mevrouw,

Geachte heer/mevrouw, In uw handen heeft u het programmaboekje van het congres Zenobia, Vorstin tussen Oost en West. Vorige week verscheen er in Wau een artikel van Diederik Burgersdijk over Zenobia van Palmyra en dat leek ons een mooie gelegenheid om u als geïnteresseerde op de hoogte te stellen van ons bestaan. Wau is het blad van de studierichting Klassieke Talen aan de Universiteit van Amsterdam, dat na jaren radiostilte februari jongstleden haar wedergeboorte beleefde. Op dit moment zijn wij druk bezig met alweer het derde nummer van dit jaar. Als u een exemplaar zou willen ontvangen, of als u in welke vorm ook een bijdrage zou willen leveren aan ons blad, kunt u een e-mail sturen naar [email protected] Tevens bestaat er de mogelijkheid om in Wau tegen gunstige tarieven te adverteren. Wij zijn verheugd onze persen ter beschikking te hebben kunnen stellen van het Zenobiacongres en wensen u bij deze veel plezier. Hoogachtend, De redactie Michelle Bot Raphaël Hunsucker Elsa Lucassen Thalia Lysen

VOORWOORD Het idee een congres aan Zenobia van Palmyra te wijden kwam voort uit de wens van leden van het Nederlands Klassiek Verbond en Ex Oriente Lux een overkoepelend thema tussen de belangstellingsgebieden van beide verenigingen te vinden, te weten de bestudering van de klassieke oudheid in west en oost. In Nederland zijn al veel samenwerkingsverbanden tussen NKV en EOL op afdelingsniveau. Het leek de besturen van de afdelingen in Amsterdam een goed idee een plaatselijke manifestatie met deelname van leden en niet-leden uit Nederland en Vlaanderen te organiseren. Daarbij zijn ook studenten betrokken in de organisatie, in de vorm van deelname door Laverna, studievereniging van klassieke talen van de Universiteit van Amsterdam. Het onderwerp leent zich goed voor het gestelde doel van toenadering tussen de belangstelling voor het oude oosten en het antieke westen. Zenobia was vorstin van Palmyra, dat altijd een autonome positie tussen het Romeinse en Perzische rijk innam. Zij beroemde zich erop af te stammen van haar Egyptische zielsverwant en lotgenoot Cleopatra. De figuur van Zenobia heeft al in de oudheid legendarische proporties aangenomen (met name door het geschrift de Historia Augusta), en latere auteurs (Petrarca, Boccaccio, Chaucer) en componisten (i.h.b. Rossini) geïnspireerd tot literaire verwerkingen. Het onderwerp is bij uitstek geschikt voor een interdisciplinaire benadering door specialisten op verschillende vakgebieden, en bovendien voor samenwerking van verscheidene verenigingen. Zenobia zal op deze dag in een unieke samenwerking in verschillende opzichten, zowel historisch, archeologisch, literair als artistiek, worden belicht. Een deel van de vandaag gehouden lezingen zullen worden gepubliceerd in een speciaal thema-nummer van Armada, tijdschrift voor wereldliteratuur, dat in december zal verschijnen. Het is verkrijgbaar in de betere boekhandel, maar kan ook bij voorintekening op de congresdag besteld worden. Het organisatie–comité Diederik Burgersdijk Raphael Hunsucker Sarah Malko Willemijn Waal Johan Weststeijn Robbert Woltering

SPREKERS DIEDERIK BURGERSDIJK, classicus is docent aan het Gemeentelijk Gymnasium te Hilversum. Tevens is hij gastonderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam en redacteur van Talanta. Hij bereidt een proefschrift voor over de Historia Augusta, waarin de biografie van Zenobia voorkomt. Relevante publicaties: -‘Rome en Palmyra in de crisis van de derde eeuw n.Chr.’, Phoenix 53.1 (2007) 5-22; -‘Zenobia’s biography in the Historia Augusta’, TALANTA. Proceedings of the Dutch Archeological and Historical Society 36/37 (2004-2005) 139151. LUCINDA DIRVEN, archeologe/kunsthistorica is werkzaam als docente oude Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. In 1999 is zij gepromoveerd op het proefschrift Palmyrenes in Dura-Europos : a study of religious interaction in Roman Syria. HEIN VAN EEKERT , neerlandicus is muziekjournalist en recensent voor opera en vocale muziek voor het tijdschrift Luister en medewerker van het orgaan van de Nederlandse opera Odeon. Tevens treedt hij op als gastspreker voor diverse programma's op Radio 4. Hij doceert Nederlands en drama aan het Gemeentelijk Gymnasium Hilversum. WIM LINDEBOOM, anglist is oud-docent Engels aan het Gemeentelijk Gymnasium te Hilversum. Hij promoveerde op Chaucer’s Testament of Love: The Impact of the Confessio Amantis on the Canterbury Tales, Hilversum 2003. Relevante publicaties: -‘Chaucer’s Monk Illuminated: Zenobia as Role Model’, Neophilologus 92.2 (2008). ERIC MOORMANN, archeoloog is hoogleraar archeologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen en coauteur van het boek Van Alexander tot Zenobia. Thema's uit de klassieke geschiedenis in literatuur, muziek, beeldende kunst en theater. Nijmegen 1989. ARJAN SENDEN, numismaticus is docent op BS. Jeroen Bosch te 's-Hertogenbosch. Sinds 1998 is hij actief als gastspreker en publicist in Romeinse numismatiek. Specialisaties: architectuur op Romeinse munten en Romeinse medaillons.

Hij werkt momenteel aan de publicatie: 'Zenobia in Nummis, muntslaan uit een opstand' (verwachte publicatie 2008-2009). JOHAN WESTSTEIJN, arabist is promovendus aan de Universiteit van Amsterdam. Zijn proefschrift behandelt de rol van dromen in de tiende-eeuwse Arabische kroniek van al-Tabari, De Geschiedenis van Profeten en Koningen. ROBBERT WOLTERING, arabist is promovendus aan het ISIM te Leiden. Hij is docent Arabisch en islam aan de Universiteit van Amsterdam. Voorts is hij redacteur van ZemZem, het tijdschrift over het Midden-Oosten, Noord-Afrika en islam. Onlangs verscheen van hem het boek Architectuur in Egypte (Bulaaq 2007, met Jorrit Kelder).

Zenobia als vrijheidsstrijdster. Voorkant van deel 14 van de serie ‘Arabische Helden’ Bayrut: Dar al-'Awda,1986.

ZENOBIA, VORSTIN TUSSEN OOST EN WEST PROGRAMMA 9.45

zaal open

10.15 Diederik Burgersdijk 10.40 Eric Moormann

Inleiding: De triomf van Zenobia Van Zenobia tot Zenobia. Twee onttroonde vorstinnen op doek Zenobia en de vrouwen van Palmyra in archeologisch perspectief

11.10 Lucinda Dirven

11.40

koffiepauze

12.00 Arjan Senden 12.20 Johan Weststeijn 12.40 Robbert Woltering

13.00 – 13.45

lunch in het Museumcafé Oude Turfmarkt 129

13.45 Wim Lindeboom 14.15 Hein van Eekert

14.45

Zenobia in nummis De Zenobianovelle in Tabari’s ‘Geschiedenis van profeten en koningen' Zenobia leeft! De modern Arabische receptie van al-Zabba

Zenobia in Chaucer’s Canterbury Tales Tussen keizer en kerker: Zenobia als operaheldin

slotwoord en afsluiting

15.15 lustrumlezing Laverna

DEELNEMENDE ORGANISATIES:

ARMADA, TIJDSCHRIFT VOOR WERELDLITERATUUR ATHENAEUM BOEKHANDEL

Spui 14-16 www.athenaeum.nl

COLLEGIUM CLASSICUM AMSTELODAMENSE CUI NOMEN PULCHRA LAVERNA

CCACNP Laverna is een actieve studievereniging, die voor studenten klassieke talen en latinistiek een serieuze aanvulling op de studie wil zijn, maar ook de gezelligheid zeker niet schuwt. Onze activiteiten variëren daarom van museumbezoek, toneel- en operavoorstellingen tot het Nieuwjaarsdiner, een voetbaltoernooi, en wat dies meer zij. Hoogtepunten vormen onze tweejaarlijkse excursies, waarvan de eerste speciaal gericht is op kennismaking met de eerstejaars. Met de tweede excursie verlaten we meestal de Nederlandse grenzen. Verder verzorgen we voor leden de studieboeken met kortingen tot 18%. Kortom, we proberen op zoveel mogelijk manieren aanwezig te zijn, waarvan de wekelijkse borrel in cafe Zool op donderdagmiddag een belangrijke exponent is. EX ORIENTE LUX

Egypte met zijn piramides - de handelsreizen van de Phoeniciërs - de Soemerische kleitabletten - de Assyrische paleizen - het rijk van de Hettieten - Kanaän en het volk Israël - Arameërs en Filistijnen - het wereldrijk van de Perzen - we leerden er iets van op school, we zien er wat van op de TV, en soms brengt een tentoonstelling of een verre reis

kunstschatten of ruïnes dichterbij. Bij de vereniging Ex Oriente Lux (EOL) staat de bestudering van de boeiende wereld van het Oude Nabije Oosten, de bakermat van de cultuur, centraal. EOL heeft 17 plaatselijke afdelingen die vier maal per jaar lezingen organiseren. Daarnaast ontvangen leden drie maal per jaar het populair wetenschappelijke tijdschrift Phoenix. Voor meer informatie: www.exorientelux.nl NEDERLANDS KLASSIEK VERBOND

Het Nederlands Klassiek Verbond (NKV) is een vereniging voor iedereen die interesse heeft in de klassieke oudheid. Overblijfselen van de Griekse en Romeinse beschaving kom je overal in het dagelijks leven tegen: in musea, in onze taal en literatuur, in de beeldende kunst, in politiek en recht, in filosofie en ethiek. Iedereen die meer te weten wil komen over allerlei aspecten van de klassieke oudheid in gezelschap van andere geïnteresseerden, is welkom bij het NKV. Het Nederlands Klassiek Verbond geeft vijf keer per jaar HERMENEUS uit, een geïllustreerd, populair wetenschappelijk tijdschrift. Het NKV kent 35 lokale afdelingen die o.a. lezingen en leeskringen organiseren. Voor meer informatie zie www.nkv.nl SPUI25

Het academisch-cultureel centrum ‘Spui 25' is een initiatief van de UvA (Faculteit der Geesteswetenschappen), de Amsterdamse Universiteits Vereniging (AUV), uitgeverij Amsterdam University Press (AUP), Athenaeum Boekhandel, uitgeverij de Bezige Bij en NRC Handelsblad. De activiteiten van het centrum zijn ondergebracht in Stichting SPUI25 en hebben de vorm van lezingen, debatten, interviews, boekpresentaties, discussies, prijsuitreikingen, etc. Het centrum richt zich hierbij zowel op de academische gemeenschap van onderzoekers, docenten, alumni en studenten, als op een breed geïnteresseerd literair-cultureel publiek.

Bezoek ook de tentoonstelling in de UB, Singel 125, klassieke talen zaal

DE BIOGRAFIE VAN ZENOBIA IN DE HISTORIA AUGUSTA (Triginta Tyranni 30.4-22)

Ze schijnt zo kuis geweest te zijn, dat zij zelfs haar man in seksueel opzicht niet kende, behalve voor de conceptie. Want wanneer zij eenmaal met hem naar bed was geweest, onthield zij zich van omgang tot haar volgende menstruatie, om te ontdekken of zij zwanger was. Zo niet, dan gaf zij hem een nieuwe kans om kroost te verwekken. Ze leefde met koninklijke pracht. Ze werd meer volgens Perzisch ritueel geëerd en dineerde als Perzische koningen. Maar ze verscheen, zoals Romeinse generaals dat doen, gehelmd voor de troepen, met een purperen gordel, met franjes waaraan edelstenen hingen, met in het midden als gesp een edelsteen zoals vrouwen dat hebben, en vaak met ontblote armen. Ze was donker van gezicht, met een grauwe tint en met ongewoon donkere ogen, begiftigd met een goddelijke geest en een ongelofelijke schoonheid. Haar tanden waren zo wit, dat velen dachten dat het parels in plaats van tanden waren. Ze had een heldere, mannelijke stem. Ze had als nodig de strengheid van tirannen, maar de mildheid van goede keizers als plicht haar daartoe dreef. Ze was vrijgevig, maar binnen de perken, en paste beter dan van een vrouw verwacht kan worden op de schatkist. Ze reed op wagens, zelden in een vrouwenkoets, maar meestal op een paard. Verder zegt men dat ze vaak drie of vier mijl met voetsoldaten aflegde. Ze jaagde met het enthousiasme van een Spanjaard. Ze dronk vaak met aanvoerders, terwijl ze anders altijd nuchter was. Ze dronk ook met Perzen en Armeniërs, om hen daarin te overtreffen. Bij de maaltijden maakte ze gebruik van gouden en met edelstenen versierde drinkschalen, en zelfs die van Cleopatra. Voor de bediening had ze eunuchen van gevorderde leeftijd, en maar heel weinig meisjes. Ze had haar zoons bevolen Latijn te spreken, met als resultaat dat ze zelden en bovendien beroerd Grieks spraken. Zelf beheerste ze het Latijn niet helemaal, maar met enige schaamte sprak ze het wel. Egyptisch sprak ze vloeiend. Ze was zeer thuis in de geschiedenis van Alexandrië en het oosten; ze schijnt er zelfs een uitgebreid uittreksel van te hebben gemaakt. De Romeinse geschiedenis had ze in het Grieks gelezen. Vertaling D. Burgersdijk