Tuinpark V.A.T

V.A.T.

Tuinpark V.A.T. www.vat-sloten.nl

NIEUWS 32e jaargang • nummer 2 • mei 2012

V.A.T. NIEUWS

Tuinpark V.A.T. werd op 1 september 1919 in Amsterdam opgericht en op 10 juli 1920 bij Koninklijk Besluit Nr. 64 goedgekeurd. Ingeschreven bij Kamer van Koophandel onder V 532853

Inhoud 3 Woord vooraf 4 Mededelingen van het bestuur 6 De Kreaclub, TACC en de EHBO 7 Lief en leed / 9 Nieuwkomers 11 Wat is potgrond? 13 Met mest en vork 15 Eendenkooi Stokman

Bestuur: Jac. Plooy mw. I. Zelhorst A.H.M. Minis D. Nieberg Redactie: I. ten Napel, tuin 139 L. Kooistra, tuin 13 R. van Kampen, tuin 128 M. Hendriks, tuin 128 M. Barkey, tuin 108 E.H.B.O: S. in de Haak, tuin 33 S. Kuiperij, tuin 113 W. Akster tuin 95 F. van Andel, tuin 73

17 Gedichten 19 Uitgaanstips 20 VAT-ladder 22 Tuintips mei 25 Een teek? Pak ‘m beet! 26 Rode biet (beta vulgaris) 28 Kookrubriek 31 Puzzel- kinderpagina

VAN DE REDACTIECOMMISSIE

2 V.A.T.nieuws

De redactiecommissie heeft het recht artikelen in te korten of te wijzigen. Ook plaatsen wij geen anonieme brieven tenzij de naam van de afzender bekend is.

Woord vooraf Woord vooraf Op 23 maart jl. berichtte de Volkskrant op de voorpagina in blauwe en rode kapitalen: LENTE WARMTERECORD GEBROKEN. Een idyllische foto met witte en bonte lammetjes besloeg bijkans een halve pagina. Ach, dat was toen, maar nu (zijnde medio april) is iedereen de kou goed beu. De motte regen erbij verzacht nog enigszins het ongenoegen over dit Hollandse weer, omdat de droge periode wel weer lang genoeg geduurd heeft. Veel Nederlandser dan dit thema kan bijna niet, of het moest het fenomeen ‘vrijwilliger’ zijn. Wist u dat ons landje Europees kampioen is wat dat betreft? Bijna de helft van de Nederlanders is vrijwilliger: ons land telt ongeveer 3,5 miljoen mantelzorgers en er zijn altijd veel vrijwilligers actief in het traditionele vrijwilligerswerk van sportverenigingen, buurthuizen, het Rode Kruis en andere maatschappelijke organisaties. Daarnaast is het tijdelijke en informele vrijwilligerswerk in opkomst: de zogenaamde episodische vrijwilliger. Zo kon je je inschrijven op de NL DOET site om klussen te doen tijdens het NL DOET weekend van 16 en 17 maart. Of kan je je opgeven voor de Opkikkerdagen, al dan niet gestimuleerd door je werkgever die uiteraard MVO (maatschappelijk verantwoord ondernemen) hoog in het vaandel heeft staan. En zo zijn er nog veel meer vrijwilligers-initiatieven te noemen. Ook ons tuinpark kan niet zonder vrijwilligers. Dat zijn alle mensen die (iets, of veel) meer doen dan de verplichte tuinuren. Dat zijn de mensen die er bijvoorbeeld voor zorgen dat de leveranciers door de week hun spullen kunnen afleveren. Of die in de winter groot onderhoud doen (een nieuwe herenwc bijvoorbeeld in de Schakel aanleggen; de dameswc komt ook aan de beurt). Dat zijn de mensen die leuke activiteiten verzinnen en uitvoeren in het tuinseizoen voor de tuinders en hun kinderen. En ken je de man die ervoor zorgt dat de karren blijven rijden? En heeft u wel gezien dat de wilgen en de leilinden weer geknot zijn? Er zijn altijd mensen nodig, dus stap over de drempel om u aan te melden voor bijvoorbeeld een vrijdagavondbardienst in de Schakel of voor het zware werk voor de paden dat op stapel staat. Daarover leest u meer in dit VAT nieuws, waar ook natuurlijk de vaste rubrieken Mededelingen van het bestuur, de VAT-ladder, het recept, de kinderpagina etc. niet ontbreken. Let op, binnenkort verschijnt de nieuwe rubriek Bikkels van redacteur Maureen Barkey (tuin 108). In haar ogen is een bikkel iemand die al heel wat jaartjes op de eigen tuin zit of exceptioneel veel aan eigen tuin of park heeft gedaan. Voelt u zich aangesproken of kent u zo iemand, schroom dan niet om dat aan ons kenbaar te maken. Bikkels zal worden afgewisseld met Nieuwkomers, de rubriek die u al kent van het vorige VAT-nieuws en die heel wat (leuke) reacties heeft losgemaakt. Veel leesplezier en een groen en bloeiend voorjaar gewenst! De redactie V.A.T.nieuws 3

Mededelingen van het bestuur Afvalcontainers Het bestuur verzoekt u uw huisvuil uitsluitend in gesloten vuilniszakken in de containers te doen. Wanneer de containers vol zijn, neem dan uw afval mee (terug). Er is voldoende mogelijkheid uw afval te deponeren, bijvoorbeeld in de containers aan de Slimmeweg (bij de Carwash) waar u ook uw papier en karton kwijt kunt, of bij het Afvalpunt, Henk Sneevlietweg 22 (vlak voor het metrostation), waar u tevens grof vuil kunt storten, van maandag tot en met zaterdag van 08:00 - 17:00 uur. N.B. stort geen vuil in de containers aan de Ringvaartdijk, die zijn uitsluitend bestemd voor de bewoners aldaar. Fietsenrek / oude fietsen worden verwijderd Het fietsenrek bij de ingang van het VATpark moet worden opgeruimd. Binnenkort worden de fietsen gestickerd voorzien van een datum. Staat de fiets er na 14 dagen er nog, dan wordt hij verwijderd. Verwijder de sticker als u de fiets voor de datum van verwijdering weer in gebruik neemt. Gascontrole Ook dit seizoen worden de gasinstallaties weer gecontroleerd. In verband met de veiligheid is het belangrijk dat alle tuinen worden gecontroleerd. Wij rekenen op uw aanwezigheid tijdens de controle! Grasrollers gezocht De 2 grasrollers (de walsen) die altijd bij de inkoop stonden worden vermist. Wie heeft ze gezien? Laat het weten aan het bestuur. Groenbakken Maak wat u in de groenbakken stort, voldoende klein. Stort zeker geen boomstronken. Er staan 2 lege groenbakken op woensdag, donderdag en op vrijdag. Op zaterdag staan er 2 lege groenbakken die voor de TPC zijn bestemd. De bakken worden geleegd op woensdag. Composteer uw tuin- en keukenafval op uw tuin. Composteren is niet alleen goed voor uw tuin (u geeft de tuin terug wat zij aan u gegeven heeft), maar ook voor de portemonnee van ons allemaal. Zet de compostbak uit het zicht. Openingstijden Hek VAT – Eigen Hof Vanaf 1 mei is het hek van de brug tussen VAT en Eigen Hof weer geopend van 10.00 tot 18.00 uur. Opknapbeurt paden: sterke vrijwilligers gezocht Het bestuur is van plan enkele delen van de paden op te knappen. Daarom is er door de week een ploegje mensen nodig om dit zware werk aan te vatten. Wilt u ten behoeve van ons tuinpark uw spierballen even laten rollen, neemt u dan contact op met het bestuur. 4 V.A.T.nieuws

Paden en heggen Het bestuur verzoekt u het onkruid voor en onder uw heg te verwijderen tot halverwege het pad. Houdt ook uw heg in orde en verwijder overhangende takken. Begin hier, net als met het verwijderen van al het onkruid, vroeg aan in het jaar, daar plukt u later de vruchten van. Parkeren en beveiliging Parkeer uw auto optimaal, zodat er zoveel mogelijk mensen hun auto kwijt kunnen. Op de Slimmeweg kunt u ook parkeren. Er zijn op de parkeerplaats verschillende malen wieldoppen van auto’s ontvreemd en benzinetanks leeggezogen. Overkomt u dit ook, meld dit dan s.v.p. aan de politie. Stapvoets rijden, ook in de Lies Bakhuyzenlaan Rijd stapvoets in dit straatje; hier wonen mensen en spelen kinderen. Het bestuur verzoekt u en ook uw kinderen om niet te hard te fietsen en te remmen op het tuinpark; te hard remmen veroorzaakt schade aan de paden en mensen (bijvoorbeeld oudere of dove) kunnen schrikken als je te hard langs fietst. Houdt rekening met elkaar. T.P.C.-werkuren De T.P.C. verzoekt u dringend om op de data van uw werkkaarten te komen werken. Het werk wordt ingedeeld naar het aantal tuinders dat zal komen, circa 19 à 20 personen per keer. Wanneer er te weinig mensen zijn, kan het werk niet gedaan worden. Wanneer er teveel zijn, is er onvoldoende werk. Uitsluitend in bijzondere gevallen en bij voorafgaande schriftelijke berichtgeving kan hiervan afgeweken worden. Zie ook onze website www.vat-sloten.nl onder bestuur/werkrooster. Tuinenverkoop In 2012 zal de verkoop/verhuur van tuinen plaatsvinden op zaterdag 9 juni en zaterdag 29 september (mits er aanbod is). Mocht u uw tuin willen opzeggen, dan ontvangen wij graag uw opzegging uiterlijk acht weken voor één van de genoemde data. Dit in verband met het taxeren van uw tuin en tuinhuis door de TACC en de BACC. Vacatures in de commissies In de waterleidingcommissie, bij de kraker, de schildersploeg en in het bestuur zijn vacatures. Als u interesse heeft, meldt u zich dan op zaterdagmorgen bij het bestuur. Vuur Niemand wil brand op de tuin. De houten huisjes en de gasflessen zijn uiterst kwetsbaar. Vuurkorven en open vuur zijn uitdrukkelijk verboden.

Het bestuur wenst u een fijne lente!

V.A.T.nieuws 5

De Kreaclub, mededelingen van De Kreaclub De Kreaclub start woensdagmiddag 2 mei om 13.30 uur in de Schakel met de creativiteit. Er zullen verschillende workshops worden georganiseerd. Let op het mededelingenbord welke activiteiten plaatsvinden. De workshops worden georganiseerd door verschillende tuinleden. Je hoeft je van tevoren niet op te geven. Er is materiaal beschikbaar. Als je daar iets moois van maakt, dan wordt dit verkocht op de fancy fair en komt het ten goede aan het tuinpark. Je kan ook je eigen materialen meenemen, dan neem je het fijn mee naar huis. Loop eens binnen om te kijken of je het leuk vindt. Je bent van harte welkom! Sandra in den Haak (tuin 33) en Irma Burger (tuin 98) Mededelingen van de Tuin Advies en Controle Commissie (T.A.C.C.)* Beste dames en heren tuinders, bij onze controleronde over het tuinpark kortgeleden konden wij vanaf het pad in een aantal tuinen hoog opgestapelde rommel of compost zien liggen. Wellicht omdat de dag ten einde liep bij uw werk en u dit de volgende dag weer wilde oppakken. Echter, mocht u dit een langere tijd willen laten liggen, dan zouden wij het zeer op prijs stellen wanneer u dit uit het zicht houdt. Dat ziet er voor de wandelaar wat gezelliger uit. Gaat u composteren, dan raden wij u aan om dit in een hoek van de tuin te doen. Dat ziet er beter uit en is ook rustiger voor insecten en het andere gedierte dat graag in composthopen verblijft om er gulle en rulle aarde van te maken. Hebt u grote takken die gekraakt moeten worden, dan verzoeken wij u deze aan de voorkant van uw tuin te deponeren, daar waar de krakers er gemakkelijk bij kunnen. Zij kunnen de grote takken-versnipperaar helaas niet uw tuin inrijden. Om van hun komst verzekerd te zijn dient u een verzoek voor kraken in de brievenbus van de TA.C.C. te deponeren. Wanneer de takken goed droog zijn vindt u op een dag een prachtige berg snippers waarmee u weer uw bodem of looppad kunt bedekken. Wanneer u bovenstaand advies toepast op uw eigen tuin, zal ons tuinenpark er weer uitzien om door een ringetje te halen. Bij voorbaat dank! Wij wensen u veel succes en een mooie zomer toe!

6 V.A.T.nieuws

de TACC en de EHBO Namens de T.A.C.C, Dick Nieberg (tuin 47) * Elke 4e zaterdag van de maand van 10.30 uur tot 11.30 uur in het Parkhuis bereikbaar voor advies en goede raad! NB: Wilt u het huishoudelijk reglement er nog eens op naslaan? Het betreft het hoofdstuk ‘Gebruik Inrichting en Onderhoud Tuinen’ op bladzijde 24: artikel 10, 28 en 29. Hebt u geen kopie van het Huishoudelijk Reglement of bent u dit kwijt laat het ons weten, dan zorgen wij er voor dat u deze ontvangt. Mededelingen van de EHBO commissie Ons tuinpark beschikt over een z(automatische externe defibrillator). De apparaat hangt op tuin 33 bij Sandra in den Haak. De AED hangt in een apart kastje. Als Sandra er niet is, dan is de sleutel beschikbaar bij de andere EHBO-ers (tuin 113, tuin 95, tuin 73, tuin 54) of bij Ineke Zelhorst (tuin 31). Namens de EHBO-commissie, Sandra in den Haak (tuin 33)

Lief e n l eed Aan het bestuur en medetuinders. Na een kortstondig verblijf in het ziekenhuis kreeg ik van het bestuur en de tuinleden een bloemetje aangeboden. Hiervoor mijn hartelijke dank, Luc van der Kolk, tuin 18

V.A.T.nieuws 7

8 V.A.T.nieuws

Nieuwkomers De lente houdt zich schuil op deze maartse morgen. Bij het maken van de afspraak dachten we in het lentezonnetje te kunnen genieten van tjilpende vogels en ontluikend groen, maar het is fris en bewolkt. Bij de tuinpoort aangekomen zie ik een damesfiets met kinderzitje achterop. Sportief gekleed, met hippe zwart-wit-print-rubberlaarzen aan haar voeten staat Ingrid op het gazon van haar nieuwe landgoed. Ik word hartelijk verwelkomd met het voorstel om na de rondleiding maar lekker binnen te gaan zitten voor een warm bakkie koffie. Welkom Ingrid, Ron en Sacha Hallo nieuwe bewoners van tuin 186, Ingrid Erken (44), Ron van der Keur (53) en dochter Sacha (5). Ingrid is naar de tuin gekomen voor deze rubriek, Ron is aan het werk en Sacha zit op school. Als dochter van een dierenarts en een dokterassistente zat het er altijd al in dat Ingrid in een verzorgend beroep terecht zou gaan komen. Ingrid is schoolarts voor het basis- en speciaal onderwijs in Amsterdam Noord. Kinderen die problemen hebben met zien of horen, worden in haar praktijk onder de loep genomen. Maar ook overgewicht is een belangrijk punt van aandacht. Ron van der Keur is jurist in Amsterdam, gespecialiseerd in bestuursrecht. Met alle juridische kennis in zijn hoofd gaat zijn interesse niet uit naar het groen. Elektra vindt hij superinteressant en hij is al begonnen met de herinrichting van de meterkast. BBQ-en of bardienst draaien, dat zijn zaken die Ron graag doet wanneer hij hand- en spandiensten moet verrichten. Sacha is de energie zelve, daar heeft ze de leeftijd voor. Momenteel gaat haar interesse uit naar de kunst van het springen op een trampoline, nog niet in eigen tuin maar wie weet komt er ooit wel een te staan. Waarom VAT? Het VAT ligt op een paar minuten fietsen van hun woonhuis in Nieuw Sloten. Met een groot balkon en veel potplanten wonen Ingrid en gezin er prima. Maar ze miste toch wat. Het “grote buiten”, zoals ze dat verlangend noemt, toen ze nog thuis woonde en de natuur om het huis heen lag. Als kind kon ze naar hartenlust buiten spelen zonder omvergelopen te worden, het Amsterdamse Bos was haar achtertuin. Voordat Sacha geboren werd, wandelden Ingrid en Ron vaak vanaf hun huis de tuinen van VAT of Eigen Hof in. Na de geboorte van Sacha, toen Ingrid nog met verlof was, V.A.T.nieuws 9

Nieuwkomers

vervolg

liep ze vaak een rondje volkstuinen met haar in de wandelwagen. Het toeval wil dat hun Nieuw-Sloten-buurman Sietse Bogards (van de Inkoop) een tuin bij het VAT heeft. Sietse en zijn vrouw hebben een dochter in dezelfde leeftijd als Sacha. Op een dag zei hij tegen Ingrid en Ron: “Kom naar VAT en schrijf je in, vandaag nog, er zijn huisjes te koop en er is een bezichtiging om 12 uur”. Ondanks het feit dat Ingrid moeilijk kon geloven dat ze met zo’n korte lidmaatschapsduur kans maakten, zijn ze toch gaan kijken en hebben zij aldus ingetekend voor een tuishuisje waar zij qua ruimte en ligging meteen een goed gevoel bij hadden. Maar ja, zó weinig inschrijfduur. Tot hun grote verrassing en verbazing is het toch gelukt. Samen Ron en Ingrid hebben elkaar ouderwets ontmoet op dansles. Ron was al een tijdje aan het oefenen, Ingrid kwam later op les. Al dansend hebben zij elkaar zo goed leren kennen, dat ze besloten om meer dan een danspaar te worden. En zoals het gaat in het leven: oude hobby’s passen niet meer in het nieuwe leefschema, nieuwe hobby’s eisen andere tijd en aandacht op. Ron heeft samen met vriend Roel, die toen ook op dansles zat, het badmintonnen weer opgepakt. Ingrid heeft acteer- en tekenlessen gevolgd en gaat zich nu met veel enthousiasme op de tuin en het huisje storten, want dat is helemaal haar ding! Tuinhuis De koffie houdt ons warm, we hebben onze winterjassen aan en besluiten om de kachel niet aan te zetten. Het huisje is momenteel een ‘work in progres’. We zijn omgeven door bewijzen van recente activiteit: elektrakabels, planken, balkjes, oude spullen en gereedschap. Ingrid vertelt enthousiast over de plannen en wijst waar de kamer voor Sacha komt, die willen ze namelijk het eerste afvinken op de lijst van verbouwingen. Dan kan Sacha zich in haar eigen kamer terugtrekken wanneer Ingrid en Ron druk aan het klussen zijn. Ingrid springt op en loopt naar de hoek waar de badkamer moet komen en tekent dit met enthousiast armzwaaien in de lucht. Dezelfde vriend waar Ron mee badmintont, Roel, die twee réchterhanden heeft, gaat Ron helpen met de verbouwing. Ingrid houdt het ontwerp nauwkeurig in de gaten en een wakend oog op de voortgang. Plannen Ingrid en Ron willen buiten veel speelruimte voor Sacha maken. Ze hebben besloten 10 V.A.T.nieuws

dat het kleine vijvertje zijn beste tijd heeft gehad. Bovendien wil Ingrid meer plek voor bloemen én een moestuin, maar twijfelt aan de groenheid van haar vingers. Maar met de bloembakken op het balkon thuis gaat het best goed, dus wie weet luisteren de planten ook hier naar haar. Gelukkig is Cor er ook nog, de bevriende tuinman. Hij komt Ingrid assisteren bij het bedenken en inrichten van de tuin. Ingrid ziet dat haar heg aan het pad gesnoeid is, kijkt geïnteresseerd naar hoe dit gedaan is, plat van boven en dan middenin hol? Waarom zo? Is dat de manier? Ze heef er duidelijk zin in! Om kennis op te doen en dit allemaal toe te passen. Vereniging Ook daarom vindt zij de schoffeldienst leuk en, hoewel Ingrid haar werkbeurt pas een keer heeft mogen doen, weet zij zeker dat Ron geen kans maakt om dit van haar over te nemen, mocht hij ooit interesse gaan tonen. Ron is misschien wel een keer te porren voor een bardienst in de Schakel bij toekomstige feestelijkheden van VAT. Wat nieuwkomers opvalt Ingrid vindt iedereen die ze tegenkomt enorm aardig en behulpzaam, ze krijgt geweldig advies. Ook “waterleiding-Bob” die toevallig in de buurt was, had goede ideeën over het renoveren van de meterkast. En waar ze heel erg blij mee is: al het gereedschap dat ze in de schuur vond en er stond zelfs een fiets! Over 5 jaar Wat ze voor zich ziet: een groot gazon met veel struiken rondom, groenblijvend én bloeiend, en hier en daar wat bloemenperken. Het huisje goed in de verf en praktisch ingericht. Waar ze de moestuin en de kruidentuin gaat aanleggen, weet ze nog niet. Dat gaat ze samen met Cor de tuinmanvriend bedenken, ook hoe ze haar ‘grote buiten’ gestalte kan geven en de ruimtelijkheid kan behouden. Dat bijzondere gevoel zou ze Sacha ook graag mee willen geven.

V.A.T.nieuws 11

Wat is potgrond? Tuin, pot- of perkplant... De tuinliefhebber moest het vroeger doen met de grond die toevallig in de tuin lag. Meer keuze was er nu eenmaal niet. Gelukkig staat de hartstochtelijke tuinier van tegenwoordig er heel wat beter voor. Bij tuincentra, bouw- en supermarkten zijn tal van potgronden verkrijgbaar. Daarbij kan het gaan om zowel potgrond als tuinaarde. Tuinaarde is een aanvulgrond voor gebruik in de tuin. Potgrond is een verzamelnaam voor diverse soorten grond met elk hun eigen samenstelling en specifieke structuur, speciaal voor planten in potten en bloembakken. Potgrond is licht van gewicht, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de zwaardere donkere tuinaarde. Een eigen potgrond voor ieders gebruik Om gezonde, krachtige planten te krijgen, moet de potgrond voldoen aan de speciale behoeften van de plant. Naast een goede bodemstructuur zijn er bijvoorbeeld ook bepaalde voedingsstoffen en kalk nodig om te kunnen groeien en ontwikkelen. Stikstof bijvoorbeeld is nodig voor de groei van een plant en ijzer is nodig voor de aanmaak van de bladeren en de bloemvorming. Deze twee voorbeelden zijn enkele van de chemische eisen die aan een potgrond met het RHP Consumer keurmerk worden gesteld. Op basis van uitgebreid onderzoek zijn de potgrondproducenten er de afgelopen jaren in geslaagd voor vrijwel iedere plant een kwalitatief hoogwaardige potgrond te ontwikkelen. Omdat de voedingsstoffen, de structuur en de samenstelling van de grond exact op het gebruik zijn afgestemd, kan de tuinliefhebber uitgaan van goede resultaten. 12 V.A.T.nieuws

Met mest en vork Alma Huisken & Doortje Stelwagen Uitgeverij: Lemniscaat Prijs: € 39,50 “Ik heb wel een tuin, maar moestuinieren, om een of andere reden blijft dat altijd nog beperkt. Dat neemt niet weg dat ik afgelopen augustus lachend en juichend in mijn eentje in de tuin zat omdat ik goudgele aardappelen uit de grond haalde, in het voorjaar optimistisch gepoot, aangemoedigd door eerdere publicaties van Alma Huisken. En dat ik elke eigen aardbei met ten hemel gewende ogen opsnoep of het een kostbare bonbon is” * *Bron: Fragment uit de NRC LUX van 24 maart jl. van “Dromen in de moestuin” door thuiskok Marjoleine Vos

Zo enthousiast als Marjoleine Vos beschrijft wat er met haar gebeurt wanneer zij haar eigen oogst vasthoudt en proeft, willen we allemaal wel! Mocht u meer willen leren over moestuinieren - ‘ook al doet u dat in een afwasteiltje’- dan is deze nieuwe uitgave van Alma Huisken MET MEST EN VORK een super aanrader. Recensies In dit boek staan enorm veel verhalen, schitterende foto’s van Doortje Stellwagen, honderden tuintips (ook over de siertuin) en maar liefst 125 seizoensrecepten, waarvan een groot deel vegetarisch. Elk recept is voorzien van productinformatie en serveersuggesties. Wat nog meer? Hele praktische stap-voor-stap-handleidingen met verhelderende tekeningen over het aanleggen van een superkleine moestuin of een iets grotere moestuin. U leest over het gezond maken en houden van uw tuin en in de 5 annexen bieden we u enkele grotere leesstukken over allerlei vormen van biologisch tuinieren en praktische tuinecologie. Tenslotte vindt u er enorm veel praktische tips, van het maken van een moesbak tot composteren en alles over wissel- en combinatieteelt. Op onze nieuwe site www.degroeneluwte.nl ziet u nog veel meer foto’s en een complete receptuurlijst! * Bron: www.almahuisken.nl ‘Dat wil ik ook! denkt de lezer onafgebroken jaloers. Ook met klompen door de sneeuw, ook een bijenvolk in de tuin en steeds maar oogsten, oogsten, oogsten. Niets lijkt onmogelijk als je dit boek leest.’ - Marjoleine de Vos, dichter en culinair schrijver ‘Dit boek gaat over het Echte Leven. Het Leven met beide benen op de grond en de handen er in. Een boek om van te smullen. Vol prachtige verhalen, foto’s en recepten. Wat kan die vrouw mooi schrijven! En wat een leven! Een rijk en heerlijk boek. - Bram van der Vlugt, acteur, liefhebber van het platteland * Bron:Lemniscaat

V.A.T.nieuws 13

14 V.A.T.nieuws

Eendenkooi Stokman Wetenswaardigheidje uit de buurt: Eendenkooi Stokman Tegen een oude dijk genesteld, een half kilometertje buiten Vijfhuizen, ligt een goed bewaard gebleven geheim: een historische eendenkooi. Vanaf de smalle weg is er niet veel meer te zien dan een schilderachtig bosje, als een oase in het open polderlandschap. Het bijzondere van dit stukje land is dat het veengrond is te midden van de Haarlemmermeerklei. De (verborgen) kooiplas en het omringende weiland zijn een toevluchtsoord voor allerlei vogels: eenden natuurlijk en weidevogels, maar ook torenvalken etc.. En op het kleine gebied komen maar liefst 32 soorten bomen en 74 plantensoorten voor. Eendenkooi Stokman (Kromme Spieringweg 355) is eigendom van Landschap Noord-Holland. Kooiker Stokman is al de 12e generatie van deze familie die de eendenkooi beheert. In 1701 is de eendenkooi aangelegd op een landtong in de toen nog grote en woeste Haarlemmermeer. Sinds 1757 beheert de familie Stokman deze plek, waar waterwild rust zocht die vaak eeuwigdurend bleek te zijn. Nu heerst het water niet meer, maar Haarlemse hoogbouw aan de ene kant en de Polderbaan van Schiphol aan de andere kant plus nog wat drukke verkeersaders. Het hondje lokt de eenden in de vangpijp (Tekening uit The Fowler in Ireland (1882) door R. Payne-Gallwey) Het principe van de eendenkooi lijkt simpel, maar de uitvoering is geraffineerd. Op een plas lokken tamme eenden overvliegende soortgenoten naar zich toe. Die worden vervolgens door de kooiker, die onzichtbaar achter de rietschermen blijft, met voer en met een nieuwsgierigmakend kooikerhondje naar een vangpijp gelokt: dat is een afgeschermd slootje dat steeds nauwer wordt. Aan het eind wachtte een soort fuikconstructie en de vaardig dodende hand van de kooiker. Zo ga je als eend ‘de pijp uit’.Vroeger werden er eenden gevangen voor de consumptie, nu is de eendenkooi vooral een belangrijke cultuurhistorische plek. Eendenkooien worden nu steeds vaker gebruikt om eenden te ringen voor wetenschappelijk onderzoek. Recentelijk werden ze ook gebruikt om onderzoek te doen naar vogelgriep. Door middel van ringonderzoek kan ook een telling bijgehouden worden van de aantallen watervogels die er zich in een bepaald gebied bevinden. Rondom een eendenkooi geldt van oudsher het kooikersrecht, waardoor de pachter van dit recht het alleenrecht op de eendenvangst heeft binnen een straal van 1130 meter. Dit bevorderde het ontstaan van natuurgebieden bij eendenkooien. Tijdens excursies in de eendenkooi vertelt de kooiker alles over de historie en de werking van de eendenkooi. Ook het kooikerhondje is erbij en laat zien hoe de eenden de vangpijp in worden gelokt. De eendenkooi is een broedgebied voor veel soorten vogels. Omdat rust en stilte van groot belang zijn, opent kooiker Stokman de kooi slechts enkele keren per jaar in de maanden april en mei voor publiek. Bron: www.landschapnoordholland11

V.A.T.nieuws 15

 * bij inlevering van deze bon

10% KORTING in onze Doe-het-zelf winkel DaKBeDeKKING GeIseRs saNITaIR pvc LOODGIeTeRsBeNODIGDheDeN KRaNeN TOILeTTeN BOILeRs fITTINGeN cv-KeTeLs

afsLuITmaTeRIaaL

Kijk voor ons uitgebreide aanbod ook eens op: www.plooyinstallaties.nl

RaDIaTOReN

pLOOY. Altijd het beste advies!

LOODGIeTeRs | INsTaLLaTeuRs | DaKDeKKeRs

Over de brug rechts in de Badhoevelaan 13, Badhoevedorp

Winkel 020 358 1382 | Kantoor 020 659 3480 16 V.A.T.nieuws

Gedichten Voorzichtig beginnen te spelen binnen een groenende koelte de bloemen met name te groeten en van harte te ontsluiten aarzelende kamers. Het brood met elkaar te delen, de koele beekval te voelen. En in de avond te wachten de bevende witte vlinders; de kamperfoelie gaat open. Ida Gerhardt, uit: Zeven maal om de aarde te gaan A’dam Athenaeum-Polak & Van Gennep 2001.

De mooiste vlinder is de orchidee. En deze vlinder, in de vlucht gevangen, voorgoed aan blad en stengel opgehangen, is hagelwit; de vleugels van een fee. Of beter nog, een witte negligé, wijd golvend en de rand omzoomd met lange frivole franje, teken van verlangen naar wild en nachtelijk plezier voor twee. Aleen de bijen komen snoepen, overdag. En Rumphius maakt, voor zijn Kruiden-boeken van haar bedeesde schoonheid een verslag. Zijn pas gestorven vrouw was ooit de vinder en wees hem deze bloem bij ‘t planten zoeken. Hij noemt de bloem Susanna, naar zijn vlinder. Patty Scholten uit: Een tuil zeeanemonen, Atlas, Amsterdam 2000

Het is een bloem om er met een vaantje om rond te gaan en zacht te zingen. Het is een bloem om niet meer burger te zijn, maar een broer van een kinderhemdje in zonneschijn. Pierre Kemp uit: Verzamelde gedichten van Oorschot 1976 V.A.T.nieuws 17

18 V.A.T.nieuws

Uitgaanstips De tuinen van de Farao’s in Leiden In het Rijksmuseum van Oudheden Leiden is er van 27 april tot 2 september 2012 een tentoonstelling te zien over de bloemen, planten en kruiden in de tuinen van het oude Egypte. Ze speelden een belangrijke rol in het dagelijks leven van de Egyptenaren en in hun religie. Dat gebeurt aan de hand van meer dan tweehonderd voorwerpen, zoals afbeeldingen van Egyptische landschappen en tuinen op stenen reliëfs, amuletten en vaasjes van glas en faience in de vorm van lotusknoppen, papyrusbloemen, vruchten, kleurrijke sieraden en gedroogde bloemenkransen uit koningsgraven De Hof van Karel Appel Onder de titel Hof van Appel worden sculpturen van Karel Appel (1921-2006) in de Keukenhof in Lisse getoond. De Nederlandse kunstenaar maakte ze in Toscane, waar hij een zomerverblijf en atelier had. Hij gebruikte voor de beeldenreeks voorwerpen uit de wijnbouw die hij aantrof op het landgoed van de kunstverzamelaar en wijnverbouwer Giulio Baruffaldi, zijn buurman. De beelden van de ‘gevonden voorwerpen’ werden vervolgens uitgevoerd in brons. Appel maakte voor Baruffaldi tien grote en middelgrote bronzen beelden voor specifieke locaties op diens landgoed. Voor de tentoonstelling zijn acht van de beelden voor het eerst van hun vaste standplaatsen in Toscane gehaald. Verder worden enkele verrassende keramiekobjecten van Appel getoond. U kunt de beelden vinden op verschillende plaatsen op het landgoed. Zo staan er een aantal in de oorspronkelijke beelden-

tuin van Kasteel Keukenhof, tussen twee eeuwenoude zichtassen en omringd door statige beuken. Andere sculpturen vindt u in de stijlvol aangelegde – en ommuurde – tuin van ‘Frederik’s Hof’. Meer informatie op www.cobrabuiten.nl. De Japanse tuin op landgoed Clingendael De Japanse tuin is het pronkstuk van landgoed Clingendael. Hier zijn prachtige en zeldzame bomen en planten te zien. De Japanse tuin is in het begin van de 20ste eeuw aangelegd door de toenmalige eigenaresse van het landgoed Clingendael, Marguerite M. Baronesse van Brienen (1871-1939), ook wel freule Daisy genoemd. Per schip heeft zij een of meer reizen gemaakt naar Japan. Zij heeft toen enkele lantaarns, een watervat, beeldjes, de bruggetjes en misschien het paviljoen naar Nederland verscheept. Het is de enige Japanse tuin in Nederland van rond 1910 en heeft daarom een hoge historische waarde. De tuin heeft een heel eigen en verrassende sfeer, mede veroorzaakt door de schitterende moslaag. Het mooie paviljoen is een populaire plek om van daaruit de tuin te bewonderen. Het erfgoed van freule Daisy is nu voor de bezoekers van de Japanse tuin een plaats van serene rust en bezinning. De Japanse tuin is vanwege zijn kwetsbaarheid jaarlijks slechts een korte periode geopend. Voorjaarsopening: 30 april tot en met 10 juni 2012, dagelijks van 9.00 - 20.00 uur. Najaarsopening: 13 tot en met 26 oktober 2012, dagelijks van 10.00 - 16.00 uur. V.A.T.nieuws 19

De ladder 2012 Wanneer

Wat

Hoe laat

Wie/waar

Vanaf 5 april 2012 is de Floriade 2012 geopend. Deze Wereldtuinbouwtentoonstelling wordt eens in de 10 jaar gehouden. Thema van 2012 is: het theater van de natuur. Ontdek, leer, proef, relax en beleef het belang van de natuur in ons mensenleven. De Floriade wordt gehouden nabij Venlo en duurt tot 7 oktober 2012. Zie voor meer informatie www.floriande.nl

APRIL 2 mei

Kreaclub elke woensdagmiddag

13.30

De Schakel

4 mei

Klaverjassen elke vrijdagavond

20.00

De Schakel

13 mei

Torrentocht: Deze dag kunt u kennismaken met het rijke insectenleven in de Oeverlanden, onder begeleiding van Ruud Jansen. Hij laat u zien hoe je kevers en wantsen vangt met netten en andere vangmiddelen. Daar insecten zich als de zon schijnt beter laten zien wordt deze excursie wat later op de dag gehouden. Voor leden en kinderen is de deelname gratis, niet-leden betalen € 1,50 per persoon. Tevoren opgeven is niet nodig.

14.00-15.30

Vertrek vanaf het NME-centrum ‘De Waterkant’. Anton Schleperspad 1, Amsterdam, 020-6171915. www.oeverlanden.nl

15 mei

Lente lezing: The Inconvenient Tree. Bomen laten een stad leven en geven het kleur, schaduw en natuur, maar ze brengen ook ‘moeilijkheden’ met zich mee op het gebied van ruimtelijke ordening. Henk Werner, expert op het gebied van bomen in het stedelijk gebied, weet daar alles van af. U hoort over de obstakels die hij vaak ziet en hoort, als het gaat om de keuzes die gemaakt moeten worden over bomen in de stad. Niet iedereen is blij met bomen in de stad. Deelname €7,50 / €5,- voor Vrienden van de Hortus. Aanmelden via [email protected] of 020-6259021, want er is beperkt plek.

Aanvang lezing 19.00 uur

Hortus Botanicus Amsterdam Plantage Middenlaan 2A, Amsterdam, 020-6259021. www.dehortus.nl

18 mei

Nachtegalenavond: Ooit vormden de Noordelijke Oeverlanden, een populaire plek voor de nachtegaal, maar helaas neemt de laatste jaren de populatie af. Toch kunnen we van de mooie zang genieten en proberen wij het aantal territoria vast te stellen. Deze avond wordt begeleid door Carla Peperkamp en Rein Cremer. Voor leden en kinderen is de deelname gratis, niet-leden betalen € 1,50 per persoon. Tevoren opgeven is niet nodig.

20.30-22.00

Vertrek vanaf het NME-centrum ‘De Waterkant’. Anton Schleperspad 1, Amsterdam, 020-6171915. www.oeverlanden.nl

24 mei

Lente lezing: Het Raadsel van de Bloem. Nog steeds zijn er veel vragen over de evolutie van de bloemplanten. Waar en wanneer zijn de eerste bloemen eigenlijk ontstaan? Hoe zagen deze oudste bloemplanten er uit? En waarom zijn er van de ene bloem zoveel soorten en van de ander maar een paar? Bioloog Arend Wakker duikt samen met u in de bouwfabriek van de groeiende bloem, om aan de hand van DNAanalyses en evolutiestudies u nieuwe inzichten te geven die kunnen leiden naar antwoorden. Deelname €7,50 / €5,- voor Vrienden van de Hortus. Aanmelden via [email protected] of 020-6259021, want er is beperkt plek.

Aanvang lezing 19.00 uur

Hortus Botanicus Amsterdam Plantage Middenlaan 2A, Amsterdam, 020-6259021. www.dehortus.nl

20 V.A.T.nieuws

Activiteiten VAT - vet vermeld - let ook op het mededelingenbord! Wanneer

Wat

Hoe laat

Wie/waar

JUNI 2 juni

Themarondleiding Palmen: 100 jaar palmenkas. Entree bedraagt € 1,00. Vooraf reserveren is niet nodig.

14.00

Hortus Botanicus Amsterdam Plantage Middenlaan 2A, Amsterdam, 020-6259021. www.dehortus.nl

3 juni

Dit seizoen wordt opnieuw afgesloten met een optreden van zeer getalenteerde studenten van het conservatorium alhier in Amsterdam. Een aantal blazers zullen een gevarieerd programma ten gehore brengen. Entree bedraagt € 8,00

15.00

Sloterkerk, Osdorperweg 28

5 juni

Lente lezing: Medicinale planten uit Suriname. Etnobotanicus Tinde van Andel bestudeert inheemse volken en hun gebruik van planten met een mystieke of medicinale werking. Aan de hand van de Hortuscollectie praat Van Andel over Suriname en haar medicinale planten, kruiden en de rituelen die met deze flora gepaard gaan. Een zeer leerzame en boeiende lezing over een nog redelijk onbekend onderwerp. Deelname €7,50 / €5,- voor Vrienden van de Hortus. Aanmelden via info@dehortus. nl of 020-6259021, want er is beperkt plek.

Aanvang lezing 19.00 uur

Hortus Botanicus Amsterdam Plantage Middenlaan 2A, Amsterdam, 020-6259021. www.dehortus.nl

24 juni

Planten en hun namen: Waarom heet lookzonder-look zo, of ogentroost? Zijn lijsters dol op de lijsterbes, en wat is de slee in sleedoorn? Waarom heet leverkruid ook wel koninginnekruid en heeft hondsdraf ook maar iets met honden te maken? Rein Cremer vertelt u er meer over. Voor leden en kinderen is de deelname gratis, niet-leden betalen € 1,50 per persoon. Tevoren opgeven is niet nodig.

11.00-12.30

Vertrek vanaf het NME-centrum ‘De Waterkant’. Anton Schleperspad 1, Amsterdam, 020-6171915. www.oeverlanden.nl.

7 juli

Themarondleiding Palmen: 100 jaar palmenkas. Entree bedraagt € 1,00. Vooraf reserveren is niet nodig.

14.00

Hortus Botanicus Amsterdam Plantage Middenlaan 2A, Amsterdam, 020-6259021. www.dehortus.nl

8 juli

Waterdieren: Op deze dag kunt u kennismaken met de geheimzinnige onderwaterwereld, onder leiding van Kees Wabeke en JanKees van Dijk. Met schepnet gaan we op zoek naar waterdieren en insecten, die later onder de microscoop worden bekeken. Niet alleen interessant voor kinderen. Voor leden en kinderen is de deelname gratis, niet-leden betalen € 1,50 per persoon. Tevoren opgeven is niet nodig.

11.00-13.30

020-6171915. www.oeverlanden.nl.

JUlI

Alle data onder voorbehoud. Zie ook de (ladder)activiteiten op onze website www.vat-sloten.nl

Zie voor activiteiten in de buurt ook bijvoorbeeld de websites: www.ivn.nl www.natuurwegwijzer.nl www.amsterdamsebos.nl www.landschapnoordholland.nl

www.goslo.nl, (ontdek de Sloterplas) www.waternet.nl/de_natuur_in www.oeverlanden.nl www.nieuwwest.amsterdam.nl/natuurexcursies

V.A.T.nieuws 21

Tuintips mei Nu de temperaturen snel oplopen zie je dat ook het blad aan de bomen en bladverliezende heesters verschijnt. Het planten en overplanten van deze heesters en bomen is vanaf nu dan ook niet meer mogelijk. Indien je toch nog wilt planten raad ik aan om vanaf nu containerplanten te kopen. O wat is het verleidelijk om zomergoed aan te schaffen. Ik heb op diverse tuincentra de rijk bloeiende plantjes al weer gezien. Toch is het nog oppassen, het weer in mei is zeer verraderlijk. Zeker de nachttemperaturen kunnen snel tot enkele graden onder het vriespunt komen wat funest is voor zomergoed. Ook met de kuipplanten die je overwinterd hebt is het nog oppassen. Wachten tot na de ijsheiligen (12 mei - St.Pancreas, 13 mei - St.Servatius en 14 mei - St.Bonifacius) is dan ook mijn advies. Als je na half mei zomergoed gaat planten of de kuipplanten buiten zet kies dan voor een bewolkte dag, dan kunnen ze langzaam wennen aan de zon die al erg vel kan zijn. De vaste planten lopen nu in rap tempo uit. Overal in de tuin zie je jonge uitlopers verschijnen. Indien je in de tuin veel hoge vaste planten of planten die snel omvallen zoals de Phlox, Ridderspoor, pioenrozen of hydrangea annabelle hebt staan is het nu de tijd om deze te voorzien van plantsteunen. Als je er zo vroeg bij bent heb je de minste kans op beschadiging. Voor wie nog wil zaaien is het nog niet te laat. Zaaien van eenjarige en tweejarige planten doe je in mei direct in de volle grond. Ook het inzaaien of doorzaaien van het gazon zou in deze maand nog kunnen. Hou wel rekening met de vochtigheid van de grond. Zaad ontkiemd alleen als de grond vochtig genoeg is. Meerdere malen per dag kort sproeien is dan ook geen overbodige luxe. Bedenk dat op een bewolkte dag met wat wind de tuin nog sneller uit kan drogen dan op een windstille dag met zon. Tuintip snoeien Snoei alle voorjaarsbloeiende heesters direct na de bloei: Spirea, Prunus triloba, Ribes, e.d. Snoei de groene 22 V.A.T.nieuws

takken weg bij bontbladige heesters of bomen, ze gaan anders overheersen. Bij uitgebloeide Rododendron kunt u de bloemen wegknippen. Het bevordert een bossige groei van de struik. Coniferen zoals hagen kunnen hun eerste snoeibeurt krijgen. Taxus kunt u beter wat later in juni snoeien. Knip coniferen niet af tot op het kale hout want ze zullen niet meer uitlopen. Alleen bij Taxus en Juniperus is dat wel toegestaan. Vaste planten Vroeg bloeiende vaste planten kunnen na de bloei worden gescheurd. Het bevordert tevens de bloeikracht van de planten. Tuintip gazon Een nieuw gazon van graszoden kan nu worden aangelegd. Het gazon gaan we 1 of 2 keer per week maaien, afhankelijk van de groei. Verwijder onkruid uit het gazon, steek het uit. Tuintip de vijver Controleer de vijver. Haal overtollige plantengroei weg. Verplant eventueel bepaalde soorten zoals de waterlelie, deze kunt u tevens in stukken breken en apart opplanten. De waterlelie heeft een kleiachtige grond nodig om goed te kunnen bloeien. controleer ook of de vissen geen ziekten hebben, indien nodig behandel ze dan. Wees tijdens de schoonmaak voorzichtig met kikkers en salamanders, voorkom dat u ze beschadigt of erger. Tuintip kuipplanten Sterke kuipplanten kunnen eind april of begin mei al naar buiten. Het mag ook eerder als het maar niet vriest. Zet alle kuipplanten die weer naar buiten gaan gedurende minimaal een week in de schaduw. Voorkom verbranding door de zon. Planten die tijdens de winterberging zijn gaan groeien moeten worden gesnoeid. Slappe stengels en blad moeten worden verwijderd. Eventueel verpotten indien nodig. Planten zoals Agapanthus kunnen als ze te groot worden desnoods worden gescheurd. Planten die niet worden verpot geeft u een kleine mestgift. Tuintip algemeen Eenjarigen en alle andere planten die niet tegen een nachtvorst kunnen mogen na 15 V.A.T.nieuws 23

Tuintips mei

vervolg

mei naar buiten. Zomerbloeiende bol-, en knolgewassen kunnen in de tuin worden geplant. Alle voorgetrokken gewassen plant u echter pas na 15 mei buiten. Als het niet regent geeft u de pas geplante planten wel water, anders verdrogen ze. Controleer de tuin op onkruid en hou dit regelmatig bij. Tips voor bloemschikkers Het is tijd voor fraaie bloesemtakken zoals Prunus en Malus. Maar ook sommige vaste planten gaan hun bloemen schenken zoals Iris Germanica, Bergenia, Convallaria en Dicentra. U kunt ze in tere voorjaarsboeketten of in bloemrijke arrangementen verwerken. Bron: www.dutchflowerlink.nl

24 V.A.T.nieuws

Een teek? Pak ‘m beet! Teken komen op veel plaatsen in Nederland voor. Ze leven in hoog gras en struikgewas en lijken op kleine platte spinnetjes. Sommige teken zijn besmet met de Lyme-bacterie die de ziekte van Lyme kan veroorzaken. Als een teek lang op de huid zit, bestaat de kans dat hij deze bacterie overbrengt. De ziekte is meestal goed te behandelen met antibiotica. Zonder behandeling kan deze ziekte chronische klachten veroorzaken aan hart, zenuwstelsel, gewrichten en huid. U wordt geadviseerd om nadat u in het groen geweest bent, altijd uzelf - en eventueel een ander - te controleren op teken. En vindt u een teek, dan kunt u die eenvoudig zelf verwijderen. Voor het verwijderen van een teek is het niet altijd nodig om naar een huisarts te gaan. Dit kunt u in de meeste gevallen zelf doen of door iemand anders laten doen. Het belangrijkste is dat u de teek zo snel mogelijk verwijdert! Gebruik geen alcohol, jodium, olie of andere middelen voordat u de teek verwijdert.

de huid achterblijft, is dat ongevaarlijk. Dat komt er vanzelf weer uit, net als bij een splinter. • Ontsmet het beetwondje met 70% alcohol of jodium. • Noteer de datum waarop u bent gebeten in uw agenda. • Houd daarna tot 3 maanden na de tekenbeet de huid rondom de beet in de gaten.

Op de website Tekenradar.nl kunt u kijken wat de verwachte tekenactiviteit is. Hoe hoger de activiteit, hoe groter de kans om door een teek gebeten te worden en hoe belangrijker het is om te controleren op tekenbeten. Daarnaast kunnen mensen op deze website tekenbeten of een rode ringvormige uitslag melden. Ook kunnen zij verwijderde teken opsturen om te laten onderzoeken of de teek besmet is. De website Tekenradar.nl is een initiatief van Wageningen University en het RIVM.

• Pak de teek zo dicht mogelijk bij de huid beet, bij voorkeur met een puntige pincet of speciaal tekenverwijderinstrument. • Trek de teek er langzaam uit. Als er een stukje van de monddelen van de teek in V.A.T.nieuws 25

Rode biet (beta vulgaris) De voedingswaarde van 100 gram verse kroot bevat 159 kJ energetische waarde.

De rode biet (Beta vulgaris subsp. vulgaris var. ruba) is een wortelgewas uit de amarantenfamilie (Amaranthaceae) in het geslacht biet. De rode biet behoort, net als onder andere de suikerbiet, tot de bietensoort (Beta vulgaris) en de ondersoort Beta vulgaris subsp. vulgaris. Het woord ‘biet’ is een Oudgermaanse ontlening van het Latijnse ‘beta’. In Nederland komt ook wel de naam ‘kroot’ voor. Er zijn zomer- en winterbieten. In de winterperiode van oktober tot april komen winterbieten in de handel: dat zijn grote, ronde bieten zonder loof. In de zomermaanden van ongeveer mei tot september zijn Hollandse zomerbieten of bosbieten verkrijgbaar. Deze zijn veel kleiner dan de winterbieten en komen in bosjes gebonden met het groene loof eraan in de handel. Het loof kun je gebruiken om te wokken. Rode biet is een groente die makkelijk te telen is en niet zou mogen ontbreken in de moestuin. De bietjes en het loof lenen zich voor verschillende bereidingen De rode bietenkleurstof of betanine (gewonnen door extractie) wordt veel gebruikt in de industrie om snoep of eetwaren te kleuren. 26 V.A.T.nieuws

• Koolhydraten: 7 gram • Caroteen: 0,01 mg • Eiwit: 2 gram • Vitamine B1: 0,02 mg • Vet: 0,2 gram • Vitamine B2 0,03 mg • Vitamine C: 5 mg • Calcium: 30 mg • Tyramine: 16 mg • IJzer: 1 mg De rode biet is reeds bekend en gewaardeerd vanaf de periode van Christus, hoewel ze niet zo veel werd gekweekt. Vanaf de 13de eeuw heeft ze zich via Duitsland – waar ze het hoofdbestanddeel van het voedsel van arme boeren vormde - verder door Europa verspreid. In Frankrijk wordt ze pas in de 16de eeuw vermeld en wel door ene Olivier de Serres uit de Ardèche, waar de biet snel populair werd. Zodra de suikerbiet in de 19de eeuw aan populariteit won, raakte de rode biet wat op de achtergrond. Maar dankzij recent wetenschappelijk onderzoek is de rode biet weer in opmars, vanwege haar belangrijke eigenschappen: versterkend, weerstandsverhogend, bloedzuiverend, bloedvormend etc. In Rusland en Oost-Europa is de rode biet een van de meest gebruikte groenten in koude en warme gerechten. Wie in Rusland geen borsjt (bietensoep) heeft gegeten, is er niet geweest. Zaaien Bieten of kroten kunnen vanaf april tot eind juni gezaaid worden (1-2 cm diep) op rijtjes met een tussenafstand van zo’n 30 cm. Zaai dun, want het is makkelijk als je

maar één plantje per 10-15 cm overhoudt. Het ‘zaad’ is in feite een grillig gevormd vruchtje waar ongeveer drie echte zaadjes in zitten. Dat maakt het uitdunnen lastig; je loopt het risico dat je met het uittrekken van een plantje de broer en zus uit dezelfde vrucht meeneemt. Druk de aarde altijd goed aan na het zaaien: het zaadje zit immers in een vruchtje verpakt, waardoor het wat moeilijker is om een goed contact met de bodem te bewerkstelligen. Bietenzaad wordt ook vaak voorgeweekt om de kieming te verbeteren. Dun pas uit als de plantjes stevig zijn geworden en twee echte blaadjes hebben laat de sterkste plantjes staan. Om de oogst wat meer te spreiden kunnen we ook meerdere malen in het voorjaar zaaien, of vroege en late rassen gebruiken. Bieten kunnen verschillende vormen hebben: afgeplat, rond, of cilindrisch (langwerpig). Egyptische platronde is een veelgebruikt vroeg ras. Langwerpige bieten zijn wat gemakkelijker te koken, en zijn in mooie gelijkvormige plakjes te snijden. Dikke ronde bieten kunnen er lang over doen voor ze gaar zijn.

ende beweging af, dan ‘bloedt’ de knol minder en blijft hij sappiger. Het loof is ook eetbaar. Haal alle bieten in november uit de grond en bewaar ze nog een tijdje in kistjes met zand op een koele maar vorstvrije plaats. Het zand is nodig om uitdrogen te voorkomen.

Bieten groeien het liefst op een lichte grond, maar een wat zwaardere grond kan ook, als die een goede structuur heeft. De planten hebben lange penwortels die diep de grond in willen. Verse mest is niet goed voor bieten, gebruik liever goed verteerde compost. Bieten hebben geen hoge stikstofbehoefte, maar kunnen wel wat extra kalium gebruiken. Houd de bodem tussen de bieten los en onkruidvrij.

Goede buren / slechte buren van bieten • goede buren: uien, koolsoorten, koolrabi, pluksla, knoflook, komkommers, dille, karwij, koriander • slechte buren: stokbonen, spinazie, aardappels

De smaak van eigen geteelde bietjes kan nogal eens verschillen. Soms is er een gronderige of stoffige smaak. Niet alleen de raskeuze is van invloed, maar ook teelwijze en teeltseizoen. Hoe alles precies samenhangt, is echter niet duidelijk. Uit een onderzoek van de Wageningse universiteit naar de smaak van biologische geteelde bieten bleek onder andere dat het ras Pablo wat beter smaakte, en dat grote bieten minder kunnen smaken dan kleine (jonge) bieten. Van belang voor de moestuin is altijd vruchtwisseling: verbouw bieten niet na een ander wortelgewas. Zorg verder voor goede teeltomstandigheden (niet laten uitdrogen, voldoende bemesten).

Oogst bieten naar behoefte als ze groot genoeg zijn. Haal het loof er met een draaiV.A.T.nieuws 27

Kookrubriek Recepten met biet Rode biet is een heel veelzijdige groente en wordt meestal in de schil gekookt. Je kan met bietjes nog veel meer doen. Ook het loof van bietjes is lekker en gezond. Jonge blaadjes geven kleur aan een slaatje. Oudere bladeren kunnen gestoofd worden zoals spinazie. Rode bietensoep Ingrediënten: 2 à 3 uien, 1/2 kg rode biet, knoflook, tijm, groentebouillon, eventueel selderie en/of wortel. Bereiding: stoof de uien en knoflook tot ze glazig zijn. Water, tijm en bouillon toevoegen. Snij de rode biet in stukken schillen hoeft niet - en voeg toe. Doe eventueel hetzelfde met selderie en/of wortelen. Laat de soep gaarkoken (circa 1 uur). Mix. Serveer de soep in een bord en voeg in het midden een scheut yoghurt of zure room toe. Bosbiet met Fetakaas en bietenloof Ingrediënten: 1 bos bieten met loof; 2 a 3 teentjes knoflook; 200 gram fetakaas (liefst schapenfeta, die is het lekkerst); (nieuwe ) aardappels Bereiding: snijd van de bieten de steeltjes eraf. Kook eerst de bieten in ongeveer 10-15 minuten gaar. Het is lekker als er nog wat bite aanzit dus niet te lang. Deze bieten kun je immers ook rauw eten. Laat ze wat afkoelen. De bladeren en steeltjes wassen en in stukjes snijden. Maak de bieten schoon door het velletje eraf te halen. Dit gaat erg gemakkelijk. Snijd de bieten in stukjes en de feta ook in blokjes. Verhit in een pan wat olie en fruit hierin de fijngesnipperde knoflook. Voeg de bladeren en steeltjes toe en laat het even smoren. Voeg de bieten en fetakaas toe en verwarm het geheel. Heerlijk met gebakken (nieuwe) aardappeltjes. Carpaccio van bosbiet met wasabi en jonge bladsalade Ingrediënten: 4 kleine bosbieten; 100g gemengde jonge salade (rode bietenblad, rucola, spinazie, waterkers); 150g verse roomkaas; 1-1.5 tl wasabipasta; klein handje hazelnoten, gehalveerd. Dressing: 4 el olijfolie; 2 tl hazelnootolie of walnootolie; 4 tl balsamicoazijnl 0,5 tl versgemalen peper. Bereiding: Verhit de oven voor op 200 graden. Leg de bietjes op en schaal, dek 28 V.A.T.nieuws

Kookrubriek deze af met deksel of aluminiumfolie en laat de bietjes in 1-1,5 uur gaar worden. Laat de bietjes afkoelen en pel ze. Schaaf de bietjes in dunne plakjes en rangschik ze als een bloem op 4 borden of een groot bord. Klop de ingrediënten voor de dressing door elkaar en druppel over elk bord 2 tl van de dressing. Meng in een grote schaal de salade met de rest van de dressing en leg op elk bord een toef salade. Meng naar smaak wasabi door de roomkaas. Vorm met 2 lepels of ijsschep 4 mooie bolletjes van de kaas en leg ze op elk bord, Strooi de hazennoten erover en serveer direct. Chocoladecake met rode bieten Ingrediënten: 225 gram zelfrijzende bloem, 30 gram cacao, 1 theelepel bakpoeder, 110 gram suiker, 90 gram pure chocolade, 90 gram boter, 110 gram rauwe bieten (geschild gewicht), 2 eieren, losgeklopt. Bereiding: smelt de chocolade en de boter in een pan of in de microgolfoven en laat het mengsel minstens 5 minuten afkoelen. Zeef meel, cacao en bakpoeder in een kom en roer er de suiker door. Rasp de rode bietjes fijn. Klop de eieren door het chocolademengsel en roer de geraspte bieten en het meelmengsel erdoor. Doe het beslag in een cakevorm (springvorm 20 cm) met ingevet boterpapier op de bodem. Bak in een voorverwarmde oven (200° C) tot een metalen spies, die u in het midden van de cake steekt, er droog uitkomt Rode biet opgelegd in het zoetzuur Bieten in zijn geheel koken ‘zonder loof’ (1 cm. loof eraan laten tegen leegbloeden, ook de wortel eraan laten.) Vervolgens nemen we een pan met de helft azijn en water en voegen hierbij enkele kruidnagels, laurier, peperkorrels, een beetje suiker (naar believen), en inkoken tot de helft. Daarna de schil van de bieten verwijderen (makkelijk na het koken, maar doe wel plastic handschoenen aan) en de knollen in kubusjes of schijven snijden. Doe deze in een glazen pot om te bewaren en giet hierop de ingekookte azijn. Door de azijn blijft de bieten optimaal bewaard, bacteriën maken geen kans om bederf te zaaien. V.A.T.nieuws 29

Een heldere kijk op zekerheid Zicht, risico- en verzekeringsadviseurs biedt particulieren en ondernemers inzicht in hun financiële situatie en adviseert hen over het voorkomen, opvangen en verzekeren van financiële risico’s. Met als resultaat gemak, tijd- en kostenbesparing en de zekerheid, dat het goed geregeld is én blijft.

www.zichtadviseurs.nl

11750 ZICHT_Corp_130x90_fc.indd 1

30 V.A.T.nieuws

01-11-2011 11:11:06

Puzzelpagina

V.A.T.nieuws 31

kinderpagina

32 V.A.T.nieuws

kinderpagina

V.A.T.nieuws 33

34 V.A.T.nieuws

!

Van de redactiecommissie Kopij inleveren in de redactiebrievenbus of per email naar [email protected] op onderstaande data: • • •

15 juni 14 september 16 november

V.A.T.nieuws 35

Afzender: Tuinpark V.A.T. Lies Bakhuyzenlaan 17 1066 CJ Amsterdam