MKBA gewogen: voor- en nadelen CE Delft, Martijn Blom Milieutafel, Den Haag12 november 2013
CE Delft • •
• •
•
Onafhankelijk, non-profit research & consultancy Secties: • Verkeer • Ketens- en Milieu-analyse • Energie • Milieueconomie 35 werknemers Milieueconomie: team van 8 economen Contact:
[email protected] en www.ce.nl
Martijn Blom, 2013
2
Uitgevoerde MKBA’s • • • • •
MKBA Windmolenplan Lage Weide (2013) MKBA Intelligente Netten (2012) MKBA Opschaling windenergie in Flevoland (2012) MKBA’s diverse gemeenten (2010- 2012) MKBA’s diverse uitbreidingsplannen internationale luchthavens (Heathrow, Nantes, München) • MKBA NEC-plafonds • Handleiding MKBA Duurzame Bedrijventerreinen (2010) • Leidraad MKBA Milieubeleid (2006)
Martijn Blom, 2013
3
Inhoud presentatie • MKBA: wat kunnen we ermee? • Onze leerervaringen
• Toegepast op Lage Weide • MKBA op de weegschaal
Martijn Blom, 2013
4
Leerervaringen
Martijn Blom, 2013
5
Rol van een MKBA
Martijn Blom, 2013
6
Wat is een MKBA? • MKBA = maatschappelijke kosten-batenanalyse • Utilitair welvaarstheorie • Som winsten > som verliezen • Winnaars compenseren verliezers (Pareto) • MKBA is een economisch afwegingsinstrument vanuit maatschappelijk perspectief • Breed welvaartsbegrip: alle kosten en baten • Duurzaamheid (people, planet en profit) • Afkomstig uit infrastructuur (OEI)
Martijn Blom, 2013
7
Wat is een MKBA? • Systematisch vergelijking van een projectalternatief en nulalternatief • Effecten in kaart brengen en zo veel mogelijk financieel waarderen • Uitkomst is het maatschappelijk rendement van een project • Waardering van toekomstige effecten (discontovoet) • Naast financieel rendement (business case)
Martijn Blom, 2013
8
Hoe stel ik een MKBA op?
Gebiedsontwikkeling
Groene daken
Infiltratieriool
Windmolens
Effecten exploitanten
E-wagenpark
Effecten omgeving
Directe kosten
Klimaat
Natuur
Directe baten
Lucht
Vestigingsklimaat
Financiële saldo (business case)
Smart Grids
Bodem
Baat = fysieke effect x prijskaartje
Maatschappelijk saldo Martijn Blom, 2013
9
Toegevoegde waarde MKBA Inzicht in individuele en geaggregeerde effecten
Uitleg en communicatie effecten
Raamwerk om effecten te wegen
MKBA
Open discussie stakeholders en beslissers
Verbetert transparantie Martijn Blom, 2013
10
Leerervaring Windmolenplan Lage Weide
Alternatieven • • • •
6 alternatieven VKA = 6 molens van 2,5 MW in Lage Weide Dicht tegen woonkernen Ashoogte van 100 meter; diameter van 101 meter
Martijn Blom, 2013
12
Plangebied
Martijn Blom, 2013
13
Lage Weide Oud-Zuilen ‘Er wordt gesproken over "welvaartseffecten". Dat klinkt alsof de bewoners van ondermeer Zuilen een stel verwende nesten zijn die in grote welvaart leven en waar best wat af kan. Kortom niet zeuren, iets minder welvaart kan ook nog wel. Nee, het zijn geen welvaartseffecten, het zijn gezondheidseffecten.’
Martijn Blom, 2013
14
Belangrijke partijen
Martijn Blom, 2013
15
Buren van Lage Weide Energie-U
Martijn Blom, 2013
16
Gemeente Utrecht (1)
Martijn Blom, 2013
17
Gemeente Utrecht (2)
Martijn Blom, 2013
18
Kosten en baten perspectief Utrecht (€ mln) Zon op dak
windvarianten VKA 1
2
3
4
5a
5b
6 (=5a)
Zonne weide
7 (=1)
8 (=5a)
9 (=1)
Kosten Investeringskosten Jaarlijkse kosten Kosten EnergieU fonds Totaal kosten
46,2 24,7 2,5 73,5
28,0 15,4 1,5 45,0
25,2 13,7 1,4 40,3
25,2 13,6 1,4 40,2
16,8 9,3 0,9 27,0
16,8 9,3 0,9 27,1
86,5 9,3 0,0 95,7
217,7 23,3 0,0 241,0
51,4 20,6 0,0 72,0
129,4 51,8 0,0 181,2
Baten Elektriciteit SDE GVO Werkgelegenheid Toename bestedingen EnergieU fonds Vermeden kosten klimaatmaatregelen Voorzienigszekerheid Hinder omwonenden Hinder bedrijven Lage Weide Landschap Ecologie Externe veiligheid Totaal baten
56,0 16,7 1,1 0,1 0 2,5 19,0 5,6 -1,6 ----99,5
36,4 10,1 0,7 0,1 0 1,5 12,3 3,4 -0,9 --/0 -63,7
31,6 9,1 0,6 0,1 0 1,4 10,7 3,1 -0,5 -/--56,0
31,2 9,1 0,6 0,1 0 1,4 10,6 3,1 -0,7 -55,3
22,2 6,1 0,4 0,04 0 0,9 7,5 2,1 -0,7 -/0 -/0 0,0 38,7
22,4 6,1 0,4 0,04 0 0,9 7,6 2,1 -0,3 -39,2
84,8 0,0 0,0 1,7 0 0,0 7,5 2,1 0,0 0 0 0 0 96,0
213,4 0,0 0,0 4,2 0 0,0 19,0 5,6 0,0 0 0 0 0 242,2
22,2 20,0 0,4 1,1 0 0,0 7,5 2,1 0,0 0 0 0 0 53,4
56,0 50,2 1,1 2,9 0 0,0 19,0 5,6 0,0 0 0 0 0 134,8
Saldo
26,1
18,7
15,8
15,1
11,6
12,1
0,3
1,2
-18,6
-46,4
Kosten en baten perspectief Nederland (€ mln) 1 Kosten Investeringskosten Jaarlijkse kosten Kosten EnergieU fonds Totaal kosten
windvarianten VKA 2 3 4
5a
5b
6
Zon op dak 7
8
Zonne weide 9
46,2 24,7 2,5 73,5
28,0 15,4 1,5 45,0
25,2 13,7 1,4 40,3
25,2 13,6 1,4 40,2
16,8 9,3 0,9 27,0
16,8 9,3 0,9 27,1
86,5 9,3 0,0 95,7
217,7 23,3 0,0 241,0
51,4 20,6 0,0 72,0
129,4 51,8 0,0 181,2
Baten Elektriciteit 56,0 SDE 0 GVO 1,1 Werkgelegenheid 0,2 Toename bestedingen 0 EnergieU fonds 2,5 Vermeden kosten klimaatmaatregelen19,0 Reductie overige emissies 4,0 Voorzienigszekerheid 5,6 Hinder omwonenden -1,6 Hinder bedrijven Lage Weide -Landschap -Ecologie -Externe veiligheid -Totaal baten 86,9
36,4 0 0,7 0,1 0 1,5 12,3 2,6 3,4 -0,9 --/0 -56,2
31,6 0 0,6 0,1 0 1,4 10,7 2,2 3,1 -0,5 -/--49,2
31,2 0 0,6 0,1 0 1,4 10,6 2,2 3,1 -0,7 -48,4
22,2 0 0,4 0,1 0 0,9 7,5 1,5 2,1 -0,7 -/0 -/0 0 34,2
22,4 0 0,4 0,1 0 0,9 7,6 1,6 2,1 -0,3 -34,7
22,2 0 0,0 3,4 0 0,0 7,5 1,5 2,1 0,0 0 0 0 0 36,7
56,0 0 0,0 8,5 0 0,0 19,0 4,0 5,6 0,0 0 0 0 0 93,0
22,2 0 0,4 2,3 0 0,0 7,5 1,5 2,1 0,0 0 0 0 0 36,1
56,0 0 1,1 5,7 0 0,0 19,0 4,0 5,6 0,0 0 0 0 0 91,4
Saldo
11,2
9,0
8,3
7,1
7,7
-59,0
-148,0
-35,9
-89,8
13,4
Toegevoegde waarde MKBA in Lage Weide groot
Inzicht in individuele en geaggregeerde effecten
Raamwerk om effecten te wegen
MKBA
Open discussie stakeholders en beslissers
groot
nauwelijks
Uitleg effecten groot
Verbeter transparantie
groot Martijn Blom, 2013
21
Rol van de MKBA • Input voor politieke besluitvorming; • Alle welvaartseffecten worden in kaart gebracht; • Grote vermeende effect op woningwaarde torpedeert plan. • MKBA laat zien • < 1000m tot 1500m • Effect alleen tijdelijk, op termijn treedt gewenning op (max 1%) • Effect op woningen met vrij uitzicht: 5% tot 10% Belangrijke rol in proces: bieden van neutrale informatie
Besluitvorming College B&W heeft positief besluit genomen Aanvullende randvoorwaarden aan slagschaduw en geluid • Bij slagschaduw op woningen worden molens stilgezet. • Toepassing Deense norm • Utrechtse Raad neemt definitief besluit • Draagvlak
Martijn Blom, 2013
23
Tenslotte MKBA op de weegschaal Kosten • zijn beperkt • < 0,2% van investeringsbedrag • Beperkt in vergelijking kosten MER Baten • Afweging tussen hinder en exploitatieresultaat geobjectiveerd • Transparanter • Effectentabel en hoe te waarderen • Hinder-effecten in ‘perspectief’ • Inzicht in resultaten en kantelpunten • Kostenbesparing via fasen aanpak • Gemeente versus politiek Martijn Blom, 2013
24
Waar vind ik informatie? • Op www.ce.nl/mkba meest actuele overzicht • Werkwijzer aanpak • Kentallen voor monetarisering • Geen kentallen voor kwantificering fysieke effecten • Onderscheid tussen preventiekosten en schadekosten • Preventiekosten: CO2 NOx • Schadekosten luchtkwaliteit, PM10 • Effecten woon- en omgevingskwaliteit: specifieke studie nodig
Martijn Blom, 2013
25
Dank voor uw aandacht www.ce.nl/mkba
Hands-on rekentool of MKBA-toets • Neemt black-box karakter weg • Invloed energieprijzen en investeringskosten • Invloed ROI • Invloed moment van investering/sanering • Systematische aanpak om interventies te beoordelen • Zowel financiële als maatschappelijke invalshoek • Hoe groot moet compensatie voor negatieve effecten op landschap van grondeigenaren zijn?
Martijn Blom, 2013
27
MKBA Windscenario' Flevoland - Resultaten Scenario 1
Scenario 2
Scenario 3a
Scenario 3b
Scenario 4
564 113 66 30 0 773
1.163 232 41 62 8 1.506
594 121 66 32 0 814
763 144 64 38 1 1.010
1.295 253 66 68 11 1.693
553 159 11 30 2 0 0 -18 ++ PM 738
1.214 326 24 62 5 8 10 -45 --++++ PM 1.604
591 171 12 32 2 0 0 -19 ++ PM 790
760 203 15 38 3 0 1 -75 -+++ PM 945
1.326 356 26 68 5 6 15 -45 --++++ PM 1.757
-20 -36
128 98
-7 -23
7 -65
94 64
Kosten (mln €) Investeringen Operationeel Kosten voortijdige afbraak Pachtkosten Gebiedsgebonden bijdrage Totaal kosten
Effecten (mln €) Opbrengsten elektriciteit SDE Garantie van oorsprong (GVO) Pachtinkomsten Werkgelegenheid Extra bestedingen binnen provincie Landschapsbijdrage gebiedsgebonden bijdrage Hinder omwonenden Landschap Voorzieningszekerheid Ecologische effecten Totaal effecten Financieel saldo 1) Maatschappelijk saldo 1)
Exclusief gebiedsgebonden bijdrage
Windenergie: ruimtelijke varianten
Inputparameters windscenario's: Start bouw Rivierduingebied Zeewolde, Almere, Houtribdijk Dronten-Lelystad
Scenario 1 2017 2018 2019
Scenario 2 2017 2018 2019
Scenario 3a 2017 2018 2019
Scenario 3b 2017 2018 2019
Scenario 4 2017 2018 2019
Scenario 1 2,5 4,5 4,5
Scenario 2 1,0 3,0 3,0
Scenario 3a 2,5 4,5 4,5
Scenario 3b 2,0 4,5 4,5
Scenario 4 2,5 4,5 4,5
Scenario 1 10%
Scenario 2 6%
Scenario 3a 10%
Scenario 3b 10%
Scenario 4 12%
Vervroegde sanering Rivierduingebied Zeewolde, Almere, Houtribdijk Dronten-Lelystad
Gebiedsgebonden bijdrage Bijdrage in percentage v/d winst
Algemene input Discontovoet private effecten Discontovoet maatschappelijke effecten Referentiebedrag SDE subsidie ( € / MWh) Relatieve toe- / afname E-prijs (0 = huidig) Relatieve toe- / afname investeringskosten (0 = huidig) Participatiegraad lokale partijen
7,8% 5,5% 112,5 0% 0% 75%
Herstel originele waarden
Martijn Blom, 2013
28
Onderzoek Ecorys • • • • • • • • • • • •
Afrikahaven (A’dam); Culemborg; Harlingen; Hartelbrug (R’dam); Hazerswoude-Rijnwoude; Lopik; Middelharnis; Alphen a/d Rijn; Waddinxveen. Lelystad Aalten (Gelderland) Wijk bij Duurstede
Vertalen naar impact Lage Weide
Geert Warringa/26-2-2013
29
MKBA WK voetbal Saldo is negatief Effect op ‘nationale trots van Nederlandse burgers’ niet meegenomen Politicus kan zelf aangeven welk belang hij hieraan toekent Minimaal 9€ per Nederlander over hebben voor een trots gevoel
Martijn Blom, 2013
30
