Team psychosociaal welzijn
Middelenbeleid in een onderneming
Inhoud • Deel 1: Motieven (Waarom?) • Deel 2: Wat kun je er aan doen? (Wat?) • Deel 3: Ontwikkeling beleid (Hoe?)
1
Deel 1: Waarom moet uw organisatie er iets aan doen? • Aantal cijfers: 2,2 miljard euro in België ziekteverzuim, arbeidsongevallen, productieverlies en werkloosheid door alcoholmisbruik! 10 tot 30% arbeidsongevallen waarin alcohol rol speelt impact op de werkvloer! Bron: Prevent, 2004
Waarom moet uw organisatie er iets aan doen?
• Een probleemdrinker presteert gemiddeld 75% van zijn normale kunnen. (bron: Prevent; 2004) • 13% van de Belgen heeft ooit cannabis gebruikt. (bron: druglijn)
2
Waarom moet uw organisatie er iets aan doen?
• Naast directe kosten ook indirecte gevolgen: – Interpersoonlijke spanningen tussen collega’s werkrelaties – Verlies van ervaring en kennis bij uitval – Imagoverlies
Waarom moet uw organisatie er iets aan doen?
• Wettelijke taak: – Gezondheid, veiligheid en welzijn van medewerkers verzekeren (welzijnswet 1996) – CAO nr. 100 betreffende het opzetten van een preventief alcohol- en drugsbeleid
3
Niettegenstaande dit alles: • Slechts 37% van de bedrijven heeft een beleid! Vaak naar aanleiding van acute situaties
Deel 2: Wat kan uw bedrijf er nu wel aan doen?
• Beleid uitstippelen: – Collectieve en preventieve aanpak
• Sensibiliseren
4
Beleid uitstippelen • • • •
Formuleren van een visie Opstellen van een actieplan Implementatie Evaluatie
Ons Procesmodel • Draagvlak creëren • Uitgangssituatie in kaart brengen • Formuleren van een visie • Opmaken van een beleidsplan • Uitvoeren van het beleidsplan • Evaluatie en bijsturing
Oprichten van een stuurgroep Overleg sociale partners
Visietekst Actieplan
5
1. Draagvlak creëren • Erkenning van middelengebruik als probleem • Verantwoordelijkheid van het management • Sensibilisatie en opleiding HL • Betrokkenheid van medewerkers • Betrokkenheid van de sociale overlegorganen
1. Installeren van een stuurgroep (2) Samenstelling:
• • • • • •
Lid van het Managementteam (interne trekker) Medewerker HR Interne PA Projectondersteuning door externe PA Medewerkers van de werkvloer Lid CPBW Evenwichtige en representatieve samenstelling Taak: Ontwikkelen van een visie en actieplan Regelmatig rapportering naar CPBW
6
2. Uitgangsituatie in kaart brengen • Huidige alcoholcultuur binnen de organisatie? • Zijn er reeds procedures (in AR?) • Strafmaat voor disfunctioneren (in AR?)
• Risicofactoren? • Knelpunten? • Nood aan voortraject?
2.1. Alcoholcultuur • Quid bedrijfsfeestjes, recepties e.d.? • Beschikbaarheid van alcoholische dranken? • Sociale normen rond drinken? • Quid contacten met derden? • (Sociale) controle op gebruik? • Quid managementmeetings?
7
2.2. Knelpunten • • • •
Is de werkvloer duidelijk omlijnd? Zijn er buitendiensten? Waar ligt de grens tussen werk en privé? Aanpak pré-campagne: - gekende probleemgevallen - golden boys pré-campagne Beleid formuleren = veranderingsproces = weerstand
2.3. Risicofactoren binnen het werk • Werkomgeving met voornamelijk mannen • Wisselende werktijden en collega’s • Werksfeer met veel recepties en zakenlunches • Werk dat spanning, stress en gevaar met zich mee brengt (Vb) • Beschikbaarheid van alcohol op het werk
8
Ons Procesmodel: stappenplan • Draagvlak creëren • Uitgangssituatie in kaart brengen • Formuleren van een visie • Opmaken van een actieplan • Uitvoeren van het actieplan • Evaluatie en bijsturing
Oprichten van een stuurgroep Overleg sociale partners
Visietekst Actieplan
3. Formuleren van een visie • Basisprincipes en motivatie rond middelengebruik • Begripsomschrijving middelengebruik • Doelstellingen • Integratie met personeels-, preventieen organisatiebeleid Uitzetten van bakens
9
3.1. Visie: basisprincipes en motivatie • motivatie en uitgangspunten:
Hoe is het gegroeid?
– Kansenbeleid – Zorg voor veilige en gezonde werkomgeving – Frequent voorkomen van incidenten op de werkvloer – Kwaliteit van de corebusiness – Functioneren van de medewerkers – Multidisciplinaire aanpak
3.2. Visie: begripsomschrijving • Welke middelen? Wat? • Wie zijn de werknemers en gelijkgestelden? • Op wie is het beleid van toepassing? • Wat is de werkvloer? • Wat is middelenbeleid?
10
3.3. Visie: doelstellingen • De effecten die men wenst te bereiken na de acties: voorbeeld:
Wat willen we bereiken?
– duidelijke regelgeving en handleiding – aanreiken hulpverleningsaanbod – sensibiliseren en vormen van medewerkers
3.4. Visie: integratie Organisatiebeleid
Preventiebeleid
Integraal alcohol- en drugbeleid
Gezondheidsbeleid
Globaal HR-beleid
11
Ons Procesmodel: stappenplan • Draagvlak creëren • Uitgangssituatie in kaart brengen • Formuleren van een visie • Opmaken van een actieplan • Uitvoeren van het actieplan • Evaluatie en bijsturing
Oprichten van een stuurgroep Overleg sociale partners
Visietekst Actieplan
4. Opmaken van een actieplan • Actieplan om doelstellingen te verwezenlijken • Partners en betrokkenen in het verhaal • Timing Hoe? • Communicatieplan • Evaluatiemomenten • In bijlage de resultaten van de acties (vb de procedures, protocollen enz.)
12
Actieplan (2) • Uit te werken in 4 pijlers – Regelgeving – Procedures – Hulpverlening – Informatie en vorming
• Uit te werken op 3 interventieniveaus – Primair – Secundair – Tertiair
4.1 Regelgeving • Het opstellen van regels die betrekking hebben op: – De beschikbaarheid op het werk (of niet) van alcohol – Het binnenbrengen van alcohol en drugs – Het werkgerelateerd gebruik van alcohol en drugs Arbeidsreglement
13
Voorbeelden regelgeving Het gebruik van illegale drugs is verboden Het gebruik van alle alcoholistische dranken is verboden tijdens de diensturen Een beperkt gebruik van alcoholistische dranken is onder welbepaalde voorwaarden toegestaan tijdens zogenaamde sociale activiteiten
4.2 Procedures • Procedures die dienen gevolgd te worden bij vaststelling van disfunctioneren op het werk tengevolge van mogelijk alcohol- of druggebruik
14
Procedure bij acuut misbruik • Een personeellid dat zoveel alcohol of drugs gebruikt heeft dat hij op dat ogenblik niet meer normaal kan functioneren. De leidinggevende stelt vast dat de WN niet meer in staat is te werken. Een onmiddellijke tussenkomst is meestal nodig omwille van veiligheidsrisico’s. • Voorbeeld
Procedure bij chronisch misbruik • Een personeelslid dat herhaaldelijk (gedurende een bepaalde periode) minder goed of slecht functioneert als gevolg van een (vermoedelijk) alcohol- of drugprobleem. Chronisch misbruik uit zich, in tegenstelling tot een acute situatie, meestal niet in dronkenschap. • Voorbeeld
15
4.3. Hulpverlening
4.3 Hulpverlening
• Noodzakelijke hulp aanbieden met respect voor privacy en vertrouwelijkheid • Mogelijkheid creëren iets aan het individueel onderliggend probleem te doen • Doel – Doorglijden naar echte verslaving voorkomen – Probleemgebruikers eerlijke reïntegratiekans geven
Kansenbeleid
16
4.4 Informatie en vorming • Thema bespreekbaar maken • Motiveren van elke medewerker om het beleid toe te passen • De nodige informatie en opleiding m.b.t. uitvoeren van het preventiebeleid het gedrag van medewerkers beïnvloeden
Interventieniveaus • Primair: voorkomen van gebruik of misbruik preventief • Secundair: Secundair opsporen van alarmsignalen om erge letsels of gevaren te voorkomen preventief • Tertiair: Tertiair opvang, behandeling, begeleiding curatief
17
3 niveaus van preventie PRIMAIRE PREVENTIE
Primaire preventie beoogt het effectief voorkomen van het optreden van gezondheidsschade, door het elimineren van de risico’s aan de bron, en moet leiden tot een objectieve daling van het aantal arbeidsongevallen en beroeps ziekten. Het is evident dat deze vorm van preventie de belangrijkste is.
Secundaire preventie richt zich op het tijdig ontdekken van een beginnende schade aan de gezondheid en laat– althans in principe– bijsturing of tijdige behandeling toe. Er bestaat een relatie tussen primaire en secundaire preventie omdat primaire preventie moet gebaseerd zijn op resultaten die voortvloeien uit de analyse van de maatregelen genomen in het stadium van de secundaire preventie.
SECUNDAIRE PREVENTIE
TERTIAIRE PREVENTIE
Tertiaire preventie, tenslotte, is gericht op het voorkomen van blijvende, chronische gezondheidsschade en verdere verwikkelingen, de re habilitatie en het herstel van stressgerelateerde ziekten
Doelgroepen van probleemgebruikers verslaafd
1%
5% risicodrinker
9%
20 %
Veilig gebruik 70% 5%
70% 20%
18
Ons Procesmodel: stappenplan • Draagvlak creëren • Uitgangssituatie in kaart brengen • Formuleren van een visie • Opmaken van een beleidsplan • Uitvoeren van het beleidsplan • Evaluatie en bijsturing
Oprichten van een stuurgroep Overleg sociale partners
Visietekst Actieplan
5. Uitvoeren van een beleidsplan • • • •
Opleiding hiërarchische lijn Communicatieplan Sensibilisatiecampagne Infosessies
19
Ons Procesmodel: stappenplan • Draagvlak creëren • Uitgangssituatie in kaart brengen • Formuleren van een visie • Opmaken van een beleidsplan • Uitvoeren van het beleidsplan • Evaluatie en bijsturing
Oprichten van een stuurgroep Overleg sociale partners
Visietekst Actieplan
6. Evaluatie en bijsturing • Zijn de doelstellingen bereikt? • Is het proces goed verlopen? • Diverse evaluatiemomenten
20
Sensibilisatie • Postercampagnes • Infosessies • Gadgets
Wat kunnen we voor u doen? • Ondersteuning bij ontwikkeling van een beleid • Opleiding voor hiërarchische lijn • Infosessies voor medewerkers, vakbonden
21
Meer informatie bij • Ons secretariaat risicobeheersing De Vliegher Annick 050/ 47 47 35
Interessante links • www.druglijn.be • www.nar-cnt.be
22
