Behandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners Afdeling revalidatie
mca.nl
Inhoudsopgave
Wat is chronische pijn en vermoeidheid?
3
Chronische pijn en vermoeidheid bij tieners
4
Rustig aan… of toch niet?
5
Wat kun je tijdens de behandeling verwachten?
6
De behandeling
6
Terugval-preventieplan 8 Heb je vragen?
8
Colofon Redactie:
afdeling revalidatie
afdeling communicatie
Lay-out:
vormgeving MCA
Druk:
Ricoh
Artikelnummer: 178141 / 2015.03 Op alle behandelingen in MCA zijn de algemene voorwaarden van MCA van toepassing, zie www.mca.nl of vraag bij de balie van patiëntenvoorlichting. 2
Je huisarts of medisch specialist heeft je voor onderzoek en behandeling van je chronische pijn en vermoeidheid verwezen naar de afdeling revalidatie van Medisch Centrum Alkmaar (MCA). In deze folder vind je nogmaals uitleg over je klachten en de revalidatiebehandeling.
Wat is chronische pijn en vermoeidheid? Je weet natuurlijk heel goed wat pijn is. Pijn
Pijn voorkomt dat je jezelf bezeert
is vervelend, lastig en vermoeiend. Nergens
Pijn is ook belangrijk om te voorkómen
goed voor zou je denken. Maar dat is niet
dat je jezelf bezeert. Denk er maar aan
helemaal waar. Hieronder vind je uitleg
dat je je hand bij aanraking met iets
over de functie van pijn. En over het verschil
heets, in een reflex, heel snel terugtrekt
tussen acute en chronische pijn. Handig om
bijvoorbeeld.
te weten, voordat je met je behandeling op de afdeling revalidatie begint.
Chronisch pijn en vermoeidheid Het kan zijn dat pijn na herstel toch niet
Acute pijn
overgaat. Dit noemen we chronische pijn.
Acute pijn is plotselinge pijn met een
Het alarm gaat dan bij wijze van spreken
directe oorzaak. Je hebt pijn doordat je
nog steeds af, terwijl je alweer beter bent.
je arm stoot, je enkel verzwikt of doordat
Je hersenen, waar je je bewust wordt van
je valt bijvoorbeeld. Acute pijn heeft
pijn, houden je als het ware voor de gek.
een belangrijke signaalfunctie. Je zou
Klachten die met of zonder behandeling
kunnen zeggen dat er een alarm afgaat.
niet overgaan, noemen we chronische
Dit alarm, de pijn dus, is een teken dat
klachten. Vaak vindt je huisarts geen
een lichaamsdeel beschadigd is. En dat je
duidelijke oorzaak voor je klachten en is
je arm of been een tijdje minder of zelfs
het voor de huisarts niet duidelijk waarom
helemaal niet kunt gebruiken. Je lichaam
een behandeling niet (genoeg) helpt.
kan dan, met of zonder behandeling,
Als je altijd pijn hebt of moe bent, kan dit
herstellen en beter worden. De pijn gaat
grote gevolgen hebben voor je dagelijkse
daarna weer helemaal over.
leven. 3
Behandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners
Overgevoelig
Perfectionistisch
Bij chronische pijn raakt je zenuwstelsel
Sommige tieners zijn heel
steeds gevoeliger voor pijnprikkels.
perfectionistisch. Ze leggen de lat uit
Eenvoudig gezegd betekent dit dat
zichzelf hoog. Zij vinden het moeilijk om
je bij het minste of geringste meer
wat rustiger aan te doen. Zo blijven ze
en langer pijn hebt dan normaal. Dit
zichzelf overbelasten, waardoor pijn en
kan zo erg worden dat je bij een hele
vermoeidheid niet overgaan. Totdat het
kleine pijnprikkel, een heel klein stootje
echt niet langer gaat. Ze vervallen dan
bijvoorbeeld, heel veel pijn hebt.
soms in het andere uiterste. Ze doen
Behalve voor pijn wordt je zenuwstelsel
dan uiteindelijk steeds minder en zelfs
ook overgevoelig voor drukte, je wordt
bijna helemaal niets. Te weinig doen
snel duizelig en gaat sneller zweten
is net zo lastig om te veranderen als te
bijvoorbeeld.
lang doorgaan. Het is de kunst om een tussenweg te vinden. Dat vinden veel
Ook gevoeliger voor vermoeidheid
tieners nu juist moeilijk.
Bij vermoeidheid door pijn werkt het eigenlijk net zo. Je lichaam wordt na
Moeite met hoge eisen
een periode waarin je extreem moe
Weer andere tieners hebben moeite
was, gevoeliger voor vermoeidheid. Je
om te voldoen aan alle eisen en
kunt dan soms al moe zijn, terwijl je nog
verwachtingen: thuis, op school, bij
helemaal niets hebt gedaan.
vrienden, op sport, enzovoort. Zeker in combinatie met chronische klachten valt het dan niet altijd mee om actief te blijven.
Chronische pijn en vermoeidheid bij tieners
Excuus Lichamelijke klachten en vermoeidheid
Sommige tieners hebben langer last van
kunnen juist ook een ‘excuus’ zijn om
pijn en vermoeidheid dan anderen. Dat
niet langer te voldoen aan wat er van je
komt voor een deel door lichamelijke
verwacht wordt. Je maakt je omgeving
oorzaken. Maar ook door hoe je bent. En
met je klachten duidelijk dat je het
hoe je met pijn en vermoeidheid omgaat.
niet meer redt. Dit kan soms ook weer ‘doorslaan’ naar te weinig willen en doen.
4
Stress
klachten houdt. Het is dus veel beter om
Soms krijgen tieners te maken met stress-
in beweging te blijven. Ook als je pijn
volle situaties, thuis of op school. Hierdoor
hebt of moe bent. Dit kan geen kwaad,
kunnen zij uit hun evenwicht raken, waar-
integendeel!
door hun klachten langer duren. Luisteren naar je lichaam? Vaak willen tieners weer leren luisteren Rustig aan… of toch niet?
naar hun lichaam. Alleen, wat zegt je lichaam en hoe weet je wat goed is?
Kom in beweging
Want blijf je liggen als de wekker gaat,
Een goedbedoeld advies bij chronische
je ligt immers nog zo lekker? Of eet je
pijn en vermoeidheid is vaak om het
een heel pak koekjes op omdat je er
lichamelijk rustiger aan te doen. Maar
zo’n zin in hebt? Misschien een keertje.
we weten nu door wetenschappelijk
Maar net als bij alles, moet je bij pijn
onderzoek dat rust lang niet altijd
en vermoeidheid ook weer leren welke
verstandig is. Net als na een hartinfarct
signalen van je lichaam je het beste kunt
bijvoorbeeld, is het bij chronische pijn en
negeren. En welke je serieus moet nemen.
vermoeidheid ook juist goed om snel in
Zo is het bijvoorbeeld normaal en niet
beweging te komen en te blijven.
erg als je na een periode van weinig inspanning na beweging eerst meer pijn
Pas op voor de negatieve spiraal
hebt en vermoeider bent. Ook hoef je niet
Dat zit zo. Als je door je klachten minder
bezorgd te zijn als je hartslag een keer erg
actief bent, kan je lichaam ook steeds
hoog wordt bijvoorbeeld.
minder aan. Als je klachten niet overgaan, denk je misschien dat je het nóg rustiger
Psychische problemen
aan moet doen. Misschien span je je
Als je al heel lang pijn hebt en moe bent,
zelfs nooit meer in. Het kan zijn dat je
gaan deze gevoelens overheersen. Vaak
conditie dan steeds verder achteruit gaat.
voel je niet meer of je spieren gespannen,
Je lichaam is dan uiteindelijk helemaal
of juist ontspannen zijn. Als je dit niet
niets meer gewend. Je komt dan in een
meer goed voelt, gaat bewegen ook
negatieve spiraal terecht, waarbij je
moeilijk. Je hebt dan bovendien steeds
bij de minste of geringste inspanning
minder ‘ruimte’ voor normale gevoelens. 5
Behandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners
Dit kan nog sterker zijn bij tieners die
• psycholoog
een vervelende lichamelijke ervaring
• maatschappelijk werker
hebben gehad. Achter de lichamelijke klachten kunnen dan grotere psychische problemen ‘verstopt’ zitten. In al die
De behandeling
gevallen is het toch beter om in beweging te blijven. Zodat je blijft voelen wat je
Je stelt samen met het behandelteam
lichaam doet en aankan.
en je ouders of verzorgers een aantal doelen op die je in 12 weken kunt halen.
Je kunt zelf iets doen
Deze doelen zijn gericht op wat je
Sommige tieners hebben het gevoel
allemaal graag weer zou willen doen.
dat de pijn en vermoeidheid hen
Onder begeleiding train je je lichaam en
overkomt. Door iets van buitenaf,
bouw je al je dagelijkse activiteiten weer
het weer bijvoorbeeld. Maar het is
geleidelijk op. Het is belangrijk dat je je
belangrijk dat je beseft dat je door
goed aan je persoonlijke schema houdt.
ander gedrag zelf invloed kunt hebben
Niet langzamer en ook niet sneller.
op je klachten. Waar word je verwacht? Je komt voor de behandelingen naar de Wat kun je tijdens de behandeling
afdeling revalidatie van MCA.
verwachten? De behandelingen Tijdens de behandeling leer je hoe je
Bij de behandelingen wordt onder
pijn en vermoeidheid kunt aanpakken.
andere gebruikgemaakt van de volgende
Dit kan je helpen om je normale leven
methoden:
weer op te pakken. Het behandelteam
• graded activity: dit is geleidelijke op-
van de afdeling revalidatie helpt je hierbij. Afhankelijk van de behandeling, bestaat je behandelteam uit een: • revalidatiearts
bouw van al je dagelijkse activiteiten • graded exposure: dit is training van activiteiten die je niet meer durft • cognitieve gedragstherapie: bij deze
• fysiotherapeut
therapie leer je hoe je beter met pijn en
• ergotherapeut
vermoeidheid kunt omgaan
6
Wat is graded activity?
waarom je jezelf overbelast bijvoorbeeld.
Bij graded activity bouw je al je activiteiten
Of problemen snel uit de weg gaat. Als je
langzaam op. Denk aan lichamelijke
dit begrijpt, is het vaak gemakkelijker om
training, weer naar school gaan, sport en
je gedrag te veranderen.
spel, enzovoort. Het kan zijn dat je klachten eerst erger Wat is graded exposure?
worden
Bij graded exposure doe je dingen die je
Het kan zijn dat je klachten eerst erger
niet meer durft te doen. Iets zwaars tillen
worden. Of dat je aan het begin van
bij rugpijn bijvoorbeeld. Je begint met
de behandeling nieuwe klachten krijgt.
iets wat je niet zo eng vindt. Je bouwt dit
Denk bijvoorbeeld aan flinke spierpijn,
stapje voor stapje op. Onder begeleiding
pijn in je gewrichten, enzovoort.
lukt dat meestal goed. Je zult merken dat
Je moet hier niet van schrikken. Dit
opbouw van sport bijvoorbeeld je een
komt doordat je lichaam niet zoveel
goed gevoel geeft. Langzaam maar zeker
meer gewend is. Het is erg belangrijk
komt ook het vertrouwen in je lichaam
dat je dan niet stopt, maar juist
terug.
doorgaat. Ook al heb je eerst dus misschien meer pijn.
Wat is cognitieve gedragstherapie?
Het kan ook zijn dat je klachten eerst
Behalve de pijn en vermoeidheid zelf,
overgaan en na een paar weken toch
bepalen ook je gedachten (cognities)
weer terugkomen. Ook dat is normaal.
hoe je je voelt en wat je doet. Als je denkt
Dit hoort bij je herstel.
dat je pijn en vermoeidheid alleen maar komen door dingen van buitenaf, het weer bijvoorbeeld, lukt het vaak minder
Begeleiding van je ouders of verzorgers
goed om goed met je klachten om te
Afhankelijk van je klachten en situatie
gaan. Bij cognitieve gedragstherapie leer
worden ook je ouders of verzorgers bij
je van de psycholoog hoe je je gedachten
de behandeling betrokken. Zij hebben
en gedrag kunt veranderen, zodat je
bewust of onbewust ook invloed op je
beter met je pijn kunt omgaan. Je pijn kan
klachten. Misschien zijn ze overbezorgd.
daardoor zelfs minder worden. Zo nodig
Of misschien ergeren ze zich aan de
onderzoek je samen met je psycholoog
dingen die je niet meer doet. Misschien 7
heb je van jongs af aan geleerd om niet
Heb je vragen?
te zeuren, maar door te gaan. Of juist het omgekeerde. Het behandelteam
Je kunt tijdens de behandeling altijd
heeft daarom ook gesprekken met je
al je vragen stellen. Maar je kunt je
ouders of verzorgers. Zij leren dan hoe
ergotherapeut of fysiotherapeut ook
ze jou het beste kunnen begeleiden.
bellen. Dat kan op werkdagen van 08.00 tot 16.30 uur, telefoon
Je omgeving
072 - 548 32 90.
Het kan zijn dat mensen uit jouw omgeving niet altijd goed begrijpen wat er met je aan de hand is. Van de
Medisch Centrum Alkmaar
buitenkant is immers niets te zien. En je
Wilhelminalaan 12
kunt de ene dag misschien meer dan
1815 JD Alkmaar
de andere dag. Je kunt dan uitleggen
T 072 - 548 44 44
dat je herstel met vallen en opstaan
mca.nl/revalidatie
geleidelijk verloopt.
Terugval-preventieplan Aan het eind van de behandeling na 12 weken, maak je samen met het behandelteam een zogenoemd terugvalpreventieplan. In dit plan staan tips voor jou en je ouders of verzorgers voor als het soms even minder goed gaat.
mca.nl
