MET ELKAAR, VOOR ELKAAR IN LANDSMEER Beleidskaders zorg en ondersteuning 2015 Zelfstandig leven en wonen voor gehandicapten, langdurig zieke(n) (ouderen) Beschut en beschermd werk Jeugd- en opvoedhulp
kenmerk PZ/SD/PPL
Pagina 1 van 11
Inhoudsopgave INLEIDING Waarom deze beleidskaders
pag.
3
1. Visie
pag.
4
2. Doelstellingen
pag.
5
3. Overgangsrecht
pag.
6
4. Informatie en advies
pag.
6
5. Signalering
pag.
6
6. Preventie
pag.
7
7. Professionele zorg
pag.
7
8. Toegang
pag.
8
9. Samenwerking met huisartsen, Passend Onderwijs e.a.
pag.
9
10. Flankerend beleid
pag.
10
11. Financiën
pag.
10
12. Uitvoering
pag.
11
BELEIDSKADERS ZORG EN ONDERSTEUNING 2015
Pagina 2 van 11
INLEIDING Waarom deze beleidskaders Per 1 januari 2015 worden alle Nederlandse gemeenten verantwoordelijk voor jeugd- en opvoedhulp, zorg voor de kwetsbaren op de arbeidsmarkt, jeugd-GGZ en dat deel van de AWBZ waaruit begeleiding van volwassenen, ouderen en kinderen bekostigd wordt. Deze zorg moet effectiever, met minder bureaucratie en goedkoper. Het Rijk ziet gemeenten als de meest aangewezen uitvoerder om dit te realiseren, ook omdat gemeenten het dichtst bij de inwoners zitten. Het Rijk bereidt deze transitie voor met een indrukwekkende set van nieuwe wetgeving: Jeugdwet, Participatiewet en een vernieuwde Wet maatschappelijke ondersteuning, versie 2015. In deze Wmo 2015 verdwijnen de huidige prestatievelden en ontstaat voor de gemeenten meer beleidsruimte, maar ook een grotere verantwoordelijkheid voor de zelfredzaamheid en participatie van kwetsbare burgers. Tegelijk met het van kracht worden van de nieuwe wetgeving draagt het rijk de huidige budgetten over, mét een korting. Een korting van 25%1 bij de begeleiding AWBZ; Jeugdzorg wordt met structureel 15% minder budget overgeheveld; er komen nog onbekende kortingen op de Participatiewet (zowel voor re-integratie als voor de Wsw). Ook de huidige rijksmiddelen voor cliëntondersteuning, die nu nog naar de MEE-organisaties gaan, worden overgedragen. Vrijwel tegelijkertijd worden andere wetten ingevoerd, gewijzigd of afgeschaft, die rechtstreeks een relatie hebben met de (uitvoering van de) nieuwe gemeentelijke taken: • De huidige Wmo voorziening hulp bij het huishouden wordt beperkt. Het budget wordt vanaf 1 januari 2015 33% gekort; • Er komen aanpassingen in de Wet Werk en Bijstand; • Gemeenten hebben er per 1 juli 2013 een nieuwe handhavingtaak bij gekregen, namelijk die op de meldcode kindermishandeling; • Per 1 augustus 2014 is Passend Onderwijs ingevoerd binnen het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs; • De Wet toeslag chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) en Compensatie eigen risico (CER) wordt ook gedecentraliseerd. De aftrekpost Speciale ziektekosten (SZK) zou eerst ook worden afgeschaft, maar blijft inmiddels toch gehandhaafd; • De Wet maatregelen WWB gaat in op 1-1-2015 en • De Wet hervorming kindregelingen gaat (ook) in op 1-1-2015. Al met al gaat het hier om een ingrijpend veranderproces met gevolgen voor de Landsmeerse gemeentelijke organisatie en werkwijzen, de gemeentelijke financiën, de intergemeentelijke regionale samenwerking, de relaties met de 1ste lijns gezondheidszorg, de 1
Mogelijkerwijs daalt dit percentage nog. Er cirkuleren op dit moment nieuwe percentage’s van 6, 11 en 18%.
Pagina 3 van 11
relaties met het onderwijs, de relaties met een aantal gesubsidieerde instellingen en vooral: de relatie tussen de gemeente en haar inwoners. Om de nieuwe taken uit te voeren moet de gemeente Landsmeer expertise opbouwen op nieuwe kennisgebieden, toegang tot zorg inrichten, nieuwe, vooral heel andere relaties opbouwen met de huisartsen in de gemeente en veel bestaand beleid en bestaande uitvoering afstemmen op of integreren met de nieuwe taken, zodat synergie ontstaat. Tot slot, niet op de laatste plaats: de gemeentelijke begroting wordt bijna 20% hoger ten behoeve van de zorg en ondersteuning van circa 2% van de bevolking. Om de uitvoering vorm te geven stelt de raad van Landsmeer de volgende beleidskaders vast: BELEIDSKADERS ZORG EN ONDERSTEUNING 2015 Zelfstandig leven en wonen voor gehandicapten, langdurig zieke(n), ouderen, beschut en beschermd werk, jeugd- en opvoedhulp. 1. Visie Als Landsmeerse gemeenschap nemen we de zorg en ondersteuning van die medeLandsmeerders op ons die dit nodig hebben. De vraag van de burger staat daarbij centraal. De zelfredzaamheid van de burger, die van zijn of haar sociale omgeving en die van het georganiseerd vrijwilligerswerk, wordt zo veel mogelijk betrokken bij zorg en ondersteuning. Als dan ook nog professionele zorg of ondersteuning nodig is biedt de gemeente in het Middelpunt toegang tot die professionele zorg en ondersteuning. Leidend principe daarbij is maatwerk. In het algemeen is het beleid van de gemeente er op gericht dat diegenen die gezond en wel zijn dit ook blijven. De sociale samenhang – samenredzaamheid – moet waar mogelijk nog zo versterkt worden dat inwoners van Landsmeer, Den Ilp en Purmerland nog meer dan nu al het geval is elkaar helpen: met elkaar voor elkaar. De gemeente neemt een regierol ten aanzien van het bestaan en ontstaan van voorzieningen waardoor iedereen gezond kan blijven, goed kan functioneren en zo lang mogelijk zelfstandig kan leven. De inwoners van de drie kernen hebben daarin het recht de gemeente uit te dagen (right to challenge). Anderzijds ziet de gemeente het wel als haar rol om het initiatief te laten waar het ontstaat (participatieve overheid). De gemeente heeft extra aandacht voor jongeren, ouderen, kwetsbare volwassenen en voor mantelzorgers en vrijwilligers. Op hen gerichte algemene of overige voorzieningen2 zijn de Jeugdgezondheidszorg, Informatie- en opvoedadvies, Schoolmaatschappelijk Werk, Algemeen Maatschappelijk Werk, Mantelzorgondersteuning, Jongerenwerk, onafhankelijke cliëntondersteuning, vormen van dagbesteding waardoor mensen langer thuis kunnen blijven
2
De Wmo 2015 gebruikt de term algemene voorziening waar de Jeugdwet de term overige voorziening gebruikt
Pagina 4 van 11
wonen, gebiedsgerichte hulp bij jeugdcriminaliteit en jeugdoverlast en het advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling ‘Velig Thuis’. Als er behoefte aan zorg of ondersteuning is, is een integrale, gezinsgerichte aanpak het uitgangspunt. Zowel waar sprake is van vrijwillige zorg of ondersteuning als waar sprake is van professionele zorg of ondersteuning. Het begrip gezin wordt ruim opgevat: ook alleenstaanden zijn in dit geval een gezin. Wanneer sprake is van professionele zorg of ondersteuning, al of niet in combinatie met vrijwillige zorg, wijst de gemeente één regie-voerder aan, eindverantwoordelijk voor de integrale aanpak (één gezin, één plan). Waar Landsmeerders zelfredzaam zijn, al of niet met een enkelvoudige voorziening en al of niet met behulp van hun sociaal netwerk en/of het georganiseerd vrijwilligerswerk, is het de 1ste lijnsgezondheidszorg of zijn het de gesubsidieerde instellingen die een integrale aanpak bewaken. De gemeente maakt geen onderscheid op basis van leeftijd. Haar beleid is gericht op alle inwoners van -9 maanden tot 100+ jaar. Bij het indiceren van zorg en ondersteuning wordt, zo lang het de wettelijke taak van de gemeente betreft, een doorlopende ontwikkelingslijn gegarandeerd en wordt bijvoorbeeld geen rekening gehouden met leeftijdsgrenzen van 18 of van 23 jaar. De gemeente Landsmeer werkt samen met zorgverzekeraars en regiogemeenten. Met de zorgverzekeraars betreft dit het maken van afspraken over de indicatiestelling door de huisartsen en de wijkverpleegkundigen. Grondslag voor het ondersteunen van elkaar, zorgen voor elkaar, is respect voor elkaar. Dat komt bijvoorbeeld tot uitdrukking in de stelregel dat niemand geïndiceerd zal worden zonder dat deze in persoon is gezien. En in de stelregel dat we respect hebben voor elkaars privacy: zonder toestemming worden geen gegevens uitgewisseld. Behalve wanneer sprake is van situaties waarin de veiligheid van inwoners in het geding is of de inwoner ernstig in zijn/haar ontwikkeling en/of opvoeding wordt bedreigd. Respect komt ook tot uitdrukking door de beschikbaarheid van onafhankelijke cliëntondersteuning. Een onafhankelijk vertrouwenspersoon is beschikbaar via WonenPlus en via MEE. 2. Doelstellingen Doelstellingen van de beleidskaders zorg en ondersteuning zijn: a) Dat door tijdig signaleren klein gehouden wordt wat klein gehouden kan worden. En dus escalatie van – op de eerste plaats - zorgbehoeften en – op de tweede laats - zorgkosten voorkomen wordt; b) Dat zorg en ondersteuning zoveel mogelijk vanuit het eigen sociale netwerk wordt geboden; c) Dat er een integrale gezinsbenadering is, leidend tot synergie in het zorg- en ondersteuningstraject;
Pagina 5 van 11
d) Dat de behoefte aan inzet van (zware) professionals afneemt. Liever 2e lijn dan 3e lijn, liever 1e dan 2e, liever 0e dan 1e. 3. Overgangsrecht Al die Landsmeerders die in december 2014 zorg of ondersteuning hebben op basis van AWBZ, Wet op de Jeugdzorg of Wajong hebben, hebben deze in januari 2015 nog steeds3. Op het moment dat de klant met naam en toenaam bekend is zal de gemeente gaan kennismaken en bespreken of (her-) indiceren mogelijk en wenselijk is4. Resultaat: Niemand tussen wal en schip. Iedereen die voor 1 januari 2015 bekend is, of zich bekend gemaakt heeft bij het Middelpunt, heeft in januari 2015 nog hetzelfde traject als wat hij/zij had in december 2014. 4. Informatie en advies Iedereen die nu of in de toekomst ondersteuning of zorg nodig heeft, heeft op gemakkelijke wijze toegang tot informatie en advies die hem of haar helpt om zelfstandig, samen met de eigen dorpsgenoten, een goed leven te leiden. De gemeente verwijst haar inwoners actief naar de beschikbaarheid van deze informatie en stimuleert het bestaan en ontstaan van algemene voorzieningen waardoor Landsmeerders hun eigen zorg en ondersteuning zelf kunnen organiseren; Resultaat: - Eind 2015 heeft 90% van de Landsmeerders met een indicatie op basis van Jeugdwet en/of Wmo 2015 een persoonlijke ontmoeting gehad met een medewerker van het kernteam. Meting vindt plaats op basis van de rapportages van het Middelpunt; - Eind 2015 weet 75% van alle Landsmeerders dat er een gemeentelijk informatieloket zorg en ondersteuning is5. Meting vindt plaats met behulp van de tweejaarlijks te houden omnibusenquete; - In 2016 kent 75% van de leerlingen van groep 8 van de basisscholen ouders van kinderen tot en met 17 jaar Landsmeerders van 70 jaar en ouder het Middelpunt. Meting vindt plaats op basis van de rapportages van het Middelpunt. 5. Signalering Er zijn inwoners, die een zorg- of ondersteuningsvraag hebben, maar geen hulpvraag stellen en daardoor niet in beeld komen. Mogelijk zelfs vereenzamen. We moeten het in een zo vroeg mogelijk stadium signaleren als bij onszelf of bij een ander ondersteuning of zorg nodig is of in de nabije toekomst nodig zal zijn. Om tijdig ondersteuning en/of zorg te kunnen bieden en escalatie te voorkomen. De gemeente organiseert en coördineert een signaleringsoverleg met de in onze gemeente werkzame professionals. Het advies- en 3
Dit is ook een wettelijk plicht, maar wordt hier vooral opgenomen omdat we dat zelf ook vinden dit is al begonnen in september 2014 5 Deze doelstelling is gericht op de gezonde en wel-zijnde Landsmeerder die (vooralsnog) geen zorg- of ondersteuning nodig heeft. 4
Pagina 6 van 11
meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling ‘Velig Thuis’ maakt onderdeel uit van de signaleringsstructuur. Ook levert ‘Veilig Thuis’ een bijdrage aan het verbeteren van de signaleringsbekwaamheid van eerdergenoemde professionals door het organiseren van trainingen. Met Dienstencentrum Landsmeer en met WonenPlus en mogelijk ook met anderen worden aanvullend afspraken gemaakt dat zij pro-actief op zoek gaan naar diegene die vereenzaamt, diegene die wel een zorg- of ondersteuningsvraag heeft, maar deze niet stelt. Resultaat: In 2015 en 2016 zal door een actief werkende signaleringsstructuur het aantal signalen ten opzichte van de situatie van vóór de decentralisaties, stijgen. Meting vindt plaats op basis van de rapportages van het Middelpunt; Signalering vindt tijdig plaats. Periodiek wordt door het Middelpunt geëvalueerd of zorg en ondersteuningsvragen eerder gesignaleerd hadden kunnen wrden. Ten aanzien van de ondersteuning die momenteel binnen de AWBZ gegeven wordt moet een verbetering van de signalering leiden tot een verschuiving van het moment van indiceren van volwassenen naar jeugd en, binnen jeugd, van jongeren naar kinderen. Het gemiddelde van de signaleringsleeftijd in 2017 moet lager zijn dan de gemiddelde signaleringsleeftijd in 2015. 6. Preventie De gemeente is vanuit het Middelpunt samen met ketenpartners proactief in de gemeenschap aanwezig om informatie te verstrekken, om te signaleren en om snel en adequaat zorg in te (doen) zetten. Eenvoudige zaken moeten niet complex gemaakt worden. Als door de inzet van preventieve licht ambulante begeleiding een beroep op (zwaardere) ondersteuning en/of zorg voorkomen kan worden dan wordt deze direct ingezet. Ook heeft elk Landsmeers gezin recht op een keukentafelgesprek. Om haar ondersteuningsen zorgbehoeften in kaart te brengen, om na te gaan wat zij zelf, of zelf met haar eigen omgeving, kan doen en of en zo ja welke professionele inzet nodig is en wie deze kan bieden. Resultaat: Ten aanzien van Jeugd en opvoedhulp en J-GGZ moet een verbetering van de preventie, inclusief de inzet van preventieve licht ambulante begeleiding en het houden van keukentafelgesprekken, leiden tot een verminderd gebruik van 2e lijnszorg van 25% per 31 december 2017 ten opzichte van het gebruik per 31 december 2014. NB. Ten aanzien van Jeugd-AWBZ en volwassen AWBZ wordt een dergelijke doelstelling niet gehanteerd omdat de gemeente hier geen preventieve rol in speelt. 7. Professionele zorg Wanneer professionele ondersteuning of zorg ingezet moet worden, wordt naar zorg op maat gezocht. Daarbij moet voortdurend de mogelijkheid bekeken worden of (elementen van) zorg cq. ondersteuning uit de 3e lijn niet goedkoper en beter in de 2e lijn uitgevoerd kan worden, idem 2e lijn --> 1e lijn, 1e lijn--> 0e lijn. Uit de beschikbare vormen van ondersteuning of zorg
Pagina 7 van 11
worden de op lange termijn goedkoopste vormen van zorg gekozen. Anderzijds moet wel, als dit noodzakelijk is, direct voldoende zware zorg ingezet worden. Als er redelijkerwijze keuzemogelijkheden zijn, is het de cliënt die de keuze maakt. Bij de inkoop van zorg is kwaliteit en cliëntenparticipatie leidend, maar moet tegelijk inefficiëntie worden doorbroken. Zorgprofessionals moeten niet alleen aan de in de wet gestelde eisen van vakbekwaamheid voldoen, maar ook oog hebben voor a) een gelijkwaardige samenwerking met de mantelzorger/vrijwilliger, b) een gezonde bedrijfsvoering, die het accent legt bij de zorg voor de klant en c) het vernieuwen van de eigen dienstverlening (inzet van effectieve, efficiënte en innovatieve professionals). Een goede verantwoordelijkheidstoedeling van de zorgprofessionals wordt gewaarborgd in protocollen en afspraken over aansluitende taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden. De gemeente neemt waar mogelijk het initiatief tot het beschikbaar komen van ondersteunings- en zorgmogelijkheden binnen de eigen gemeente, zodat Landsmeerders die zorg buiten de deur nodig hebben dit, als zij dit wensen, binnen het dorp kunnen vinden. Voor wat betreft de uitvoering van kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering belegt de gemeente de uitvoering bij Jeugdbescherming of bij een vergelijkbare gecertificeerde instelling. De gemeente zet zich binnen haar mogelijkheden in om te voorkomen dat zich de noodzaak daarvoor voordoet, of dat recidive of terugval plaatsvindt. Belangrijkste doelstelling is om vanuit preventie en signalering door de gemeente het aantal zaken die geëscaleerd moeten worden naar jeugdbescherming zal afnemen, omdat zorg eerder wordt gesignaleerd en passende ondersteuning sneller wordt ingezet met steun van het netwerk. Resultaat: - professionals zetten voldoende tijdig zware zorg in, - professionals voorkomen door het bieden van nazorg dat zich terugval voordoet, - professionals richten zich op een zo spoedig mogelijk herstel en/of zelfredzaamheid, - In 2017 zijn de kosten van de professionele zorg door bedrijfsvoeringsmaatregelen en door innovatie afgenomen met 5% ten opzichte van 2015, te meten door evaluatie. 8. Toegang Het toegangsloket tot professionele zorg of ondersteuning is het Middelpunt. In en vanuit het Middelpunt is een deskundig en goed samenwerkend Kernteam actief. Het kernteam is verantwoordelijk voor: het geven van informatie en advies; het instand houden van een actief signaleringsnetwerk;
Pagina 8 van 11
het (doen) geven van deskundig advies aan degenen die beroepsmatig met jeugdigen werken; het maken van afspraken met huisartsen en anderen over de voorwaarden waaronder en de wijze waarop verwijzing plaats vindt; het houden van keukentafelgesprekken; de afstemming van zorg, geleverd door de verschillende zorginstanties waaronder het passend onderwijs; het verzorgen van preventieve, licht-ambulante ondersteuning;
en heeft als missie ‘zaken die klein zijn klein te houden’. In het kernteam is – al of niet in een ‘flexibele schil’ – expertise aanwezig op het gebied van jeugdzorg, jeugdgezondheid, opgroei en opvoed advies, schoolmaatschappelijk werk, algemeen maatschappelijk werk, respijtzorg, dementie, autisme, lichamelijke en verstandelijke beperkingen, woningaanpassingen en het weer mogelijk maken van dagelijkse handelingen bij mensen die door ziekte of handicap een lichamelijke of psychische beperking hebben opgedaan. Het Kernteam heeft de beschikking over BAMw en BIG-geregistreerd personeel. Daarmee is tenminste deskundigheid gewaarborgd ten aanzien van: a. opgroei- en opvoedingsproblemen, psychische problemen en stoornissen; b. opvoedingssituaties waardoor jeugdigen mogelijk in hun ontwikkeling worden bedreigd; c. taal- en leerproblemen; d. somatische aandoeningen; e. lichamelijke of verstandelijke beperkingen; f. kindermishandeling en huiselijk geweld. Het Kernteam wordt ondersteund door een procesregisseur, een all-round administratief medewerker die tevens voorlichting geeft en een kwaliteitsmedewerker en natuurlijk tevens door mensen die adminstreren, automatiseren, inkopen, huisvesten, beleid maken en managen. 9. Samenwerking met huisartsen, Passend Onderwijs e.a. Bij samenwerking met onze huisartsen en wijkverpleegkundigen, jeugdartsen en specialisten, 1ste en bij de samenwerking met het (Passend) Onderwijs, staat het belang van de klant centraal en een soepele coördinatie met een zo beperkt mogelijke administratieve last voorop. Ieder der partijen draagt de financiële last die hoort bij de uitvoering van de eigen wettelijke opdracht. Resultaat: - Er is een tijdige en goede uitwisseling van informatie - Er is een goede aansluiting tussen zorg & ondersteuning verzorgd door of namens de gemeente en de zorg & ondersteuning verzorgd door of namens (het samenwerkingsverband van) het passend onderwijs
Pagina 9 van 11
- Er is een goede aansluiting van zorg verzorgd op basis van de ZVW en zorg verzorgd door of namens de gemeente 10. Flankerend beleid De gemeente herijkt haar welzijnsbeleid op die onderdelen waar dit leidt tot een versterking van de zorg en ondersteuning 3 decentralisaties, leidend tot integraliteit. Er worden beleidsregels of uitvoeringsplannen gemaakt op de onderdelen • Hoe wordt de bestaande voorziening Hulp Bij Het Huishouden vanuit de Wmo opnieuw vormgegeven, uitgaande van een bezuinigingstaakstelling vanuit het rijk van 33% in 2015 en later; • Kanteling Jongerenwerk; • Passend onderwijs/kanteling schoolmaatschappelijk werk; • Voor- en Vroegschoolse Educatie; • Subsidieopdrachten, DCL, WonenPlus en SMD; • Beschut en beschermd werken; • Ouderenwerk; • Respijtzorg; • Aansluiting WWB/zorg en ondersteuning • Jeugdgezondheidszorg • Verordeningen maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp 11. Financiën Uitgangspunt is dat bekostiging van zorg en ondersteuning, alsmede de extra benodigde personele capaciteit voor de uitvoering van de nieuwe taken, niet meer kost dan de door het Rijk aan de gemeente overgehevelde middelen. De niet direct aan zorg en/of preventie gerelateerde uitvoeringskosten zoals die ten aanzien van administratie, inkoop, ict en dergelijke bedragen niet meer dan 4%. Bestaande gemeentelijke middelen zoals die ten behoeve van jeugd, onderwijs en het centrum voor jeugd en gezin zullen worden her-alloceerd, waardoor zoveel mogelijk geld beschikbaar is voor zorg. De gemeente Landsmeer beschikt al over een reserve 3D met de mogelijkheid om te reserveren voor onvoorziene opname in de gesloten jeugdzorg. Daarnaast heeft zij een reserve Wmo. Als dat nodig is, is het mogelijk om de bestaande reserve’s 3D en Wmo samen te voegen tot één nieuwe reserve sociaal domein. Resultaat: Deze doelstellingen worden verantwoord in de jaarrekening 12. Uitvoering Opdracht aan het college
Pagina 10 van 11
Het college geeft uitvoering aan de nieuwe wettelijke taken binnen de door de raad gestelde kaders en volgens de door de raad vast te stellen verordeningen. Jaarlijks wordt verantwoording afgelegd bij het indienen van de jaarrekening. In overleg met de raad worden deze kaders periodiek herzien. *****
Pagina 11 van 11
