Met DOEN! naar optimalisatie emissiebeheer

Met DOEN! naar optimalisatie emissiebeheer In de Nieuwsbrief Emissies van januari 2006 zijn de hoofdlijnen van het project ­“Diensten Optimalisatie Emissiebeheer Nat” genoemd. Aanleiding tot het project is enerzijds de stagnatie in de verbetering van de oppervlaktewaterkwaliteit, terwijl de KRW nieuwe en mogelijk scherpere doelstellingen neerzet. Anderzijds bevinden de overheid in het algemeen en RWS in het bijzonder zich in een traject van verandering. RWS heeft zijn ambities verwoord in het Ondernemingsplan RWS. Publieksgericht werken, huis op orde en corporate werken moeten worden vertaald naar het emissiebeheer.

“DOEN” slaat niet alleen op de naam van het project, maar betekent ook het daadwerkelijk verder optimaliseren van het emissiebeheer. Sinds januari zijn er acht deelprojecten geformuleerd die al zijn gestart of zeer binnenkort worden opgestart. De deelprojecten zijn:

Inhoud 2

AGE / AGH

3

Wvo Actueel

5

LBOW

6

Kaderrichtlijn Water

7

Industrie

9

Diffuse bronnen

9

Landbouw

9

Handhaving en Heffing

11

Internationaal

12

Verklaring gebruikte afkortingen

12

Recente publicaties

31

• Nulmeting emissiebeheer. Dit deelproject brengt de huidige werkwijze/situatie in beeld, geeft voorbeelden van goede werkwijzen, cijfermatig inzicht in omvang van werkpakket en capaciteit, en een analyse van verbetermogelijkheden inclusief een aanzet tot een verbeterplan. Resultaat is een meer corporate werkwijze en samenwerking. De trekker van dit deelproject is H. Heegstra, RWS ZH. • Prioriteringsmethodiek op basis van risico-aanpak. Het beoogde resultaat van dit deelproject is een prioriteringsmethodiek en een prioritering in de aanpak van emissies op rijkswateren. De trekker is G. Harmsen, RWS RIZA. • Standaardisatie vergunningverlening. Gestandaardiseerde aanvragen, brieven, formulieren en vergunningen zijn het resultaat van dit deelproject. Afstemming met HAVIK (digitalisering vergunningverlening en handhaving) vindt plaats, zodat het pakket aan standaarden input zal zijn voor de digitalisering van vergunningverlening. De trekker is N. van der Kleijn, RWS ZH. • Opstellen corporate aanpak niet-wettelijke taken. Het resultaat is een notitie gericht op de uitvoerbaarheid van de maatregelen die zijn bedacht door de KRW-werkgroep Chemie. De trekker is E. van Bon, RWS NH. • Handreiking adviesfunctie planvormen. De handreiking geeft een overzicht van kansrijke instrumenten waarmee diffuse bronnen kunnen worden aangepakt. Voor de meest kansrijke instrumenten wordt de procesgang beschreven en er komen handvatten (zoals voorbeeldteksten en checklisten) voor de uitvoering bij RWS. Door de genoemde instrumenten goed toegankelijk te maken, kan RWS ook de contacten met de regionale en lokale overheden verder uitbouwen. De trekker is J. van Tiel, RWS ON. • Ontwikkeling van prestatie-indicator diffuse bronnen. De inzet voor de aanpak van diffuse bronnen is momenteel niet goed “zichtbaar” in de structuur van vaste beheeronderwerpen waarover binnen RWS resultaatafspraken worden gemaakt. Hierdoor is er vanuit deze systematiek geen stimulans om energie in de aanpak van diffuse bronnen te steken. Met een speciale prestatie-indicator die toepasbaar is binnen de hiervoor beschreven systematiek, moet die stimulans wel gegeven kunnen worden. De trekker is H. de Vries, RWS RIZA.

10e jaargang

mei 2006 RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 31



Hotel Spaander en de groten der aarde

benut, zo kan ik melden, en droeg bij aan het realiseren van

Soms dringt het bijzondere van een gebeurtenis pas later

de genoemde doelstelling.

tot je door. De nacht van 23 op 24 februari 2006 was zo’n

Ik zou waarschijnlijk al lang zijn vergeten dat ik in het betreffende

geval. Die donderdag en vrijdag was het Hoogheemraad-

hotel had overnacht als ik niet onlangs Hotel Spaander uitgebreid

schap Hollands Noorderkwartier gastheer van een interna-

op TV zag. Bij het opruimen van de zolder was men een oud

tionaal symposium: “WFD implementation in international

gastenboek tegengekomen en daaruit bleek wat een keur aan

perspective; a symposium on governance issues in water

gasten het Hotel vóór ons had bezocht. Ik noem er enkele:

management”. Edam was toen even het centrum van bestuur-

• Wilhelm II, Keizer van Duitsland, 1921

lijk en ambtelijk waterbeherend Nederland. Een flink aantal

• Andrew Carnegie, staalkoning en filantroop, 1913

dijkgraven, db-leden, waterschaps- en waterstaatsdirecteuren,

• Pierre-Auguste Renoir, kunstschilder, 1885

aangevuld met een aantal KRW-kernspelers uit ons omrin-

• André Hazes, volkszanger, 1981

gende landen boog zich gezamenlijk over de uitvoeringsvragen

• Emma, Koningin der Nederlanden, 1905

van de Kaderrichtlijn Water.

• Muhammad Ali, wereldkampioen boksen, 1976

Het was een boeiende en nuttige bijeenkomst met vooral als resultaat – althans zo meen ik te hebben kunnen waarnemen

Ik zou nog even door kunnen gaan,

– dat langzamerhand inzichtelijk wordt wat de KRW gaat bete-

maar kijkt u gerust op de website

kenen. Daarmee lijkt ook een beetje de onbestemde angst voor

www.hotelspaander.nl voor een

wat ons boven het hoofd hangt, te worden omgezet in een

uitgebreider overzicht. Ter illustratie

beeld van wat er moet gebeuren om de gewenste verbeterslag

nog één van de vroegere gasten.

van de veelal sterk veranderde waterlichamen te realiseren.

‘Kijk, daar heb ik onlangs ook

De bijeenkomst bracht ook de verschillende partijen dichter bij

geslapen’, meldde ik trots aan mijn vrouw bij het zien van de

elkaar. Niet rijk tegenover regio, maar rijk en regio samen, zo

beelden. Met terugwerkende kracht dus een zeer bijzondere

luidt vanaf nu het devies.

gebeurtenis, dank zij de EU-Kaderrrichtlijn Water. Ik zal het

Behalve het formele programma biedt natuurlijk ook het

waarschijnlijk nooit weten, maar ben toch wel benieuwd of

bijprogramma een goede gelegenheid voor het bereiken van

één van de gasten van de nacht van 23 op 24 februari later

toenadering, zoals aperitief en diner in Hotel Fortuna op de

ook met trots op de website vermeld zal worden.

23ste en lunch in het Damhotel op de 24ste.

In plaats van uit het gastenboek zal men dan de handtekening

Voor de nachtbrakers is er dan ook nog de bar in het hotel.

waarschijnlijk van de creditcardbon moeten halen.

En daar wilde ik het over hebben, het Hotel. Want het hotel waar een behoorlijk deel van de deelnemende bestuurders en ambtenaren die nacht verbleef, was Hotel Spaander in Volendam. De gelegenheid die de bar bood, werd goed

• Werkprotocol implementatie nieuw beleid en uitvoerbaarheidstoets. Het resultaat is een protocol met werkafspraken. Dat wil zeggen: wie doet wat op het vlak van de uitvoeringstoets, de implementatie van nieuw beleid, afstemming DGW en IVW en het signaleren van wensen voor nieuw/gewijzigd beleid. Een trekker wordt nog gezocht. • Nieuw format Jaaruitvoeringsprogramma (JUP). In 2005 is voor de eerste keer een JUP opgesteld volgens een nog globale leidraad JUP. Gebleken is dat voor een vertaling van de corporate lijn naar daadwerkelijke uitvoering in de regio een verdergaande invulling van het format wenselijk is. In het nieuwe format zullen ook veranderingen in de aansturing en bedrijfsvoering (SLA’s), het opstellen van stroomgebiedbeheerplannen voor de KRW en de prioriteringsmethodiek worden meegenomen. De trekker is B. Voortman, RWS ON. Meer informatie: E van Bon, RWS Noord-Holland, tel: 023-5301531, e-mail: [email protected], S. de Jong, RWS RIZA, tel: 0320-298920, e-mail: [email protected] of M. van de Hark, staf DG/Corporate Dienst tel: 06-53178457, e-mail: [email protected]. 

Maarten Hofstra, Directeur Waterkwaliteit en Informatie

AGE / AGH Doelstelling RWS-adviesgroepen AGE - AGH: Het bereiken van een professionele, uniforme en corporate werkwijze voor de uitvoering van vergunningverlening en handhaving bij RWS.

HAVIK ligt op koers HAVIK, het landelijke programma binnen RWS om digitalisering voor vergunningverlening en handhaving uniform op te pakken en daarmee de dienstverlening naar de klant te verbeteren, ligt op koers. De eerste mijlpaal van het project was een symposium op 23 februari 2006.

Op die dag waren ongeveer 300 medewerkers (vergunningverleners en handhavers) getuige van de eerste resultaten van HAVIK. Dit betreft allereerst de uitwerking van het UPP-deel (Uniformering Primaire Proces) Vergunningverlening en handhaving voor de Wet beheer Rijks­waterstaatswerken. Daarnaast is er een Programma van Eisen (functionele behoefte) opgesteld om gebruikers digitaal optimaal te ondersteunen. In fase twee van HAVIK worden expert meetings georganiseerd. Hierin gaat een aantal deskundigen uit het werkveld VV & HH samenwerken met de specialisten van SAP. In mei 2006 RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 31

Migratie

Test SAP

Fase 1

Fase 2

Procesherontwerp WBR

Fase 3

Fase 4 Uitrol overige diensten

Praktijktest in vier pilotdiensten

Bouw WBR in SAP

Procesherontwerp overige wetten 20 oktober live

09

10

11

12

2005

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

2006

deze fase wordt de benodigde functionaliteit tot in detail uitgewerkt: hoe moeten de schermen er uitzien, welke ondersteunende tabellen moeten er komen, hoe moet de workflow vorm krijgen, etc. etc? Ook de klant heeft een speciale rol binnen HAVIK. Een aantal klanten van RWS zal meedenken over het “voor­ portaal”, de toegang tot de diensten van Rijkswaterstaat. Zij zijn uiteindelijk de gebruiker, dus moet het voorportaal ingericht zijn op hun wensen. Daarnaast laten we die klanten tijdens de pilot digitaal een vergunning aanvragen, zodat we op 20 oktober 2006 de eerste Wbr-vergunning daadwerkelijk digitaal kunnen verlenen. Na de bouwfase volgt fase drie: de implementatiefase. Deze zal starten bij de vier pilotdiensten (RWS Zuid Holland, Noord Holland, Zeeland en Limburg). Deze vier diensten zullen het systeem monitoren en toetsen aan de praktijk. Daarna (fase vier) zal het systeem uitgerold worden bij de overige diensten. Hierbij zal HAVIK ook de nodige opleidingen verzorgen. Ook zal aandacht gegeven worden aan de organisatorische verandering die de nieuwe werkwijze met zich meebrengt. De Wbr is de eerste wet die door HAVIK uitgewerkt en gedigitaliseerd wordt. De overige wetten waarbij Rijkswaterstaat in de uitvoering direct betrokken is, volgen daarna. Meer informatie: projectleider Frank van den Heuvel, RWS Limburg, tel: 043-3294111, e-mail: [email protected].

Wvo Actueel

2007

2008

Het ICTU-programma e-Formulieren heeft als doel een gemeenschappelijke voorziening op te zetten voor de ontwikkeling en het beheer van elektronische formulieren om administratieve lasten voor burgers en bedrijven terug te dringen. Bestaande formulieren (papier of PDF) worden omgezet in e-Formulieren (gebaseerd op XML). Deze formulieren (waaronder het Wvo-aanvraagformulier) kunnen andere overheden, zoals waterschappen, als basis gebruiken voor ‘hun eigen’ formulier. Het ICTU beperkt zich tot het maken van het e-Formulier. De waterkwaliteitsbeheerders moeten zelf de implemen­ tatie in front en back office verzorgen. Omdat een ­standaard uitwisselingsformaat (XML) wordt gebruikt, kan iedere waterkwaliteitsbeheerder het formulier in de eigen software-applicatie inlezen en toepassen (bijvoorbeeld: Wvo-vergunningverleningsapplicatie). De aanvrager maakt via het waterschapsloket, op de website van het waterschap of van de betreffende regionale RWS-Dienst, contact met de centrale e-Formulierenvoorziening op een landelijke server. Op deze server vult de gebruiker het e-Formulier in wat vervolgens in PDF format via e-mail of per post naar de backoffice van het waterschap of de RWS-dienst wordt gestuurd. In een latere fase verzorgt ICTU de koppeling met de basisregistraties (eenmalige gegevensverstrekking) en met DiGiD (elektronische handtekening). Meer informatie: R. Gankema, Waterschapshuis, e-mail: [email protected], H. Pols, RWS RIZA, tel: 0320-298449, e-mail: [email protected], of H. Bisterbosch, Accountmanager ICTU e-Formulieren, tel: 06-51280747, e-mail: [email protected].

Digitaal aanvraagformulier natte milieuwetgeving

Van Waterwet naar Waterbesluit

Vier waterschappen (Aa en Maas, De Dommel, Fryslân,

In januari 2006 is het wetsvoorstel voor de nieuwe Waterwet

Hollands Noorderkwartier) en RWS RIZA ontwikkelen een

voor advies naar de Raad van State gestuurd. Naar verwach-

gemeenschappelijk digitaal aanvraagformulier voor een

ting zal dit advies in juni worden uitgebracht. Op basis van de

Wvo-vergunning. Als basis hiervoor dient het door de CIW

opmerkingen van de Raad zal het wetsvoorstel worden aange-

ontwikkelde standaardformulier. Het digitale aanvraagformu-

past, waarna het kan worden ingediend bij de Tweede Kamer.

lier is een uitwerking van het project HAVIK.

Parallel aan dit wetgevingstraject wordt thans druk gewerkt

Voor zestig verschillende bedrijfscategorieën zijn bij de diverse waterschappen specifieke aanvraagformulieren beschikbaar. In een aantal workshops werken de partijen toe naar een gemeenschappelijk ontwerp. Uitgaande van dit ontwerp bouwt ICTU (een overheidsstichting ter bevordering van ICT-toepassingen door de overheid) het elektronische formulier. Het generieke elektronische formulier Wvo kan later ook door andere waterschappen en RWS worden gebruikt.

aan de uitvoeringsregelgeving, het zogenaamde Waterbesluit, en - in een later stadium - aan de Invoeringswet.

In juli 2005 verscheen het voorontwerp van de Waterwet. Op basis van de ingediende commentaren zijn de wetteksten en de memorie van toelichting aangepast. Het aldus bijgestelde wetsvoorstel is vervolgens voorgelegd aan de Ministerraad. Tijdens de vergadering van 22 december 2005 heeft het kabinet besloten het wetsvoorstel voor advies naar de Raad van State te sturen. Na verwerking mei 2006 RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 31



van dit advies kan het wetsvoorstel worden ingediend bij de Tweede Kamer. Gelet op de tijd die doorgaans gemoeid is met de parlementaire behandeling van wetsvoorstellen en ook gelet op de Tweede-Kamerverkiezingen, zal de Waterwet op zijn vroegst op 1 januari 2008 in werking kunnen treden. Intussen werkt het ministerie van VenW druk aan het Waterbesluit, waarin alle in de Waterwet genoemde ­algemene maatregelen van bestuur (amvb’s) en ministeriële regelingen worden opgenomen. Dit besluit is voor waterbeheerders van groot belang, omdat abstracte formuleringen in de Waterwet zelf nader geconcretiseerd worden via amvb’s en ministeriële regelingen. Zo zal onder meer duidelijk worden welke handelingen niet langer onder de vergunningplicht vallen, maar met algemene regels kunnen worden gereguleerd. Omdat het Waterbesluit zo belangrijk is voor de water­ beheerders, zal hierover regelmatig overleg plaatsvinden met Rijkswaterstaat en de Unie van Waterschappen. Ook de Inspectie Verkeer en Waterstaat is er nauw bij betrokken. Daarnaast hebben Rijkswaterstaat en de Unie als gezamenlijke waterbeheerders afgesproken nauw samen te werken bij de totstandkoming van het Waterbesluit. Deze samenwerking kwam onder meer tot uitdrukking in een gezamenlijk georganiseerd minisymposium op 26 april. Ook zijn er drie regionale vervolgbijeenkomsten gepland in het najaar. Het is de bedoeling van VenW om eind 2006 een voorontwerp van het Waterbesluit gereed te hebben. Overigens zullen veel lozingsaspecten, voor zover gekoppeld aan inrichtingen, een plaats krijgen in de zogenaamde activiteiten-amvb van VROM/VenW (zie de Nieuwsbrief van januari 2006). Voor de burger en het bedrijf is het immers handig als alle regels in één integraal besluit staan. In 2006 wordt ook begonnen met het schrijven van de Invoeringswet, waarin onder meer het overgangsrecht en een aantal wettechnische aanpassingen zullen worden geregeld. Het is de bedoeling dat het Waterbesluit en de Invoeringswet tegelijkertijd met de Waterwet in werking treden. Status van het wetsvoorstel Inspraak Interdepartementaal overleg Schrijven wetsvoorstel Verwerking commentaar consultatieronde Ministerraad Raad van State Naar de Tweede Kamer Verslag Kamer Nota n.a.v. het Verslag Op de agenda In behandeling

Meer informatie: J. Marinissen, DGW, projectleider Waterwet, tel: 070-3518094, e-mail: [email protected] en H. Warmer, RWS RIZA, tel: 0320-298460, e-mail: [email protected]. Website: www.waterwet.nl.

Halvering van het aantal vergunningen? Vergunningen kunnen verdwijnen als bescherming van publieke belangen ook mogelijk is zonder individuele toetsing vooraf. Is een vergunning wel nodig, dan moeten aanvragers kunnen rekenen op een goed besluit dat snel op een transparante manier tot stand komt. Om dit ideaalbeeld te realiseren, is op 1 oktober 2005 het rijksbrede project ‘Vereenvoudiging vergunningen’ van start gegaan onder leiding van het ­ministerie van EZ. Uiterlijk eind 2006 moet het project zijn afgerond. Voor het domein water zijn er veel raakvlakken met de Waterwet (zie ook artikel op pag. 3 van deze nieuwsbrief).

Staatssecretaris Van Gennip van Economische Zaken heeft in september 2004 de ‘Taskforce vereenvoudiging vergunningen’ ingesteld onder voorzitterschap van A. Kraaijeveld. De taskforce moest concrete voorstellen formuleren ter vermindering van de ‘vergunningenlast’ en ter verbetering van de vergunningverlening. De aanbevelingen zouden moeten leiden tot verlaging van administratieve lasten, verkorting van doorlooptijden en het stroomlijnen van vergunningprocedures. Het advies (‘Eenvoudig Vergunnen’) van de taskforce is in juni 2005 verschenen en in september door het kabinet op hoofdlijnen overgenomen. Het kabinetsbesluit gaat ervan uit dat de voorstellen van de taskforce nog in deze kabinetsperiode worden uitgevoerd. Daarom heeft het ministerie van EZ in allerijl het project ‘Vereenvoudiging vergunningen’ gestart, waarbij bestaande vergunningstelsels worden beoordeeld op nut en noodzaak. De Tweede Kamer is groot voorstander van deze doorlichtingsactie en heeft bij motie aangedrongen om het aantal vergunningen en de daarbij behorende administratieve lasten uiterlijk per 31 december 2006 te halveren! Bij deze beoordeling van het ‘bestaansrecht’ van vergunningstelsels staat de vraag centraal of bescherming van het publieke belang ook mogelijk is zonder voorafgaande toetsing per geval. Uitgangspunt is dat vergunningen een doeltreffend en evenredig middel moeten zijn. Dit draagt bij aan het herstel van de Nederlandse concurrentiekracht, vermindering van de regelzucht en bureaucratie en versterking van de verantwoordelijkheid en autonomie van burgers en bedrijven. Het ambitieuze project wordt aangestuurd door een bij EZ ondergebrachte tijdelijke projectdirectie. Een ministeriële stuurgroep onder leiding van minister-president Balkenende bepaalt de politiek-bestuurlijke agenda van het project. Coördinerend bewindspersoon is staatssecretaris Van Gennip

Klaar voor stemming Aangenomen Behandeling Eerste Kamer In het Staatsblad In werking



Doorlichten vergunningstelsels

In het kader van de uitvoering van dit project is elk departement druk bezig met het doorlichten van de eigen rijksvergunningstelsels. Binnen het ministerie van VenW worden op deze manier elf domeinen van regelgeving in mei 2006 RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 31

beschouwing genomen. Voor het domein water wordt gekeken naar mogelijkheden tot afschaffing/vereenvoudiging van de vergunningstelsels op grond van de volgende wetten: 1. Wet verontreiniging oppervlaktewateren 2. Wet verontreiniging zeewater 3. Wet beheer rijkswaterstaatswerken (‘natte’ deel) 4. Wet op de waterhuishouding 5. Grondwaterwet 6. Ontgrondingenwet 7. Wrakkenwet 8. Wet van 14 juli 1904 inzake droogmakerijen en ­indijkingen. Nagegaan wordt onder meer of het vergunningvereiste absoluut noodzakelijk is, bijvoorbeeld op grond van internationale regelgeving, of dat regulering op basis van algemene regels ook mogelijk is. De resultaten van de doorlichtingsacties van alle departementen moesten vóór 1 mei zijn ingediend bij het ministerie van EZ voor besluitvorming door de stuurgroep. Overigens is al voor aanvang van dit traject gestart met de herziening van de waterwetgeving. Dit krijgt z’n beslag in de Waterwet, die een groot deel van de bestaande wetgeving op het gebied van het waterbeheer moderniseert en integreert (zie artikel op pagina 3). In de Waterwet worden de huidige zes vergunningstelsels gebundeld tot één watervergunning voor alle handelingen in het watersysteem, met één bevoegd gezag. Voor de afstemming met andere vergunningen (zoals de omgevingsvergunning) komt er één loket, dat erop gericht zal zijn het vergunningverleningsproces voor de vergunningaanvrager zo eenvoudig mogelijk te maken. Naast deze doorlichtingsacties lopen er nog twee pilots, en wel bij Corus Nederland en bij de Gasunie, waarbij de ‘concernbenadering’ centraal staat. Het gaat hier om een ‘concernvergunning’ voor ondernemers die met zeer veel vergunningverleners en toezichthouders te maken hebben. Na afronding van deze pilots wordt bekeken op welke wijze uitwerking op nationale schaal mogelijk is. Meer informatie: E. Groen, projectdirectie Innovatie Regelgeving VenW, tel: 070-3511491, e-mail: [email protected], H. Warmer, RWS RIZA, tel: 0320-298460, e-mail: [email protected], Website: www.vereenvoudigingvergunningen.nl.

tebesturen. Aanleiding hiervoor waren de gemeenteraads­ verkiezingen van 7 maart.

Om water in relatie met andere gemeentelijke thema’s onder de aandacht van gemeentebestuurders te brengen bij de collegevorming, heeft het LBOW-cluster “Water en de stad” een brochure ontwikkeld. Daarin wordt kort ingegaan op een aantal thema’s, zoals het wetsvoorstel Wet gemeentelijke watertaken, de gemeenteambassadeurs water, ruimte voor water, samenwerking, en de implementatie van de KRW. De doelgroep van de brochure bestaat in eerste instantie uit de gemeentelijke collegebestuurders en de raadsleden. Om waterschappen en provincies op de hoogte te stellen van de verzending aan ‘hun’ gemeenten, ontvangen ook zij de brochure. De brochure is te downloaden op www.vng.nl en www.kaderrichtlijnwater.nl. Meer informatie: I. Röling, RWS RIZA, tel: 0320-298837, e-mail: [email protected].

Handreiking vliegtuigspuiten bij extreem natte omstandigheden De Unie van Waterschappen heeft een handreiking opgesteld met werkafspraken voor gedifferentieerd handhaven bij vliegtuigbespuitingen binnen een strook van 14 meter langs oppervlaktewater bij extreem natte omstandigheden.

Het Lozingenbesluit open teelt en veehouderij verbiedt vliegtuigbespuitingen binnen 14 meter van het oppervlaktewater. Bij extreem natte weersomstandigheden kunnen er redenen zijn om hiervan af te wijken. Met de handreiking, waarin de werkafspraken zijn uitgewerkt, kunnen de waterschappen op uniforme wijze invulling geven aan de voorwaarden die aan een dergelijke afweging moeten worden verbonden. Meer informatie: J. Kamps, RWS RIZA, tel: 0320-298775, e-mail: [email protected].

Projectgroep TEB klaar voor de pilot Eind vorig jaar zijn op een goed bezochte workshop de uitgangspunten voor een eventuele implementatie van Totaaleffluentbeoordeling (TEB) doorgesproken met bedrijfsleven en waterkwaliteitsbeheerders. De resultaten en discussies hebben de projectgroep TEB geholpen om een belangrijke stap voorwaarts te zetten. Er is een scherper beeld gekregen van de verschillende toepassingsmogelijkheden van TEB en van hun voor- en nadelen.

LBOW Het Landelijk Bestuurlijk Overleg Water is een overleg­structuur die is opgezet voor de implementatie van de Kaderrichtlijn Water het Nationaal Bestuursakkoord Water en Waterbeheer 21e eeuw.

Bestuurlijke brochure “Water hoog op de lokale agenda?” Het LBOW- cluster “Water en de stad” heeft in de laatste week van maart een waterbrochure verstuurd aan alle gemeen-

De projectgroep kiest er nu voor om de toepassing van TEB voor het beoordelen van effluenten uit te stellen. De groep wil zich eerst richten op de toepassing van TEB bij het beoordelen van de effectiviteit van zuiveringsmaat­ regelen en bij de prioritering van bronnen in een water­ lichaam in relatie tot de KRW. In een pilot zal vooral deze laatste toepassing worden uitgewerkt. Het traject moet leiden tot een breed gedragen vervolgstrategie voor TEB. Dit jaar moet duidelijk worden of en zo ja hoe TEB kan worden ingezet als instrument voor het bereiken van de doelstellingen voor de waterkwaliteit. De NBW-projectgroep TEB coördineert dit traject dat in goed overleg met de verschillende betrokken partijen plaatsvindt. Deze mei 2006 RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 31



partijen zijn ook in de projectgroep vertegenwoordigd (waterkwaliteitsbeheerders, bedrijven, milieugroeperingen, VROM). De projectgroep werkt in opdracht van het Cluster milieu van het LBOW. De workshop, eind vorig jaar met bedrijfsleven en waterkwaliteitsbeheerders, heeft heldere uitgangspunten opgeleverd voor het traject in 2006. Belangrijk is dat er een duidelijker omschrijving komt van de mogelijke toepassingsvormen van TEB én van hun voor- en nadelen. Het snelst was de projectgroep het eens over de TEBtoepassing voor het beoordelen van de effectiviteit van maatregelen ter verbetering van de effluentkwaliteit. Geconcludeerd werd dat dat spoor sowieso moet worden ingezet. Inmiddels is overleg met STOWA gestart om TEBtesten toe te voegen aan het onderzoek naar nieuwe en aanvullende zuiveringstechnieken voor rwzi’s. Tevens kan worden aangesloten bij een voorgenomen verbetering van een zuivering bij een papierfabriek. De tweede mogelijke TEB-toepassing die breed werd ondersteund, is het prioriteren van bronnen in een beheersgebied. Het idee is dat voor een waterlichaam waarvan de waterkwaliteit ecologisch niet op orde is, TEB wordt ingezet om de verschillende bronnen te “scoren” ten opzichte van elkaar en op de gevonden oppervlaktewaterkwaliteit. Zo’n onderzoek moet niet beperkt worden tot de bekende puntbronnen, maar zich ook richten op bijvoorbeeld polderwater. Het moet inzicht geven in de belangrijkste bronnen en een goed hulpmiddel worden bij het prioriteren van de maatregelen om de waterkwaliteit te verbeteren, overeenkomstig de vereisten van de KRW. Onzekerheden

Voor de derde TEB-toepassing, de beoordeling van effluenten (eventueel via vergunningen), zijn nog te veel onzekerheden om te veronderstellen dat er eind 2006 kan worden begonnen met het inzetten van TEB. Bij deze toepassing is internationale afstemming van groot belang, omdat de consequenties erg ingrijpend kunnen zijn. Internationaal zal dit geregeld kunnen worden via bijvoorbeeld de EU (in IPPC-kader) of door initiatieven van lidstaten. Er zijn op verschillende fronten wel initiatieven gaande, maar zo’n proces heeft tijd nodig. Ook is er voorlopig geen urgentie om vooruit te lopen op Europese regelgeving. De projectgroep heeft dan ook besloten om minder actief in te zetten op deze vorm van TEB. Wel zullen de internationale ontwikkelingen worden gevolgd en voor zover mogelijk ondersteund. Ook zal in 2006 worden verkend welke normen er zijn in de landen om ons heen en hoe deze worden toegepast. In Duitsland bijvoorbeeld wordt al jaren gewerkt met grenswaarden voor acute toxiciteit in algemene regels. De volgende stap is het uitvoeren van een pilot. Die wordt binnenkort opgestart en is er vooral op gericht om met TEB de relatie te leggen tussen de ecologische oppervlaktewaterkwaliteit en de verschillende bronnen. Zodoende kan een soort TEB-balans opgesteld worden voor een waterlichaam. 

Meer informatie: M. Ferdinandy, RIZA, tel: 0320-298864, e-mail: [email protected] en V. Bakker, RIZA, tel: 0320-298774, e-mail: [email protected].

Kaderrichtlijn Water Omgaan met onzekerheden in het KRW-proces Eind 2005 heeft bureau Twijnstra-Gudde in opdracht van RWS RIZA een inventariserende studie uitgevoerd naar onzekerheden in het lopende proces voor de uitvoering van de Kaderrichtlijn Water (KRW). Hieruit blijkt dat projectleiders van uitgevoerde pilotprojecten veel onzekerheden kennen die een rol spelen bij het opstellen van stroomgebiedbeheerplannen.

Deze projectleiders zijn in het kader van de studie geïnterviewd. Zij gaven aan op meerdere fronten met forse onzekerheden te zijn geconfronteerd: • onzekerheden over het effect van maatregelen. Voor veel maatregelen is momenteel te weinig kennis beschikbaar om het effect (verbeteringen in ecologie en chemie) goed te kunnen bepalen. En omdat informatie over kosten momenteel als onvoldoende betrouwbaar wordt ingeschat, is de kosteneffectiviteit van maatregelen maar zeer beperkt vast te stellen. • onzekerheden over het proces van opstellen van stroomgebiedbeheerplannen. Onduidelijk is hoe verantwoordelijkheden verdeeld zijn, hoe gekozen wordt uit modellen, maatregelen en methodieken, hoe de afstemming tussen lokaal/regionaal niveau en landelijk niveau zal gaan lopen. • onzekerheden over de tijdigheid van de stroomgebiedbeheerplannen: zijn ze wel gereed in 2009? Vanwege de onzekerheden in de beoordeling van (het effect) van maatregelen vraagt men zich vooral af of de juiste knopen wel op tijd zullen worden doorgehakt. Daarnaast is het onzeker of vanwege de ontstane tijdsdruk de afstemming tussen stroomgebieden wel uit de verf zal komen. Bestuurders

Ook zijn er bestuurders geïnterviewd over hun onzekerheden in relatie tot de KRW. Aanvankelijk was het idee om hiervoor bestuurders te “selecteren” uit de uitgevoerde pilots, maar zij bleken daarbij onvoldoende betrokken te zijn geweest. Daarom is besloten om een aantal voorzitters van regionale bestuurlijke overleggen te interviewen over hun meer algemene indruk van onzekerheden rondom KRW. Hieruit bleek duidelijk dat bestuurders andere accenten leggen. Zo gaat de belangstelling meer uit naar wat de rol van de Europese Unie en het buitenland kan zijn (‘wanneer is een stroomgebiedbeheerplan acceptabel voor Brussel?; wat gaat het buitenland doen voor KRW?’) en lijken bestuurders meer belang te hechten aan baten dan aan kosten (‘wat gaat KRW ons opleveren, waar doen we het voor?’). Daarnaast is er zorg over de inzet van de mei 2006 RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 31

ministeries van EZ, VROM en LNV. Op grond van deze resultaten komt Twijnstra-Gudde met de volgende aanbevelingen: • erken dat niet elke onzekerheid een probleem is. Sommige onzekerheden zijn sowieso tijdelijk van aard, vooral die over het proces van opstellen van stroomgebiedbeheersplannen, terwijl andere onzekerheden mogelijk helemaal niet bepalend zijn voor de bestuurlijke afweging van maatregelen. • denk terug vanuit zogenaamde ‘ongewenste topgebeurtenissen’: welke situaties wil je te allen tijde voorkomen? Bepaal deze ongewenste topgebeurtenissen, stel vast welke onzekerheden kunnen leiden tot zo’n gebeurtenis en voer vervolgens beheersmaatregelen uit om deze onzekerheden te reduceren. • speel meer in op zekerheden dan op onzekerheden. Onzekerheden kunnen verlammend werken op het bestuurlijke proces, terwijl maatregelen die wel een duidelijk effect hebben de kans geven om effectief aan de slag te gaan. Meer informatie: H. Senhorst, RWS RIZA, tel: 0320-29846, e-mail: [email protected].

ringsmaatregelen op rwzi’s zonder rekening te houden met mogelijke emissiereductie ten gevolge van bronaanpak of rioleringstechnische maatregelen in de afvalwaterketen. Voor inventarisatie van deze brongerichte maatregelen hebben RWS RIZA en STOWA nieuwe verkenningen opgestart. Op basis van aangrijpingsmogelijkheden bij een bronaanpak en de te verwachten reductie bij vergaande eindzuivering, zal indicatief worden aangegeven welke aanpak (bronaanpak versus eindzuivering of combinatie daarvan) in relatie tot het type KRW-stof (prioritair gevaarlijk, prioritair en stroomgebiedrelevant) het meest kansrijk is. Meer informatie: G. Rijs, RIZA, tel: 0320-298481; e-mail: [email protected], C. Uijterlinde, STOWA, tel: 030-2321199; e-mail: [email protected], K. Portegies-Boot, DG-Water, tel: 070-3518922; e-mail: [email protected].

Industrie Validatie milieujaarverslag komt er weer aan!

Wat kan de KRW de RWZI’s gaan kosten?

Elk jaar stellen grote industriële bedrijven, op basis van het

In een quick scan zijn de mogelijke financiële consequenties

Besluit milieuverslaglegging of een convenant, een milieujaar-

van de KRW als gevolg van vergaande zuivering op riool-

verslag op. In het milieujaarverslag geven de bedrijven hun

waterzuiveringsinstallaties (rwzi’s) in Nederland in beeld

emissiewaarden van het afgelopen jaar op. Zo kan de overheid

gebracht. Op basis van de kentallen uit het rapport ‘Verken-

de stand van zaken in de gaten houden en emissiegegevens

ningen zuiveringstechnieken en KRW’ en een indeling van

uitleveren aan binnen- en buitenland.

rwzi’s naar de gevoeligheid van het ontvangende oppervlaktewater, is een aantal kostenscenario’s op vier ambitieniveaus voor de implementatie van de KRW doorgerekend.

In de quick scan ‘Kostenscenario’s vergaande zuivering RWZI en KRW’ is bij elk ambitieniveau per afzonderlijke rwzi uitgegaan van een maatregelenpakket in de vorm van extra zuiveringstechnieken voor rwzi-effluenten om KRWstoffen of micro-organismen te verwijderen in relatie tot het type ontvangende oppervlaktewater. Onderscheid is gemaakt tussen eutrofiëringsgevoelige wateren, oppervlaktewater met de functie zwemwater/drinkwaterbereiding en wateren met verschillende mate van verdunningen van rwzi-effluent. Uitvoering heeft plaatsgevonden op basis van landelijk beschikbare informatie. De vele onzekerheden zijn veelal locatiespecifiek (type oppervlaktewater en verdunning) of te wijten aan de aannames bij het vaststellen van de zuiveringsefficiency en kostenramingen van de zuiveringsscenario’s. Afhankelijk van het ambitieniveau voor de implementatie van de KRW bedragen de jaarlijkse kosten drie euro per behandelde i.e. bij een beperkte inspanning tot meer dan 20 euro bij een maximale inspanning. Ter vergelijking: de gewogen gemiddelde kosten voor het zuiveringsbeheer bedragen 35,42 euro per i.e., waarvan ongeveer de helft wordt besteed aan het zuiveren van het rioolwater. Naast de kosten voor geheel Nederland, zijn ook de kosten per afzonderlijk waterschap bepaald. Deze blijken sterk te variëren. Bij het doorrekenen van de kostenscenario’s zijn uitsluitend de kosten in beeld gebracht van vergaande zuive-

Het Nederlands en Europees waterbeleid wordt onder andere op basis van deze gegevens gemaakt. Daarom is het belangrijk dat de informatie in de milieujaarverslagen klopt. Het bevoegd gezag valideert daartoe de milieujaarverslagen. Dat houdt in dat zij een uitspraak doet over de volledigheid en betrouwbaarheid van de informatie in de milieujaarverslagen. Een belangrijke klus! Om het valideren makkelijker te maken (leuker kunnen we het niet maken), is er de afgelopen jaren een aantal hulpmiddelen ontwikkeld, zoals het e-mjv, de handreiking validatie milieujaarverslagen en de Wvo checklist meet- en registratiesystemen beoordelen. Ook zijn er helpdesken en websites waar de laatste informatie wordt gegeven over alles wat met milieujaarverslagen te maken heeft. Tot april hadden de bedrijven de tijd om hun milieujaarverslagen in te dienen bij het bevoegd gezag. Voor 1 juni moet het bevoegd gezag de milieujaarverslagen gevalideerd hebben. Bruikbare ­informatie voor de validatie voor milieujaarverslagen is te vinden op de volgende websites: • www.fo-industrie.nl • www.wateremissies.nl (zie thema milieujaarverslaglegging) • www.vrom.nl (zie dossier milieurapportages). Heeft u nog vragen? Bel de Helpdesk Water 0800-NLWATER, (0800-6592837), e-mail: [email protected] of de helpdesk (e-)mjv, tel: 070-3120360, e-mail: [email protected]. Meer informatie: K. van Dijk, RIZA, tel: 0320-298922, e-mail: [email protected]. mei 2006 RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 31



Lijst meest gestelde vragen Lozingseisen ­ Wvo-vergunningen Vanuit het project ‘Lozingseisen Wvo-vergunningen’ is een lijst met meest gestelde vragen verschenen. Ze zijn nuttig voor de geïnteresseerde gebruiker van de CIW-nota ‘Lozingseisen Wvo-vergunningen’ en van de statistische software voor lozingseisen (de Lozingseis-assistent).

In de CIW-nota staan aanbevelingen voor het opstellen van eenduidige, zo mogelijk uniforme, naleefbare en handhaafbare lozingseisen in Wvo-vergunningen. Deze aanbevelingen zijn gerubriceerd in een te doorlopen acht-stappenplan, dat zowel uit een nota als uit een softwarepakket bestaat (de Lozingseis-assistent). Toepassing van de systematiek zal er toe leiden dat knelpunten in de huidige praktijk zullen verminderen. Draagvlak voor deze nieuwe systematiek voor lozingseisen is zowel bij de waterschappen, Rijkswaterstaat als bij de industrie aanwezig. Inmiddels heeft het Landelijk Bestuurlijk Overleg Water deze systematiek voor lozingseisen vastgesteld en verschijnt er op korte termijn een gedrukt exemplaar van de nota. De software is inmiddels te downloaden via de website van de Helpdesk Water (thema Wateremissies). Ook waren er in november 2005 twee implementatieworkshops die druk bezocht werden en als positief werden ervaren. Sinds kort staat op de website van de Helpdesk Water een lijst met meest gestelde vragen die de afgelopen jaren vanuit de praktijk aan de projectgroep zijn gesteld. Ze hebben wel een plaats gekregen in de systematiek, maar behoeven nog extra aandacht. Meer informatie: Helpdesk Water, 0800-NLWATER (0800-6592837), e-mail: [email protected].

Afronding verbeteringsprogramma BRZO Voor de uitvoering van het Besluit Risico’s Zware Ongevallen (BRZO) is in 2005 een verbeteringsprogramma, BeteRZO, gestart. In de komende maanden wordt dit programma voor een belangrijk deel afgerond. Dit heeft ook gevolgen voor de uitvoering en werkwijze van de waterkwaliteitsbeheerders. Zo komen er nieuwe uitvoeringsrichtlijnen en verbetert de coördinatie en de samenwerking.

Het Besluit Risico’s Zware Ongevallen is de implementatie van de EU Seveso-richtlijn en wordt in Nederland uitgevoerd door drie ministeries, namelijk VROM, SZW en BZK. De waterkwaliteitsbeheerder fungeert als adviseur voor het Wm-bevoegd gezag ten aanzien van de milieurisico’s voor oppervlaktewater. Het BRZO heeft tot doel om de risico’s van grote ongevallen met gevaarlijke stoffen in de industrie (voor zowel mens als milieu) zo klein mogelijk te maken. Hierbij gaat het om het verkleinen van de kans en het effect (gevolgen). RWS heeft de CIW-nota “integrale aanpak van risico’s van onvoorziene lozingen” (verschenen in 2000) ingebracht in het BRZO-traject als onderdeel van de milieurisicoanalyse voor oppervlaktewater. De CIWaanpak blijft ook in vernieuwde uitvoering van het BRZO het uitgangspunt van de waterkwaliteitsbeheerder. Maar de werkwijze en samenwerking met andere overheden en met de industrie zullen zeker gaan veranderen. 

Uitvoering

In het kader van BeteRZO wordt onder andere gewerkt aan: • Werkwijzer Alle in het programma opgebouwde kennis over de gezamenlijke taakuitoefening van het Brzo zijn vervat in procesbeschrijvingen, formats en inspectiemethodiek (NIM). Bij elkaar vormt dit de Werkwijzer. De tekst van de Werkwijzer is nu in concept gereed. De Werkwijzer wordt uitgevoerd als een losbladige publicatie met een zo groot mogelijk gebruiksgemak, maar tevens in de vorm van een interactieve internetsite. • PGS 6 (voorheen CPR-20; RIB) Het rapport informatie-eisen BRZO (RIB) wordt volledig herzien en wordt de nieuwe PGS 6. Hierin staan de vereisten met betrekking tot de informatie die de bedrijven moeten leveren. Het concept is momenteel beschikbaar voor commentaar. • Landelijke coördinatiestructuur Er wordt een landelijke coördinatiestructuur (LAT) geïnstalleerd om de afstemming te verbeteren. Een belangrijke taak is het bevorderen van uniformiteit in de uitvoering. Naar verwachting wordt de landelijke coördinatiestructuur in juli 2006 geïnstalleerd. De versterking van de regionale ambtelijke coördinatie moet een belangrijke informatiebron worden van de LAT. • De maatlat Het aspect kennis is een belangrijk aandachtspunt binnen RWS. Soms hebben uitvoerende organisaties te weinig bedrijven in hun beheersgebied om voldoende deskundigheid op te kunnen bouwen en te onderhouden. Een inhoudelijk criterium om de benodigde ‘kritieke massa’ te kunnen meten, ontbrak tot nu toe. Het project de “maatlat” probeert hierin te voorzien door inhoudelijke criteria te ontwikkelen en geaccepteerd te krijgen. • Nieuwe inspectiemethodiek Hoewel het project NIM formeel niet binnen het verbeteringsprogramma wordt uitgevoerd, heeft het er wel heel directe relaties mee. Het hanteren van een gezamenlijke BRZO-inspectiemethode moet bijdragen aan een betere en meer geïntegreerde overheidsprestatie. De methodiek wordt momenteel in de praktijk getest en zal ook eisen stellen aan de opleiding van inspecteurs. RWS is op basis van de beschikbare informatie en de huidige werkwijze begonnen aan een project “uniformering van de werkwijze BRZO”. De bedoeling is om dit zoveel mogelijk aan te sluiten bij het verbeterprogramma. Uiteindelijk moet het verbeterprogramma leiden tot een efficiëntere en effectievere uitvoering van de BRZO voor zowel het bedrijfsleven als de overheid. Meer informatie: G. Harmsen, RWS RIZA, tel: 0320-298618, e-mail: [email protected].

mei 2006 RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 31

Diffuse bronnen Inwerkingtreding Besluit lozing afvalwater huishoudens vertraagd Het Besluit lozing afvalwater huishoudens (Bah) zou volgens de oorspronkelijke planning in werking treden in het najaar van 2005. Dit is niet gehaald. Het Bah zal pas in de loop van 2006 in werking kunnen treden. Tot die tijd gelden de huidige regels.

Het ontwerp-Bah is op 25 januari 2005 gepubliceerd in de Staatscourant. Naar aanleiding hiervan zijn 30 schriftelijke reacties ontvangen. De vertraging is ontstaan doordat het ontwerpbesluit, voornamelijk vanwege de gehanteerde definities, is gerelateerd aan het voorstel van de Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken. Over dit wetsvoorstel heeft de Raad van State op 12 augustus 2005 een advies uitgebracht. Naar aanleiding daarvan is bezien of dit advies gevolgen heeft voor het ontwerp-Bah. Deze beschouwing is inmiddels afgerond. Het ontwerp-Bah is daarna voor advies naar de Raad van State gezonden. Het Bah zal gelijktijdig met bovengenoemde wet in werking treden. Omdat het verwerken van het advies van de Raad met betrekking tot het wetsvoorstel enige tijd in beslag zal nemen, zullen zowel de wet als het Bah pas in de loop van 2006 in werking treden. Op dit moment gelden voor lozingen door particulieren het Besluit lozingsvoorschriften niet-inrichtingen milieubeheer, het Lozingenbesluit bodembescherming en het Lozingenbesluit Wvo huishoudelijk afvalwater. Het is de bedoeling dat het Bah deze drie besluiten gaat vervangen voor wat betreft lozingen vanuit huishoudens. Meer informatie: L. Eibrink, RWS RIZA, tel: 0320-298488, e-mail: [email protected].

besloten hun kennis over de emissies vanaf het erf van agrarische bedrijven te bundelen. Ze hebben hiertoe in januari 2006 de Werkgroep Erfafspoeling opgericht. De werkgroep bestaat uit vertegenwoordigers vanuit tien waterschappen (Brabantse Delta, Delfland, De Dommel, Groot Salland, Regge en Dinkel, Rivierenland, Stichtse Rijnlanden, Vallei en Eem, Veluwe, Zuiderzeeland), het adviesbureau Agrotransfer en RWS RIZA. Wetterskip Fryslân en de Unie van Waterschappen zijn agendalid. De doelstelling van het project ‘Erfafspoeling’ is het bundelen tot een landelijk beeld van de beschikbare gegevens bij waterschappen en onderzoeksinstellingen over de erfafspoeling van veevoer, mest, percolaat uit voederopslag en perssappen van agrarische bedrijven. Hetzelfde zal worden gedaan voor de mogelijke maatregelen. Indien er onvoldoende informatie beschikbaar is om de effecten van deze lozingen goed te beoordelen, worden de waterschappen opgeroepen hiernaar onderzoek uit te voeren. Wanneer er wel voldoende informatie beschikbaar is, zal worden bekeken of het zinvol is om een (landelijke) richtlijn op te stellen over de wijze waarop deze lozingen tot een minimum beperkt kunnen worden. Indien deze vraag positief wordt beantwoord, zal hiervoor een apart traject worden gevolgd. Ook kan gedacht worden aan de herijking van agrarische amvb’s die het ministerie van VROM versneld wil invoeren. Meer informatie: M. Lagerwerf, secretaris van de Werkgroep Erfafspoeling, Waterschap De Dommel, tel: 0411-618579, e-mail: [email protected].

Handhaving en Heffing Modernisering waterschapsbestel: verkiezingen en bekostiging waterschapstaken

Landbouw

Op basis van het kabinetsstandpunt in 2004 over bekostiging van het regionale waterbeheer zullen de Waterschapswet en de Wvo worden gewijzigd. De Waterschapswet wordt

Werkgroep Erfafspoeling voert inventarisatie uit

aangepast aan ontwikkelingen in het waterbeheer (integratie,

Enkele waterschappen gaan de kennis omtrent de problema-

schaalvergroting). Dit leidt tot vereenvoudigingen in de

tiek van erfafspoeling landelijk bundelen. Dit kan leiden tot

verkiezingen, de bestuurssamenstellingen en in de bekosti-

een landelijke richtlijn over de wijze waarop deze lozingen tot

gingsstructuur.

een minimum beperkt kunnen worden.

Het Lozingenbesluit open teelt en veehouderij (LOTV) heeft een lozingsverbod voor perssap van kuilvoer en voor uitlekvloeistof van afvalhopen, compost, kuilvoer, opgeslagen product en dergelijke. Uit onderzoek van Waterschap Zuiderzeeland over de jaren 1999 en 2000 blijkt echter dat de erfafspoeling van melkveehouderijbedrijven in grote mate het oppervlaktewater vervuilt. Ook blijken er grote verschillen te bestaan tussen bedrijven voor wat betreft de geloosde jaarvrachten aan stikstof, fosfor, onopgeloste bestanddelen en zuurstofbindende stoffen. In het kader van het bovengenoemde onderzoek (het in kaart brengen van de emissiebronnen en het opstellen van de maatregelpakketten voor de KRW), hebben waterschappen die met deze problematiek te maken hebben,

De Ministerraad heeft op 20 januari 2006 ingestemd met de voorstellen voor de wetswijzigingen, waarna deze voor advies zijn doorgezonden naar de Raad van State. Na de verwerking van het advies gaan de wetsvoorstellen naar de Tweede Kamer. De bedoeling is dat de gewijzigde wetten medio 2007 van kracht worden. Het tot nu toe gangbare personenstelsel bij de waterschapsverkiezingen wordt voor de belangencategorie ingezetenen (waaronder huiseigenaren) vervangen door een lijstenstelsel. Dit vergroot de herkenbaarheid voor de kiezer, onder andere doordat groepen zich beter in een lijstenstelsel kunnen profileren dan via individuele kandidaten in een personenstelsel. De bestuursleden van de belangencategorieën bedrijven, natuurterreinbeheerders en de categorie agrariërs en mei 2006 RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 31



overige ongebouwd, zullen worden benoemd op voordracht van hun belangenorganisaties. Voor de bedrijven is dat de Kamer van Koophandel en voor de natuurterreinbeheerders is dat het Bosschap. De categorie agrariërs en overig ongebouwd zal worden benoemd door relevante (aan te wijzen door de provincie) agrarische belangenverenigingen. Voor deze drie categorieën zijn zeven tot negen bestuurszetels van de maximaal 30 bestuursleden gereserveerd. De provincie bepaalt de precieze verdeling. In de huidige situatie zijn in de wet geen exacte aantallen bestuursleden voor deze categorieën gereserveerd, noch is er een maximum gesteld aan de omvang van het waterschapsbestuur. Deze drie categorieën kunnen ook meedingen naar de gunst van de ingezetenenkiezer. Bekostiging waterschapstaken

De huidige taken van een waterschap zijn het beheer van waterkwaliteit, waterkwantiteit en van waterkeringen. In het verleden oefende een waterschap veelal slechts één van deze taken uit. Voor de bekostiging van elke taak bestaat dan ook een aparte heffing. Door de introductie van integraal waterbeheer eind jaren tachtig en door de al langer lopende schaalvergroting van waterschappen bestaan er per 1 januari 2005 nog 26 waterschappen die al deze taken uitvoeren. In plaats van de huidige heffingen voor waterkering, waterkwantiteit en waterkwaliteit komt er een water­ systeemheffing ter bekostiging van het watersysteem­ beheer. Ter bekostiging van de zuiveringstaak komt er een zuiveringsheffing. De heffing voor de directe lozingen blijft bestaan als regulerend instrument, waarbij alle directe lozingen in beginsel heffingplichtig zijn. De opbrengst van de verschillende heffingen zal als volgt zijn: zuiveringsheffing circa € 1 miljard, watersysteem­ heffing circa € 0,8 miljard en de heffing op directe lozingen circa € 0,1 miljard. Als gevolg van de aanpassing van de bekostigingsstructuur zullen de lasten voor de huishoudens iets stijgen, ten voordele van de lasten van de andere belangencategorieën. Deze lastenverschuiving is al enkele jaren ook autonoom gaande en past in de nieuwe beleidsontwikkelingen van bijvoorbeeld WB21, waarbij meer maatregelen worden genomen voor het stedelijke gebied dan wel huishoudens. Meer informatie: J. Schoot Uiterkamp, RWS RIZA, tel: 0320-298518, e-mail: [email protected] of L. Luijten, tel: 070-3518202, e-mail: [email protected].

Voortgang professionalisering van de milieuwethandhaving Op 1 januari 2005 scoorde Rijkswaterstaat 100 procent in de eindmeting van het traject `Professionalisering van de milieuwethandhaving’. Alle RWS-organisaties scoorden op alle onderdelen maximaal op de van toepassing zijnde onderdelen. Mooi, klaar! Verder niets meer aan doen. Dit zou je kunnen denken, maar dat is een misvatting. Nu komt het aan op het in de praktijk brengen van wat in de documenten voor het 10

professionaliseringsproces is vastgelegd. Hiervoor is een werkplan geschreven, getiteld: Handhaving, de volgende stap.

De eindmeting toetste niet of het kwaliteitsdenken doorgevoerd was in de werkwijze van de handhavingorganisaties, maar keek vooral naar de aanwezigheid van bepaalde documenten zoals plannen, protocollen of strategieën. Maar de kwaliteitscriteria – per november 2005 vastgelegd in een Besluit Kwaliteitseisen handhaving milieubeheervereisen ook dat er gehandeld wordt overeenkomstig de papieren afspraken. Geconstateerd is dat binnen de handhaving van de Wvo en Wbb door VenW nog aanvullende inspanningen nodig zijn om dit handelen naar te bereiken. Weliswaar zijn de regionale diensten van de Rijkswaterstaat en de Toezichtseenhied waterbeheer van de IVW professionele handhavingsorganisaties, maar professionalisering betekent ook kritisch blijven op het eigen functioneren, blijvend verbeteren van de eigen organisatie en open staan voor de behoeften en ontwikkelingen in de maatschappij. Daarom is het van belang de aandacht voor professionalisering en samenwerking de komende jaren vast te houden. Rijkswaterstaat heeft daarom besloten het Professionaliseringstraject voort te zetten. Lag in het eerste Professionaliseringstraject, Goed Verbeterd! de nadruk op de papieren kant van de professionalisering, de komende jaren ligt de aandacht bij de implementatie, zodat alle procedures en werkwijzen in de organisatie worden toegepast. Concreet betekent dit dat Rijkswaterstaat vooral verder wil werken aan het handelen volgens kwaliteitsdenken en invoering van een uniforme corporate werkwijze. Besluit Kwaliteitseisen

Behalve de eerder vastgestelde noodzaak voor een verdere professionalisering van de RWS handhaving, zijn er nog meer redenen om Handhaving, de volgende stap op te starten. In 2008 zal de milieuwethandhaving van VenW -evenals van andere overheidsorganisaties- kritisch tegen het licht worden gehouden. Dit vanwege de landelijke evaluatie Besluit Kwaliteitseisen waarbij gekeken gaat worden of er werkelijk volgens de eisen gewerkt wordt. Om dan goed te scoren, is een verdere professionalisering van de werkwijze noodzakelijk. Daarnaast wil RWS in dat jaar het meest publieksgerichte overheidsbedrijf zijn, zoals in 2004 als doelstelling is geformuleerd in het Ondernemingsplan. Dit omvat onder meer een professionele houding en gedrag en een uniforme en transparante werkwijze. De opdrachtgever van Handhaving, de volgende stap is DT-RWS, gedelegeerd opdrachtgever is de Voorbereidingsgroep Nat die expliciete steun verleent aan de verdere professionalisering van de handhaving binnen Rijkswaterstaat. De Inspectie van V&W, Toezichtseenheid waterbeheer zal een adviserende rol krijgen en meewerken in een aantal deelprojecten. Het bereiken van een professionele werkwijze is een proces waarbij regie en sturing noodzakelijk zijn. Dit is de hoofdtaak van het Kernteam dat begin 2006 is opgericht. Uitwerking van de professionalisering van de handhaving mei 2006 RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 31

krijgt gestalte via de uitvoering van negen deelprojecten. In ieder deelproject wordt een onderdeel op de werkvloer uitgewerkt en ieder deelproject is gekoppeld aan de doelstellingen van Handhaving, de volgende stap. Het werkplan is in mei 2006 verschenen met een uitgebreide beschrijving van de doelen en de geplande deelprojecten. De deelprojecten worden uitgevoerd tussen mei 2006 en januari 2008. In april 2008 wordt de tweede professionaliseringsfase afgesloten. Meer informatie: S. de Rijk, RWS RIZA, tel: 0320-298436, e-mail: [email protected].

Internationaal Zwemmers beter beschermd door Europese zwemwaterrichtlijn De gezondheid van zwemmers in open water wordt beter beschermd door de nieuwe Europese zwemwaterrichtlijn die vanaf 24 april 2006 van kracht is. Niet alleen moeten de strengere regels van deze richtlijn zorgen voor schoner zwemwater, maar ook de informatievoorziening aan zwemmers verbeteren. Zo worden er in de buurt van zwemwater informatieborden geplaatst over de kwaliteit van het water.

Nederland is erg tevreden met de nieuwe richtlijn, omdat deze een betere gezondheidsbescherming van de zwemmer waarborgt en een moderner en ambitieuzer waterbeheer vastlegt dan de verouderde zwemwaterrichtlijn uit 1976 die nu wordt vervangen. Volgens de nieuwe richtlijn voldoet zo’n acht procent van het Nederlandse zwemwater in binnenwateren niet aan de nieuwe, strengere normen. Voor zwemwater aan de kust geldt dit voor circa één procent van de locaties. Nederland heeft tot uiterlijk 2015 de tijd om de zwemwaterkwaliteit naar het verplichte kwaliteitsniveau te brengen. Voor iedere locatie die niet aan de normen van de nieuwe richtlijn voldoet, bestaat de keuze om maat­ regelen te nemen of, als deze maatregelen te duur zijn, de locatie te sluiten. Voor iedere locatie moet worden gezocht naar de oorzaken van de verontreiniging en maatregelen om de kwaliteit te verbeteren. Nederland krijgt vijf jaar om deze informatie voor alle locaties te verzamelen. Bij het bepalen van maatregelen voor de uitvoering van de nieuwe zwemwaterrichtlijn is het belangrijk dat er een goed inzicht bestaat in de problemen, de bronnen en de effectiviteit van maatregelen. Mogelijke bronnen en routes van fecale verontreiniging naar het oppervlaktewater zijn: • Effluenten van rioolwaterzuiveringsinrichtingen; • Lozingen van slachthuizen, mestverwerkende bedrijven, rioolwater; • Lozingen uit regenwateropvang (via regenwaterriolen en afvoersystemen) en afstromend water; • Af- en uitspoeling van mest (na hevige regenval), inclusief erfafspoeling van veeteeltbedrijven naar poldersloten; • Rivieren en bovenstrooms gebied; • Sediment, bagger en zuiveringsslib;

• Het lozen van huishoudelijk afvalwater door de recreatievaart, chartervaart, beroepsvaart en woonboten; • Fecale belasting door zwemmers, huisdieren of vogelkolonies. In de nieuwe richtlijn is ervoor gekozen de zwemwaterkwaliteit vast te stellen aan de hand van slechts twee bacteriën: intestinale enterokokken en escherichia coli (E.coli). Dit is een forse vereenvoudiging ten opzichte van de huidige richtlijn uit 1976, volgens welke 19 parameters moesten worden gemeten. Volgens de Nederlandse Gezondheidsraad geven de nieuwe twee bacteriën voldoende houvast om het risico voor de gezondheid vast te stellen. De informatievoorziening aan de zwemmer wordt met de richtlijn aanzienlijk verbeterd. In de omgeving van zwemwater komen informatieborden over de zwemwaterkwaliteit. Ook wordt de zwemmer gewaarschuwd bij kortdurende verontreiniging en wordt de zwemwaterkwaliteit bekend gemaakt op internet. Tenslotte start de Europese Commissie met het uitwerken van een eenduidig informatiesysteem waardoor de borden in heel Europa binnen een aantal jaren hetzelfde zullen zijn. Met deze informatie kan de zwemmer een weloverwogen keus maken waar en wanneer te zwemmen in Europa. Meer informatie: J. Maaskant, DGW, tel: 070-3518626, e-mail: john.maaskant@ minvenw.nl.

ICBR-rapport over toepassing van isoproturon en chloortoluron In de periode 2001 – 2002 hebben drinkwaterbedrijven meermalen de onttrekking van Rijn-oppervlaktewater voor de bereiding van drinkwater gestopt in verband met te hoge gehalten aan de herbiciden isoproturon en chloortoluron. Naar aanleiding hiervan heeft Nederland deze problematiek in de Internationale Commissie ter Bescherming van de Rijn (ICBR) aan de orde gesteld. Gebleken is dat de hoge gehalten aan isoproturon en chloortoluron vooral werden veroorzaakt door landbouwkundige toepassing van deze stoffen.

Het recente rapport van de ICBR (ICBR-rapportnummer 150, 2006) omvat nationale regelingen met betrekking tot de goede milieupraktijk bij de toepassing van bestrijdingsmiddelen in de landbouw. Dit rapport beschrijft aan de hand van vijf uitgangspunten de goede landbouwpraktijk in de Rijnoeverstaten. Uit de conclusies blijkt onder andere dat Frankrijk per 1 januari 2004 de maximaal toegelaten dosis isoproturon en chloortoluron per hectare per jaar met rond 30% heeft gereduceerd. Het rapport is via de website van de ICBR (www.iksr.org) te downloaden. Meer informatie: R. van Dokkum, RWS RIZA, tel: 0320-298524, e-mail: [email protected].

mei 2006 RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 31

11

Verklaring gebruikte afkortingen amvb

Algemene maatregel van bestuur

CIW

Commissie Integraal Waterbeheer

DGW

Directoraat-Generaal Water

DT-RWS Directieteam Rijkswaterstaat. e-mjv

elektronisch milieujaarverslag

EZ

Ministerie van Economische Zaken

EU

Europese Unie

HAVIK HAndhaving, Vergunningverlening, Internet en Klantcontact ICT

Informatie- en communicatietechnologie

IPPC

Integrated Pollution Prevention and Control

IVW

Inspectie Verkeer en Waterstaat

LAT Brzo Landelijke regieTeam Brzo LNV Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en ­Voedselkwaliteit NBW

Nationaal Bestuursakkoord Water

NIM

Nieuwe Inspectie Methode

PGS Publicatiereeks ‘Gevaarlijke Stoffen’, zie ook www.vrom.nl SLA

Service Level Agreement

STOWA

Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer

SZW

Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

VenW

Ministerie van Verkeer en Waterstaat

De RIZA Nieuwsbrief Emissies is een kwartaaluitgave van de Directie Waterkwaliteit en Informatie van het RIZA. De Directie houdt zich bezig met alle aspecten van emissies naar oppervlaktewater en speelt een belangrijke rol bij het tot stand komen van nationaal en internationaal beleid. De nieuwsbrief is primair bestemd voor waterkwaliteits‑ beheerders (Rijkswaterstaat, waterschappen) en provincies en geeft informatie over de laatste ontwikkelingen op het gebied van wateremissies. Indien u de nieuwsbrief wenst te ontvangen, kunt u contact opnemen met de Helpdesk Water, tel: 0800-NLWATER (0800-6592837). e-mail: [email protected]. Redactie en productie Jaap van Peperstraten (Ellemmi Tekstprodukties), Amersfoort Eindredactie RIZA Inge Mol, Henk Warmer, Peter Kuiper, Paul Stortelder. Vormgeving Borren Communicatie & Design, Houten Drukwerk Drukkerij Van Wijland, Laren Illustratie voorpagina J. van den Roovaart

VROM Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke ­Ordening en Milieubeheer Wbb

Wet bodembescherming

Wvo

Wet verontreiniging oppervlaktewateren

Recente publicaties

Informatie RIZA: Inge Mol, Postbus 17, 8200 AA Lelystad, telefoon (0320) 29 88 61, fax: (0320) 29 89 32, e-mail: [email protected]. Overname artikelen uitsluitend met bronvermelding. © 2006 RIZA Lelystad ISSN 1388-2821

Richtgetal afstromend regenwater

Meetprogramma 2005, E.coli en intestinale enterokokken. Rapport gemaakt door de Grontmij in opdracht van RWS RIZA. Dit rapport is te bestellen bij de Helpdesk Water, tel: 0800-NLWATER (0800-6592837), e-mail: [email protected].

Basisopleiding Emissiebeheer Deze opleiding richt zich op vergunningverleners, toezichthouders, handhavers en emissiebeheerders. De opleiding duurt 13 dagen, begint op woensdag 6 september 2006 en wordt in Utrecht gegeven. De cursusprijs bedraagt

Landelijke waterbodemopgave bestandsopname 2005.

€ 2857,-. De opleiding bestaat uit twee modules die u elk

AKWA-rapport.

afsluit met een schriftelijk tentamen.

Dit rapport is te downloaden van www.baggereninnederland.nl. CINDAF RIZA-rapport nr. 2006.007. Toenemende cadmium­gehalten in

Deze cursus richt zich op vergunningverleners en

de Maas in 2005.

hand­havers met minstens twee jaar ervaring of die de

Dit rapport is binnenkort te downloaden van www.riza.nl.

basisopleiding Emissiebeheer gevolgd hebben. De cursus duurt drie dagen en wordt in Utrecht gegeven op 10 en 31 oktober en 14 november 2006. De cursusprijs bedraagt € 740,-.

Heeft u na het lezen van deze nieuwsbrief nog vragen of wilt u een (gratis) abonnement aanvragen, neem dan contact op met:

Helpdesk Water Tel. 0800-NLWATER (0800-6592837)

Meer informatie over beide opleidingen: Betty ­Notenboom, tel: 030-6069413 of surf naar ­ www.wateropleidingen.nl

Fax (0320) 29 89 32 E-mail: [email protected] Website: www.helpdeskwater.nl 12

mei 2006 RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 31