% 8% 29% 30% 15% 19% 14% 9% 4%

34% 40% 39% 35% 36% 45% 44% 16% 26% 34% 13% 18% 9% 10% 13% 12% 45% 34% 43% 33% 32% 28% 30% 13%

35% 32% 33% 31% 37% 23% 21% 61% 62% 49% 61% 63% 74% 66% 62% 63% 32% 32% 23% 43% 41% 53% 53% 73%

24% 21% 18% 18% 13% 1% 3% 20% 6% 6% 22% 15% 15% 23% 24% 23% 15% 5% 4% 9% 8% 5% 8% 10%

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X

fietsdiefstal diefstal uit auto's vernieling of diefstal aan de buitenkant van auto's vernielingen (telefooncellen, bushokjes e.d.) bekladding van muren of gebouwen rommel op straat hondenpoep mensen die op straat worden lastiggevallen overlast door buren/omwonenden overlast van groepen jongeren drugsoverlast dronken mensen op straat overlast van zwervers, daklozen geweldmisdrijven beroving op straat (tasje, portemonnee, mobiel, etc.) bedreiging inbraak in woningen parkeeroverlast/ gebrek aan parkeerruimte te hard rijden agressief verkeersgedrag onoverzichtelijke verkeerssituatie geluidsoverlast door verkeer andere vormen van geluidsoverlast stankoverlast

A5

Wat is volgens u het belangrijkste probleem in uw buurt, waarvan u vindt dat het met voorrang moet worden aangepakt? Kies een categorie uit de vorige vraag door de bijbehorende letter in te vullen. Als uw buurtprobleem niet in die lijst voorkomt, geef dit dan aan met de letter Z. 1. 2. 3. 4. 5.

parkeerproblemen/onvoldoende parkeerruimte te hard rijden overlast van groepen jongeren hondenpoep rommel op straat

29%

ik ervaar geen problemen in mijn buurt

A6 Kunt u uw antwoord toelichten?

88


A7

De gemeente stelt voor elke wijk geld beschikbaar om het leefklimaat te verbeteren. Zo kunnen bewoners die hiervoor een goed idee hebben geld krijgen uit het zogenaamde buurtbudget. Heeft u wel eens van het buurtbudget gehoord?

75% 25%

A8

ja nee

Voelt u zich medeverantwoordelijk voor de leefbaarheid in uw buurt? 77% ja 7% nee 16% weet niet / geen mening

A9

Bent u het afgelopen jaar actief geweest om uw buurt te verbeteren? 25% 75%

ja nee

A10 Vindt u dat de buurt waarin u woont er in het afgelopen jaar op vooruit of achteruit is gegaan? 14% 13% 65% 8%

vooruit achteruit is gelijk gebleven → ga naar vraag A12 weet niet / geen mening → ga naar vraag A12

A11 En waaruit blijkt dat volgens u?

A12 Denkt u dat de buurt er de komende jaren op vooruit of achteruit zal gaan? 16% 18% 49% 17%

vooruit achteruit zal gelijk blijven weet niet / geen mening

A13 Hoe gehecht bent u aan uw buurt? 16% 54% 21% 5% 4%

zeer gehecht gehecht niet gehecht helemaal niet gehecht weet niet / geen mening


89

A14 Hoeveel aandacht heeft de gemeente voor de problemen in uw buurt? 2% 27% 29% 42%

veel voldoende weinig weet niet / niet van toepassing

De volgende vragen gaan over Amersfoort als stad.

A15 Vindt u dat Amersfoort er in het afgelopen jaar op vooruit of achteruit is gegaan? 28% 14% 40% 18%

vooruit achteruit is gelijk gebleven → ga naar vraag A17 weet niet / geen mening → ga naar vraag A17

A16 Waaruit blijkt dat volgens u?

A17 Denkt u dat Amersfoort er in de komende jaren op vooruit of achteruit zal gaan? 29% 19% 28% 24%

vooruit achteruit zal gelijk blijven weet niet / geen mening

A18 Hoe gehecht bent u aan Amersfoort? 23% 53% 18% 3% 3%

zeer gehecht gehecht niet gehecht helemaal niet gehecht weet niet / geen mening

We hebben nu een aantal vragen gesteld over de buurt waarin u woont en de stad. Kunt u ter afsluiting rapportcijfers geven voor uw woning, uw buurt en voor Amersfoort als stad? Geef een heel cijfer tussen 1 en 10, waarbij 1 zeer slecht is en 10 zeer goed.

A19 uw woning

7,8 1 -10

A20 uw buurt / woonomgeving

7,3 1

A21 Amersfoort

7,5

90

7,8


B VEILIGHEID

B1

Kunt u een rapportcijfer geven voor de verkeersveiligheid in uw straat? Geef een heel cijfer tussen 1 en 10, waarbij 1 zeer slecht is en 10 zeer goed.

6,60

De volgende vragen gaan over de 'sociale’ veiligheid.

B2

Voelt u zich weleens onveilig in uw eigen buurt? 25% 75%

B3

Hoe vaak voelt u zich onveilig in uw buurt? 10% 67% 22% 1%

B4

ja nee → ga naar vraag B4

vaak soms zelden weet niet

Komt het wel eens voor dat u:

vaak

B5

soms

(bijna) nooit

weet niet/ niet van toepassing

’s avonds niet open doet, omdat u het niet veilig vindt?

8%

20%

67%

5%

in uw buurt omloopt of omrijdt om onveilige plekken te vermijden?

4%

19%

72%

5%

zich onveilig voelt als u ’s avonds bij u in de buurt over straat loopt.

5%

23%

68%

4%

zich niet op uw gemak voelt als u ’s avonds alleen thuis bent?

3%

13%

79%

5%

Hieronder staat een aantal locaties in Amersfoort. Kunt u aangeven hoe vaak u zich daar onveilig voelt? vaak

soms

(bijna) nooit

weet niet/niet van toepassing

plekken waar groepen jongeren rondhangen

17%

48%

26%

9%

in het centrum van Amersfoort

4%

32%

54%

10%

rondom uitgaansgelegenheden

6%

35%

39%

21%

in het winkelgebied in mijn buurt in het openbaar vervoer

2% 1%

17% 13%

75% 63%

6% 23%

op het centraal station in mijn eigen huis

2% 1%

21% 7%

58% 86%

19% 6%


91

B6

Is er wel eens ingebroken in uw woning in de afgelopen 12 maanden? (poging tot) inbraak in uw woning, zonder diefstal inbraak in uw woning, met diefstal

B7

nee 95% 97%

ja 5% 3%

Bent u of is iemand anders in uw huishouden in de afgelopen 12 maanden het slachtoffer geworden van één van de volgende misdrijven? Zo ja, gebeurde dat in uw eigen buurt of ergens anders?

B8

diefstal uit de auto

nee 90%

ja, in eigen buurt 7%

ja, ergens anders 3%

diefstal of vernieling aan de buitenkant van de auto (niet door aanrijding)

78%

18%

4%

overige beschadiging of vernieling diefstal van een fiets

81% 84%

15% 10%

3% 6%

Bij de volgende vraag gaat het uitsluitend over uzelf. Bent u in de afgelopen 12 maanden slachtoffer geworden van één van onderstaande voorvallen? Zo ja, gebeurde dat in uw eigen buurt of ergens anders? nee

ja, in eigen buurt

ja, ergens anders

diefstal van uw portemonnee, mobiel of tasje zonder (dreiging met) geweld

97%

1%

2%

diefstal van uw portemonnee, mobiel of tasje met (dreiging met) geweld

100%

0%

0%

bent u in het afgelopen jaar bedreigd met lichamelijk geweld?

95%

3%

2%

bent u het slachtoffer geworden van mishandeling?

99%

0,5%

0,5%

De volgende vragen gaan over de aangifte van misdrijven. Het is mogelijk om via internet aangifte te doen bij de politie (www.politie.nl). Dit geldt alleen voor kleinere misdrijven, zoals diefstal van (brom)fiets of vernieling.

B9

Wist u dat het mogelijk is om aangifte te doen via internet? 74% 26%

92

ja nee


B10 Wilt u aangeven van welk voorval u de laatste keer slachtoffer bent geworden? Slechts één antwoord mogelijk. 4% 7% 1% 7% 14% 12% 0% 3% 2% 1% 3% 5% 42%

poging tot inbraak in de woning daadwerkelijke inbraak in de woning diefstal van auto iets gestolen uit de auto iets gestolen of beschadigd aan buitenkant van de auto diefstal van fiets of bromfiets diefstal van portemonnee, mobiel of tasje met geweld diefstal van portemonnee, mobiel of tasje zonder geweld diefstal van andere dingen dan hierboven genoemd slachtoffer van mishandeling of seksueel geweld bedreigd met lichamelijk geweld een ander misdrijf dan hierboven genoemd ik was nooit slachtoffer van een misdrijf → ga naar vraag B14

Bij het beantwoorden van de volgende vragen moet u uitgaan van het voorval dat u bij de vorige vraag heeft aangekruist.

B11 Wanneer vond dat misdrijf plaats? Vul een jaar in. Als u het niet precies weet mag u het ook schatten.

B12 Is dit voorval gemeld bij de politie? 14% 53% 1% 32%

ja, alleen gemeld bij de politie ja, hiervan is ook aangifte gedaan (er is een proces verbaal opgemaakt) → ga naar vraag B14 nee, het is door de politie zelf ontdekt → ga naar vraag B14 nee, het is niet bekend bij de politie

B13 U heeft geen aangifte gedaan van dit voorval. Wat was voor u de belangrijkste reden? 7% 47% 17% 7% 1% 20%

het kost teveel tijd of moeite het helpt toch niets het was niet zo belangrijk dit is geen zaak voor de politie uit angst voor wraak andere reden


93

B14 Hierna volgt een aantal stellingen over de politie in Amersfoort. Kunt u aangeven of u het er wel of niet mee eens bent?

neutraal 23%

mee oneens 8%

helemaal mee oneens 3%

weet niet/ n.v.t. 41%

30%

24%

7%

3%

31%

2%

17%

27%

33%

13%

8%

de politie reageert op de problemen in de buurt

2%

19%

29%

9%

4%

37%

de politie biedt de burgers in deze buurt bescherming

2%

14%

36%

9%

4%

35%

helemaal eens 5%

mee eens 20%

de politie neemt je serieus

5%

de politie is zichtbaar aanwezig in onze buurt

de politie komt snel als je ze belt

C ONDERHOUD VAN DE OPENBARE RUIMTE

C1

Hoe oordeelt u in uw wijk over: geen nogal zeer mening/ ontevreden ontevreden n.v.t. 10% 2% 2%

zeer tevreden 20%

tevreden 66%

het onderhoud van het groen

11%

61%

18%

6%

3%

C

het onderhoud van voet- en fietspaden

D E

het onderhoud van overige wegen het onderhoud van waterpartijen (sloten, grachten en vijvers)

7% 6%

65% 72%

18% 14%

6% 3%

4% 5%

5%

55%

16%

4%

20%

A

de hoeveelheid openbaar groen

B

F G H

het verwijderen van zwerfvuil het onderhoud van speelplekken de straatverlichting

4% 3% 7%

55% 48% 76%

25% 12% 10%

7% 3% 4%

9% 34% 3%

I

het algemene onderhoud van de wijk

5%

75%

14%

2%

4%

C2

Waaraan zou de gemeente volgens u de meeste aandacht moeten besteden? Kies een categorie uit de vorige vraag door de bijbehorende letter in te vullen. DAFD

D

16DKKL 16% 16% 13%

94

Het verwijderen van zwerfvuil het algemeen onderhoud van de wijk het onderhoud van voet- en fietspaden


Bijlage 2 Belangrijkste problemen in de eigen buurt positie

Probleem (positie 2009)

%

met name genoemd in….

2011 1

te weinig parkeerruimte/parkeeroverlast (1)

12,3

Stadskern, Nieuwland, Vathorst, Zielhorst

2

te hard rijden (2)

10,9

Hooglanderveen, Hoogland, Leusderkwartier

3

overlast van groepen jongeren (4)

6,5

De Koppel, Kattenbroek, Hoogland

4

onoverzichtelijke verkeerssituatie (6)

5,8

Vathorst-Bron, -Laak, Vermeer-, Leusderkwartier

5

rommel op straat (7)

5,6

De Koppel, Schothorst-Zuid, Liendert

6

geluidsoverlast door verkeer(10)

4,0

Schuilenburg, Rustenburg, Berg-Zuid

7

hondenpoep (3)

5,2

Soesterkwartier, Zielhorst, Vathorst-Centrum

8

woninginbraak (9)

3,2

Berg-Noord, Leusderkwartier

9

geluidoverlast, niet door verkeer (12)

1,5

De Koppel, binnenstad

10

vernielingen en vandalisme (8)

1,5

Rustenburg, Soesterkwartier

11

overlast door buren/ omwonenden (14)

1,4

Kruiskamp, Schothorst-Zuid, Liendert

12

diefstal of vernieling aan buitenkant auto (13)

1,4

Vermeerkwartier, Kruiskamp, Schothorst-Zuid

13

agressief verkeersgedrag (15)

1,2

Soesterkwartier, Stadskern

14

drugsoverlast (16)

1,0

Liendert, Schuilenburg, Kruiskamp

15

bekladding van muren of gebouwen (19)

1,0

Stadskern, Zonnehof

16

stankoverlast (18)

0,9

Vathorst-De Velden (Smink)

17

diefstal UIT auto’s (11)

0,8

Vathorst-Centrum, -De Velden, Randenbroek

18

overlast door zwervers, daklozen (20)

0,5

Stadskern, Vermeerkwartier, Kruiskamp

19

beroving op straat (mobiel etc.) (23)

0,5

20

fietsdiefstal (17)

0,5

21

dronken mensen op straat (22)

0,4

Stadskern

22

mensen die op straat worden lastiggevallen (21)

0,3

Kruiskamp

23

bedreiging (24)

0,2

24

geweldmisdrijven (25)

0,1

25

overige problemen

5,9

“ik ervaar geen problemen in mijn buurt”

29

Stadskern, Schothorst-Noord (station)

bron: Stadspeiling 2011


95

Bijlage 3 Belangrijkste problemen per wijk Welk probleem moet met voorrang worden aangepakt in uw buurt? (tussen haakjes de positie in 2009) Amersfoort (totaal) 1 (1 en 5) onvoldoende parkeerruimte / parkeeroverlast 2 (2) te hard rijden 3 (4) overlast van (groepen) jongeren 4 (6) onoverzichtelijke verkeerssituatie 5 (7) rommel op straat Stadskern 1. (1) onvoldoende parkeerruimte / parkeeroverlast 2. (2) te hard rijden 3. (5) geluidoverlast door verkeer 4. (8) onoverzichtelijke verkeerssituaties 5. (7) rommel op straat In 2009 stond hondenpoep op 3 en overlast van jongeren/openbare dronkenschap op 4. Soesterkwartier 1. (1) hondenpoep 2. (2) te hard rijden 3. (4) onvoldoende parkeerruimte / parkeeroverlast 4. (6) rommel op straat 5. (5) jongerenoverlast In 2009 stond vernielingen nog op plaats 3. De Koppel 1. (1) jongerenoverlast 2. (7) rommel op straat 3. (4) onvoldoende parkeerruimte / parkeeroverlast 4. (2) te hard rijden 5. (11) geluidsoverlast niet door verkeer In 2009 stond hondenpoep op 3 en onoverzichtelijke verkeerssituatie op 5. Kruiskamp 1. (1) onvoldoende parkeerruimte/ parkeeroverlast 2. (4) te hard rijden 3. (3) overlast van (groepen) jongeren 4. (2) rommel op straat 5. (5) hondenpoep Liendert 1. (2) te hard rijden 2. (1) rommel op straat 3. (3) onvoldoende parkeerruimte / parkeeroverlast 4. (4) jongerenoverlast 5. (5) vernielingen, vandalisme

96


Rustenburg 1. (5) geluidsoverlast door verkeer 2. (3) te hard rijden 3. (1) vernielingen 4. (8) jongerenoverlast 5. (-) woninginbraak In 2009 stonden autokraak (2) en parkeeroverlast (4) nog in deze lijst. Schuilenburg 1. (2) geluidoverlast door verkeer 2. (3) rommel op straat 3. (1) overlast van jongeren 4. (5) te hard rijden 5. (4) parkeeroverlast Randenbroek 1. (2) onvoldoende parkeerruimte / parkeeroverlast 2. (3) te hard rijden 3. (1) rommel op straat 4. (7) woninginbraak 5. (6) hondenpoep In 2009 stond vandalisme op 4 en jongerenoverlast op 5. Vermeerkwartier 1. (1) onvoldoende parkeerruimte/ parkeeroverlast 2. (-) onoverzichtelijke verkeerssituaties 3. (4) te hard rijden 4. (6) woninginbraak 5. (5) geluidsoverlast door verkeer In 2009 stond de diefstal uit en vernieling aan auto’s nog op plek 2. Leusderkwartier 1. (2) te hard rijden 2. (4) onoverzichtelijke verkeersituaties 3. (5) woninginbraak 4. (3) onvoldoende parkeerruimte/ parkeeroverlast 5. (8) rommel op straat In 2009 stond hondenpoep nog op 1, is nu opgeschoven naar de zesde plaats. Berg-Zuid 1. (1+2) onvoldoende parkeerruimte/ parkeeroverlast 2. (8) geluidsoverlast door verkeer 3. (3) te hard rijden 4. (5) rommel op straat 5. (7) onoverzichtelijke verkeersituaties Hondenpoep, in 2009 nog op 4, is nu opgeschoven naar de zesde plaats. Berg-Noord 1. (2) te hard rijden 2. (1) woninginbraak 3. (6) rommel op straat 4. (4) hondenpoep 5. (3) onvoldoende parkeerruimte/ parkeeroverlast


97

Schothorst-Zuid 1. (4) rommel op straat 2. (6) onvoldoende parkeerruimte/ parkeeroverlast 3. (7) te hard rijden 4. (1) woninginbraak 5. (8) hondenpoep e e e In 2009 zag de top-5 er nog heel anders uit. Als 2 , vernielingen, als 3 , jongerenoverlast en als 5 autokraak. Schothorst-Noord 1. (3) onvoldoende parkeerruimte/ parkeeroverlast 2. (5) te hard rijden 3. (2) jongerenoverlast 4. (6) onoverzichtelijke verkeersituaties 5. (8) rommel op straat e In 2009 had de wijk te maken met een inbraakgolf. Woninginbraak stond toen nog op de 1 plaats en vandalisme op 4. Hoogland 1. (1+5) onvoldoende parkeerruimte/ parkeeroverlast 2. (3) te hard rijden 3. (9) jongerenoverlast 4. (-) geluidsoverlast door verkeer 5. (4) hondenpoep In 2009 stond onoverzichtelijke verkeersituaties op 2. Zielhorst 1. (1) 2. (3) 3. (4) 4. (2) 5. (7)

onvoldoende parkeerruimte/ parkeeroverlast te hard rijden hondenpoep jongerenoverlast rommel op straat

Kattenbroek 1. (2) jongerenoverlast 2. (3) te hard rijden 3. (4+5) onvoldoende parkeerruimte/ parkeeroverlast 4. (-) geluidsoverlast door verkeer 5. (6) onoverzichtelijke verkeersituaties Hondenpoep, in 2009 nog op 1, is nu opgeschoven naar plaats 7. Nieuwland 1. (1) onvoldoende parkeerruimte/ parkeeroverlast 2. (3) te hard rijden 3. (2) hondenpoep 4. (4) jongerenoverlast 5. (8) rommel op straat Vathorst-De Velden 1. (2) onvoldoende parkeerruimte/ parkeeroverlast 2. (1) te hard rijden 3. (4) onoverzichtelijke verkeerssituaties 4. (-) jongerenoverlast 5. (3) hondenpoep

98


Vathorst-Centrum, - De Bron 1. onvoldoende parkeerruimte/ parkeeroverlast 2. jongerenoverlast 3. hondenpoep 4. onoverzichtelijke verkeerssituaties 5. te hard rijden In 2009 was het aantal respondenten onvoldoende om hierover uitspraken te doen. Vathorst-De Laak 1. (1) onvoldoende parkeerruimte/ parkeeroverlast 2. (2) onoverzichtelijke verkeerssituaties 3. (-) hondenpoep 4. (3) te hard rijden 5. (4) geluidsoverlast door verkeer Hooglanderveen 1. (1) te hard rijden 2. (4) onvoldoende parkeerruimte/ parkeeroverlast 3. (2) onoverzichtelijke verkeerssituaties/sluiproutes 4. (3) geluidoverlast door verkeer 5. (5) hondenpoep


99

Bijlage 4 Overzicht kengetallen t.b.v. de begroting 2009

2011

77%

74%

10%

11%

1,7

1,8%

Veiligheid en handhaving Het percentage bewoners dat zich veilig voelt in de eigen buurt. % inwoners dat 'vaak' overlast van groepen jongeren ervaart schaalscore ‘overlast’

29

30

31

2010

2011

9.067

8.781

aantal aangiften veel voorkomende criminaliteit: vernieling of diefstal vanaf of uit auto, vandalisme en fietsdiefstal aantal aangiften woninginbraak: dit is inclusief poging tot woninginbraak.

952

839

aantal aangiften van gewelddelicten in de binnenstad

151

140

12

11

48

40

totaal aantal aangiften bij de politie

32

aantal aangiften van overval aantal meldingen van jeugdoverlast

33

aantal zeer actieve veelplegers (18+) dat actief is in Amersfoort

34

29

Het % is gebaseerd op de vraag 'voelt u zich wel eens onveilig in uw eigen buurt?' Het antwoord is 'ja'of 'nee'. Gegeven is het percentage mensen dat 'nee' antwoordt op de vraag. 30 Het % dat 'vaak' overlast van groepen jongeren in de eigen buurt ervaart op het totaal van de antwoorden (vaak, soms, (bijna) nooit, weet niet/geen mening. 31 De schaalscore voor ‘overlast’ is gebaseerd op de mate waarin de volgende vormen van overlast voorkomen in de eigen buurt: overlast van groepen jongeren, door omwonenden, door zwervers/daklozen, dronken mensen op straat, mensen die op straat worden lastig gevallen, drugsoverlast en geluidsoverlast niet door verkeer. Het varieert van 0 (= komt niet voor) tot 10 (komt vaak voor). Weet niet/geen mening is beschouwd als ‘komt niet voor’. 32 Bij aangiften gaat het om een ondertekend proces verbaal: bron BVH, politie Eemland-Zuid. 33 Sinds het nieuwe registratiesysteem BVH is het niet mogelijk om hierover een betrouwbaar beeld te krijgen. 34 Dit zijn volwassen personen die in de afgelopen vijf jaar meer dan 10 processen verbaal tegen zich zagen opgemaakt, waarvan tenminste één in het peiljaar.

100


Stedelijk beheer en milieu % inwoners dat tevreden is over het algemeen onderhoud van de openbare ruimte schaalscore fysieke kwaliteit

35

2009

2011

85%

84%

5,6

5,8

Zorg, welzijn, wijkontwikkeling sociale kwaliteit (of sociale samenhang)

36

5,9

6,3

rapportcijfer voor de woning

7,8

7,8

rapportcijfer voor de buurt/woonomgeving

7,3

7,3

1,7

1,8

18%

19%

56%

58%

31%

29%

74%

77%

% bewoners dat (zeer) gehecht is aan de buurt

66%

70%

% inwoners dat wel eens van het buurtbudget heeft gehoord

72%

75%

6,6

6,6

72%

76%

schaalscore overlast

37

% (zeer) tevreden over voorzieningen voor jongeren

38

% (zeer) tevreden over speelmogelijkheden voor kinderen

39

% dat vindt dat de gemeente weinig aandacht heeft voor de problemen in de buurt % inwoners dat zich verantwoordelijk voelt voor de leefbaarheid in de buurt

41

42

40

Mobiliteit Rapportcijfer voor verkeersveiligheid in de eigen straat 43

% inwoners dat (zeer) tevreden is over parkeergelegenheid in de eigen buurt: totaal Amersfoort in de binnenstad

48%

49%

in de overige vergunninggebieden

61%

-

buiten vergunninggebieden

74%

-

35

De score (geen rapportcijfer) wordt berekend o.b.v. de mate waarin in de eigen buurt sprake is van rommel op straat, hondenpoep, vernielingen en graffiti. De score is herberekend ten opzichte van de vroegere berekening, d.w.z. 0=slecht (graffiti etc. komt vaak voor) en 10 is goed. 36 De score die varieert van 0 (=geen samenhang) tot 10 (=veel samenhang) is geen rapportcijfer) maar wordt berekend o.b.v. de mate waarin men het (on)eens is met de volgende stellingen: - de mensen in deze buurt kennen elkaar nauwelijks - in deze buurt gaat men op een prettige manier met elkaar om - ik woon in een gezellige buurt met veel saamhorigheid - ik voel mij thuis bij de mensen in deze buurt. (NB de toename in 2011 komt mogelijk vooral, doordat de stellingen in een andere volgorde zijn gezet.) 37 Ervaren overlast o.b.v. de mate waarin de volgende incidenten voorkomen in de buurt: overlast van groepen jongeren; mensen die op straat worden lastig gevallen, overlast door omwonenden, dronken mensen op straat, drugsoverlast en geluidsoverlast anders dan door verkeer. De score varieert van 0 (komt niet voor) tot 10 (komt vaak voor). Bij de berekening is voor elk incident het antwoord omgerekend: komt vaak voor =10; komt soms voor=5; komt (bijna) nooit voor/ weet niet/geen mening=0. 38 Het percentage inwoners dat (zeer) tevreden is over de voorzieningen voor jongeren in de buurt op het totaal van de antwoorden, exclusief ‘weet niet/ geen mening’. 39 Het percentage inwoners dat (zeer) tevreden is over de speelmogelijkheden voor kinderen in de buurt op het totaal van de antwoorden, exclusief ‘weet niet/ geen mening’. 40 Vindt u dat de gemeente veel, voldoende op weinig aandacht heeft voor de problemen in uw buurt? Hier weergegeven is het percentage ‘weinig aandacht’ op het totaal van de antwoorden, inclusief ‘weet niet/ geen mening’. 41 Het percentage is berekend op basis van het totaal van de antwoorden, inclusief ‘weet niet/ geen mening’. 42 Het percentage inwoners dat (zeer) gehecht is aan de buurt op het totaal van de antwoorden, inclusief ‘weet niet/ geen mening’. 43 Het percentage inwoners dat (zeer) tevreden of neutraal is over de parkeergelegenheid in de buurt op het totaal van de antwoorden, exclusief ‘weet niet/ geen mening’. In 2011 is niet gevraagd of men in een vergunninggebied woont.


101

Monitor Leefbaarheid en Veiligheid

Recommend Documents