Monitor Leefbaarheid en Veiligheid 2013 – Samenvatting Gemeente Amersfoort Ben van de Burgwal, Dorien de Bruijn 23 mei 2014
Vanaf 1997 is de Amersfoortse Stadspeiling elke twee jaar voor een belangrijk deel gewijd aan het thema Leefbaarheid en Veiligheid. Door het grote aantal Amersfoorters dat in oktober en november 2013 zijn medewerking heeft verleend aan het onderzoek – een kleine 5.200 respondenten – is het mogelijk resultaten op wijkniveau te presenteren. Deze monitor geeft een goed beeld van wat bewoners van hun eigen buurt vinden, hoe men aankijkt tegen de voorzieningen, het sociale leefklimaat, het onderhoud van de openbare ruimte en de veiligheid in de wijk. Hoewel een terugblik mogelijk is vanaf 1997, zijn de meeste uitkomsten hier vergeleken met de onderzoeken uit 2009 en 2011. Voor het complete onderzoeksrapport: klik hier.
Amersfoorters tevreden over hun stad Amersfoorters zijn tevreden over hun stad. Dat blijkt onder meer uit het rapportcijfer (gemiddeld 7,5) en het feit dat driekwart van de inwoners gehecht is aan de stad. In het
Figuur 1
afgelopen decennium is het oordeel over de stad duidelijk verbeterd. Circa 30% vindt dat de stad er in het afgelopen jaar op vooruit is gegaan, en maar 16% spreekt van achteruitgang.
Rapportcijfer voor de woning, de buurt en voor Amersfoort
8,0 7,8 7,6
7,4 7,2 7,0
6,8 6,6
de woning
6,4
de buurt
6,2
Amersfoort
6,0
1997 2000 2003 2005 2007 2009 2011 2013
1
Vooral De Koppel positiever beoordeeld Amersfoorters zijn doorgaans ook heel tevreden over hun woning (rapportcijfer: 7,8) en over hun buurt (7,4). Inwoners van Bergkwartier, Hoogland en Hooglanderveen zijn het meest te spreken over de buurt waarin ze wonen. Bewoners van de prioriteitswijken (Soesterkwartier, De Koppel, Figuur 2
Kruiskamp, Liendert, Schuilenburg en Randenbroek) zijn in het algemeen kritischer over hun buurt. Toch geven de bewoners deze wijken nog altijd een (ruime) voldoende. De verschillen met de rest van de stad zijn bovendien kleiner geworden. Vooral in De Koppel en daarnaast ook in Liendert en Schuilenburg is men positiever.
Rapportcijfer voor de buurt
Bewoners Kruiskamp/Koppel en Stadskern positiever dan in 2011 De meeste Amersfoorters vinden dat hun buurt er in de afgelopen jaren niet op vooruit of achteruit is gegaan. Ongeveer 13% spreekt van een verbetering en eenzelfde deel vindt dat het minder is geworden.
Vooral de inwoners van Kruiskamp, De Koppel en Stadskern zijn positiever, terwijl inwoners van Nieuwland, Zielhorst en Schothorst-Noord iets vaker vinden dat hun wijk erop achteruit is gegaan in het afgelopen jaar. Desondanks liggen de gemiddelde scores voor deze wijken boven het Amersfoortse niveau.
2
Uitgesproken meningen over parkeervoorzieningen Wat is het belangrijkste probleem in de buurt dat met voorrang moeten worden opgelost? Uit een lijst van 25 voorvallen en misdrijven noemt men in 2013 het gebrek aan parkeerruimte veelal in combinatie met parkeeroverlast het meest. Vooral in de binnenstad, maar ook in de wijken rond het Tabel 1 Positie 2013 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
centrum en in de jongste wijken, Nieuwland en Vathorst, hebben bewoners kritiek op de parkeergelegenheid in de buurt. Toch is 62%van de Amersfoorters juist (zeer) tevreden over de parkeervoorzieningen in de buurt. De meningen zijn op dit terrein dus vrij uitgesproken: of men is tevreden of juist ontevreden.
Top tien van buurtproblemen Probleem (positie 2011)
% belangrijkste probleem 2011 2013 12,3% 11,9% 10,9% 10,2% 5,2% 6,5% 5,8% 6,1% 3,2% 5,8% 5,6% 5,8% 6,5% 4,6% 4,0% 3,3% 1,0% 2,4% 0,8% 1,6%
Onvoldoende parkeerruimte/parkeeroverlast (1) Te hard rijden (2) Hondenpoep (7) Onoverzichtelijke verkeerssituatie (4) Woninginbraak (8) Rommel op straat (5) Overlast van groepen jongeren (3) Geluidsoverlast door verkeer (6) Drugsoverlast (14) Diefstal uit auto’s (17)
% voorval ‘komt vaak voor’ 2011 2013 29,3% 27,9% 30,5% 29,6% 32,2% 33,7% 18,9% 17,8% 8,3% 11,0% 30,0% 30,7% 11,6% 8,9% 14,3% 11,8% 4,1% 6,7% 6,8% 7,6%
Significante toename Significante afname
Hardrijden en onoverzichtelijke verkeerssituaties in woonbuurten De verkeersveiligheid in de buurt krijgt het gemiddelde rapportcijfer 6,7. Het laagst ligt dit in het Soester- en Leusderkwartier (6,2) en het hoogst in Rustenburg (7,3). Op de ranglijst van buurtproblemen komt het te hard rijden door auto’s en brommers op de tweede plaats. Maar ook andere verkeersproblemen vormen vaak een bron van ergernis. Burgers storen zich aan onoverzichtelijke verkeerssituaties (met name in het Vermeerkwartier), geluidsoverlast door auto’s en scooters (met name in de wijk Rustenburg) en aan agressief en asociaal gedrag in het verkeer.
naar de derde plek in de ranglijst van buurtproblemen. Minder jongerenoverlast Overlast van (groepen) jongeren is op de ranglijst gedaald van de 3e naar de 7e plaats. Voor een kleine 5% van de Amersfoorters is dit nu nog het belangrijkste buurtprobleem. Vooral in De Koppel en Nieuwland werd het minder als probleem ervaren. Alleen in Kattenbroek vindt men dit – net als in 2011 – nog steeds het belangrijkste buurtprobleem. Minder overlast van daklozen Ook andere vormen van overlast zijn in 2013 minder geworden. Dat geldt vooral voor de overlast van daklozen. Overlast door openbare dronkenschap, overlast van buren/omwonenden en stank- en geluidsoverlast zijn ongeveer gelijk gebleven. Amersfoorters ervaren vooral meer drugsoverlast sinds 2011. Dit speelt nog het meest in Soesterkwartier, Kruiskamp, Liendert en de binnenstad.
Minder last van vandalisme en graffiti Op de lijst van buurtproblemen staan veel zaken die samenhangen met het aanzien van de openbare ruimte. Vandalisme en graffiti komen minder vaak voor en worden ook minder vaak als probleem ervaren. Zwerfvuil staat ook nu als buurtprobleem op plaats 6. Maar hondenpoep is gestegen van de zevende 3
Figuur 3
Vormen van sociale overlast in de eigen buurt (% ‘komt vaak voor’)
Een kwart van de inwoners is ontevreden over de aandacht voor buurtproblemen Ongeveer een kwart van de Amersfoorters vindt dat de gemeente onvoldoende aandacht heeft voor de problemen die in de buurt spelen. Dit is vergelijkbaar met 2011. Vooral inwoners uit Hooglanderveen zijn kritisch over de rol van de gemeente.
Ook over de speelplekken voor kinderen is – voor zover men daarover een mening heeft – een ruime meerderheid (60%) tevreden. Alleen over de voorzieningen voor jongeren is men minder te spreken: slechts 20% is hierover tevreden en 31% ontevreden. De ontevredenheid lijkt vooral verband te houden met de opvatting dat jongeren soms uit verveling overlast veroorzaken. Vooral in Kattenbroek en Nieuwland is men kritisch over de voorzieningen voor de oudere jeugd.
Tevreden over de voorzieningen in de buurt Amersfoorters zijn overwegend tevreden over de voorzieningen in hun buurt: met name over de winkels voor de dagelijkse boodschappen laat men zich positief uit. De situatie is vooral verbeterd in Hooglanderveen (nabijheid Vathorst) en De Koppel (ongetwijfeld vanwege de nabijheid van het Eemplein).
4
Sociale samenhang verbeterd in De Koppel en Liendert De sociale samenhang is een belangrijke graadmeter voor de leefbaarheid in een buurt. Deze wordt onder meer gemeten door te vragen naar sfeer en saamhorigheid en of men zich thuis voelt in de buurt. Figuur 3
De meeste samenhang vertonen de dorpen Hoogland en Hooglanderveen en daarnaast de wijken in Amersfoort-Zuid. Vooral in de wijken met veel huurflats is de sociale samenhang minder. Wel is deze verbeterd in De Koppel en Liendert.
Sociale samenhang in de buurt
Het kengetal ‘sociale samenhang’ is een score berekend op basis van vier stellingen.
5
Tevreden over groen en onderhoud van de wijk Amersfoorters zijn in het algemeen tevreden over de hoeveelheid groen en over het onderhoud van de openbare ruimte in hun wijk. Het meest tevreden is men over de straatverlichting, maar ook over het onderhoud van groen, waterpartijen, voet- en fietspaden en speelplekken is een ruime meerderheid tevreden. Kritischer is men over het verwijderen van zwerfvuil: bijna één op de drie bewoners is daar niet zo tevreden over. Bij het onderhoud van de openbare ruimte zou dit aspect volgens bewoners prioriteit moeten krijgen.
Figuur 4
Vooral in Hooglanderveen en Soesterkwartier heeft men klachten over het onderhoud van de openbare ruimte. Ten opzichte van 2011 zijn Amersfoorters iets positiever over de hoeveelheid groen. Over het onderhoud van de openbare ruimte zijn de meningen nauwelijks veranderd. Er is weliswaar sprake geweest van bezuinigingen op dit terrein, maar door scherp aanbesteden heeft dit (nog) niet geleid tot minder onderhoud.
Tevredenheid over groen en onderhoud van de openbare ruimte de hoeveelheid groen het onderhoud van het groen
het verwijderen van zwerfvuil het onderhoud van waterpartijen onderhoud van voet- en fietspaden onderhoud van overige wegen het onderhoud van speelplekken de straatverlichting 2013 2011 2009
het algemene onderhoud van de wijk 0
20
40
6
60
80
100
Driekwart van de Amersfoorters voelt zich veilig in de eigen buurt Het gevoel van veiligheid in de eigen buurt is de afgelopen jaren niet veranderd. In 2013 voelt een kwart van de Amersfoorters zich wel eens onveilig in de eigen buurt en driekwart voelt zich veilig. Met de afname van de ervaren jongerenoverlast, voelt men zich ook Figuur 5
minder vaak onveilig op plekken waar jongeren rondhangen. In de wijken Liendert en De Koppel is het gevoel van veiligheid het meest verbeterd. Toch voelen bewoners van Liendert , net als die van Schuilenburg en Kruiskamp, zich nog steeds relatief onveilig.
Gevoelens van onveiligheid (per locatie)
voelt zicht wel eens onveilig in de eigen buurt
plekken waar jongeren rondhangen rondom uitgaansgebieden in het centrum van Amersfoort winkelgebied in mijn buurt in het openbaar vervoer 2013
op het centraal station
2011 in mijn eigen huis
2009 0
20
7
40
60
80
Minder vernielingen en geweldsmisdrijven Uit de registraties van de politie blijkt dat het aantal gemelde vernielingen en geweldsmisdrijven is gedaald in de afgelopen Figuur 6
twee jaar. Daarentegen is het aantal gevallen van woninginbraak en zakkenrollen gestegen Ook bij het noemen van buurtproblemen blijkt dat woninginbraak is gestegen sinds 2011.
Ontwikkeling misdrijven 2010-2013
1600 autokraak
1400 1200
vernielingen
1000 800
geweld
600
woninginbraak (incl. poging)
400 fietsdiefstal
200
zakkenrollen
0 2010
2011
2012
2013
Bron: politie (BVH), bewerking O&S
Aangiftebereidheid hoger bij woninginbraak en zakkenrollen Politiecijfers geven niet de feitelijke situatie weer. Amersfoortse slachtoffers van misdrijven doen in slechts 55% van de gevallen aangifte bij de politie. In de afgelopen jaren is de aangiftebereidheid ongeveer gelijk gebleven.
Wel deden slachtoffers van (poging tot) woninginbraak en zakkenrollen iets vaker aangifte (sinds 2009 gestegen van circa 50% naar bijna 60%). Dit betekent dat de stijging van deze delicten in de politieregistraties voor een deel ook hierdoor verklaard kan worden. Vooral bij vernielingen (aan de auto) en bij geweldsmisdrijven is het aangiftepercentage laag.
8
Conclusies naar wijk Er blijft een duidelijke scheidslijn tussen enerzijds de prioriteitswijken (Soesterkwartier, De Koppel, Kruiskamp, Liendert, Randenbroek en Schuilenburg) en anderzijds de ‘beheerwijken’. Dat is ondermeer zichtbaar in rapportcijfers, sociale cohesie en fysieke kwaliteit. De verschillen tussen de beide stadsdelen worden echter kleiner. Vooral De Koppel is er in veel opzichten op vooruit gegaan, wat zichtbaar is in hogere rapportcijfers voor de buurt, meer sociale kwaliteit en minder gevoelens van onveiligheid. Die trend wordt mede bepaald door de nieuwbouw in het Gildekwartier. Ook Schuilenburg en Liendert laten bijna over de hele linie verbeteringen zien, maar die zijnnog het duidelijkst zichtbaar in de afname van de ervaren overlast.
De leefbaarheid (met name sociale cohesie, rapportcijfer voor woning en buurt en fysieke kwaliteit) wordt nog altijd het beste beoordeeld in de dorpen Hoogland en Hooglanderveen en in Amersfoort-Zuid. De nieuwe(re) wijken (Schothorst-Noord, Zielhorst, Kattenbroek, Nieuwland en Vathorst) krijgen doorgaans ook hoge rapportcijfers al ligt de sociale samenhang meer rond het Amersfoortse gemiddelde. In deze wijken oordeelt men - met uitzondering van Vathorst - ook negatiever over de ontwikkelingen van hun buurt in de afgelopen jaren.
9