Mondgezondheid en Voeding betekent …. “ iets “ met Eten en Drinken ?! José Veen kinderdietist en dietist VG 20-11-2015
Even voorstellen..
José Veen
“Roots” in Wilhelmina Kinderziekenhuis UMC Utrecht
Later gespecialiseerd in de Verstandelijk Gehandicaptenzorg.
kinderdietist Specialisatie
dietist VG
• Voedings- en Gewichtsproblematiek bij mensen met een Verstandelijke dan wel Meervoudige Beperking. Speciale expertise Prader Willi Syndroom.
Als dietist actief bij: Expertisecentrum Advisium, locatie Ede/Wekerom. Interne clienten maar ook een grote landelijke polikliniek voor VG/LVG extern met Eet- en Gewichtsproblemen, ondergewicht /overgewicht vaak met: Reflux Obstipatie Kauw-en slikproblemen Syndroomachtergrond (Prader Willi Syndroom e.a.) Autisme problematiek (ASS) Psychiatrische problematiek Gedragsproblemen, ontwikkelingsstoornissen En…vele combinaties daarvan.
Eten met plezier !
Lekker
en
Gezond……
Voeding & een gezonde mond door • Goede voedingstoestand van het lichaam • Goede weerstand van het lichaam • Voeding Niet Cariogeen ( geen suiker) • Voeding Niet Erosief ( geen zuur) • Max 6 eetmomenten per dag. • Goede kauw- en slikfunktie . • Braken, Reflux, Rumineren voorkomen.
Dietist en mondgezondheid? • Voedingsadvies altijd “ op maat” • Voedingstoestand heeft prioriteit. • Haalbaarheid is belangrijk! • Kwaliteit van leven! • Betekent toch vaak: concessies aan wat goed is voor de mond!
Knelpunten voedingVG algemeen ? • Voeding is 1e levensbehoefte, dus noodzaak hoe dan ook ! • Voedingsproblemen meervoudig complex • Oplossingen matchen niet altijd met elkaar • ….en ook niet met een Gezonde Mond. • Interactie voeding en gedrag! • Interactie voeding en medicijnen! • Clientsysteem……
Clientsysteem:
Weinig Culinaire creativiteit Beperkte kennis van voeding Verwennen VG = eten = zoetigheid.
Voedingsproblemen VG: Bij 30% van de LVB en 80% van de EMB. Combinatie van m.n. • Reflux • Obstipatie • Longproblemen • Kauw- en slik- problemen • Epilepsie • ASS/ psychiatrische problemen. • Syndroomgebonden problemen.
• Medicatie
Voedingsproblemen Gewicht • LVB: 22% overgewicht 43 % obesitas met comorbiditeit als Diabetes Mellitus, H&V ziekten e.d.
Voedingsproblemen Gewicht . EMB ( m.n.kinderen): 40% ondergewicht Risico op tekorten/ ondervoeding.
Gezonde mond VG lastig door: • Kauw- en slikproblemen. • Langzaam eten, eten blijft lang in de mond • Water drinken lukt vaak niet. • Reflux • Braken • Rumineren • Hyperfagie • Pica
Gezonde mond VG lastig door : • Sondevoeding /niets meer oraal. • Medicatie : droge mond. • Energieverrijking Voeding • Aanpak obstipatie • ASS eten • LVG en zelfregie. • Veroudering & dementie
Kauw- en Slikproblemen: Moeilijk kauwen + afwijkende “ slik” dwz. Voedsel is zacht en gepureerd, vaak zoet. TIP: Niet alleen brintapap met suiker/ hagelslag of vla op het menu! Brood- met- hartig- beleg- pap kan ook!
Risicofactoren onstaan Reflux • Scoliose • Hernia diafragmatica • Spasticiteit(verstoorde maag darm motoriek) • Rumineren, braken. • Obstipatie • Overgewicht • Liggend verzorgd en gevoed worden.
Aanwijzingen-Reflux kunnen zijn: • Onrust, huilen, tijdens of net na eten/drinken • Voedselweigering na een paar happen. • Hoesten tijdens het eten/ kokhalzen • Mondjes “ op geven” • Zuur ruiken • Braken • Nat kussensloop • Automutilatie en andere gedragsproblemen
Voorkomen, beperken Reflux: • TIP • Kleine porties, maaltijd frequentie max 6/7 • Voeding op lichaamstemperatuur • S.V. met lage inloopsnelheid, via pomp. • Beperking te groot volume vocht. • Pas op met: vet, pepermunt, chocolade, koolzuur, alkohol, hele zure dranken, koffie • Geen scherpe kruiden, geen citrusfruit.
Voorkomen, beperken Reflux • TIP • Behandeling obstipatie ( vezels en vocht) • Behandeling overgewicht. • Zithouding tijdens voeding rechtop! • 30 min na voeding rechtop blijven zitten • 2 uur voor het slapen géén voeding meer • Aanpassen slaap/lighouding ( bed schuin) • Kritisch zijn op medicatie!
Rumineren en voeding: Rumineren komt veel voor in de VG. IQ<35 Zure maaginhoud omhoog halen in mond. Het is gedrag! Lichaamsgebonden beleving. Mogelijke oorzaak: verveling, stress,..>>? Hoe te voorkomen?
ASS en voeding: - ASS komt veel voor in de VG en is alles bepalend en beperkend voor wat haalbaar is. Kan zich uiten in voeding: - Extreem eenzijdige keuzes in eten - Voelen, ruiken,proeven,zien, horen van eten - Structuur / ritueel rond eten
Droge mond… Bij gebruik van 1 tot 3 soorten medicijnen per dag is de speekselvloed minder dan 50%! Speekselsecretie stimuleren dmv kauwen op Stukjes komkommer, wortel, enz. Bij volledige sondevoeding: FlavourFun.
LVG en zelfregie Trend in de zorg voor mensen LVG: zelfregie Betekent o.a zelf zorgen voor eten/drinken Keuzes zijn vaak erosief en cariogeen Overgewicht /obesitas Minder begeleiding! Passende tool : Happy Weight Stippenplan.
Multidisciplinaire samenwerking bij complexe voedingsproblemen • Eetteam • AVG+DVG+Logo+Ortho • Andere disciplines die van toepassing zijn • Persoonlijk begeleider. • Familie/ voogd/mentor… • Dagactiviteitenbegeleider
wat bijzonder is….. • AVG;s verwijzen vaak veel te laat naar de dietist VG, vooral bij Reflux. Men gaat eerst aan de slag met medicatie en vergeet dan de mogelijkheden van voeding. • Dietist VG krijgt nooit een verwijzing van een tandarts VG. Waarom eigenlijk niet?
Tijdig inzetten dietist VG kan: • zorgen voor gezonde keuzes in voeding. • zorgen voor aangepaste interventies en tools rond voeding>>>gezondere keuze • gezond voedingsgedrag in gang zetten. • voedingsproblemen voorkomen/beperken. • inzet medicatie voorkomen/beperken. • sondevoeding voorkomen /beperken.
Take home message: • Voeding is opvoeding • Ook in relatie tot een gezonde mond • Gezonde mond VG <-> Voeding is beperkt •
Dank voor uw aandacht José Veen kinderdietist en dietist VG
[email protected]
