Migranten en dementie Jos van Campen, Geriater Slotervaartziekenhuis Alzheimer centrum Rotterdam 18 September 2014
Afdeling Geriatrie Slotervaart ziekenhuis Amsterdam West 2004 Verdeling migranten Nederland Verdeling in Amsterdam Niet‐westerse migranten
Demografie niet‐westerse migranten Eerste generatie Turkse en Marokkaanse migranten kwam in 60/70‐ er jaren, waren toen 25, nu 75 jaar
bron : nationaal compas 2012
Prevalentie dementie bij migranten Prevalentie hoger Gebaseerd op onderzoek UK, USA, Afrikaanse/Caribische populatie Hypothese: t.g.v. adipositas, diabetes mellitus, hypertensie is prevalentie hoger Deens onderzoek in Turkse populatie mogelijk incidentie twee maal hoger
Rosenbaum et al 2008
Gezondheid niet‐westerse migranten in Nederland Obesitas, Nederlandse vrouwen 11%, Surinaamse 20% , Turkse 30% , Marokkaanse 25% Diabetes Mellitus, prevalentie 3 maal hoger dan Nederlanders, 30% bij Turkse en Marokkaanse ouderen . Ziekte ontstaat jonger , moeilijker te behandelen (opvolgen adviezen) Hypertensie, Surinamers 2 a 3 maal vaker , behandeling moeilijker door geringer effect cardiovasculaire medicatie ( bèta blokkers en ACE remmers)
NTVG mei 2013
Prevalentie dementie bij migranten in Nederland Prevalentie in Nederlandse situatie? Symbol‐studie AMC/SLV/UVA Door epidemiologie verwachte stijging tenminste 2x sneller Waarschijnlijk meer Door hoger risico : verwachting tot 4 x snellere stijging tov Nederlanders
Herkenning dementie bij migranten .
Onderdiagnostiek Door: 1: Culturele factoren, opvattingen rond dementie en health illiteracy 2: Zorg aanbod gebonden factoren
Culturele factoren onderdiagnostiek dementie Pas later aanmelden bij huisarts of geheugen polikliniek Schaamte over symptomen, bijv Marokkaanse ouderen zien psychische problemen als taboe Beschouwen het als onderdeel ouder worden Relatieve onbekendheid met de ziekte Ten tijde van vertrek 1970 levensverwachting Turkije en Marokko 55 jaar (nu 72 )
Mukadam N, Why do ethnic elders present later to UK dementia services 2011, Int Psychogeriatrics
Zorgaanbod gebonden factoren onderdiagnostiek De zorg is onvoldoende voorbereid op te verwachten groep eerste generatie migranten met dementie Of cognitieve stoornissen zoals afasie Het niveau van dementie diagnostiek voor etnische minderheden suboptimaal.
NIelsen T, assessment of dementia in ethnic minority patients in Europe. 2010 Int Psychoger
Drie barrières bij stellen diagnose dementie 1. Taalbarrière 2. Culturele factoren bij onderzoek geheugen en andere cognitieve stoornissen 3. Opleidingsniveau en analfabetisme
1. Taalbarrière Matige taal beheersing eerste generatie migranten: 60% geen of nauwelijks Nederlandse taalbeheersing Tolken, kinderen, gêne bij kinderen, interpretatie van antwoorden? Vergoeding afgeschaft in 2012
Schellingerhout R Gezondheid en welzijn allochtone ouderen, SCP 2004
2. Culturele factoren “test wiseness”, in sommige culturen is het ongepast een vraag te stellen waar je het antwoord al op weet bijv. “welke dag is het”. Niet in alle culturen vanzelfsprekend zo goed mogelijk te presteren
3. Laag opleidingsniveau en Analfabetisme Marokkaanse man boven 65: 80% geen opleiding voltooid, vrouw: 95%. Turkse man: 50%, vrouw: 90%. Voor de cognitieve screeningstesten die wij nu ter beschikking hebben is lezen en schrijven vereist. Bijv.: figuur tekenen, zin schrijven, klok tekenen Analfabetisme: niet kunnen lezen, Turkse ouderen: 17%; Marokkaanse ouderen: 36% Maar ook: kunnen lezen en schrijven beïnvloedt de manier waarop wij denken, bijvoorbeeld letterfluency (test mentale snelheid) Schellingerhout R, gezondheid en welzijn van allochtone ouderen. SCP 2004 Goudsmit et al, Dementie diagnostiek bij oudere migranten, 2011 TGG
2004 start Geheugenpoli migranten Slotervaart Ontwikkeling tweetal diagnostische instrumenten taal‐ en cultuurvrij/‐ arm Ontwikkeling CCD : Cross Culturele Dementie screening in Slotervaart ziekenhuis, Miriam Goudsmid i.s.m. UvA (Prof. Ben Schmand, hoogleraar neuropsychologie) en AMC (Juliette Parlevliet, geriater) Ergotherapeutische observatie van cultuurspecifieke handelingen
CCD: cross culturele dementie screenings test Taalarm, instructies via voice samples, geen tolk Respons: non‐verbaal Cultuurvrij, foto’s, geen lijntekeningen Drie subtesten: geheugen en executieve functies Ontwikkeld voor Turks, Berbers, Arabisch, Surinaamse talen, Hindi en Sranantongo Gevalideerd 2009 en genormeerd 2013 Uitgave zomer 2014 (BSL)
Instructie met voice samples
Vormgeving JIPS Company, 2008
Ergotherapeutische observatie Beoordelen zelfstandig handelen Cultuur specifieke opdrachten, bijvoorbeeld theezetten, schoenenpoetsen, waterpijp schoonmaken
Zorgdiagnostiek Zorggebruik eerste generatie niet‐ Westerse migranten Gebruik huisartsenzorg Turkse en Marokkaanse bevolking hoger ook wanneer rekening gehouden wordt met gezondheid Geen eenduidigheid over gebruik specialistische zorg Bezoek aan geheugenpoli’s lager Slechts 1% van de Marokkanen en 7% van de Turkse ouderen maakt gebruik van thuiszorg tov 16 % autochtone bevolking 99% van de migranten met dementie woont thuis en wordt verzorgd door mantelzorgers versus 70% van de nederlandse ouderen UIters E, use of health services by etnic minorities, 2006 Eur Journal Pub,ic health Pharos expertise centrum gezondheidsverschillen
Mantelzorg Vaker inzet mantelzorgers 30‐50% Turkse en Marokkaanse ouderen krijgt mantelzorg vs 10‐15% autochtone ouderen
Mezzo, RIVM, Nat kompas volksgezondheid, Alzheimer Nederland
Risico overbelasting mantel‐ zorger ondanks satisfactie Vanzelfsprekendheid mantelzorgverlening, respect voor ouder Sociale druk Mantelzorgers zijn jonger dan autochtone mantelzorgers, moeten aandacht verdelen eigen gezin, opleiding, baan (sandwich) Onbekendheid met symptomen dementie: achterdocht, apathie, omkering dag‐nachtritme Diagnose dementie vaak niet gesteld Minder gebruik zorg‐ en welzijnsvoorzieningen
Willemsen M, van Wezel N, mantelzorg ondersteuning in niet westerse culturen, Denkbeeld 2012
Een Amsterdam / Rotterdamse uitdaging
Samenvatting Snellere stijging dementie onder migranten Achterblijven herkenning Aangepaste diagnostiek noodzakelijk CCD Aangepaste zorgdiagnostiek Lager zorggebruik Gevaar overbelasting mantelzorger
Literatuur Wilemsen M, Mantelzorg ondersteuning in niet westerse Culturen. Denkbeeld 2012 Pharos, expertise centrum gezondheids verschillen, factsheet Mezzo feiten en cijfers Rosenbaum, dementia in elderly Turkish immigrants 2008 Alzheimer Nederland, feiten en over dementie en allochtonen 2014 Adelman S prevalence of dementia in african caribian, 2011 Br J Psych Van Wezel N, family care for immigrants with dementia, 2014 Dementia NTVG 4 mei 2013 over de grens F Kortman, transculturele psychiatrie 2010
Literatuur Broersen S , artsen in de knoop zonder tolkenvergoeding 2014, medisch contact Kwaliteitsnorm tolkgebruik bij andertaligen in de zorg, 2014 Nivel M Goudsmit et al Dementie diagnostiek bij oudere migranten, 2011 Tijdsch Gerontol Geriatr UIters E, Use of health care services by ethnic minorities2006 European Journa public health NIelsen T Assessment of dementia in ethnic minority patients 2010 Int Psychogeriatr Schellingerhout R Gezondheid en welzijn van allochtone ouderen 2004 SCP www huisarts en migrant farmacotherapie
