MET DRIE AAN TAFEL:
Kris Peeters (federaal vicepremier en minister van Werk),Wouter Beke (partijvoorzitter) en Hilde Crevits (Vlaams viceminister-president en minister van Onderwijs)
XX
A HE T GE SPRE K
De CD&V-top spreekt: Wouter Beke, Kris Peeters en Hilde Crevits
‘Sinds wanneer is het onze opdracht om sexy te zijn?’ ‘Kibbelkabinetten’: sinds de eedaflegging van de regering-Michel is het politieke woordenboek toch al één begrip rijker. Maar die bijnaam ligt de christendemocraten niet. Zij willen dat de federale en de Vlaamse regering voluit kiezen voor overleg en dialoog: met de coalitiepartners, maar ook met de vakbonden, de werkgevers en het middenveld. ‘Je bouwt geen samenleving op een slagveld van conflicten.’ DOOR WALTER PAULI, FOTO’S FRANKY VERDICKT
N
WWW.KNACK.BE
overleg. Niet iedereen heeft dat blijkbaar even aandachtig gelezen.’ Kris Peeters is als minister-president in de Vlaamse regering afgelost door Geert Bourgeois van de N-VA. Hoe moeilijk heeft u het met die gewijzigde krachtsverhoudingen? HILDE CREVITS: Het was even wennen. Het huis dat zeven jaar mijn thuis geweest is, bekijk ik nu toch een beetje anders. Hoewel... Joke Schauvliege, Jo Vandeurzen, ikzelf, Philippe Muyters en Geert Bourgeois hebben al vijf jaar intens samengewerkt in Peeters II. We weten wat ons bindt en waar we van mening verschillen. We weten waar we als CD&V het verschil kunnen maken. Bij de verdeling van de bevoegdheden hebben we gekozen voor ministerposten met grote uitdagingen, zoals welzijn en onderwijs. Het is nog niet vaak gebeurd dat de CD&V die twee grote beleidsdomeinen samen heeft kunnen beheren. Als CD&V-ministers zijn we nu bevoegd voor de levenskwaliteit van de Vlaming, van jong tot oud: van kinderopvang over onderwijs tot de ouderenzorg. WOUTER BEKE: We wilden de uitvoering van cruciale delen van het regeerakkoord zelf in handen nemen. Bevoegdheden waarvan de mensen wakker liggen. Die lijn trokken we door bij de federale regeringsvorming. Kris Peeters is bevoegd voor
22 APRIL 2015 9
▲
iet alleen de CD&V wil af van de perceptie van de regering als een clubje ruziemakers. Ook N-VA-voorzitter Bart De Wever zei in De Zevende Dag dat het goede werk van de regering-Michel ‘ondergesneeuwd’ raakt door de hardnekkige ‘perceptie’ van kibbelkabinet. Niet dat die kritiek onterecht is, gaf de N-VA-voorzitter toe: ‘Over elke maatregel discussiëren we eindeloos.’ Wouter Beke: ‘Ik deel zijn zorg dat er intern te veel conflictjes zijn. Alleen voeg ik één element toe aan zijn boodschap. Sommigen in de meerderheid zouden er beter mee ophouden om bewust het conflict met het middenveld te zoeken. Ook dat draagt bij tot de reputatie van kibbelkabinet.’ Kris Peeters: ‘Het is geen toeval dat we vanuit de CD&V de eerste maanden na de eedaflegging nadrukkelijk hebben geïnvesteerd in het sociaal overleg. Laten we eerlijk zijn: de voorbije jaren lag dat overleg op apegapen. Er werden bijna geen akkoorden meer afgesloten. De Groep van Tien werkte niet meer goed. Dat stelde ons voor een groot probleem, want een regering kan geen krachtig herstelbeleid voeren zonder medewerking van de sociale partners.’ Wouter Beke: ‘Het federale regeerakkoord vermeldt 42 keer dat we belangrijke maatregelen pas zullen nemen ná sociaal
A H ET G ESPRE K: DE CD& V- TOP
▲
Werk: mensen zijn bezorgd om hun job. Koen Geens is bevoegd voor Justitie: mensen willen rechtvaardige straffen én de uitvoering ervan. Dacht u bij het laatste begrotingsdebat niet: goed dat ik geen Vlaams minister-president meer ben? De regering waarvan u vicepremier bent, loste haar probleem op door een factuur van 750 miljoen euro door te schuiven naar de regio’s. Dat zou u vroeger nooit gepikt hebben. KRIS PEETERS: We hadden veel miserie kunnen voorkomen als we een koninklijk besluit hadden gehad met daarin de ramingen van de financiële gevolgen van de financieringswet voor de deelstaten. In december vorig jaar is een eerste ontwerp van zo’n KB besproken met de regio’s. De Waalse regering vroeg toen een meer gedetailleerde berekening, en vervolgens viel het hele proces stil. Johan Van Overtveldt is daarvoor verantwoordelijk als minister van Financiën. Hij zal na de paasvakantie daar zo snel mogelijk werk van moeten maken. Het is niet goed dat de regio’s de indruk hebben dat de federale regering op een slinkse manier de rekening naar de deelstaten doorspeelt. Die manier van werken is niet voor herhaling vatbaar. CREVITS: Het kan toch niet dat een federale overheid anno 2015 nog zo gebrekkig communiceert met de regio’s en eenzijdig het budget bepaalt? In de financieringswet staat letterlijk: ‘Na overleg met de deelregeringen’. Er is één overlegje geweest. Van Overtveldt heeft toen gezegd: ‘Ik kom terug.’ Dat is niet gebeurd, en dus moet hij niet verwonderd zijn dat er ook in Vlaanderen commotie ontstaat over de houding van de Belgische regering. En het is helemaal not done om de schuld van dat verzuim op een ambtenaar te steken. ‘De N-VA
De N-VA wijt al die problemen aan de zesde staatshervorming. Die zou nadelig zijn voor Vlaanderen. U was een van de hoofdonderhandelaars, meneer Beke.
In het Vlaams Parlement speelde fractieleider Matthias Diependaele van de N-VA het keihard: ‘Ofwel wisten jullie niet waar jullie mee bezig waren en was het onbekwaamheid. Ofwel was het bewust en is het schuldig verzuim.’ CREVITS: Ik had moeite met zijn optreden. Verklaren dat je tegen de financieringswet gekant blijft maar in de regering wel meewerkt aan de uitvoering van die wet en dan nalaten een koninklijk besluit te treffen, vind ik niet correct.
Dus is het logisch dat men spreekt over een kibbelkabinet.
blijft een communautaire partij en moet zich af en toe profileren. Dat weten we. Voor ons telt alleen het regeerakkoord.’
BEKE: Ik sta er nog altijd achter. Toen wij als CD&V in 2010 de financieringswet op tafel legden, was dat nog een taboe voor de Franstaligen. Wij hebben die wet erdoor geduwd. Ze zorgde niet alleen voor veel meer fiscale autonomie voor Vlaanderen, ze was ook nodig om onze pensioenen te kunnen blijven betalen. Pensioenen zijn een federale materie, maar het zijn vooral de Vlamingen die baat hebben bij de betaalbaarheid van de pensioenen. Vlamingen zijn gemiddeld ouder dan Franstaligen, we hebben gemiddeld langer gewerkt en beschikken over een hoger inkomen. Daardoor telt Vlaanderen in verhouding meer gepensioneerden met hogere pensioenen.
Deze regering zou de hardwerkende Vlaming belonen. Maar die wordt niet alleen met een indexsprong geconfronteerd, hij moet ook meer betalen voor energie, voor bus en trein, voor het hoger onderwijs, enzovoorts. Is dat geen woordbreuk? BEKE: De regering heeft zich ertoe geëngageerd om de loonkosten onder controle te krijgen: uit de eerste rapporten blijkt dat we daarin slagen. We doen dat door de brutolonen niet te verhogen, en intussen de nettolonen toch te laten stijgen. Een arbeider met een bescheiden loon ziet zijn opslag wat uitgesteld omdat er een indexsprong is, maar hij wint 150 euro omdat we zijn onkostenforfait verhogen. Dat stoort me soms: dat men
10 22 APRIL 2015
niet het hele verhaal vertelt. We verhogen de laagste pensioenen met twee procent: dat is een ongelofelijke stimulering van de koopkracht. Maar om de pensioenen betaalbaar te houden, moeten we in vier jaar tijd acht tot negen miljard euro extra uitgeven. Tegelijk is er nog eens anderhalf miljard extra nodig voor de sociale zekerheid: de vergrijzing doet ook de factuur van de ziekteverzekering oplopen. Natuurlijk kan dat niet zonder inspanningen te vragen van iedereen. CREVITS: Vaak dragen de sterkste schouders ook de zwaarste lasten. Het gratisbeleid bij De Lijn is afgeschaft, maar zwakkere of oudere mensen betalen minder. Met het inschrijvingsgeld in het hoger onderwijs is het niet anders. We hebben er nauwlettend op toegezien dat aan de beursstudenten geen hogere bijdrage wordt gevraagd. PEETERS: Wij staan dus nog altijd vierkant achter de financieringswet.
BEKE: Men kan toch tussen de lijnen lezen? De N-VA blijft een communautaire partij en moet zich af en toe profileren. Dat weten we. Voor ons telt alleen het regeerakkoord. Tot nu toe houdt de N-VA zich netjes aan de afspraken: het sociaaleconomische beleid krijgt voorrang. We voeren de zesde staatshervorming loyaal uit. En tijdens deze legislatuur komen er geen nieuwe communautaire onderhandelingen.
Eric Van Rompuy behoort tot de Vlaamsgezinde vleugel van de CD&V en toch windt hij zich wekelijks op over de profileringsdrang van de N-VA. Vertolkt hij wat veel CD&V’ers denken?
CREVITS: We werken binnen de Vlaamse regering goed samen met alle ministers. Soms erger ik me wel aan het dubbele gezicht van de N-VA. Je kunt niet zeggen dat je loyaal afspraken wilt uitvoeren en toch sneren naar je coalitiepartners. En je kunt niet zeggen dat je een regeerakkoord wilt uitvoeren waarin staat dat er respect is voor het sociaal overleg, en vervolgens geen gelegenheid voorbij laten gaan om op dat overleg te schieten. PEETERS: In de schoot van de federale regering hebben we met Jan Jambon en andere N-VA-ministers goede, professionele relaties. Er heerst een werkzame sfeer: de dossiers die op tafel komen, worden aangepakt en opgelost. Het zijn alleen interventies van buitenaf waarvan we weleens zeggen: ‘Hoe is dat in hemelsnaam mogelijk?’
Zoals Kamerlid Zuhal Demir (N-VA) die met één opmerking de vakbonden de kast opjaagt. PEETERS: Dat Bart De Wever de vakbonden geen uitkeringen wil laten uitbetalen, en overleg met de vakbonden het liefst
WOUTER BEKE:
‘Politici zijn geen halve goden. Maar wij zijn ook geen honden.’
niet ziet gebeuren, is een keuze van de N-VA. Maar dat doet niets af aan het feit dat Zuhal Demir foute informatie over de vakbonden en de uitbetalingen verspreidt om de vakbonden in diskrediet te brengen. CREVITS: Op die manier wordt ook heel duidelijk dat de CD&V wél kiest voor het sociaal overleg. We kunnen onze sociale welvaartsstaat alleen maar moderniseren als we dat samen met de sociale partners doen. Het klassieke Vlaamse model bestaat uit overleg tussen werkgevers en werknemers, waarbij de overheid haar rol speelt. In de nieuwe Vlaamse aanpak voor overleg in de sociale sector zijn de klassieke sociale partners uitgebreid met partners uit de non-profitsector en vertegenwoordigers van gebruikers. Dat is nodig, zeker nu we de hele kinderbijslag willen aanpassen. Ik kijk ernaar uit. Zeker nu de Serv (de sociaal-economische raad van Vlaanderen, het belangrijkste overlegorgaan, nvdr) een nieuwe voorzitter heeft: Caroline Copers, de secretaris van het Vlaamse ABVV. Ook voor haar als topvrouw van de socialistische vakbond zal het van belang zijn dat het sociaal overleg tot resultaten leidt. U verwacht dus dat het ABVV straks het beleid van de regeringBourgeois mee zal uitvoeren? CREVITS: Sommigen zeiden: ‘Oei, Copers is er eentje van het ABVV, dat lukt nooit.’ Ik vind het juist prima. Caroline Copers zal zichzelf moeten bewijzen als een goede voorzitter. En dat lukt haar alleen maar als ze de particuliere standpunten van haar eigen vakbond soms ook kan overstijgen. Ik geloof dus in de meerwaarde van ons Vlaams model. Wij toetsen ons beleid zo breed mogelijk af in de hele samenleving. We verwachten dat de goede Vlaamse traditie van ernstig sociaal overleg gerespecteerd wordt. We hebben allemaal dezelfde doelstelling: meer mensen aan het werk krijgen. Een echt banenpact vereist dus het akkoord van de Vlaamse regering en van de sociale partners.
Kris Peeters en Bart De Wever hebben de naam dat zij de echte premiers zijn van het land – of het toch zouden willen zijn.
WWW.KNACK.BE
U mag wel investeren in goede relaties met de Groep van Tien, één welgemikte interventie van Zuhal Demir brengt de hele vakbondsbasis in het harnas tegen de regering. En dus ook tegen CD&V. PEETERS: Ik herinner mij nog dat het ACV het loonakkoord aan het bespreken was en dat juist op dat ogenblik Bart De Wever welgemikt op de radio zei dat het niet de vakbonden zijn die het land besturen. Ik kan u garanderen dat dit de sfeer niet ten goede kwam. Maar ACV-voorzitter Marc Leemans heeft zijn besprekingen met zijn achterban gewoon voortgezet. De sociale partners vonden het overleg zo belangrijk dat zij zich niet hebben laten opjagen door die provocaties. BEKE: Wij gaan ervan uit dat je geen samenleving kunt opbouwen door permanent te polariseren tussen vakbonden en patroons, jongeren en ouderen, nieuwkomers en zij die hier altijd gewoond hebben. Je bouwt geen samenleving op een slagveld van conflicten. (kijkt naar Peeters en Crevits) Zo, we hebben de titel van dit interview.
Dat is dus uw boodschap aan het land: stop met elkaar te irriteren, want het haalt toch niets uit. En dat zegt u zowel tegen het ABVV als tegen de N-VA. PEETERS: Zijn we daarin tot nu toe niet grotendeels geslaagd? Zeker, elke stakingsdag is er een te veel, maar het is het recht van de vakbonden om te staken. Alleen worden de oplossingen voor onze problemen niet aan de piketten gevonden, maar rond de onderhandelingstafel. Waar men de andere partijen in de ogen kan kijken.
Woensdag 22 april wordt bij de NMBS opnieuw gestaakt. Het federale regeerakkoord voorziet in de mogelijkheid om een ‘gegarandeerde dienstverlening’ op te leggen in de openbare sector. PEETERS: Mensen hebben recht op openbaar vervoer naar hun werk. En tegelijk is er het stakingsrecht. De vraag is dus hoe die twee te combineren. Ook hier geldt: een gegarandeerde
22 APRIL 2015 11
▲
PEETERS: Dat zijn toch zeer oppervlakkige analyses. Het gaat niet om de vraag wie de schaduwpremier is en wie de echte eerste minister. Het gaat er ons als CD&V om hoe we onze bekommernissen in het regeringsbeleid kunnen vertalen. Ook
wij gaan voor de ‘primauteit van de politiek’, maar wij doen dat altijd met respect voor het sociaal overleg. Dat overlegmodel willen wij doordrukken, en daarover hebben we af en toe een discussie met de coalitiepartners. Als dat debat leidt tot een aantal al dan niet ter zake doende cartoons: het zij zo.
A H ET G ESPRE K: DE CD& V- TOP
▲
dienstverlening kun je alleen maar invoeren na sociaal overleg. regeerakkoord heeft beloofd dat de lokale besturen minder De NMBS-top kan niet zomaar machinisten laten opvorderen belast worden met allerlei administratieve verplichtingen. door de gerechtsdeurwaarder. Dat heeft geen enkele zin. Men- Voortaan beschikken ze veel vrijer over hun budget, en we sen opvorderen is één zaak, een veilig en betrouwbaar openbaar vertrouwen erop dat zij dat goed zullen besteden. Wat doet u vervoer garanderen is nog iets anders. Stoere uitspraken als eigenlijk vrezen dat sommige gemeenten plots hun bibliotheken ‘wij zullen die vakbonden een minimale dienstverlening opleg- zullen sluiten? gen’ zijn eerder een belemmering dan een oplossing voor het De besparingen die de Vlaamse regering hen oplegt. Burgeprobleem. meesters kunnen voortaan kiezen: een deel van het gemeentepersoneel ontslaan of een paar lokalen vol boeken sluiten. CREVITS: Toen ik nog bevoegd was voor De Lijn hebben we nagegaan hoe we eventueel een ‘minimale dienstverlening’ BEKE: Mocht er een burgemeester het in zijn hoofd halen om konden organiseren. Dat bleek enorm moeilijk, en ik denk niet zijn bibliotheek te sluiten, dan zal hij zich daarvoor moeten dat de trein daarin veel verschilt van de bus. De ‘assen’ hangen verantwoorden in zijn gemeenteraad, en in 2018 ook voor de namelijk allemaal aan elkaar: er rijden tegelijk bussen van a kiezer. Dat is democratie. Er zijn mensen die denken dat de naar b, van c naar b en van b naar d en e. Met welk argument bibliotheken passé zijn, omdat alles online te vinden zou zijn. verantwoord je bij een minimale dienstverlening de keuze dat Maar de universiteiten stellen vandaag wel vast dat hun biblide reizigers van lijn a de voorkeur krijgen op die van lijn b? otheken voller zitten dan ooit. Jongeren studeren liever samen Dat is zeer delicaat. Wilde stakingen vind ik wél ergerlijk. in de leeszaal, in plaats van ieder op zijn eigen kot, zoals vroeger. Bibliotheken zijn plaatsen van ontZonder de minste waarschuwing worden moeting geworden. Dat vinden wij mensen op het perron of in het bushokje belangrijk. En CD&V is in de gemeenten aan hun lot overgelaten. ‘Ik erger mij soms nog altijd de grootste partij is. We zitten BEKE: Toen Inge Vervotte minister van in de meeste coalities en leveren de Overheidsbedrijven was, heeft zij prowel aan het meeste burgemeesters. tocollen afgesloten om de stakingen zo dubbele gezicht te organiseren dat de universele dienstIn Vlaanderen zijn jullie niet meer de verlening niet in het gedrang komt. Ook grootste partij. Nemen jullie genoegen van de N-VA. Je met de positie van nummer twee? Of hier is het: stapje voor stapje concrete hebben jullie de ambitie om ooit opnieuw verbeteringen aanbrengen om reële prokunt niet tegelijk de leiding van de politiek in handen te blemen op te lossen. Het is alweer vijf jaar geleden dat Inge Vervotte de politiek verliet. Dat gebeurde toen de N-VA de CD&V verdrong als grootste partij. Hoe ziet u eigenlijk de toekomst voor uw partij? BEKE:
Ik zie de toekomst erg oranje.
(lacht) Oranje is de kleur van het knipperlicht?
zeggen dat je loyaal afspraken wilt uitvoeren en toch sneren naar je coalitiepartners.’
BEKE: Wij laten ons niet uit het lood slaan omdat de N-VA sinds een paar jaar groter is dan wij. Het komt er in de politiek op aan je electorale winst te verzilveren. En dan verwijs ik graag naar een hoogleraar als Geert Peersman: ‘Als ik de regeerakkoorden vergelijk met de verkiezingsprogramma’s, dan heeft CD&V met vlag en wimpel gewonnen.’ Ik ben fier op wat wij in de onderhandelingen uit de brand hebben gesleept. CREVITS: Vooral omdat het ons écht in staat stelt om te bouwen aan een modern, welvarend en warm Vlaanderen. Letterlijk: we zijn honderden scholen aan het bouwen, duizenden mensen hebben daardoor werk.
Dat beleid van de Vlaamse ministers waarover u zelf zo tevreden bent, is blijkbaar niet erg sexy: het haalt amper de media. CREVITS: (haar ogen schieten vuur) Sinds wanneer is het de opdracht van een minister om sexy te zijn? Het raakt me dat u het bouwen van scholen niet ‘aantrekkelijk’ vindt. Ons Vlaams onderwijs is uitstekend, onze onderwijsinfrastructuur helemaal niet. Is het bouwen van scholen daarom ‘sexy’? Nee, maar het is wel de uitdaging van mijn leven.
Uw nieuwe scholen halen nauwelijks het nieuws, maar Vlaanderen heeft wel uitgebreid gedebatteerd over enkele bibliotheken die minister van Cultuur Sven Gatz mogelijk zal sluiten. CREVITS:
Wie gaat die bibliotheken sluiten? Het Vlaamse
12 22 APRIL 2015
namen?
BEKE: Natuurlijk heeft CD&V de ambitie om weer de grootste partij van Vlaanderen te worden. (Crevits en Peeters knikken nadrukkelijk). Maar zoals Kris bij herhaling heeft gezegd: dat zal alleen lukken als we op een authentieke manier aan politiek blijven doen. Ik heb nooit geloofd in een model waarbij partijen zich laten gidsen door opiniebureaus die via testpanels trachten te weten wat er leeft in de buik van Vlaanderen. Vandaag ontdekken die bureaus dit, en binnen zes maanden komen ze met weer iets anders. Daaraan doet CD&V niet mee. PEETERS: (grijnst) Wij gaan ervan uit dat wie authentiek blijft, vroeg of laat écht sexy wordt.
De zelfmoord van Steve Stevaert was een rauwe illustratie van de vergankelijkheid van de politieke roem. Los van de feiten waarvan hij beschuldigd werd: is de druk op politici soms ondraaglijk? PEETERS: Ik begrijp de druk bij journalisten om altijd en overal ‘nieuws’ te brengen, en de zenuwachtigheid die zich al manifesteert als er een uur lang niets spectaculairs gebeurt. CREVITS: Soms heb ik heimwee naar de tijd van de postduif. Toen moest men wel de tijd nemen om een eigen mening te vormen. BEKE: Die druk van de pers is alleszins een stuk groter dan men vermoedt. Voortdurend worden karikaturen gemaakt van ons. Tot daar aan toe: de karaktermoorden zijn veel erger. De ene dag is men God, de andere dag kan er niet hard genoeg op gemept worden. Neen, politici zijn geen halve goden. Maar wij zijn ook geen honden.
