Kindergeneeskunde
Voedingsadvies bij obstipatie bij kinderen
www.catharinaziekenhuis.nl
Inhoud Drink- en voedingsadviezen . .............................................................. Vezels ............................................................................................. Vocht ............................................................................................. Gasvorming ................................................................................... Tips ................................................................................................ Wat heeft uw kind dagelijks nodig? .................................................... Hoe verder? ........................................................................................ Vragen ................................................................................................
Patiëntenvoorlichting:
[email protected] KIN022 / Voedingsadvies bij obstipatie bij kinderen / 11-07-2013
2
3 3 4 5 6 6 7 7
Voedingsadvies bij obstipatie bij kinderen Obstipatie (of verstopping) is een verschijnsel dat, net als bij volwassenen, ook bij (jonge) kinderen voor kan komen. Harde, droge ontlasting die moeilijk uit te scheiden is kan duiden op obstipatie. Het is niet nodig dat uw kind elke dag ontlasting krijgt. Obstipatie kan worden veroorzaakt door veel verschillende factoren. Allereerst kunnen te weinig drinken en/of een vezelarme voeding obstipatie veroorzaken. Maar ook factoren als erfelijkheid en lichamelijke afwijkingen spelen mee. Vanaf de peuterleeftijd gaat de ontwikkeling van het kind bovendien een belangrijke rol spelen. Een peuter kan zich als het ware ‘verzetten’ tegen het zindelijk worden, waardoor obstipatie ontstaat. Dit geldt vooral als u hiermee te vroeg begint. Verder kunnen spannende gebeurtenissen aanleiding zijn tot het ontstaan van obstipatie, bijvoorbeeld voor het eerst naar school gaan of een broertje of zusje erbij krijgen. Hoewel obstipatie op zichzelf zelden schadelijk is, kan het vervelend zijn. Zowel voor het kind als voor de ouder(s)/verzorger(s). Obstipatie die niet verholpen wordt, kan bovendien verergeren. Uit angst voor pijn kan het kind de ontlasting juist gaan ophouden waardoor de aandrang op den duur verdwijnt en de ontlasting alleen maar harder wordt. De kans op het ontstaan van pijnlijke scheurtjes in de anus (fissuren) is groot. Een aanpassing van de voeding kan verbetering brengen.
Drink- en voedingsadviezen
Vezels
Voor een goede darmfunctie is het belangrijk dat uw kind voldoende voedingsvezels binnenkrijgt. Voedingsvezels trekken vocht in de darmen aan, waardoor de ontlasting minder hard wordt. Er bestaan 3
verschillende soorten voedingsvezels, die ieder op hun eigen wijze bijdragen aan een goede stoelgang. Dagelijks gebruik van verschillende soorten vezelrijke voedingsmiddelen is belangrijk. Voorbeelden hiervan zijn brood en granen, groenten en rauwkost en fruit. Grof volkorenbrood werkt effectiever dan de lichtbruine broodsoorten, omdat grove voedingsvezels beter laxeren dan fijngemalen voedingsvezels. Ook het kleinsnijden en malen van groenten en fruit verminderen het effect van de voedingsvezels op de darm. U kunt uw kind dus beter een appel met schil geven dan een geraspte appel. Rauwkost (bijvoorbeeld een wortel of komkommer uit de hand) werkt effectiever dan gekookte groenten omdat verhitting de invloed van de voedingsvezels op de darm vermindert. Breng veranderingen in de voeding altijd geleidelijk aan, zodat het kind kan wennen aan meer voedingsvezels. Vezelrijke voedingsmiddelen zijn: • brood: volkorenbrood, roggebrood, meergranenbrood, bruinbrood, volkorenknäckebröd, volkorencrackers en volkorenbeschuit; • havermout, muesli, volkorenmeel; • aardappelen; • zilvervliesrijst, meergranenrijst, volkoren- en meergranenmacaroni; • peulvruchten zoals bruine bonen, witte bonen, kapucijners, kikkererwten en linzen; • alle soorten groenten, rauw en gekookt; • alle soorten vers fruit, het liefst met schil; • gedroogde vruchten zoals pruimen, rozijnen, krenten en vijgen; • noten, pinda’s, sesamzaad, lijnzaad, pijnboompitten en zonnebloempitten; • pindakaas, notenpasta en kokosbrood; • volkoren biscuits, volkoren ontbijtkoek, ontbijtkoek met rozijnen en rijstwafels. Vocht
Als uw kind last heeft van obstipatie, moet het meer drinken dan normaal. In een vezelrijk dieet is een ruime hoeveelheid drinkvocht namelijk erg belangrijk. Voedingsvezels houden vocht vast in de ontlasting, waardoor deze zachter wordt. Gemiddeld hebben peuters en kleuters ongeveer 0,75 tot 1 liter drinkvocht per dag nodig. De 4
hoeveelheid drinkvocht neemt toe naarmate uw kind ouder wordt. Meer drinken komt neer op minimaal 1 liter drinkvocht; dit zijn in ieder geval 7 bekertjes (1 bekertje = 150 ml) per dag. Bij 4 tot 18 jarige (schoolgaande) kinderen is dit minimaal 1,5 liter = 10 glazen (1 glas = 150 ml). Verspreid het drinkvocht goed over de dag. Dranken die geschikt zijn om uw kind extra vocht binnen te laten krijgen: • (mineraal)water zonder prik; • slappe thee; • zuiveldranken als melk, yoghurt en karnemelk; • (verdund) vruchtensap, appelsap, tomatensap en groentesap zonder zout. U kunt u kind beter geen chocoladedranken, priklimonade (bijvoorbeeld cola of sinas) en prikmineraalwater geven. Chocolade bevat namelijk een stof die een langer verblijf van voedsel in het spijsverteringskanaal tot gevolg heeft. Prikdranken zijn niet goed omdat zij te veel gasvorming kunnen veroorzaken. Gasvorming
Naast dranken met prik, kunnen ook sommige voedingsmiddelen gasvorming in de darmen veroorzaken. Dit kan een onaangenaam gevoel geven, maar dit verschilt van persoon tot persoon. Deze reactie is meestal van tijdelijke aard. Als de volgende voedingsmiddelen klachten blijven geven, nuttig ze dan in kleinere hoeveelheden of vermijd ze tijdelijk. Extra gasvorming kan worden veroorzaakt door: Gekookte of afgekoelde aardappelen (slaatje), onrijpe banaan, meloen, komkommer, koolsoorten (behalve bloemkool en broccoli), paprika, peulvruchten, prei, uien, vruchtensap, producten die veel suiker en sorbitol (surrogaat voor suiker) bevatten, linzen, hele graankorrels en melkproducten. Bovendien veroorzaakt het inslikken van lucht gasvorming. Dit gebeurt vaak ongemerkt. Het is van belang om rustig te eten, zodat er minder kans is op het inslikken van lucht. Ook bij het kauwen van kauwgom wordt vaak ongemerkt lucht ingeslikt.
5
Tips
Andere tips om de kans op obstipatie te verkleinen: • Verdeel de maaltijden regelmatig over de dag en sla het ontbijt niet over. Een maaltijd zorgt voor aandrang. Leer uw kind zodra het aandrang heeft naar de wc te gaan en het niet op te houden, ook niet tijdens het eten. • Zorg voor voldoende beweging: beweging stimuleert de werking van de darmen, waardoor de ontlasting zachter wordt.
Wat heeft uw kind dagelijks nodig?
6
Hoe verder?
Veranderingen in vochtgebruik en voeding moeten binnen 2 weken effect hebben. Blijft de obstipatie aanhouden, neem dan contact op met uw (consultatiebureau-)arts. Op voorschrift van een arts kan lactulose of lactitol gebruikt worden. Dit zijn laxeermiddelen die geschikt zijn voor (kleine) kinderen en waarbij geen gewenning optreedt. Ook wanneer uw kind een laxeermiddel gebruikt, blijft het belangrijk bovenstaande voedings- en drinkadviezen toe te passen.
Vragen
Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Neem dan op werkdagen, tussen 09.00 en 12.00 uur contact op met de afdeling Diëtetiek, via telefoonnummer: 040 - 239 88 69. Ook het Voedingscentrum geeft een groot aantal folders uit. Er zijn voor diverse diëten folders verkrijgbaar met uitgebreide, praktische informatie. Kijk voor meer informatie op de website: www.voedingscentrum.nl.
7
Michelangelolaan 2 – 5623 EJ Eindhoven Postbus 1350 – 5602 ZA Eindhoven
