METHOTREXAAT 1173
Inleiding
In deze folder vindt u informatie over de werking en bijwerkingen van Methotrexaat. De folder is bedoeld voor psoriasispatiënten die behandeld worden met Methotrexaat.
Wat is Methotrexaat?
Methotrexaat is een geneesmiddel in de vorm van tabletten van 2,5 mg. Methotrexaat (MTX) wordt al lange tijd gebruikt voor de behandeling van psoriasis. Dit geneesmiddel remt de aanmaak van cellen. Bij psoriasis is de aanmaak van huidcellen sterk verhoogd. Daarnaast werkt Methotrexaat ontstekingsremmend. Dit is van belang bij psoriasis, omdat hierbij ontstekingsprocessen een grote rol spelen.
Voor welke patiënten is Methotrexaat geschikt?
Methotrexaat wordt gebruikt bij patiënten met een zeer uitgebreide en ernstige vorm van psoriasis, waarbij lokale therapie (zalven en crèmes) en/of lichttherapie onvoldoende effectief zijn. Verder wordt Methotrexaat ook gebruikt bij de behandeling van gewrichtsklachten, die door psoriasis of door een reumatische aandoening worden veroorzaakt.
Wanneer mag Methotrexaat niet gebruikt worden?
Methotrexaat mag door de volgende patiënten niet gebruikt worden: vrouwen die zwanger zijn vrouwen en mannen met een zwangerschapswens (zie bij ‘Conceptie en zwangerschap’) patiënten met een bloedziekte of ernstige bloedarmoede patiënten met een actieve maagzweer patiënten met leverziekten patiënten met ernstige nierfunctiestoornissen patiënten die veel alcohol gebruiken patiënten met een acute infectie patiënten met kanker patiënten die in het verleden arsenicum hebben gebruikt
In sommige gevallen kan op bovenstaande regel een uitzondering worden gemaakt, maar alleen onder intensieve controle en begeleiding van een dermatoloog.
Hoe effectief is Methotrexaat?
Methotrexaat werkt erg goed bij psoriasis. Bij 70 tot 90% van de patiënten wordt een uitstekend resultaat bereikt als alleen Methotrexaat wordt gebruikt; bij combinatie met lokale behandelingen zijn de resultaten nog beter. Om te kunnen beoordelen of Methotrexaat bij u goed werkt, is minimaal drie maanden behandeling noodzakelijk. Als na drie maanden geen verbetering is opgetreden, is Methotrexaat bij u niet werkzaam en wordt de behandeling gestaakt.
Hoe wordt Methotrexaat gebruikt?
Methotrexaat kan als tablet worden ingenomen of als subcutane injectie worden toegediend. In het algemeen kiest de dermatoloog voor een behandeling met tabletten. Er zijn twee schema’s mogelijk voor inname: één keer per week een éénmalige dosis. Alle tabletjes worden in één keer ingenomen. drie keer per week met een tussentijd van twaalf uur. Bijvoorbeeld als u zes tabletjes per week moet slikken, slikt u op woensdagochtend om 08.00 uur twee tabletjes, om 20.00 uur ’s avonds twee tabletjes en op donderdagochtend om 08.00 uur twee tabletjes. Natuurlijk kunt u andere dagen en tijden aanhouden. De tabletten kunt u het beste tijdens de maaltijd innemen, maar niet met melk. De wekelijkse dosering verschilt van patiënt tot patiënt. De dermatoloog stelt regelmatig de dosering bij, afhankelijk van de toestand van de huid en het optreden van bijwerkingen. U mag de dosering nooit op eigen initiatief veranderen!
Bijwerkingen
Tijdens de behandeling met Methotrexaat kunt u last krijgen van bijwerkingen. Niet alle patiënten krijgen last van bijwerkingen. In principe verdwijnen deze bijwerkingen snel na het staken van de behandeling of na vermindering van de dosering. De dermatoloog stelt de dosering vast en kan deze ook bijstellen. Bijwerkingen kunnen ook worden beïnvloed door het innameschema aan te passen. Bijvoorbeeld net voor de nacht de tabletten innemen, zodat de misselijkheid niet wordt opgemerkt. Of u slikt één maal per week een tablet Foliumzuur 5 mg, op een dag dat u geen Methotrexaat gebruikt. Foliumzuur is een vitamine dat normaal ook in de voeding voorkomt. Het is de laatste tijd gebleken dat de Methotrexaat minder bijwerkingen heeft wanneer u tegelijkertijd Foliumzuur gebruikt. De bijwerkingen zijn in twee groepen te verdelen: Meest voorkomende bijwerkingen zijn: o maag- of darmklachten: een vol gevoel, misselijkheid, braken en diarree (meestal gedurende de dagen dat Methotrexaat wordt ingenomen) o Leverstoornissen Weinig voorkomende bijwerkingen: o ontsteking van het mondslijmvlies: zweertjes in de mond o bloedarmoede of een verhoogd risico op infecties door een daling van de witte of rode bloedcellen in het bloed o pneumonitis, een zeer zeldzame vorm van een longontsteking. Indien u langdurig last van een droge hoest heeft, dit graag melden bij uw arts. o huidafwijkingen o haaruitval o hoofdpijn o Duizeligheid
Neem direct contact op met uw dermatoloog bij: ontstekingen van het mondslijmvlies; kortademigheid of veel hoesten; erge keelpijn in combinatie met koorts; herhaaldelijk een bloedneus; snel blauwe plekken krijgen.
Conceptie en zwangerschap
Methotrexaat kan afwijkingen van het ongeboren kind veroorzaken. Voor zowel mannen als vrouwen geldt dat tijdens de behandeling met Methotrexaat geen kinderen verwekt mogen worden. In deze periode moet een effectieve anticonceptiemethode gebruikt worden. Vrouwen mogen pas zwanger worden als de behandeling met Methotrexaat tenminste drie maanden is gestaakt. Ook mannen mogen tenminste drie maanden geen Methotrexaat gebruikt hebben als zij een kind willen verwekken. Behandeling met Methotrexaat beïnvloedt de vruchtbaarheid niet.
Methotrexaat in combinatie met andere medicijnen en alcohol
Methotrexaat mag niet gecombineerd worden met een groot aantal medicijnen, zoals: de zogenaamde NSAID’s (bijvoorbeeld aspirine, naproxen, diclofenac en ibuprofen) sommige antibiotica (bijvoorbeeld cotrimoxazol en tetracycline) ciclosporine (een ander afweeronderdrukkend middel) vaccins (doordat de afweer is geremd zal er niet voldoende immuniteit ontstaan) sommige middelen tegen epilepsie (bijvoorbeeld valproïnezuur, carbamazepine, fenytoïne en fenobarbital) acitertine (Neotigason, een middel dat gebruikt wordt bij huidziekten). Het is daarom zeer belangrijk dat u altijd vermeldt dat u met Methotrexaat wordt behandeld als medicijnen worden voorgeschreven en dat u geen zelfmedicatie gebruikt zonder overleg met uw dermatoloog. Ook veranderingen in medicatie (naast Methotrexaat) moet u doorgeven aan uw dermatoloog.
Alcohol
Op de dagen dat u Methotrexaat inneemt, mag u absoluut géén alcohol gebruiken. Op de dagen dat u geen Methotrexaat inneemt mag u niet meer dan één alcoholconsumptie gebruiken.
Wat moet ik doen als ik een dosis vergeten ben?
Als u er de volgende dag achter komt, kunt u de tabletten alsnog innemen. De week erop neemt u de Methotrexaat weer op de gebruikelijke dag in. Is echter meer dan een dag verstreken, dan kunt u de dag het beste in het vervolg aanpassen. Als u bijvoorbeeld gewend was op een donderdag de Methotrexaat te nemen, en u komt pas zaterdag erachter dat u dat vergeten bent, neem dan de tabletten op zaterdag in en noteer de zaterdag als vaste dag in het vervolg. Licht uw dermatoloog bij de volgende controle wel in over deze wijziging.
Stoppen met Methotrexaat
Bijwerkingen kunnen een reden zijn om te stoppen. Stop echter niet zomaar, maar neem contact op met uw dermatoloog. Misschien is het mogelijk de bijwerkingen binnen redelijke grenzen te houden door bijvoorbeeld de dosis te verlagen. Raadpleeg uw dermatoloog ook als u een andere bijwerking ervaart waar u zich zorgen over maakt. Als het echt nodig is om te stoppen, mag u Methotrexaat in één keer stoppen. Het is niet nodig af te bouwen, er treden geen onthoudingsverschijnselen op. Het is echter vaak wel nodig om dan met een andere therapie te starten, daar de psoriasis anders weer kan terugkomen.
Belangrijk
Het is belangrijk dat u zich houdt aan de regelmatige controleafspraken met uw dermatoloog. Er wordt regelmatig bloed- en urineonderzoek gedaan om in een vroeg stadium eventuele bijwerkingen op te sporen. Dit gebeurt na één week en na vier weken. Hierna vinden de bloedcontroles minder vaak plaats. Deze bloedcontroles blijven wel noodzakelijk. Ook wanneer u al jaren Methotrexaat zonder bijwerkingen gebruikt.
Vragen
Als u na het lezen van deze folder nog vragen heeft, dan kunt u tussen 8.00 en 16.30 uur contact opnemen met de polikliniek Dermatologie & Flebologisch Centrum, via telefoonnummer 010 -461 6131. U vindt de polikliniek Dermatologie & Flebologisch Centrum op de derde verdieping van het Sint Franciscus Gasthuis, balie 368.
Januari 2012
