Behandelprogramma chronische pijn Almere
Voor wie is het behandelprogramma zinvol? Als eerdere behandelingen zoals fysiotherapie of een operatie niet geholpen hebben komen mensen met chronische pijn vaak bij de revalidatiearts terecht. Het ‘Behandelprogramma chronische pijn’ van Revalidatiecentrum De Trappenberg kan helpen om weer actiever te worden en beter deel te nemen in de maatschappij ondanks de pijn. Na verwijzing van uw arts wordt u opgeroepen door onze pijnconsulent en vindt kort daarna een vervolgafspraak bij de revalidatiearts plaats. We werken volgens het bio-psychosociaal model. Dit heeft als uitgangspunt dat biologische (medische), psychologische en sociale factoren allemaal een rol spelen bij de pijn en elkaar onderling beïnvloeden. Anders gezegd: we gaan uit van de hele mens en niet van onderdelen zoals een rug, een nek of een been. We verwachten daarbij dat u bereid bent om kritisch naar uw eigen gedrag te kijken in het omgaan met de pijn. Dat is niet altijd gemakkelijk. Daarom wordt van tevoren in een psychosociale observatiefase bekeken of dit haalbaar is voor u. Bij deze psychosociale observatiefase wordt u door de psycholoog en door de maatschappelijk werkende uitgenodigd voor een intakegesprek. Bij het gesprek bij de maatschappelijk werkende verwachten wij dat u samen met een naaste (bv. partner) komt. Algemene aanpak Als na de psychosociale observatiefase blijkt dat het ‘Behandelprogramma Chronische Pijn’ voor u zinvol is, komt u op de wachtlijst voor het programma. Dit kan een individueel programma of een groepsprogramma zijn. In de eerste weken wordt samen met u naar een begrijpelijke verklaring gezocht voor de chronische pijn en welke factoren nu van invloed zijn op uw pijn. Ook hierbij wordt gewerkt volgens het bio-psychosociaal model: alle drie de onderdelen komen er in voor. Aan het verklaringsmodel wordt een voorstel gekoppeld hoe u weer beter kan gaan functioneren.
1
Pijnvermindering is geen primair doel van de behandeling. Er worden samen met u doelen vastgesteld die in een behandelplan komen te staan. We verwachten van u dat u dagelijkse activiteiten weer oppakt, zoals huishouden of (vrijwilligers)werk, afhankelijk van wat voor u van toepassing is. Deze activiteiten zijn belangrijk voor een zinvol bestaan. Werk doet veel mensen meer goed dan ze zelf van te voren verwacht hadden. Na ongeveer 8 weken vindt een revalidatieplanbespreking (RPB) plaats waarbij alle behandelaren, u en uw naaste worden uitgenodigd. Hier vindt de evaluatie van het behandelplan plaats en kan er bijstelling van het plan of afronding worden besproken.
Mogelijke onderdelen Graded activity en graded exposure Naast uitleg van de werking van het lichaam en de pijn wordt gewerkt aan een heel geleidelijke opbouw in activiteiten. Als het beginniveau laag genoeg is, de stapjes klein genoeg en de opbouw lang genoeg gecontinueerd wordt, is opbouw bij (bijna) iedereen mogelijk. Bij graded activity gaat het vooral om fysieke training, bijvoorbeeld op de hometrainer of het roeiapparaat. Bij graded exposure gaat het om praktische activiteiten die iemand niet meer durft te doen, dit wordt geleidelijk opgebouwd onder begeleiding. Warmwatertherapie en bewegingsagogie Warmwatertherapie kan als onderdeel van het programma worden ingezet met doelen zoals conditieverbetering en ontspanning. De bewegingsagoog kan adviseren op het gebied van sport en bewegen en u kennis laten maken met verschillende bewegings- en spelvormen. Door middel van deze onderdelen kunt u positieve ervaringen opdoen met bewegen
2
Belasting/belastbaarheid, planning, ergonomie Bij het onderdeel belasting-belastbaarheid wordt de balans tussen wat iemand doet en aankan in kaart gebracht. Vervolgens wordt door middel van een activiteitenschema (dag- en weekplanning) geprobeerd om deze balans te verbeteren zodat opbouw van activiteiten mogelijk wordt en u meer grip krijgt op uw dag/week. De activiteitentherapie kan helpen om weer op ontspannen wijze hobby’s of andere activiteiten op te pakken waarbij ook aandacht is voor deze balans. Het onderdeel ergonomie houdt in: het doornemen van ergonomische principes van dagelijkse activiteiten zoals huishouden, lichaamshouding bij verschillende activiteiten en dergelijke. Cognitieve gedragstherapie Uit onderzoek is gebleken dat fysieke training volgens graded activity en graded exposure in combinatie met cognitieve gedragstherapie het beste werkt in de behandeling van chronische pijn. In de cognitieve gedragstherapie gaan we ervan uit dat niet de pijn op zichzelf bepaalt hoeveel last iemand er in het dagelijks leven van heeft. Gedachten (cognities) bepalen voor een aanzienlijk deel hoe iemand zich voelt en gedraagt. Met betrekking tot pijn kunnen dit gedachten zijn over pijn, lichamelijk functioneren, gevoelens en verwachtingen over controle over pijn en behandelingsmogelijkheden. Het gedrag (overbelasten of juist onderbelasten) wordt grotendeels bepaald door ideeën over de pijn. Wat iemand van vroeger heeft meegekregen (bijvoorbeeld “niet zeuren maar dóórgaan”) speelt een belangrijke rol in hoe iemand in het hier-en-nu met klachten omgaat. Ook de verklaring die iemand zelf heeft voor de pijn is van belang om na te gaan. Ziet u de pijn uitsluitend bepaald door factoren van buitenaf (“het vochtige weer”), dan zult u minder goed met uw pijnklachten om kunnen gaan dan wanneer u denkt dat u er zelf invloed op kunt hebben. U weet dan dat
3
bijvoorbeeld stress en moeite met “nee-zeggen” een rol spelen waardoor u snel teveel gaat doen. In deze therapie kunt u leren welke gedachten helpen om goed met de pijn om te gaan en welke gedachten hierin belemmeren. Als u last heeft van hinderlijke gedachten (bijvoorbeeld ‘doemdenken’) kunt u leren om deze om te buigen naar gedachten die helpend zijn en u helpen te relativeren. U kunt zo qua denken en gedrag andere manieren aanleren om de pijn beter te beheersen of te laten verminderen. Soms gaat iemand in therapie een stapje verder en onderzoekt waar bepaald gedrag vandaan komt. Zoals: “Hoe komt het dat u iemand bent die zichzelf overbelast of onderbelast? Waarom doet iemand dat?” Vaak is het belangrijk om inzicht te krijgen in uzelf om tot gedrags-verandering te komen. Psychosomatische fysiotherapie/ adem- en ontspanningstherapie/haptotherapie Er zijn ook behandeltechnieken die erop gericht zijn de lichamelijke en emotionele componenten van pijn te beïnvloeden door deze te leren (h)erkennen en te verminderen door ontspanningsoefeningen, ademhalingstechnieken en visualisatie. Haptotherapie en psychosomatische fysiotherapie kunnen helpen te ervaren wat er bij pijn gebeurt in het lichaam en wat dat met u kan doen. Stap voor stap kunt u leren om lichaamssignalen beter te interpreteren en verstandige keuzes maken bij deze signalen. Beter in uw vel zitten kan letterlijk betekenen dat de (spier)spanning minder wordt en u soepeler beweegt. Omgeving Bij dit onderdeel is er aandacht voor de relatie met de omgeving in brede zin, namelijk partner, gezin, familie, vrienden, collega's: wat merken zij van uw klachten en hoe gaan zij met u om? Gespreksonderwerpen kunnen zijn: duidelijkheid over mogelijkheden en beperkingen en acceptatie daarvan, over
4
omgaan met onbegrip of overbezorgdheid van familie/ vrienden/collega’s en omgaan met de klachten in de eventuele werksituatie. Het is gebruikelijk om in ieder geval de eventuele partner hierbij te betrekken. Plan van aanpak voor nu en in de toekomst Aan het einde van de revalidatiebehandeling wordt samen met de therapeuten puntsgewijs een ‘Plan van aanpak voor nu en in de toekomst’ gemaakt. Daarin staat hoe u een dreigende terugval kunt herkennen en wat u heeft geleerd om een terugval te voorkomen, wat u het beste kunt doen als u toch een terugval heeft gekregen en hoe uw omgeving daar het beste op kan reageren. Algemene informatie over De Trappenberg De Trappenberg is een regionaal centrum voor revalidatie met locaties in Huizen, Almere en Lelystad. In Huizen worden kinderen en volwassenen met lichamelijke en/of cognitieve beperkingen klinisch of poliklinisch behandeld. In Almere en Lelystad vinden alleen poliklinische behandelingen plaats. Op alle locaties vindt er diagnostiek, advisering en behandeling plaats.
Algemeen telefoonnummer: 035 – 69 29 600 Bureau Voorlichting : 035 – 69 29 620
Versie: 527/020413
5
Revalidatie Almere Flevoziekenhuis Hospitaalweg 1 1315 RA Almere Telefoon 036 - 86 88 690 Fax 036 - 86 88 691
