Methotrexaat (MTX) bij kinderen
In overleg met de behandelend arts is besloten dat uw kind het medicijn Methotrexaat, afgekort MTX, gaat gebruiken, De reden hiervan zal de behandelend arts uitleggen. In deze folder vindt u informatie over MTX, de bijwerkingen, het beperken van de kans op bijwerkingen en aanvullende informatie. Heeft u of uw kind na het lezen van deze folder nog vragen, stel deze dan gerust aan uw behandelend arts of aan de verpleegkundige.
groep van de reumaremmende middelen, dat wil zeggen dat deze middelen in staat zijn de activiteit van het reumaproces zelf af te remmen. Het doel van het medicijn is: Het beperken van de gewrichtsbeschadiging door reuma. Het verminderen van de ontsteking en dus pijn en stijfheid in de gewrichten. Een behandeling met reumaremmende middelen is meestal van lange duur.
Wat is MTX en hoe werkt?
Na het starten met MTX kan het zes tot twaalf weken duren voor enige verbetering te merken is. De kinderreumatoloog zal daarom waarschijnlijk ook adviseren om naast de MTX andere pijnstillende en ontstekingremmende middelen te blijven gebruiken.
• •
Moment van werking
MTX is een cytostaticum. Dit is een stof die de groei van cellen remt en snelgroeiende en/of woekerende cellen zelfs kan doden. Cytostatica worden daarom in hoge dosering vooral gebruikt voor de behandeling van kanker. MTX is hiervoor sinds 1948 in gebruik. Omdat bleek dat MTX ook de activiteit remt van niet-kwaadaardig ontstekingscellen, wordt het middel ook toegepast bij chronische gewrichtontstekingen. De dosering van MTX is bij reumatische ziekten veel lager dan bij de behandeling van kwaadaardige aandoeningen, waardoor de bijverschijnselen en de kans daarop ook aanzienlijk minder zijn. MTX, ook wel Ledertrexate of Emthexate genoemd behoort tot de
Hoe kan MTX het beste worden ingenomen?
MTX is verkrijgbaar in de volgende vormen: Tablet van 2.5 mgr. of 10 mgr. Subcutane injectie. Om de kans op bijwerkingen te verminderen wordt MTX niet dagelijks gegeven, maar één keer per week. Bij deze dosering is het middel het meest effectief. Om eventule bijwerkingen te
• •
1
Eventuele bijwerkingen
kunnen opvangen wordt MTX bij voorkeur in het weekend ingenomen. MTX blijkt beter vanuit de darm in het bloed te worden opgenomen wanneer tenminste drie uur voor en drie uur erna geen melkprodukten worden genomen (Dit geldt niet voor injecties). De tabletten kunnen het beste met voedsel of drinken worden ingenomen. Eventueel kunnen de tabletten ook worden opgelost in water en met wat ranja worden gedronken. De tabletten niet malen. Bij kleine kinderen kan het medicijn ook worden opgelost met water in een spuitje, zodat het in de wangzak gegeven kan worden. Zonodig legt de verpleegkundige dit aan u uit. MTX-tabletten kunt u gewoon met de hand aanpakken.
Bij MTX kunnen de volgende bijwerkingen voorkomen. De meest voorkomende bijwerkingen zijn: Maag- of darmklachten, zoals een vol gevoel, misselijkheid, diarree, braken. Leverfunctiestoornissen. Hier merkt uw kind niets van. Daarom zal de arts hierop regelmatig bloed controleren. Zonodig wordt de dosis MTX aangepast of overgegaan op injecties. Deze leverfunctiestoornissen treden meestal tijdelijk op.
• •
Minder voorkomende bijwerkingen Ontsteking van het mondslijmvlies. Stoornis in de bloedaanmaak door onderdrukking van het beenmerg. Ook hiervoor zal regelmatig bloedcontrole plaatsvinden. Bepaalde vorm van longontsteking. Dit is zeldzaam op de kinderleeftijd.
• •
MTX wordt ook wel via een injectie gegeven. In de “Handleiding voor ouders: Subcutane injectie bij een kind” vindt u hierover meer informatie. Injecties hebben het voordeel dat ze minder maag- of darmklachten geven. Omdat MTX een effect heeft op foliumzuur en om de kans op leverstoornissen te verkleinen, wordt vijf mgr. foliumzuur voorgeschreven. Deze tablet moet 24-48 uur uur na de MTX worden ingenomen.
•
Zelden voorkomende bijwerkingen: Huidafwijkingen, haaruitval. Hoofdpijn, duizeligheid. Verhoogde kans op infecties door stoornis in de bloedaanmaak. Indien zich een of meerdere van boven-staande bijwerkingen of andere lichamelijke veranderingen voor doen, waarschuw dan de behandelend arts.
• • •
2
•
Beperken van de kans op bijwerkingen
Het is belangrijk dat uw kind zich goed houdt aan de afspraak voor bloedcontrole. Het normale schema is: gedurende de eerste twee maanden eenmaal per twee weken, daarna de volgende twee maanden eenmaal per maand, vervolgens eenmaal per drie maanden. Mocht het bij uw oudere kind al aan de orde zijn: alcohol in combinatie met MTX geeft een verhoogd risico op leverfunctiestoornissen. Daarom moet uw kind zuinig zijn met alcohol en op de dag van de medicijnen beslist geen alcohol drinken. Indien de huisarts of specialist antibiotica voorschrijft, meld hem of haar dan altijd dat er behandeling met MTX plaatsvindt. Bepaalde antibiotica (onder andere trimethoprim-sulfamethoxazol). kunnen namelijk niet in combinatie met MTX worden gegeven.
•
Eventueel brufen/diclofenac/ indocid overslaan op de dag van de MTX na overleg met de arts. Neem lichtverteerbaar voedsel rondom de inname van MTX, eventueel fruit, maar geen melkprodukten.
Zwangerschap
Wanneer u zwanger bent en uw kind gebruikt MTX tabletten dan wordt u geadviseerd nitryl handschoenen te gebruiken tijdens het verschonen van uw kind. Zo ook met nat beddengoed. De luiers moet u in een afvalzak doen en vervolgens bij het huisafval deponeren. Bij gebruik van MTX tijdens zwangerschap is er een vergrote kans op miskramen en aangeboren afwijkingen. Daarom wordt aan jongeren, zowel jongens als meisjes, die sexueel actief zijn, geadviseerd om voor een betrouwbare anticonceptie te zorgen tijdens en tot vier maanden na de behandeling met MTX . MTX levert in deze lage doseringen geen problemen op voor de vruchtbaarheid.
Wat te doen bij misselijkheid? Geef de MTX ’s avonds voor het slapen. Verspreid de tabletten over twee giften op een dag. Vergeet niet om dan de Foliumzuur ook 24 uur later te nemen. Eventueel overleg met de arts voor medicijnen tegen misselijkheid.
• • •
3
Noteer hier uw vragen
Adres Bezoekadres Polikliniek Kinderen en Jeugdigen UMC St Radboud Centraal Geert Grooteplein 10, route 788 Nijmegen Postadres UMC St Radboud 833 Kinderen en Jeugdigen Postbus 9101 6500 HB Nijmegen Telefoonnummers Voor het maken of wijzigen van een afspraak (polibezoek of telefonisch consult) op werkdagen van 08.00 - 12.00 en van 13.00 - 16.00 uur: (024) 361 44 15 Voor medisch en/of verpleegkundig inhoudelijke vragen, het aanvragen van recepten of machtigingen op werkdagen van 08.30 - 12.30 uur: (024) 361 44 13 In geval van spoed, op werkdagen na 12.30 uur: (024) 361 44 13 06-2009-6141
