MJA en FOS samen in de strijd tegen AIDS! Bestrijdingsmiddelen in Chileense fruitteelt

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

Kort verslag nr. 4, oktober - december 2003 Inhoudstafel :

• MJA en FOS samen in de strijd tegen AIDS! • Bestrijdingsmiddelen in Chileense fruitteelt • Mutua del campo opent nieuwe post in Nicaragua • Internationale arbeidssolidariteit: een must! • Educatie in de kijker • Bestel nu onze nieuwe wenskaarten!! • Koffie verkeerd?

MJA en FOS samen in de strijd tegen AIDS! Samen op weg naar gezondere wereld! De jongerenbeweging van de socialistische mutualiteit (MJA) en FOS hebben elkaar gevonden in de strijd tegen AIDS! MJA heeft al jaren ervaring met sensibiliseringswerk omtrent voorbehoedsmiddelen, FOS werkt aan gezondheidszorg in het Zuiden. Voeg deze twee organisaties samen en je hebt een stevige basis om een internationale solidariteitsbeweging op gang te brengen rond AIDS-bestrijding. Inleefreis en andere activiteiten rond AIDS in Zuid-Afrika In september 2004 wordt een inleefreis voor jongeren naar Zuid-Afrika gepland, zodat jongeren van hier een realistisch beeld krijgen van de invloed van AIDS op het leven in Zuid-Afrika. Wat is de visie van Zuid-Afrikanen op AIDS? Hoe gaan zij om met AIDS? Wat vinden ze van de Zuid-Afrikaanse politiek over AIDS? Op al deze vragen gaan de jongeren tijdens de inleefreis een antwoord zoeken. Hiervoor gaan ze verschillende bezoeken brengen aan een school, een ziekenhuis, een vakbond, enz. Ook zullen ze tijd uittrekken om te luisteren naar de mening van Zuid-Afrikaanse jongeren over AIDS, en om te zien wat ze hieromtrent doen. Jongeren uit Noord en Zuid zullen van elkaar leren hoe ze staan tegen over AIDS en wat er tegen ondernomen kan worden. Natuurlijk wordt de strijd tegen AIDS niet beperkt tot één enkele inleefreis, voor en na de inleefreis wordt hard gewerkt aan andere activiteiten over AIDS, zoals inhoudelijke vormingsmomenten en educatieve pakketten over AIDS, voor en door jongeren uitgewerkt. Ook een tentoonstelling rond AIDS zal vanaf volgend jaar ter beschikking zijn op het FOS. Op festivals zal er naast de condovan van MJA (waar je condooms kan krijgen in alle maten, geuren, smaken en kleuren) een interactieve stand over AIDS in Afrika te vinden zijn. In de toekomst denken we ook aan een zomerkamp in Vlaanderen waar we leden van een Zuid-Afrikaanse jongerenbeweging op uitnodigen. Zo krijgen zij een kans om de impact van AIDS op het leven in België te leren kennen en te zien hoe hier met AIDS wordt omgegaan. Op die manier plaatsen we AIDS in een internationale context, en gaan Noord en Zuid samen de strijd aan tegen AIDS! AIDS in de wereld Aantal virusdragers per werelddeel (december 2002) Noord-Amerika 980.000 Caribisch gebied 440.000 Latijns-Amerika 1.500.000 West-Europa 570.000 Noord-Afrika en Midden-Oosten 550.000 Sub-Sahara Afrika 29.400.000 Oost-Europa en Centraal-Azië 1.200.000 Oost-Azië en Stille Zuidzee 1.200.000 Zuid- en Zuidoost-Azië 6.000.000 Australië en Nieuw-Zeeland 15.000 Als we even een blik werpen op het aantal mensen dat met een HIV/AIDS virus besmet is wereldwijd, dan komen we op een cijfer van 42 miljoen. Daarvan leeft 95% in ontwikkelingslanden. Het aantal AIDS-doden bedroeg volgens de


laatste cijfers 3,1 miljoen. Per dag wordt het aantal mensen wereldwijd dat besmet wordt met het virus geschat op 13.700. Vrouwen in ontwikkelingslanden krijgen het extra hard te verduren. Meer dan de helft van het aantal mensen dat met HIV/AIDS besmet is zijn vrouwen. In veel ontwikkelingslanden is dat aantal zelfs hoger. Biologische, sociale en economische factoren zorgen ervoor dat ze extra kwetsbaar zijn voor HIV/AIDS-besmettingen. Vrouwen hebben minder rechten, weinig zelfbeschikkingsrecht over hun eigen lichaam en minder mogelijkheden om zich tegen HIVinfecties te beschermen. Armoede (gevolgd door prostitutie) en (seksueel) geweld op vrouwen zijn twee belangrijke factoren waardoor zij HIV-besmettingen oplopen. Daarnaast lopen vrouwen het risico het HIV-virus over te dragen op hun kinderen tijdens de zwangerschap. Zuidelijk Afrika is de zwaarst getroffen regio in de wereld. De algemene levensverwachting ligt er laag. Zo is de levensverwachting in Botswana 26 jaar. Zuid-Afrika kent een piek met bijna vijf miljoen besmettingen, de levensverwachting ligt daar op 38 jaar. In Zuid-Afrika is één op de negen inwoners besmet met het HIV-virus. Tot voor kort verzette de regering en vooral de president Thabo Mbeki zich tegen het algemeen gebruik van HIV-remmers. Er werd jarenlang ontkend dat er een verband was tussen het HIV-virus en de ziekte AIDS. Op 8 augustus maakte de ZuidAfrikaanse regering bekend dat HIV-remmers voortaan op grote schaal beschikbaar zullen worden gesteld. AIDS niet enkel een medisch probleem Personen die besmet zijn hebben uiteraard een medische verzorging nodig, maar de gevolgen van de AIDS-epidemie reiken verder dan enkel de medische wereld. Zo heeft AIDS ook een enorme invloed op de economie van een land. Een concreet voorbeeld is de landbouw. In heel wat ontwikkelingslanden is het sterftecijfer tengevolge van AIDS zo hoog dat er niet genoeg mensen over blijven om het land te bewerken. Hierdoor ontstaat dan weer een voedseltekort. Een kind dat op 5-jarige leeftijd beide ouders verliest aan AIDS heeft nog niet geleerd hoe hij het land moet bewerken of een andere stiel moet leren, laat staan dat het onderwijs zal volgen. Het land zal dus veel minder efficiënt bewerkt worden. Door het tekort aan getrainde werkkrachten op het platteland moet men overschakelen op minder economische landbouwmethoden. Dit heeft uiteraard zijn weerslag op economisch en sociaal vlak. Noord-Zuid aanpak van AIDS-bestrijding Het wordt meer en meer duidelijk dat de invloed van AIDS voor ontwikkelingslanden enorme gevolgen heeft. Bij ontwikkelingslanden met een hoge concentratie aan HIV/AIDS-besmettingen kan men er niet meer omheen, ontwikkelingshulp kan niet meer zonder ook aandacht te hebben voor de AIDS-epidemie. Als leraren, verplegers, artsen, vormingswerkers (m/v) sterven aan AIDS, dan struikelen veel van de ontwikkelingsprojecten. Zowel Noord als Zuid zullen extra aandacht en middelen moeten besteden in de aanpak tegen AIDS, een gezamenlijke aanpak is onvermijdelijk in deze strijd. MJA en FOS dragen alvast hun steentje bij, jij ook? Eva Rogier Educatiedienst MJA promoot al jarenlang op een ludieke manier ‘safe sex’. Een greep uit hun aanbod:

• Condoshop: hier kan je condooms bestellen in alle geuren en kleuren, ze worden je per post opgestuurd

• Condovan: is de rondrijdende winkel van MJA die ‘safe sex’ promoot en condooms verkoopt tijdens festivals

• Sexplorer: is een interactieve cd-rom over liefde en seksualiteit • www.mja.be

Kort verslag : inhoudstabel

Bestrijdingsmiddelen in Chileense fruitteelt Begin of einde van de vooruitgang?


Iedereen kent wel de Chileense appel, zo’n lekkere sappige appel met een hard gifgroen schilletje. Of wat te denken van een chileens wijntje, lekker en toch niet duur? Waar die lekkere appel of wijn vandaan komen vergeten we nog wel eens in deze globale wereld. Ook zijn we nietsvermoedend waar het de omstandigheden betreft waarin deze producten tot stand komen. In dit artikel vragen we ons af wat de oorzaken en gevolgen zijn van de drastische verhoging van het gebruik van bestrijdingsmiddelen. We belichten de strijd van Chileense organisaties tegen het gebruik van bestrijdingsmiddelen en voor het respecteren van de rechten van landarbeiders. En wat kan de Vlaamse burger daar nu aan doen? De vooruitgang Met hulp van de Chicagoboys - een groep in de VS gevormde economen die in dienst van het Pinochet-regime de Chileense samenleving ingrijpend liberaliseerde en privatiseerde - heeft Chili eind vorige eeuw een ware economische, technologische en sociale revolutie doorgemaakt. Het land, dat tot eind jaren zeventig vooral afhankelijk was van de verkoop van koper, heeft begin jaren tachtig zijn grenzen wijd open gezet. Traditionele activiteiten van de Chilenen werden gedeeltelijk vervangen voor nieuwe en alle sectoren werden aangespoord toe te treden tot de wereldmarkt. Vooral de bosbouw en de landbouwsector in Chili maakten grote veranderingen door. De export van bosbouwproducten is meer dan vertienvoudigd in de laatste twintig jaar van de vorige eeuw en de beschikbare oppervlakte voor bosplantages blijft stijgen. In de landbouwsector heeft vooral de industriële fruitteelt grote vooruitgang geboekt met een verviervoudiging van de gecultiveerde oppervlakte en een vergelijkbare verhoging van de export naar hoofdzakelijk Europa en de Verenigde Staten. Volgens de tellingen in 1997 waren 1 miljoen mensen werkzaam, alleen al binnen de landbouwsector, als vaste of seizoensarbeid(st)er. Heel goed zou je denken: De mensen hebben werk, er komt geld het land in, wat willen we nog meer? Minder bestrijdingsmiddelen! Het grootste deel van de bestrijdingsmiddelen in de wereld worden gebruikt in de landbouw en bosbouw. Het is dus niet verwonderlijk dat, ondanks het feit dat bestrijdingsmiddelen al in de jaren veertig van de vorige eeuw in Chili werden geintroduceerd, het gebruik ervan pas de afgelopen twee decennia drastisch is verhoogd (in 2001 werden ruim vier maal zoveel bestrijdingsmiddelen ingevoerd als in 1999). De gevolgen hiervan blijven niet uit: bestrijdingsmiddelen veroorzaken gezondheidsproblemen bij landarbeiders en inwoners van de gebieden waar veel fruitteelt of bosbouw wordt bedreven. Zestig procent van de acute vergiftigingen door pesticiden gebeurt op de plek van de arbeid. Onderzoek in de regio Bernard O’Higgins (iets ten zuiden van Santiago en ongeveer even groot als België) wees uit dat het aantal misvormde kinderen en spontane arbortussen ten gevolge van blootstelling aan toxische stoffen bij landarbeidsters de normale cijfers ruim overschrijdt. De Chileense overheid en het bedrijfsleven zijn hiervan echter niet onder de indruk en de import en gebruik van levensgevaarlijke, in andere landen al lang verboden bestrijdingsmiddelen gaat gewoon door. Milieu- en arbeiders-organisaties schrijven in hun folder bestemd voor de voorlichting van landarbeiders:

“Bestrijdingsmiddelen zijn gemaakt om te doden, vernietigen en uit te roeien” Maar onmisbaar? De overheid is een andere mening toegedaan dan de milieu- en arbeidersorganisaties. Volgens hen zijn bestrijdingsmiddelen niet schadelijk op zich, maar moet het gebruik ervan op een “goede manier” gebeuren. Ook het bedrijfsleven beschouwt bestrijdings- en andere chemische middelen als onmisbare hulpmiddelen in de “nieuwe” tijden waarin kwaliteit en competentie sleutelwoorden zijn en waarin moet worden tegemoet gekomen aan de steeds hogere eisen van de internationale kopers. Dus wordt er uitgebreid gespoten; met het vliegtuig of vanaf de grond, met grote machines of gewoon met een jerrycan op de rug, als de arbeiders thuis zijn, maar ook als ze op het land zijn, of soms zelfs als ze net aan het eten zijn. Om tegemoet te komen aan de eisen van de buitenlandse kopers sloten overheid en bedrijfsleven in 2001 een akkoord voor het maken van een officiële handleiding voor het gebruik van de chemische middelen die in Chili de ronde doen. En daarmee was voor hen de zaak afgedaan: een beter gebruik, maar vooral niet minder. Eén van de projecten van FOS in Chili beoogt de nadelige gevolgen en het gebruik van bestrijdingsmiddelen tegen te gaan en onder de ogen van bevolking en overheid te brengen. Dit gezamenlijke project van het Observatorio Latinoamericano de Conflictos Ambientales (OLCA, Latijn-Aamerikaans Observatiecentrum voor Milieu Conflicten) en de vakbondsfederatie Bernardo O’ Higgins moet een brug slaan tussen de Chileense milieubeweging en de organisaties in de landbouwsector. De federatie O’ Higgins, die in 1992 werd heropgericht, is de meest combatieve federatie van kleine boeren en landarbeiders uit de zesde regio op het gebied van pesticiden. 11 vakbonden zijn bij hen aangesloten met een totaal van 92 kleine boeren, 164 vaste landarbeiders en 281 seizoensarbeidsters. Behalve steun bij collectieve onderhandelingen van hun leden voeren zij campagne om de nadelige gevolgen van het gebruik van bestrijdingsmiddelen voor de bewoners en arbeiders van de zesde regio op te heffen. OLCA beoogt een betere bescherming van het milieu en draagt bij aan de vermindering van de sociale- en milieuschade. Zij hebben al jarenlang informatie en argumenten verzameld en verspreid die de het gebruik van bestrijdingsmiddelen en de nadelige gevolgen daarvan op de gezondheid en het milieu moet verminderen of opheffen. Zij maken deel uit van verschillende nationale en internationale samenwerkingsverbanden die het gebruik van pesticides tegen willen gaan. In de zesde regio


ontwikkelen en coördineren zij activiteiten met de vakbondsfederatie die de positie van de federatie moeten versterken. De spelregels Slechts onder grote druk van nationale en internationale milieubeweging wordt de productie en import of het gebruik van een aantal zeer gevaarlijke bestrijdingsmiddelen wettelijk aan banden gelegd. Dat dat nog niet zo hard gaat wordt meerdere malen getoond door zowel de arbeiders als de milieubeweging in Chili: internationale akkoorden waarin het gebruik, de productie en de handel in bestrijdingsmiddelen worden genormeerd (zoals die van Rotterdam en Stockholm) zijn niet van toepassing binnen Chili. Een recente publicatie van OLCA toont aan dat er verschillende mazen in het net van de wet net zijn, die de controle op - vooral huishoudelijke - bestrijdingsmiddelen bemoeilijken. Ook is zowel overheid als arbeidersbeweging het erover eens dat de verantwoordelijke instanties bijna geen personeel hebben om op naleving van de wetten na te zien. En het spel Zo vertelde Juana Carvajal, de voorzitster van de vakbondsfederatie Bernardo O’ Higgins van de zesde regio, dat in een aantal bedrijven de wettelijk verplichte beschermende kleding voor arbeiders die met bestrijdingsmiddelen werken, pas werd aangeschaft nadat dit expliciet werd afgedwongen in een arbeidsovereenkomst. Zij gaf aan dat van de 15 aangiftes die zij het afgelopen jaar hebben gedaan voor hun leden, slechts 6 in behandeling zijn genomen door de bevoegde instanties. En dan te bedenken dat veel aangiftes de instanties niet eens bereiken: enerzijds doordat burgers en arbeiders de regels niet goed genoeg kennen. “Als je niet weet dat je 72 uur vooraf aan een bespuiting door een vliegtuig moet worden gewaarschuwd, ga je ook geen aangifte doen als dat niet is gebeurd” zei Cesar Padilla van OLCA bijvoorbeeld. Maar ook omdat de werknemers hun werk niet willen verliezen. Anti-vakbondspraktijken zijn verboden, maar nog steeds schering en inslag en moeilijk te bewijzen. Een bedrijf dat vergoedingen biedt aan iedereen die uit de vakbond blijft of stapt, en daarnaast ieder vakbondslid stelselmatig lastigvalt of de meest rottige klusjes geeft kan zijn praktijken rustig verderzetten. Juana Carvajal vertelde dat er zelfs een bedrijf is dat vergoedingen biedt aan iedereen die uit de vakbond blijft of stapt. En in sommige gevallen nemen de arbeiders de verantwoordelijke zelf in bescherming. Zo werd eind 2002 door leden van een bij Bernardo O’ Higgins aangesloten vakbond besloten geen aangifte te doen van een grootschalige vergiftiging (door de herintredingstijd na bespuiting niet te respecteren) om ontslag van de verantwoordelijke te voorkomen. De verliezers: wie betaalt? Uiteindelijk wordt niemand beter van de bestrijdingsmiddelen in het milieu. Zelfs de paar mensen die op dit moment veel geld verdienen met de export van de fruit, wijn en bosbouwproducten zullen op de lange duur naar andere, meer duurzame productievormen moeten uitkijken. Nu worden echter vooral de landarbeiders en de direct omwonenden de dupe van het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Zij die over het algemeen niet veel meer dan het minimumloon verdienen (115.000 pesos; ongeveer 150 euro per maand) kunnen het zich niet permitteren thuis te blijven zonder werk en stellen zich ongewild bloot aan de nadelige gevolgen van bestrijdingsmiddelen. Ze draaien op voor ziekenhuiskosten die ze niet kunnen betalen en krijgen kinderen met aangeboren afwijkingen. Wat kan je als consument in Vlaanderen doen? Neen, stop niet met die lekkere Chileense appeltjes te eten! Dat is geen goede oplossing, aangezien er dan nog minder werk is voor de arbeiders in Chili. •

Je kan FOS steunen, zodat wij samen met onze partners in het Zuiden de informatiecampagnes en druk rond de nadelige gevolgen van pesticidenmisbruik kunnen voortzetten.

• Je kan meer biologische groeten en fruit gaan eten, dan ben je in elk geval al zeker dat het beter is voor jouw gezondheid en die van de landarbeiders in het Zuiden! (logo biogarantie)

• Je kan ook kiezen om Max Havelaar-producten aan te kopen, deze garanderen je dat de arbeiders in het Zuiden onder menswaardige omstandigheden werken en dat ze niet worden uitgebuit. (logo Max Havelaar)

• Je kan als consument ook druk uitoefenen door deel te nemen aan campagnes rond deze problematiek, op dit vlak kan er bijvoorbeeld nog hard gewerkt worden aan rechtvaardige internationale akkoorden ter voorkoming van pesticidenmisbruik. Karen Kraakman Landencoördinator Chili Kort verslag : inhoudstabel


Mutua del campo opent nieuwe post in Nicaragua

‘Dit is ónze medische post ...’ Op 25 mei opende de Mutua del Campo op feestelijke wijze een nieuwe medische post in het plattelandsstadje Jalapa in Nicaragua. Reden tot feest voor de 592 leden die hiermee toegang kregen tot de diensten van een eigen arts en apotheek. Het stadje Jalapa ligt zo’n 250 kilometer ten noorden van Managua. Na een lange reis over de verharde weg tot de provinciehoofdstad Ocotal, resten ons nog een uur over een kronkelige en stoffige zandweg en beangstigend smalle bruggetjes. Her en der wordt nog steeds gewerkt aan het herstel van de bruggen die zijn vernield door de orkaan Mitch in 1998. Ondanks de afgelegen plek is Jalapa een levendige stad, mede dankzij de productie en voorverwerking van tabak, de teelt van voedselgewassen en de levendige handel die samenhangt met een sluipweg naar het buurland Honduras. Desondanks is het niveau van sociale voorzieningen beneden peil voor een gemeente van meer dan 40.000 inwoners. Het lage niveau van voorzieningen en de economische activiteit vormden de reden voor de Mutua del campo (mutualiteit van het platteland), de landarbeidersbond ATC en FOS om in 2002 de mogelijkheden te onderzoeken voor de oprichting van een nieuwe medische post. Dit streven viel samen met de invoering van een nieuwe strategie van de Plattelandsmutualiteit. In de praktijk betekent deze strategie dat 1) iedere medische post ten minste 500 betalende leden moet hebben om te kunnen starten 2) er aansluiting gezocht wordt met diverse economische sectoren, om het ledenaantal te doen groeien en risico’s te spreiden 3) er verschillende aansluitingsmodaliteiten worden gecreëerd om iedere sector naar gelang zijn kenmerken toegang tot het systeem te verlenen 4) het beheer van de medische post in handen komt van de lokale bevolking via de mutualiteitscomités 5) de medewerkers van de Mutua geschoold worden in administratief beheer en marketingtechnieken. Ineens moest er naast solidariteit ook gepraat worden over taakgroepen, financiële draagkracht en marketing. Betalen met maïs, een kip of een bril Een test. In de gemeenschap Muyuca gelegen in de gemeente Jalapa bezoeken we één van de 22 lokale Mutualiteitscomités, die belast zijn met promotie en ledenwerving. De leden worden gevraagd om de bezoekers te overtuigen zich aan te sluiten bij de Plattelandsmutualiteit. Inderdaad, vol overtuiging beschrijven de leden de verschillende voordelen van de Mutualiteit. Hierbij praten ze over hún mutualiteit, hún medische post en hún arts. Daarmee is het echter nog niet gedaan. We leggen uit dat we graag lid willen worden, maar dat we pas over een half jaar zullen betalen aangezien we moeten wachten op de oogst. Het Comité is onverbiddelijk. We kunnen pas lid worden als we drie maanden vooruit betalen. We werpen tegen dat we niet kunnen betalen, aangezien we niet zoveel geld in huis hebben. Het Comité blijft even onverbiddelijk: als we niet betalen kunnen zij het systeem niet draaiende houden en duperen we andere families die wel betalen. Wel stellen ze een serie alternatieven voor: we mogen betalen met maïs, met een kip en zelfs met onze bril. Uiteindelijk accepteren ze een biljet van vijf euro als betaling en voor we ons kunnen bedenken verschijnt uit een la een ontvangstbewijs, een aansluitingsformulier met gegevens van het nieuwe lid en een lidmaatschapskaart. In het bezit van onze lidmaatschapskaart en met de belofte dat we binnen zes maanden een nieuw lid zullen aansluiten keren we een uur later huiswaarts. De noodzaak van financiële autonomie en zelfbeheer De koffiecrisis die in eind jaren tachtig het platteland van Nicaragua zwaar trof, legde tevens de zwakke punten van de Mutua del Campo bloot. De afhankelijkheid van één economische sector (koffie) en het ontbreken van een beleid dat deze sectoren beschermt impliceerde een enorm financieel risico voor het mutualiteitssysteem. Een steeds groter gedeelte van de fondsen van FOS en bevriende organisaties uit België ging naar de subsidiering van medische posten, waarvan de kansen op zelfvoorziening steeds geringer werden. Als gevolg hiervan kwamen de activiteiten gericht op promotie, ledenwerving en uitbreiding nagenoeg stil te liggen. De nieuwe aanpak tracht deze problemen te ondervangen. Indien 500 leden hun bijdrage betalen, worden de kosten voor medisch personeel, medicijnen en voorlichting gedekt. De fondsen die hierdoor vrijkomen kunnen opnieuw besteed worden aan promotie en aanvullende diensten, die op haar beurt de aantrekkelijkheid van het systeem dient te vergroten en toelaat nieuwe leden aan te trekken. Zelfvoorziening als basis voor een vergroting van de sociale impact van de Mutua. Een ander belangrijk element is zelfbeheer. Voorheen werden de fondsen van de Plattelandsmutualiteit beheerd op centraal niveau. De bijdragen van de leden kwamen samen met de fondsen voor FOS op een centrale rekening, van waaruit de kosten van het systeem werden betaald. Voor de leden was het onduidelijk waar hun bijdragen precies terecht kwamen. In Jalapa komen de fondsen terecht op een rekening bij een lokale bank, die beheerd word door het Gemeentelijke Mutualiteitscomité. Hiervan worden rechtstreeks de lonen betaald en medicijnen aangekocht. Met recht kunnen ze dan ook spreken van hún medische post en hún arts. Indien de leden niet betalen, dan wil dat zeggen dat zij hun arts niet meer kunnen betalen en er minder medicijnen voorhanden zijn. Tegelijkertijd betekent een uitbreiding van


het aantal betalende leden dat zij andere medicijnen kunnen betalen of andere diensten (zoals een kinderarts) kunnen contracteren. De ondersteuning van FOS volgt deze logica. Het functioneren van de medische post is een verantwoordelijkheid van de leden. De scholing van leden, de begeleiding door een technisch team en de start van medische posten in andere sectoren krijgen externe ondersteuning. Van theorie naar praktijk Hoe mooi de nieuwe aanpak ook moge klinken, in de praktijk zal zijn effectiviteit moeten blijken. Er zijn voldoende redenen tot voorzichtigheid. Ten eerste is het economische draagvlak van de plattelandsbevolking flinterdun en daarmee ook de financiële basis voor de mutualiteit. Het aansluiten van 592 leden was een enorme opgave. Maar het behouden van deze 592 leden en te zorgen dat zij maandelijks hun bijdrage betalen zal op z’n minst net zo moeilijk zijn. Met een inkomen van 2 dollar per dag worden families vaak gedwongen tot keuzes: eten, huisvesting, onderwijs voor de kinderen of gezondheid. Een ander probleem is dat de wervingscampagnes veel energie én geld kosten. In Jalapa werden 28 personen geschoold in marketingtechnieken, werden families huis aan huis bezocht, werden radiospotjes uitgezonden en reden geluidswagens stad en land af om de mutualiteit bekendheid te geven. Voor deze uitgaven blijft de ondersteuning van organisaties uit België noodzakelijk. Tijdens de openingsceremonie van de medische post in Jalapa worden voor even deze zorgen vergeten. Onder de 150 aanwezigen overheerst de vrolijkheid dat zij erin zijn geslaagd op eigen krachten hun medische post op te zetten. En in alle toespraken klinkt een eenduidig geluid: Esto es nuestro puesto medico: cuidémoslo! (Dit is ónze medische post: laten we er met z’n allen zorg voor dragen!). Harrie Oostingh Landencoördinator Centraal-Amerika en Cuba Jenny Spiessens, FOS-militante en voorzitster van FOS-socsol Limburg vertelt over haar recent bezoek aan Honduras en Nicaragua (8-20 oktober 2003)

“… Achter een prachtig landschap zit armoede verscholen en nood aan gezondheidszorg. 52% van de bevolking heeft hier geen toegang tot basisgezondheidszorg. Een doktersconsultatie in een openbaar ziekenhuis kost er 95€. Er is geen sterke linkse partij, sociale organisaties moeten zorgen voor de vooruitgang van de lagere sociale klasse. Met steun en begeleiding van FOS probeert Codesse (raad voor sociale economieprojecten) een Mutua del campo (plattelandsmutualiteit) op te zetten. Door het betalen van een solidariteitsbijdrage van €2 per maand (ongeveer het loon van 1 werkdag) kunnen honderden boerenfamilies gratis naar de medische post van de mutua. Er is in deze bergstreek op vele plaatsen geen drinkbaar water: hierdoor veel diarree bij kinderen, vaak met dodelijke afloop zonder hulp van medicatie. De mutua maakt de nodige medicatie voor hen betaalbaar…

…Ons bezoek aan een landbezettingsproject begint met één minuut stilte… Een vader vertelt over zijn vermoorde zoon: het gebeurde pas twee maanden geleden in een nochtans geweldloze strijd om recht op een stukje grond. Het Ministerie van Landhervorming wil deze boerengemeenschap (30 families) 150 ha toekennen die nu door de grootgrondbezitter niet worden bewerkt. Zij willen ook graag de 300 ha omringende bos, niet voor eigen gebruik maar juist om het te beschermen tegen houtkappen. FOS steunt de juridische procedure om hun eigendomstitel wettelijk te bekomen. Het bezoek aan dit afgelegen project betekent voor deze mensen een ervaring van solidariteit aan de andere kant van de wereld. Zij nemen afscheid met deze woorden: ”Er is een tijd om te lachen, te huilen, te leven, te sterven, te strijden…Je levenseinde staat vast, maar je moet al strijdend sterven. Ook al zijn de armen armer geworden, de strijd moet verder gaan!” De moed en de strijdvaardigheid van deze mensen laten een diepe indruk na…” Kort verslag : inhoudstabel

Internationale arbeidssolidariteit: een must! In de week van 20 tot 24 oktober organiseerde FOS samen met ABVV Scheldeland, Vlaams-Brabant en WestVlaanderen de vormingsweek ‘Maquila’s heden en verleden. Toekomst?’. Een uniek samenwerkingsinitiatief tussen een NGO en vakbonden uit Noord en Zuid, met de steun van het federale ABVV en de Schone Kleren Campagne. Voor deze gelegenheid ontvingen we bezoek uit Centraal-Amerika: Miguel Ángel Ruiz Estrada (voorzitter van de Interregionale Maquila-coördinatie van Centraal-Amerika, Mexico en de Caraïben), Roxana Angélica Alvarado Carpio (delegee van de Salvadoraanse vakbondsfederatie FEASIES) en Miriam Reyes Escobar (vakbondsafgevaardigde van de


confederatie CUTH, Honduras). Samen met 30 ABVV-collega’s verdiepten zij zich in de gemeenschappelijke vakbondsproblematiek, wisselden zij ervaringen uit en formuleerden zij voorstellen. Deze uitwisseling was uniek in haar soort. De hoofdrolspelers tijdens deze week waren immers militanten uit Noord en Zuid die vertrokken vanuit hun persoonlijke ervaringen. Resultaat? Enthousiaste militanten uit Noord en Zuid lanceerden een hele hoop concrete ideeën over internationale vakbondssolidariteit die konden rekenen op het luisterend oor van gewestelijke secretarissen en de voorzitter van de maquilacoördinadora. De basis voor een nauwe en langdurige samenwerking tussen FOS, ABVV en maquilavakbonden werd gelegd. Alweer een stapje dichter bij een broodnodig internationaal afdwingbaar arbeidsrecht, u hoort nog van ons! Zin om je ook te engageren? Neem dan contact op met FOS: Silvy Van Daele: 02 552 03 02 ABVV-Scheldeland: Chris Michiels - tel 09 265 52 60 / Hendrik Braet: 09 265 52 57 ABVV-Vlaams-Brabant: Karel Verschooten – tel 016 28 41 48 ABVV- West-Vlaanderen: Françoise Vermeersch – tel 059 55 60 57 Kort verslag : inhoudstabel

Educatie in de kijker: Originele kijk- en tastdozen over diversiteit in Noord en Zuid Bij ons kan je vanaf nu 10 dubbele ‘kijkdozen’ en 5 dubbele ‘tastdozen’ huren. In de kijkdozen zitten 20 dia's en in de tastdozen een aantal voorwerpen rond het thema diversiteit, telkens zowel uit landen van het Noorden als het Zuiden. Binnen de aangeraakte thema's wordt ook extra aandacht gegeven aan de integratie van personen met een handicap in onze samenleving. Handicap maakt namelijk deel uit van die diversiteit! Bij deze tentoonstelling werp je niet één blik, maar minstens drie blikken in de wereld van diversiteit. Aan de hand van bijhorende stellingen en oplossingen kan je een discussie aangaan met iemand uit je buurt of uit je klas. Kijkdozen zonder dia’s huren Je kan de kijkdozen ook huren om zelf andere dia's in te plaatsen zodat je een tentoonstelling naar eigen keuze kan maken! Wil je een tentoonstelling organiseren over een bepaald thema en heb je geen zin in een klassieke tentoonstelling? Dan bieden deze kijkdozen de oplossing! Je moet dus gewoon zelf voor maximaal 20 dia's zorgen over het thema waarover je een tentoonstelling wil maken en plaatst die vervolgens in de kijkdozen. Klaar is Kees! Je tentoonstelling kan je makkelijk opstellen op een vijftal tafels in het midden van een zaal. Succes gegarandeerd! Je moet wel zelf de tentoonstelling komen ophalen en terugbrengen in Brussel, na afspraak. De kijkdozen passen in de koffer van een kleine wagen. De tastdozen kunnen enkel vervoerd worden in een camionette of grote auto. Om tastdozen te reserveren: PHOS 02/242.05.96 Om kijkdozen te reserveren (voor maximaal twee weken): FOS 02/552.03.18 De huurprijs is 75 euro (+ 75 euro waarborg) Kort verslag : inhoudstabel

Bestel nu onze nieuwe wenskaarten!! Stuur uw wensen de wereld rond, met de groetjes van FOS Ze zijn er weer, de wenskaarten van FOS: een nieuwe reeks van vier prachtige beelden voor een schitterend eindejaar. Vrolijk, kleurrijk, werelds. Een teken van solidariteit. Ideaal toch, om uw allerbeste wensen over te brengen? Stuur een kaartje van FOS. Zo kan u tegelijk uw bekommernis om de wereld uiten én aan professionele relaties, kennissen en familie prettige feestdagen wensen. Een prima idee voor uw eindejaarswensen, én een steuntje in de rug voor onze partners in het Zuiden.


Een pakje met vier wenskaarten (+ omslagen) kost 3 euro (excl. verzendingskosten). Ook grote bestellingen zijn welkom, voor je dienst of je afdeling. Vanaf tien pakjes betaal je 2,75 euro (excl. verzendingskosten). Bestellen kan bij FOS. Schrijf een briefje of bel ons even. FOS - Socialistische Solidariteit, t.a.v. Jean-Marie, Grasmarkt 105/46, 1000 Brussel. Tel. 02/552 03 03, fax 02/552 02 96, e-mail: [email protected] Kort verslag : inhoudstabel

KOFFIE VERKEERD? VAN BOONTJE TOT BAKJE TROOST Koffie Verkeerd? Geen nieuwe campagne, neen. Wel een gloednieuwe uitgave van FOS. Een boekje boordevol informatie en het verhaal achter de koffie. Waar komt koffie vandaan? Hoe wordt koffie geproduceerd? Welke invloed heeft koffie op lichaam en geest? En waarom hebben de koffieboeren het vandaag zo moeilijk? ‘Koffie verkeerd?’ bundelt ook 20 verleidelijke recepten, allemaal met een vleugje koffie. Stuk voor stuk de moeite waard om uit te proberen. Een voorsmaakje. Het verhaal van de koffie Een kopje koffie kan wonderen doen. ’s Morgens bij het ontbijt of ’s middags na de maaltijd kan het een godengeschenk zijn. Maar als we onze lippen aan een kopje koffie zetten, staan we er zelden bij stil hoe die koffie eigenlijk gemaakt wordt. Dat koffiebonen er iets mee te maken hebben, zover komen we doorgaans wel. Toch hebben die bonen al een lange weg afgelegd voordat ze hier bij ons in de winkel terechtkomen. Koffie wordt geproduceerd door miljoenen kleinschalige boeren in een zeventigtal landen rond de evenaar. Jaarlijks oogsten ze zes miljoen ton koffie. Ruim 80 procent daarvan exporteren ze naar het Noorden. Daarmee is koffie tegenwoordig wereldwijd zelfs het meest geëxporteerde landbouwproduct. Ook de geldstromen die het koffieboontje teweegbrengt zijn best indrukwekkend. Enkel petroleum laat als grondstof meer geld rollen. Mutua del Campo Toch gaat het slecht met die koffie. Niet met de koffie die wij hier drinken. Voorlopig hoeven we nog niet te vrezen voor onze dagelijkse bakjes troost. Maar of dit zo blijft is maar de vraag. Want het gaat behoorlijk slecht met de prijzen die de boeren voor hun koffie krijgen op de wereldmarkt. Die prijzen zijn zo laag dat het voor een koffieboer nog amper de moeite loont om koffie te verbouwen. Ook in Nicaragua leiden de lage koffieprijzen tot bittere miserie. Veel plantages houden er torenhoge schuldenbergen aan over. Voor de modale koffieboer wordt de situatie stilaan onhoudbaar. Veel ‘campesinos’ staan langs de straat te bedelen voor voedsel. Op de koffieplantages is er gewoon te weinig werk. En geen werk, geen inkomen. Zo heeft de internationale koffiecrisis ook gevolgen voor de Mutua del Campo, een ziekenkas die de arbeiders op de koffieplantages zelf op poten hebben gezet. Mét de steun van FOS. Steeds meer landarbeiders kunnen hun bijdrage niet langer betalen. Zo brengt de crisis in de koffiesector ook de toekomst van de Mutua del Campo - en de gezondheid van de Nicaraguaanse landarbeiders - in het gedrang. Een bakje troost? Koffie is voor veel kleine producenten allesbehalve een bakje troost. De prijs van koffie is de jongste jaren met zestig procent gedaald, en vooral de kleine koffieboer is de sigaar. De grote bedrijven zijn de grote winnaars. Want ondanks de daling van de prijs van koffiebonen betalen wij hier nog altijd evenveel voor een pakje koffie. Zo staat koffie vandaag symbool voor de ongelijke Noord-Zuidverhoudingen. Het Zuiden levert de (goedkope) grondstoffen. Het Noorden gaat met de winst lopen. Want het koffie mengen, roosteren, malen en vermarkten gebeurt hier bij ons in het Noorden. Niet in het Zuiden. En met dat mengen, roosteren, malen en vermarkten valt niet toevallig het meeste geld te verdienen. Tegelijkertijd sleurt de vrije val van de koffieprijzen op de wereldmarkt miljoenen mensen in het Zuiden mee de diepte in. Werkloosheid en armoede zijn hun lot. Terwijl enkele koffiemultinationals in het Noorden recordwinsten boeken dankzij ‘voordelige’ koffieprijzen. Wij stellen ons dan ook grote vragen bij de economische gang van zaken. Daarom pleiten we voor een andere globalisering, mét sociale correcties. Koffie met een keurmerk Structureel zit het fout met de lage koffieprijzen. Eén manier om armoede te bestrijden is ervoor te zorgen dat de koffieboeren een eerlijke prijs krijgen voor hun koffie. De organisatie Max Havelaar bijvoorbeeld kent een keurmerk toe aan producten die via eerlijke handel in de winkelrekken belanden. Als je een pakje Max Havelaar koffie koopt, mag je er zeker van zijn dat de boer een eerlijke prijs heeft gekregen voor zijn product. Eerlijke handel betekent ook dat er met de boeren langetermijncontracten worden afgesloten. Zo zijn ze zeker van een minimale afzet en kunnen ze op langere termijn plannen. En als dat nodig is, krijgen de producenten een deel van de koffieprijs vooruit betaald.


An Van de Velde Educatiedienst KOFFIE EN GEZONDHEID Koffie bevat van nature cafeïne, de meest gebruikte drug ter wereld. Een kopje filterkoffie levert gemiddeld 75 mg cafeïne en die cafeïne heeft een licht stimulerende werking op het centrale zenuwstelsel. Het zorgt ervoor dat we ons na een kopje koffie beter kunnen concentreren en alerter zijn. Cafeïne verdrijft vermoeidheid en bevordert het prestatievermogen. Maar cafeïne heeft ook andere effecten op ons lichaam. Koffie en de wetenschap Groene koffiebonen hebben een complexe scheikundige samenstelling. Na het branden blijven oliën, zuren en vitamines over. En cafeïne, de meest actieve stof in koffie. De invloed van cafeïne op het menselijk lichaam is door wetenschappers uitvoerig onderzocht. Hun conclusie: matig koffiegebruik - een paar kopjes per dag - is niet schadelijk voor de gezondheid. Wel integendeel. •

Cafeïne stimuleert de stofwisseling en verbetert het reactievermogen. Het zet de nieren aan tot grotere vochtafscheiding en stimuleert de darmwerking.

•

Een kopje koffie verbetert het uithoudingsvermogen bij het sporten. Cafeïne is zelfs zo’n sterk stimulerend middel dat het Internationaal Olympisch Comité een maximum stelt aan de hoeveel cafeïne die in het bloed van de sporters mag zitten.

•

Koffie kan ook helpen bij de vertering, na een copieuze maaltijd bijvoorbeeld. Een kopje koffie stimuleert dan de productie van maagzuur en helpt maag en darmen op dreef.

•

Koffie kan ook een belangrijke bijdrage leveren in de voorziening van een aantal onmisbare voedingsstoffen. Zo is uit onderzoek gebleken dat vijf kopjes koffie per dag bijdragen aan onze dagelijkse behoefte aan ijzer (ongeveer 10%), aan kalium (ongeveer 26%), aan magnesium (ongeveer 12%), aan mangaan (ongeveer 10%) en aan niacine (ongeveer 15%).

•

Koffie bevat ook stoffen die gelijkaardig werken als anti-oxydantia, die ons lichaam beschermen tegen kanker. Zo zou koffie zelfs de ontwikkeling van kwaadaardige gezwellen kunnen afremmen.

•

En koffiedrinkers hebben ook meer kans om een hartaanval te overleven.

Teveel = teveel Een kopje koffie kan op elk moment van de dag smaken. En je kikkert er meteen van op. Al na enkele minuten is ongeveer de helft van de cafeïne in het bloed opgenomen. Twee uur later is de werking van cafeïne het grootst. Na zowat vier uur is de helft van de opgenomen cafeïne weer verdwenen: afgebroken door de lever of uitgescheiden via de urine. Bij rokers gebeurt dat dubbel zo snel, bij zwangere vrouwen duurt het veel langer. Mensen die meer koffie drinken dan ze gewoon zijn, kunnen onrustig worden en slecht slapen. Te veel cafeïne kan ook opvliegers, een onregelmatige hartslag, spiertrillingen, oorsuizingen en duizeligheid veroorzaken. Een dosis van 10 gram is zelfs dodelijk. Maar om zoveel cafeïne binnen te krijgen, moet je op korte tijd wel 100 kopjes sterke koffie drinken. KOKEN MET KOFFIE Koffie kan je drinken, uiteraard. En wel op allerlei manieren. Met of zonder suiker, met hete melk, met chocolade of met een toefje room,… Maar wereldwijd wordt koffie ook op andere manieren gebruikt in de keuken. En dat niet alleen in desserts. Ook in hartige gerechten kan koffie als smaakmaker zorgen voor een verrassende toets. Om een Mexicaanse ‘chili con carne’ wat extra karakter te geven bijvoorbeeld, zonder dat de koffie alles overheerst. Duivelse gehaktballetjes Voor ongeveer 30 stuks: 500 gr gemengd gehakt, ½ kopje sterke eerlijke koffie, op kamertemperatuur, ½ tl zout, ¼ tl peper, ½ tl mosterdpoeder, 1 teentje knoflook (fijngesnipperd), 1 ei, ¾ kop paneermeel, 1 ui (fijngesnipperd), 2 el olie, 4 el gemalen koffie, 4 el bloem Bereiding. Meng alle ingrediënten (behalve de bloem, de gemalen koffie en de olie) in een grote kom tot een glad mengsel. Dek de kom af en laat het gehaktmengsel een half uurtje rusten in de koelkast. Rol balletjes van het gehakt. Meng de bloem met de gemalen koffie, een snuifje peper en zout. Wentel de balletjes door de koffiebloem tot ze aan alle kanten bedekt zijn. Verhit de olie op matig vuur en bak daarin de balletjes goudbruin en gaar. Laat de balletjes uitlekken op keukenpapier en serveer ze warm. Snel bestellen?

‘Koffie Verkeerd’ kost slecht 5 euro, plus verzendingskosten. Door het overweldigende succes, denken we overigens al


aan een tweede druk. Bestellen kan bij FOS - Socialistische Solidariteit, t.a.v. An Van de Velde, Grasmarkt 105 bus 46, 1000 Brussel, tel: 02/552.03.13, fax: 02/552.02.96, e-mail: [email protected] Kort verslag : inhoudstabel

MJA en FOS samen in de strijd tegen AIDS! Bestrijdingsmiddelen in Chileense fruitteelt

Recommend Documents