module 2 ECOLOGISCHE & BEHEERPRINCIPES

module 2

ECOLOGISCHE & BEHEERPRINCIPES

Hoofdstuk module 2 2

Inhoudsopgave: • Wat is ecologie? • Wat is biodiversiteit? • Wat is natuurbeheer? • Boerennatuur op en rond het erf

Wat is ecologie? module 2

Wat is ecologie?


Οικος = huis → leer van de betrekkingen tussen dieren en planten en hun omgeving of tussen dieren en planten onderling

1866: Ernst Haeckel


1923: Charles Elton → voedselweb

1953: Eugene Odum → werkt begrip ecosysteem uit


ecologie als ‘containerbegrip’ = ‘milieuvriendelijk’

“De Hybrid X belichaamt een visie op de ecologische auto van morgen” (Toyota)

Zonneenergie

Wat is ecologie? sleutelbegrip =

Module ecologische & beheerprincipes Hoofdstuk module 2 2

ecosysteem

4 t bladeren 12 t gesynthetiseerd materiaal verdeeld over:

5 t hout

1 t kruiden 4 t strooisel

humus 0,3 t bacteriën en schimmels

2 t wortels 1 t bodemfauna koolstofcyclus

watercyclus


niet-levende elementen van een ecosysteem 1. KLIMAAT

•

neerslag

•

wind

•

temperatuur




2. BODEM


3. WATER


levende elementen van een ecosysteem 1.

(GROENE) PLANTEN

fotosynthese

koolstofdioxide + water + 2.835.000 J  glucose + zuurstofgas energiearme verbindingen

lichtenergie

energierijke verbindingen



Stikstof in de lucht

stikstofkringloop stikstofbindende bacteriën in de bodem en in dood hout

denitrificerende bacteriën

Stikstof in de bodem humus

rotting

wortelknolletjes/ bacteriën op vlinderbloemigen

ammoniak – ammoniumverbinding – nitrieten – nitraten door stikstofbindende bacteriën

uitwerpselen en dode dieren

uitgescheiden

Stikstof in dieren dode planten

(eiwitten)

opgenomen

opgegeten

Stikstof in planten (eiwitten)

Wat is ecologie? Module ecologische & beheerprincipes Hoofdstuk module 2 2

niet-levende elementen van een ecosysteem 2.

DIEREN


• voedselketens


• voedselweb


• voedkringloop



• voedselpiramide


• natuurlijk evenwicht

Wat is ecologie? Module ecologische & beheerprincipes Hoofdstuk module 2 2

Wat is biodiversiteit? module 2

Wat is biodiversiteit?

Wat is biodiversiteit? Hoofdstuk module 2 2

• specialiseren om te overleven → ecologische niche


• biodiversiteit op verschillende niveaus


• SOORTEN- diversiteit


• ECOSYSTEEM-diversiteit



• successie: sleutel tot biodiversiteit climaxvegetatie veel variatie stabiliteit lage nettoproductie

pioniervegetatie weinig variatie flexibiliteit hoge nettoproductie


• successie: een cyclisch gebeuren


• grenzen beïnvloeden biodiversiteit

scherpe grens (ophopingsgrens)

vage grens (spreidingsgrens) gradiënt

• overgang slik / schor • steile afslaande rivieroever • cultuurgrenzen

• afnemende begrazing • verlanding


• zonatie

zonatie


• AGRO- biodiversiteit: GENETISCHE diversiteit


• AGRO- biodiversiteit: FUNCTIONELE diversiteit


• AGRO- biodiversiteit: BEGELEIDENDE diversiteit

Wat is natuurbeheer? module 2

Wat is natuurbeheer?

Wat is natuurbeheer? Hoofdstuk module 2 2

• uitwendig natuurbeheer negatieve invloeden van buitenaf weren  hoever mogen we gaan om de natuurwaarden niet te bedreigen?

• inwendig natuurbeheer natuurwaarden in stand houden of herstellen  hoever moeten we gaan om de natuurwaarden in stand te houden?


• uitwendig beheer

oppervlakken gelijk vorm verschillend storingsvrije kern

houdbaarheid?

veronderstelde inwerking van een verstoring


• uitgangspunten

– ruimtelijke milieuvariatie (gradiënten!) – temporele milieuvariatie (dynamiek)

– continuïteit in beheer


1 1

toepassing natuurbeheerprincipes op wegbermbeheer jaarlijks hooien (juni) jaarlijks hooien (juni & oktober) 2

2



1

elk onpaar jaar hooien (oktober)

2

elk paar jaar hooien (oktober) struweel: afzetten om de 7-10 jaar




• ruimtelijke variatie – constant beheer jaarlijks gemaaid

om 2-3 jaar gemaaid

periodiek afgezet

klepelmaaier met afzuiginstallatie

soortenrijke wegberm met zonatie in beheer


• oppervlakte-effect

of


• samenhang van het landschap


a

b KLE als corridors


• natuurlijkheidsgraad

- natuurlijk landschap: flora + vegetatie spontaan - halfnatuurlijk landschap: flora spontaan

- cultuurlandschap: flora + vegetatie beïnvloed


natuurlijk landschap

halfnatuurlijk landschap

cultuurlandschap


• inwendig beheer: de beheersparadox

akkers beweiding akkers beweiding

afplaggen vervenen

tred

extensieve begrazing

afbranden

maaien

hakhout

niets doen

mozaïeklandschap


omploegen akker niets doen

bemest grasland niets doen maaien begrazen

struweel tijd

niets doen

struweel

niets doen

maaien en/of begrazen verschraald grasland

„wastine‟

afnemende begrazingsintensitei idem

(vrij) uniform natuurbos omvormingsbeheer gevarieerd natuurbos

boomheide niets doen „parklandschap‟

permanente zeer extens. begrazing


aanleg natuurtuin: vestiging pioniersoorten

niets doen

maaien + betreding maaien na 5 jaar:

successie bevroren door beheer


• vormen van ‘natuurbeheer’? temporele milieuvariatie (dynamiek)

+

LANDBOUW

ruimtelijke milieuvariatie (mate kleinschaligheid)

NATUURBEHEER

TUINIEREN

+

Boerennatuur? module 2

Boerennatuur op en rond het erf?


huiszwaluw

boerenzwaluw


kerkuil

ringmus

zwarte roodstaart


Boerennatuur?

module 2

module 2

tetitatutes…

is het gedaaaan?

module 2

BEDANKT VOOR UW AANDACHT!

VRAGEN?

deze presentatie werd opgemaakt door CVN

bronnen beeldmateriaal: CVN

module 2

MEER INFO

Centrum voor Natuur- en milieueducatie Appelmansstraat 12 bus 6 2018 Antwerpen tel.: 03 226 02 91 [email protected]

module 2 ECOLOGISCHE & BEHEERPRINCIPES

Recommend Documents