Groen Oost
Groen Oost Vier wandelroutes door de sportparken Voorland / Middenmeer en tuinpark Nieuwe Levenskracht
Startpunt 1 | Radioweg Vogelroute | blauw 1,5 km | zie blz. 4 Bomenroute | rood 1,5 km | zie blz. 10 Waterroute | geel 1,5 km | zie blz. 16 Startpunt 2 | ‘Athena’ Parkroute | grijs 1,5 km | zie blz. 20
q q q q
Sportpark Middenmeer TOS Actief eg
ow
di
Ra
1
Fortius
Kunstijsbaan Jaap Eden
GeuzenMiddenmeer
Meerpark
Overamstel
Volkstuinenpark Chris Berger
Sportpark Middenmeer
Volkstuinenpark Nieuwe Levenskracht
Sportpark Voorland
AV ’23
Athena
WV HEDW nw
de
id
M eg
2
Groen Oost Vier wandelroutes door de sportparken Voorland / Middenmeer en tuinpark Nieuwe Levenskracht
2
Kleine karekiet
3 Stadsdeel Oost heeft drie grote sportparken waarop veel inwoners uiteenlopende sporten beoefenen. Twee daarvan hebben inmiddels meer te bieden dan alleen sport. In 2010 is op sportpark Middenmeer een recreatiegebied aangelegd met vermaak voor jong en oud. Het heet, heel toepasselijk, Meerpark, omdat er nu nog meer ruimte is om te recreëren. Op de sportparken Voorland / Middenmeer en tuinpark Nieuwe Levenskracht zijn daarnaast vier natuurwandelingen uitgezet. U vindt er 55 soorten bomen, bosschages en, dankzij het ecologische beheer, ook veel onvermoede zoogdieren, vogels, reptielen en amfibieën. De sportparken en het tuinpark vormen een waardevol gebied voor mens en dier. Ga er zorgvuldig mee om. Verniel geen planten, stoor de dieren niet en gooi uw afval in de afvalbakken op Meerpark of bij de clubhuizen van de sportverenigingen. Houd verder rekening met de privacy van de bewoners van tuinpark Nieuwe Levenskracht.
Veel plezier in dit groene pareltje van onze stad!
Vogelroute
4
Natuurwandeling blauw 1,5 km
q
Startpunt: hoofdingang sportparken, Radioweg 65
q
Steek de Radioweg over naar de Jaap Edenbaan. Sla linksaf. Ter hoogte van Meerpark wandelt u, door het hek aan uw rechterhand, het sportpark op. Links ligt het gebouw van het parkbeheer. Volg dit pad tot de kleedkamers van Overamstel. Enkele meters daarvoor staat links een zwarte berk (Betula nigra). De meeste berken hebben een kenmerkende witte stam. De gegroefde bast van deze berk is gitzwart. De katjes, die in april aan de boom groeien, zijn geel tot oranje.
q
Sla rechtsaf, langs de voorkant van de kantine van Overamstel, loop door tot aan de sloot. Halverwege staan rechts, achter de voetbaltribune, hoge Italiaanse populieren (Populus nigra italica): smalle bomen met lichtgroene, ruitvormige bladeren en veel knobbels op de stam. Sinds de negentiende eeuw groeit de Italiaanse populier in grote delen van Europa.
5
q Bij de sloot loopt u linksaf.
Halverwege ziet u aan de overkant van de sloot een els (Alnus). Net als de berk en de wilg houdt ook de els van een vochtige bodem. Deze hier is spontaan gegroeid. Als de els in de herfst zijn bladeren laat vallen, zijn deze nog steeds groen.
q Volg de sloot, voorbij de bocht, tot aan het bruggetje.
Halverwege ziet u aan deze kant van de sloot een trappetje. Te water geraakte zoogdieren kunnen hier zelf uit het water klauteren. Ook eenden maken er gretig gebruik van.
6
q Sla bij de brug linksaf, kies het rechterpad.
Enkele meters verderop staat, links van u, een acaciaboom, met hoog op de stam een valkennestkast en, iets lager, een nestkast voor de pimpelmees. Verderop hangt het nestkastje voor de zeldzame boomklever. U herkent oudere acacia’s op de sportparken aan hun karakteristieke verweerde stam.
Torenvalk: heeft een kastanjebruine rug met spikkels en blauwgrijze kop en staart. Zijn lievelingsmaal zijn muizen, insecten én kleine vogels. Pimpelmees: is te herkennen aan een gele buik, witte bef en blauwe kop. Hij maakt in april graag gebruik van de nestkast. Het is voor hem dan oppassen geblazen om niet zelf ten prooi te vallen aan zijn bovenbuurman. Acacia met valkennestkast
Boomklever: woont het hele jaar door in oude loofbomen. Met zijn pincetsnavel kraakt hij noten die hij vastklemt in een boomspleet. Dit doet aan spechten denken, maar familie is hij niet.
7
q Sla bij het tweede zijpad rechtsaf. Volg deze laan tot aan het gebouw van voetbalvereniging WV HEDW. Spechten, maar ook halsbandparkieten, zijn dol op de fruitbomen in deze laan. Door de ingebouwde schokdempers in hun kop kunnen spechten probleemloos holen in bomen uithakken. Met hun lange, kleverige tong vangen zij insecten in boomstamspleten.
Grote bonte specht
Halsbandparkiet
8 Boven het herdenkingsmonument aan slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog torent een prunus (Rosaceae) uit, die in het voorjaar prachtig wit bloeit.
Prunus in de lente
Nestkast voor winterkoninkje
q Volg het pad, voor het clubgebouw langs, tot aan de sloot.
Tien meter links van u, op de hoek van het voetbalveld, hangen een vleermuisnestkast en een nestkast voor een winterkoninkje. Winterkoninkje: komt hier het hele jaar voor, behalve in strenge winters. Het kleine, bolvormige, roodbruin gekleurde diertje met een witte wenkbrauwstreep scharrelt graag op beschutte plekjes.
9
Vleermuisnestkast
Kleine dwergvleermuis
q Loop terug naar het pad en vervolg uw weg langs de sloot tot voorbij de bocht.
De afgezaagde boomstammen rechts moeten voorkomen dat er ballen in het water terechtkomen. Tegelijkertijd vormen ze een schuilplaats voor veel dieren.
q Sla rechtsaf bij het smalle bruggetje, loop rechtdoor tot aan de Radioweg.
Ter hoogte van het tenniscomplex hangt een spechtenkast. De ingang moeten zij zelf nog uithakken, als in een echte boom.
q Steek het bruggetje over en sla linksaf, naar de hoofdingang van het sportpark.
U kunt hier doorgaan op een van de andere routes.
Bomenroute
10
Natuurwandeling rood 1,5 km
q
Startpunt: hoofdingang sportparken, Radioweg 65
q
Loop door de poort ‘Gemeentelijk sportpark’ het sportpark op. De rozenstruiken aan weerszijden van deze laan heten toepasselijk Sneeuwwitje. De witte bloemen staan in augustus - september in volle bloei.
q
Sla voor het clubgebouw van TOS Actief linksaf en loop door tot aan de sloot. Volg de sloot. In de bocht staat een treurwilg (Salix sepulcralix tristis). De treurwilg loopt in februari uit en krijgt dan geelgroene blaadjes, die later in het jaar veranderen in diepgroen. In het voorjaar verschijnen opvallende, gele bloemen aan de hangende takken. Aan de overzijde van de sloot ziet u rijen knotwilgen, typische bomen in de Nederlandse polder. Ze houden de slootkant goed vast en veroorzaken, geknot, weinig schaduw. De geknotte takken, ‘wilgentenen’, zijn heel buigzaam. Vroeger werden ze gebruikt om bijvoorbeeld bezems van te maken. Nu verwerkt de natuurwerkgroep ‘Natuur, je beste buur’ de tenen vaak in takkenrillen.
11
q Volg de sloot tot aan de eerste plankbrug.
Hier staat een bijzondere boom, een Siamese tweeling: een beuk en een esdoorn die met elkaar zijn vergroeid. Vijftig jaar geleden was er nog geen aanplant- en kapbeleid om ervoor te zorgen dat de bomen genoeg ruimte kregen om te groeien. Beuk: heeft veernervige bladeren. Kenmerkend zijn de beukennootjes in de herfst. De gladde, grijze stam is heel gevoelig: hij kan zelfs verbranden in de zon. De stam kleurt dan rood, net als de huid van de mens. Esdoorn: heeft een vijflobbig, gekarteld blad. De vruchten hebben ‘vleugeltjes’, die ervoor zorgen dat het zaad zich snel verspreidt. Van het hout van deze bomen worden violen en (dure) gitaren gemaakt.
Takkenrillen
Siamese tweeling
12
q Sla rechtsaf en loop tussen de sportvelden door naar het hoofdpad.
Rechts staat halverwege een holle wilg, als gevolg van brandstichting of blikseminslag. Desondanks groeit hij dapper verder. In de boom ernaast hangt een valkennestkast. In de grove den (Pinus sylvestris) verderop ziet u een vleermuiskast.
q Sla linksaf en volg dit pad tot de T-splitsing.
Langs deze weg staan links rode hazelaars (Corylus maxima purpurea) en een papierberk (Betula papyfera). De derde boom voor de splitsing is een krentenboom (Amelanchier lamarckii).
Holle wilg
Rode hazelaar: heeft in het voorjaar cilindervormige katjes. Spechten en boomklevers verspreiden in september en oktober onbedoeld de noten, doordat ze niet altijd de zorgvuldig verstopte noten kunnen terugvinden. De rode hazelaar heeft opvallende, purperen bladeren. Ook de schors en de nootjes zijn paars. Papierberk: heeft meerdere roomwitte stammen en roodbruine takken. De Noord-Amerikaanse boom heet zo, omdat de oorspronkelijke bewoners de schors gebruikten om op te schrijven.
13 Krentenboom: Als de krentenboom bloeit is het volop lente. De krentenboom werd vooral in de zestiende eeuw gecultiveerd. Boeren verkochten de zoete krenten vaak op de markt. Meestal groeit hij niet als boom, maar als struik.
Krentenboom in de lente
14
Plasdrasgebied
Sla op de T-splitsing linksaf. Over de houten brug slaat u rechtsaf. Volg het q pad tot het bruggetje rechts. In de bocht ziet u, aan uw linkerhand, een plasdras gebiedje. Dit is een ideale omgeving voor kikkers, en dus ook voor ringslangen.
Ringslang
15
Groene kikker
q Steek het bruggetje over en loop voor de kantine van Fortius langs. Volg
na de kantine weer het hoofdpad. Links van u staan 25 jaar oude hazelaars (Corylus avellana) en veel seringen (Syringa vulgaris). Ook passeert u het monument ter nagedachtenis aan TOG-leden die zijn gevallen in de Tweede Wereldoorlog.
q Sla linksaf, terug naar de poort waar u begon.
Aan uw linkerhand zijn de hekken begroeid met heerlijk ruikende klimrozen, New Dawn. Zij staan in april en mei in volle bloei.
Aan het eindpunt kunt u kiezen voor een van de andere wandelroutes.
Waterroute
16
q
Startpunt: hoofdingang sportparken, Radioweg 65
Natuurwandeling geel 1,5 km
Deze route is vanaf 15 april tot 1 oktober te combineren met de grijze route. Bij het clubgebouw van hockeyvereniging Athena kunt u overstappen van de gele op de grijze wandelroute.
q
Volg vanaf de hoofdingang van sportpark Middenmeer, aan de Radioweg, het voetpad langs de sloot richting Meerpark. Steek het bruggetje links over en volg de oever, langs het speelterrein. Veel bomen staan hier al zestig jaar. Na de derde bocht vindt u padden en kikkers op uw pad en zodoende – onder andere – ook vaak reigers. Aan de overkant van de straat liggen opgestapelde takken waar veel dieren schuilen en eten komen zoeken.
Takkenrillen
17
Reiger
q Steek het bruggetje aan uw rechterhand over en sla linksaf. Steek de
straat en direct daarna de Dick van Dijkbrug over. Rondom de sportparken loopt een sloot om overtollig water uit de polder af te voeren. Het peil is flexibel. In de zomer zetten de parkbeheerders dit 20 centimeter hoger dan in de winter, om verdroging van de bodem te voorkomen. In de sloot waar u vanaf de Dick van Dijkbrug op uitkijkt, wordt het water door bemaling juist op een vast peil gehouden om verzakking van de zwakke bodem hier te voorkomen. Vanaf de brug kijkt u, links, uit over een van Wezel de afvoervaarten van de Watergraafsmeerpolder. De oever langs dit water is onderdeel van het Ecolint. Dit is een zone met natuurvriendelijke oevers, die door het hele park loopt. Door gefaseerd te maaien groeien hier spontaan veel verschillende soorten planten. De oevers vormen zo een waardevol leefgebied voor veel soorten dieren – kleine zoogdieren, vogels en insecten, die hier rusten en hun voedsel komen zoeken.
18
q Volg het pad langs de atletiekbaan tot de bocht.
Links en rechts liggen sloten waarvan de oever aan één kant ecologisch onderhouden is. De oevers gaan daar plaatselijk gelijkmatig over in het water en vormen zo in principe ideale plasdrasgebieden voor kikkers en padden. Helaas weerhoudt de schaduw van de hoge bomen kikkers en padden ervan om hier in groten getale te verblijven. Deze dieren leven liever op zonnige plaatsen.
Padden
q Sla na de bocht meteen rechtsaf. Aan het einde linksaf. * Loop voor de
kantine van Athena terug over het pad tussen de sportvelden. Links voor u, aan het einde van de velden, ziet u een paar imposante Italiaanse populieren. Loop rechts langs de kantine van Geuzenmiddenmeer en Sporting, tot aan de sloot.
19
q Steek de brug over en sla linksaf, langs het voetbalveld.
In de sloten langs de sportvelden leven veel karpers. Dat is ook te zien aan het troebele water – de vissen happen in de bodem en filteren het voedsel hier met hun kieuwen en bek uit. Bij warm weer zijn ze vaak dicht onder de oppervlakte te zien.
q Volg de sloot tot aan de stenen brug. ** Steek de brug over en loop naar de asfaltweg. Steek aan de overkant de houten brug over en loop in de richting van het clubgebouw van Fortius.
q Aan het eind slaat u rechtsaf het hoofdpad in.
De derde boom aan uw rechterhand is een bijzondere krentenboom. Anders dan de andere krentenbomen op deze sportparken die als struiken groeien, is dit een echte boom geworden.
q Loop de laan uit en sla linksaf terug het pad in naar de hoofdingang van sportpark Middenmeer, aan de Radioweg. U kunt daar kiezen voor een andere wandelroute.
* Beginpunt van grijze route. U kunt hier kiezen om deze route te volgen. ** Eindpunt van grijze route. Vanaf dit punt vervolgt u weer de gele route.
Parkroute
20
q
Startpunt: Natuurwandeling Clubgebouw ‘Athena’, halverwege de gele (water)route
grijs 1,5 km
Deze route kunt u alleen wandelen tussen 15 april en 1 oktober. Buiten dit seizoen is het hek bij de uitgang van het park op slot.
q
Loop bij Athena door het hek het sportpark uit en sla linksaf. Aan het einde ligt tuinpark Nieuwe Levenskracht. Wandel het park in en sla direct linksaf, de Lijsterbeslaan in. Na 100 meter komt u bij een pleintje. U kunt hier verpozen op een van de bankjes en genieten van de volle heesterborders. U kunt ook kijken of de kantine van het tuincomplex geopend is. Deze bevindt zich 50 meter verderop. Achter de kantine ligt een vijver met een kleine rotstuin.
Bij in fruitboom
21
q Sla voorbij de vijver rechtsaf de Esdoornlaan in en volg dit pad tot het
eind. Voor de speeltuin slaat u linksaf. Na 50 meter ziet u aan uw rechterhand een paddenpoel, die de tuinders zelf hebben aangelegd. Van hieruit heeft u ook goed zicht op de bijenkasten. De bijen steken niet snel, maar wees voorzichtig en nader het bijenvolk niet te dicht. In het bijenvolk heeft iedere bij strikt gescheiden taken. De koningin legt als enige de eitjes en zorgt samen met de darren (mannetjes) voor het voortbestaan van de soort. Na de bevruchting zit de taak er voor de darren op. Zodra het broedseizoen is afgelopen, worden de darren verjaagd of soms massaal door de werksters (onvruchtbare vrouwtjes) afgeslacht. De werksters verrichten noeste arbeid. Niet alleen maken zij de raten waar de koningin haar eitjes in legt en voeden zij de larven. Ze verzamelen ook de nectar uit bloemen, waaruit zich in de raten honing vormt.
22
q Loop verder op ditzelfde pad.
Ongeveer 25 meter verderop staat rechts een Watercypres (Metasequoia glyptostroboides), een bladverliezende conifeer, met een dubbele stam als grillige speling der natuur. Aan het eind van dit pad komt u uit bij de Molenwetering. In de rechterhoek ziet u rond de stam van een boom, goed beschut, een ringslangennest. De tuinders van het tuinpark hebben de broeihoop aangelegd van organisch materiaal om deze bijzondere polderbewoner een handje te helpen. Onder andere dankzij het Ecolint, dat verschillende natuurgebieden via natuurlijk begroeide oevers met elkaar verbindt, komt de ringslang ook in dit gebied gelukkig weer steeds vaker voor. De oevers van de Molenwetering lopen geleidelijk af en vormen zo aantrekkelijke plasdrasgebieden voor padden en kikkers. Zij springen en klimmen hier gemakkelijk het water in en uit.
Ringslang
23
q Sla bij de eerste kruising linksaf, de Meidoornlaan in. Op de volgende
kruising slaat u rechtsaf de Esdoornlaan in. Bij de splitsing loopt u rechts de Lijsterbeslaan in. Aan het eind staat u opnieuw bij de Molenwetering. Onderweg passeert u hier en daar tuinen met Japanse kersen (Prunus serrulata) en geurende magnolia’s. Als u geluk hebt, komt u niet alleen spechten en groenlingen tegen, maar ook ransuilen, een wezel of hermelijn en vleermuizen.
Hermelijn
Ransuil
24
Bruinblauwtje
Door de inspanningen van de tuinders van het tuinpark is langs de Molenwetering een pittoreske heemtuin ontstaan. Inmiddels groeien op de ecologisch onderhouden oevers in totaal maar liefst zo’n 150 verschillende planten. De meeste zijn aangeplant, maar vele zijn in de loop van de jaren ook spontaan gegroeid. Opmerkelijke voorbeelden zijn aronskelk, beemdkroon (trekt veel vlinders aan), kievitsklokje (als je goed kijkt, oogt dit roodpaarse bloempje als een dambord door de regelmatige vierkante blokjes) en kadewol, dat vroeger werd gebruikt om wol mee te kammen. De groenstrook trekt vele – ook bijzondere – vlindersoorten en zelfs vleermuizen aan.
q Steek de brug over en sla aan het eind linksaf. Verlaat het tuinpark door
het hek voorbij de bocht. Aan het einde van het pad bent u aangekomen bij het eindpunt van de route.
Kievitsklokje
U kunt hier verder gaan op de gele route.
25
Dit is een uitgave
Tekst
van stadsdeel Oost
Duidelijke Taal tekstproducties, Patricia Kersbergen
Bezoekadres Oranje-Vrijstaatplein 2
Ontwerp Neon, ontwerp & communicatie
Postadres Postbus 94801
Drukwerk
1090 GV Amsterdam
Stadsdrukkerij Amsterdam
www.oost.amsterdam.nl
Fotografie Beeldbank Gemeente Amsterdam, Mascha de Haan (Gemeente Amsterdam), Fotobureau Buiten-Beeld, www.buiten-beeld.nl
