MINDFULNESS EN AANVAARDING HELPEN BIJ CHRONISCHE PIJN Karlein Schreurs 16 mei 2014
Het gaat redelijk goed. Ik doe weer wat in de tuin en ik help mijn zoon op de boerderij. Maar die pijn, die pijn is niet minder, die is er nog steeds. Daarom heb ik toch weer een afspraak gemaakt met het Radboud, misschien kunnen zij nog iets, een operatie of zo … Man, 62 jaar, failed back surgery syndrome
Ik ben weer aan het werk. Pijn, irritaties en ongemakken zijn niet meer dingen die mij tot activiteiten aanzetten om er geen last van te hebben. Het zijn nu signalen die me iets zeggen over hoe ik met mijn lichaam kan omgaan. Man, 50 jaar, gecompliceerde kniebreuk, neuropathische pijn
Acceptance & Commitment Therapy
Veel lijden wordt veroorzaakt door vruchteloze pogingen om ongewenste ervaringen (o.a. pijn, gedachten, emoties) te vermijden
Relational frame theory
Menselijk gedrag wordt niet alleen bepaald door stimuli maar ook door begrippen die naar stimuli verwijzen
Pijn voor een chronische pijnpatient?
Acceptance & Commitment Therapy (ACT) ‘de strijd loslaten met pijn, vermoeidheid, ongewenste gedachten en gevoelens’
‘bewust aanwezig zijn in het huidige moment’
‘actie ondernemen in de richting van de dingen die je belangrijk vindt’
Aanvaarding en bereidheid
Mindfulness
Mijn acties brachten me dichter bij wat ik belangrijk vind.
Mijn acties brachten me helemaal niet dichter bij wat ik belangrijk vind.
Werk en opleiding
Vrije tijd
Groei en gezondheid
Relaties
HET ROESSINGH, CENTRUM VOOR REVALIDATIE
Online interventie ‘Leven met pijn’ Gebaseerd op:
- zelfhulpboek ‘Leven met pijn’
(Veehof, Schreurs, Hulsbergen & Bohlmeijer,
2010)
- online interventie ‘Voluit leven’
Lessen 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
‘Pijn en pijnbehandelingen’ ‘De pijn uit de weg gaan’ ‘Pijn en toch gelukkig?’ ‘Het opbloeien van de roos’ ‘Het opgeven van verzet’ ‘Ja, maar ik heb pijn’ ‘Ik ben…, wie ben ik eigenlijk?’ ‘Pijn heb je niet alleen’ ‘Leven met pijn, een nieuw verhaal’
INFORMATIE (teksten, filmpjes) OEFENINGEN
MINDFULNESS (audio download) METAFOOR
Controle groepen 1) Minimale interventie groep: expressief schrijven (Pennebaker, 1997) - Online interventie
- Opdracht: schrijven over emotionele gebeurtenissen (minimaal 3x per week) - 9 lessen (9-12 weeks) - Wekelijks feedback per e-mail 2) Wachtlijst groep
Aangemeld en gescreend (n=269)
Exclusie (n=31)
Gerandomiseerd (n=238)
ACT (n=82)
ES (n=79)
WL (n=77)
Interventie afgerond: n=59 (72%)
Interventie afgerond: n=50 (63%)
T1 meting: n=59 (72%)
T1 meting: n=51 (65%)
T1 meting: n=62 (81%)
T2 meting: n=53 (65%)
T2 meting: n=50 (63%)
T2 meting: n=64 (83%)
Kenmerken deelnemers (n = 238) 76% vrouw Leeftijd: 54 (sd 12; range 20-84 jaar) 74% getrouwd of samenwonend Opleiding: - laag (20%) - middel (36%) - hoog (44%) 63% > 5 jaar pijn; 83% diagnose bekend (veel reumatische aandoeningen)
Meetinstrumenten Primaire uitkomstmaat: - pijn interferentie → Mulidimensional Pain Inventory – pain interference (MPI)
Proces maten: - psychologische inflexibiliteit → Psychological Inflexibility in Pain Scale (PIPS) - mindfulness → Five Facet Mindfulness Questionnaire (FFMQ)
Adherence Interventie afmaken en oefenen tijdens interventie ACT ≥ 3 uur per week: 48% EW ≥ 2 uur per week: 47% Na 3 maanden: 77% in ACT-conditie beoefent mindfulness M=3 dagen per week; 15 – 20 minutes.
Effect op pijn interferentie (MPI) 34 33 32 31 30 29 28 27 26 25
34 33 32 31 30 29 28 27 26 25
ACT ES WL
baseline
post-treatment
ACT
ES WL
baseline
follow-up
All participants ACT vs ES
post-treatment
follow-up
Adherers only ACT vs WL
ACT vs ES
ACT vs WL
p
ES
p
ES
p
ES
p
ES
Post-treatment
.008
0.33
.109
-
.005
0.26
.029
.35
Follow-up
.000
0.47
.110
-
.000
0.33
.008
.40
Effect op mindfulness (FFMQ) 91
91
89
89
87
87 ACT
85
ES
83
WL
81
79
79 post-treatment
ES
83
81 baseline
ACT
85
WL
follow-up
baseline
All participants ACT vs ES
post-treatment
follow-up
Adherers only ACT vs WL
ACT vs ES
ACT vs WL
p
ES
p
ES
p
ES
p
ES
Post-treatment
.852
-
.137
-
.236
-
.016
.31
Follow-up
.769
-
.030
.36
.359
-
.005
.34
Effect op psychologische inflexibiliteit (PIPS)
56 54 52 50 48 46 44 42 40 38
ACT ES WL
baseline
post-treatment
56 54 52 50 48 46 44 42 40 38
ACT ES WL
baseline
follow-up
All participants ACT vs ES
post-treatment
follow-up
Adherers only ACT vs WL
ACT vs ES
ACT vs WL
p
ES
p
ES
p
ES
p
ES
Post-treatment
.011
0.40
.000
.60
.049
0.26
.000
.59
Follow-up
.002
0.47
.000
.54
.013
0.35
.000
.62
Conclusies Effecten op pijninterferentie. Grotere effecten bij adherers. Geen effecten op mindfulness van ACT vs EW, wel ACT-adherers vs WL Meer effecten bij follow-up na 3 maanden Mediatie van aanvaarding op pijninterferentie; niet van mindfulness
Effecten subgroep analyses bij gecontroleerde studies
ACT (N)
MBSR (N)
Pijnintensiteit
0,29 (2)
0,37 (8)
Depressie
1,09 (1)
0,28 (8)
Conclusie s
ACT en MBSR zijn veelbelovend bij chronische pijn
ACT (online) werkt waarschijnlijk zoals bedoeld
Onderzocht moet worden of formele mindfulness-beoefening meer effect heeft op pijnintensiteit dan informele.
Dank voor uw aandacht Drs. H. Trompetter Dr. M. Veehof
Dr. E. de Kleine Dr. R. van der Lubbe Prof. dr. E. Bohlmeijer Karlein Schreurs
