Behandeling met Methotrexaat (MTX)

Behandeling met Methotrexaat (MTX)

Behandeling met methotrexaat Uw maag-darm-leverarts heeft in overleg met u besloten u te gaan behandelen met Methotrexaat. Dit geneesmiddel dient ter behandeling van de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa (chronische darmontstekingen). Om dit geneesmiddel juist te gebruiken is het belangrijk dat u er een aantal dingen over weet. Lees ook de bijsluiter van de apotheek. Werking Inflammatoire darmziekten als de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa kunnen met medicatie helaas niet genezen worden. Wel zijn er medicijnen die het ontstekingsproces onderdrukken en de klachten kunnen verminderen. Als de ziekte niet actief is, kunnen de medicijnen het opnieuw opvlammen van de ziekte voorkomen. Methotrexaat is zo’n medicijn. Het wordt gebruikt om de lichaamsafweer te remmen en zo de ontsteking rustig te houden. Het kan zes tot acht weken duren voordat u merkt dat dit medicijn begint te werken. Indien Methotrexaat een gunstig effect heeft, kunt u het jarenlang gebruiken. Heeft u veel last van bijwerkingen of lijkt het middel niet aan te slaan, dan kan de arts voorstellen om het middel te stoppen. Gebruik Methotrexaat kan in tabletvorm en injecties worden gegeven. Uw arts bespreekt met u welke methode voor u het beste is. Meestal is dit de injectie, omdat de opname van de tabletten via de darm nogal onvoorspelbaar is. De injecties gebruikt u één keer per week op een vaste dag. Methotrexaat kunt u in combinatie met bijna alle geneesmiddelen gebruiken. U kunt Methotrexaat meestal niet in combinatie met antibiotica gebruiken; in dat geval dient u te overleggen met uw specialist over eventueel tijdelijk staken van de Methotrexaat. Vertel uw huisarts en specialist altijd welke geneesmiddelen u gebruikt.

1

In de bijsluiter van de apotheek staan alle bijwerkingen van Methotrexaat vermeld die ooit zijn voorgekomen. De dosering die bij de ziekte van Crohn gebruikt wordt, is lager dan bij sommige andere ziektes. Door de lage(re) dosering zijn er minder bijwerkingen. Bijwerkingen kunnen verminderd worden door het gebruik van foliumzuur tabletten. Uw maag-darm-leverarts schrijft u standaard foliumzuur 5 mg voor. Deze neemt u wekelijks in, echter NIET op de dag dat u Methotrexaat gebruikt. De meest voorkomende bijwerkingen kunnen zijn: - maag- en darmklachten, zoals een vol gevoel, misselijkheid en braken of diarree; - lusteloosheid, vermoeidheid. Soms voorkomende bijwerkingen kunnen zijn: - ontstekingen in het slijmvlies van de mond zoals pijnlijke plekjes (zweertjes); - daling van de hoeveelheid witte bloedcellen, waardoor een verhoogd risico op infectie kan ontstaan zoals griep, bronchitis, long- of blaasontsteking; - daling van de hoeveelheid rode bloedcellen in het bloed, waardoor bloedarmoede kan ontstaan; - stoornissen van de werking van de lever en/of nieren. Hier merkt u niets van. Wel kan dit aangetoond worden bij bloedonderzoek. Zeer zelden voorkomende bijwerkingen kunnen zijn: - oogklachten, meestal ontsteking van het oogslijmvlies; - haaruitval, meestal mild en niet blijvend (herstelt vanzelf zodra de behandeling wordt gestopt); - zweren in de maag of darm; - menstruatiestoornissen. Neem direct contact op met uw maag- darm- leverarts of IBD verpleegkundige bij koorts, koude rillingen, kortademigheid, een gele huid, snel blauwe plekken en/of bloedneuzen. Als dit buiten kantoortijden gebeurt, neemt u contact op met de (dienstdoende) huisarts of via de spoedeisende 2

hulp met de dienstdoende maag- darm- leverarts. Controles Voor een veilig verloop van uw behandeling is het noodzakelijk dat u zich houdt aan de poliklinische afspraken die met u worden gemaakt. Ook is het noodzakelijk om regelmatig bloedonderzoek te laten doen. Deze controles zijn nodig om het effect van de behandeling met Methotrexaat te kunnen volgen maar ook om bijwerkingen (zoals lever- en nierfunctiestoornissen) op te sporen. Effect op vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding Het is belangrijk om uw maag- darm- leverarts te informeren als u een zwangerschap overweegt of al zwanger bent. Methotrexaat is namelijk schadelijk voor het ongeboren kind en mag niet gebruikt worden tijdens de zwangerschap. Dit geldt ook voor mannen met een vaderschapswens. Methotrexaat is eveneens schadelijk voor de zaadcellen. Mannen en vrouwen moeten zes maanden voor een eventuele zwangerschap stoppen met het gebruik van Methotrexaat. Gebruik geen Methotrexaat als u borstvoeding geeft of stop de borstvoeding. Wilt uw borstvoeding geven, overleg dan met uw arts. Mogelijk kan de arts u tijdelijk een ander middel voorschrijven dat u wel veilig kunt gebruiken. Alcohol Wees voorzichtig met alcohol, want alcohol verhoogt de kans op leverafwijkingen bij gelijktijdig gebruik met Methotrexaat. Drink bij voorkeur niet meer dan 1 à 2 glazen per dag. Neem op de dag van injectie liever geen alcohol. Pijnstillers Het gebruik van sommige pijnstillers (de zogenoemde NSAID’S, zoals ibuprofen, naproxen en diclofenac) kunnen de werking van Methotrexaat in het lichaam 3

verhogen. Hierdoor neemt de kans op bijwerkingen toe. Mocht u pijnstillers nodig hebben, gebruik dan alleen paracetamol. Indien dit niet voldoende is, raadpleeg dan de arts. Zon Er kan een iets verhoogde gevoeligheid zijn voor zonlicht. Ga niet onbeschermd zonnebaden en gebruik bij fel zonlicht altijd een zonnebrandcrème met een beschermingsfactor van 30 of hoger. Reizen Bij reizen dienen de Methotrexaatinjecties vervoerd te worden bij een temperatuur tussen de 15°C en 25°C. Als u met het vliegtuig reist, neem dan de spuiten mee in de handbagage. De temperatuur in het bagageruim is vaak erg laag waardoor er kans op bevriezing bestaat. Zorg voor een geldig medicijnpaspoort, verkrijgbaar bij uw apotheek. Vaccinaties Vaccinaties zijn minder effectief als u Methotrexaat gebruikt. Ook als u bent ingeënt voordat u met Methotrexaat begint, bent u mogelijk minder goed beschermd. Houd hier altijd rekening mee. Er bestaat een verhoogde kans op complicaties na toediening van een levend verzwakt vaccin. Daaronder vallen: ● BMR vaccin (Bof, Mazelen, Rode Hond) ● BCG-vaccin (Tuberculose) ● Oraal Tyfus vaccin ● Gele koorts vaccin ● Varicella vaccin ● Rotavirus vaccin Deze mag u absoluut niet toegediend krijgen wanneer u Methotrexaat gebruikt. Vaccins van gedode of geïnactiveerde micro-organismen als bacteriën en virussen of

4

of van ontgifte toxinen (gifstoffen van bacteriën) zijn wel veilig om toegediend te krijgen. Hieronder vallen: ● D(K)TP (Difterie, Kinkhoest, Tetanus, Polio) ● Tyfusvaccin m.b.v. injectie ● Cholera-vaccin ● Meningokokkenvaccin ● Heamophilus Influenza B-vaccin ● Hepatitis A en B-vaccin ● Influenza vaccin (griepprik) ● Rabiës vaccin ● Meningokokken vaccin ● Papillomavirus vaccin ● Pneumokokken vaccin ● Poliomyelitis vaccin In uw bloed kan worden aangetoond of u voldoende antistoffen heeft aangemaakt. Door de behandeling met afweerremmende middelen voor uw darmziekte loopt u meer kans op een ernstiger verloop van infecties. Daarom wordt de influenzavaccinatie (griepprik) via de huisarts aanbevolen. Toediening - was uw handen; - controleer op juiste medicijn, juiste dosering en houdbaarheidsdatum; - maak de spuit gereed voor gebruik: plaats de naald op de spuit en draai deze een kwartslag. Zorg dat u de naald niet met uw handen aanraakt; - de spuit mag niet ontlucht worden; - wissel de prikplaats af; linker- en rechterbeen, links of rechts in de buik; - desinfecteer de huid met alcohol; - neem een huidplooi en houd de spuit met uw ene hand onder een hoek van 90 of 45 graden ten opzichte van de huid; - duw de naald in een snelle, korte beweging door de huid; - spuit de vloeistof in, door de zuiger rustig naar beneden te drukken; - leg een gaasje op de prikplaats en verwijder de naald 5

 -

in één beweging; de prikplaats niet masseren; deponeer de spuit en de naald in de afvalcontainer; druk de prikplaats af met een gaasje en plak er zonodig een pleister op.

Vragen Heeft u vragen, neemt u dan contact op met de IBDconsulente. Zij is telefonisch bereikbaar op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag op nummer 06-21100517 of per email [email protected]. Bij geen gehoor kunt u de polikliniek MDL/interne geneeskunde bellen op nummer (023) 545 3050.

6

Kennemer Gasthuis Locatie noord Vondelweg 999 2026 BW Haarlem Locatie zuid Boerhaavelaan 22 2035 RC Haarlem Postadres Postbus 417 2000 AK Haarlem

1118406-14-02-2014

Telefoon (023) 545 35 45 Website www.kg.nl e-mail [email protected]­­­