27/10/2015
Pijn bij mensen met dementie Veerle De Bou
Pijn Misverstanden: q Ouderdom en pijn gaan samen q Ouderen voelen minder pijn q Angst voor belastende onderzoeken, durven/mogen niet klagen q Ouderen verdragen geen pijnmedicatie q Pijnmedicatie geeft risico op gewenning q Pijnmedicatie best enkel ‘indien nodig’
Onderbehandeling O.W.V. q Misverstanden q Onderbezetting q Gebrek aan juiste hulpmiddelen q Gebrek aan training Uit verschillende studies blijkt dat mensen met dementie minder pijnmedicatie krijgen dan de controlegroep
Ziekte van Alzheimer en pijn - Grotere sensitiviteit voor acute pijn bij AD, afh. van de plaats - Veranderende anticipatie en reactie op pijn - Verminderd herkennen en begrijpen van pijn - Gedragsveranderingen als uiting van pijn - Verminderde autonome respons bij AD - Toename van gelaatsexpressie bij AD Benedetti et al. Pain 1999;80:377-382 Cool Brain 2006; 129:2957 Benedetti et al. Pain 2004; 111: 22-29
Pijn bij de andere vormen van dementie -
FTD - Pijnprikkel sterker beleefd - Gestoorde terugtrekkingsrespons - minder anticiperen op gevaar
-
Vasculaire dementie - Pijnprikkel mogelijks sterker beleefd
-
Mengvormen?
Herkennen van pijn bij mensen met dementie -
Multipele pathologieën Atypische en vage symptomen ernst dementie vs pijnrapportage
Pijnevaluatie = BD, T en P! 40 à 50 % van de mensen met dementie heeft pijn!
1
27/10/2015
Invloed van pijnbehandeling op gedrag
Veranderend gedrag Uitgangspunt: er is pijn Þ Behandelen en effecten observeren en registreren Þ Als gedrag verbetert: oorzaak van pijn zoeken en die behandelen - Aandachtspunten: - Timing medicatie - Minder belastende transfers - Inschakelen andere disciplines (bv paramedici)
Gevolgen van (onderbehandelde) pijn
Meten is weten….
-
• Bij verzorging/ activiteit • In rust
Slaapstoornissen Ondervoeding Sociale activiteiten Depressie, angst, cognitieve stoornissen
=> functionele achteruitgang => gebruik gezondheidszorg => Levenskwaliteit
, psychische stress
=> gedragsstoornissen => impact op zorgverleners
Tips voor gebruik van pijnobservatielijsten • Gebruik bij verandering in gedrag, vermoeden van pijn of na een interventie. • Zorg dat je voldoende kennis hebt van de werkwijze voor je met de observatielijst gaat werken. • Kijk met een objectieve, professionele blik, interpreteer niet. • Observeer zowel in rust als bij bewegen. • Een observatielijst alleen volstaat niet om harde uitspraken te doen over de aanwezigheid van pijn. Het is slechts een beginpunt voor multidisciplinaire pijndiagnostiek.
Pijnschalen - Visueel analoge schaal, Numerieke schaal - Beschrijvende schaal (geen-onhoudbaar) - Observatieschalen: -
PACSLAC – D PAINAD DOLOPLUS REPOS …….. Zwakhalen et al, Pain 2006; 126: 210-220 Zwakhalen et al, J adv Nursing 2007
2
27/10/2015
Als verbale communicatie niet mogelijk is Typische kenmerken voor pijn: - Wenkbrauwen naar beneden - Omhoog bewegen van de wangen - Samenknijpen van de ogen - Neus optrekken - Bovenlip optrekken
Pacslac D
• GRIMAS: 3 onderstaande expressies komen gezamenlijk voor: - wenkbrauwen die samen- en naar beneden getrokken zijn, waarbij de huid tussen de wenkbrauwen opbolt. - Samen – en dichtgeknepen ogen - Lijnen tussen neusvleugels en mondhoeken die dieper liggen dan normaal en zijwaarts opgetrokken zijn.
REPOS
• VERDRIETIGE BLIK: ongelukkig kijken, eenzaamheid tonen, soms tranen in de ogen of spijt tonen.
GESPANNEN GEZICHT: Vooral zichtbaar t.h.v. de mond, ogen zijn dikwijls toegeknepen en wenkbrauwen meer geplooid
3
27/10/2015
GEMENE BLIK Boze blik, mengeling van woede en angst
Wenkbrauwen fronsen: gerimpeld naar het midden toe.
Verbijten: tanden op elkaar klemmen, spierspanning zichtbaar
DONKERE BLIK Depressief, moedeloos kijken
UITDRUKKING VAN PIJN: Duidelijke verwijzing naar pijn in het gelaat
Open mond
4
27/10/2015
Rimpels in het voorhoofd, gaat vaak gepaard met de stand van de wenkbrauwen.
En nu oefenen…..
Neus optrekken, ogen worden dichtgeknepen en de mondhoeken gaan naar beneden
1. REPOS (3 – 7) 2. PACSLAC( 5-9)
Nog vragen? Informatie nodig? Aarzel niet om ons te contacteren! Expertisecentrum dementie Paradox Molenaarsstraat 34 I 9000 Gent I 09 233 14 38
[email protected] www.ecd-paradox.be I www.dementie.be Het Expertisecentrum Dementie Paradox is een van de negen Expertisecentra Dementie in Vlaanderen die erkend zijn door de Vlaamse Overheid en is een initiatief van WZC Sint-Jozef VZW - Molenaarsstraat 34 - 9000 Gent
5
