Eindverslag Doen-ja Van Doen-ja naar TOM
Auteur: Frances Nuijen, coördinator Doen-ja, onderdeel Participe Alphen aan den Rijn
6-12-2014
Inhoudsopgave Eindverslag Doen-ja
pagina 2 - 7
Bijlage 1 Activerend interview
pagina 8 - 20
Bijlage 2 Afstemming taal- activiteiten
pagina 21- 22
Bijlage 3 Administratieve proces
pagina 23- 24
Bijlage 4 Sociale- en werknemersvaardigheden
pagina 25- 26
Bijlage 5 Kwaliteiten Doen-ja en gedrag
pagina 27- 28
Bijlage 6 Data uit activerende interviews
pagina 29
Eindverslag Doen-ja Maatschappelijk activeringscentrum van Participe Alphen aan den Rijn Voor u ligt het eindverslag van Doen-ja. In maart 2012 is Doen-ja onderdeel geworden van Participe, een Wmo-uitvoerings-organisatie. In grote lijnen staan de ontwikkelingen beschreven die sindsdien hebben plaatsgevonden en hetgeen dat daaraan ten grondslag lag. Met ingang van 1-1-2015 worden de activiteiten ondergebracht bij TOM in de buurt.
2012 Bezetting Tot de overgang van Radar naar Participe was er 32 uur beschikbaar voor personele inzet vanuit Radar en 16 uur per week was een klantmanager vanuit de gemeente gedetacheerd bij Doen-ja. Na de overgang was er 32 uur beschikbaar vanuit Participe en was een medewerker van de SWA voor 6 uur per week gedetacheerd bij Doen-ja. SWA In deze periode maakten ongeveer 50 burgers gebruik van (de hoofdzakelijk verplichte) sociale activeringstrajecten en vier burgers van de spoor 2 trajecten. Om de doorstroming te monitoren van sociale activering naar spoor 2 was een medewerker van de SWA gedetacheerd. Er waren grote verwachtingen dat het opnieuw spreken van de 50 deelnemers zou opleveren dat een groot aantal van hen zou doorstromen. Dit bleken er helaas slechts drie te zijn. Stopzetten verplichte trajecten. In november 2012 werden de verplichte sociale activeringstrajecten gestopt. Dit was een spannend moment in de continuïteit van het project. Haken deelnemers nu massaal af? Het tegendeel was het geval. Sinds die tijd is het aantal deelnemers alleen maar gestegen. Wel werd gesignaleerd dat deelnemers die weerstand ondervonden van bijvoorbeeld hun partner om naar Doen-ja te komen afhaakten. Er was geen financiële sanctie meer die beiden zou treffen. Afwezigheid nam toe toen dit geen gevolgen meer had voor de uitkering. Kernwaarden Doen-ja Omdat Doen-ja een centrum was van en voor wijkbewoners werden de activeringsmedewerkers bij zoveel mogelijk zaken betrokken. Zonder hun zou Doen-ja niet kunnen bestaan! Tijdens de bijeenkomst met de activeringsmedewerkers werd verwoord wat volgens hen de waarde was van Doen-ja. Ook waren de activeringsmedewerkers blij onder de vlag van Participe te komen. Ze hoopten dat er een soepele samenwerking zou ontstaan. In het verleden waren niet alle initiatieven enthousiast ontvangen zoals het opstarten van een kindergroep of zelf jongerenwerk gaan doen. De volgende kernwaarden werden geformuleerd: Behulpzaam Vernieuwing Ontwikkeling Gastvrij/vriendelijk Respectvol Daarnaast werd ook een wijziging in de sfeer binnen Doen-ja benadrukt: “Eerst waren we hier koffie aan het drinken en dachten toen: we moeten ook nog wat doen! En nu komen we hier om te werken en denken, en we hebben nog geen koffie gedronken.”.
Steeds meer spreken activeringsmedewerkers over “hun werk”. Andere activeringsmedewerkers zijn collega’s en de coördinator is collega en leidinggevende. Ontmoeting I.s.m. het maatjesproject van Participe en Jij&Ik en de catering van de SWA wordt er een ontmoetingsbijeenkomst georganiseerd op het kantoor van Doen-ja. De achtergrond gedachte is dat zo gewerkt kan worden aan het slechten van de beelden tussen anderstaligen en senioren. Deze bijeenkomst wordt door 8 mensen bezocht. Deze activiteit wordt niet gecontinueerd bij gebrek aan mankracht bij het ouderenwerk en Jij&Ik.
2013 Verhuizing Omdat het onduidelijk was of Doen-ja in 2013 nog zou worden gefinancierd, werd de huurovereenkomst opgezegd. Doen-ja verliet haar kantoorruimte in de Polluxstraat en verhuisde naar de MFA Ridderveld. Opnieuw was het de vraag: zouden de klanten Doen-ja nog wel kunnen vinden? Uit de wijk en dan naar de eerste verdieping van de nieuwe locatie was weinig toegankelijk en uitnodigend. Het tegendeel van de verwachting bleek waar! Doen-ja groeide alleen maar meer. Er was een toename van deelnemers die wel binnen de doelstelling vielen maar geen wwb-uitkering hadden. Voorbeeld: anderstalige vrouwen die jarenlang alleen voor hun kinderen hebben gezorgd. De Nederlands taal niet machtig zijn en de samenleving slechts beperkt kennen. In de traditionele families worden vrouwen niet gestimuleerd om activiteiten buitenshuis te ondernemen. Afwezigheidsbeleid Op verzoek van vrijwillige begeleiders en activeringsmedewerkers werd een afwezigheidsbeleid ontwikkeld. Klanten moesten hun aanwezigheid aftekenen op de presentielijst. Afwezigen zonder bericht werden gebeld. En na 3x afwezigheid of frequente afwezigheid lag er een uitnodiging voor een gesprek. Uit deze gesprekken (met senior activeringsmedewerker en/of de coördinator) bleek dat sommige mensen regelmatig support nodig hadden om te blijven komen. Of dat er gezocht moest worden naar een activiteit die meer aansloot bij hun belangstelling. Activerende interview “Het gesprek” wordt geïntroduceerd bij Participe. Doen-ja heeft gezocht naar een passende vorm ( ivm taalproblemen, laag opleidingsniveau) en het activerende interview ontwikkeld. Een uitgebreide vragenlijst waar de verschillende levensdomeinen in kaart worden gebracht. Kennis van de sociale kaart werd nagegaan. Besproken werd het principe “je komt wat halen, dus kun je ook wat brengen”. Er werden drie trainingen georganiseerd voor de activeringsmedewerkers voor het leren afnemen van dit activerend interview. Uiteindelijk konden 3 activeringsmedewerkers dit toevoegen aan hun takenpakket (zie bijlage 1: activerend interview). Positieve neveneffecten waren: activeringsmedewerkers die ook die interviews afnemen bouwden meteen een relatie met deelnemers op; er was concrete aandacht voor gewenste activiteiten en talenten van de gebruikers; er werd actief doorverwezen. Afstemming taalactiviteiten Gesignaleerd werd dat deelnemers jarenlang in dezelfde taalactiviteit bleven. Doen-ja biedt taalactiviteiten maar is niet bedoeld als opleidingsinstituut. Het belangrijkste onderscheid is
dat er een leeromgeving wordt aangeboden in een ontspannen sfeer, met aandacht voor de persoon als deelnemer is. Met de taalvrijwilligers werd tijdens drie bijeenkomsten besproken hoe te zorgen voor een betere afstemming. Zij stelden instroomcriteria op waar de deelnemers aan moeten voldoen, kiezen welke taalmethodieken en speciale taalboeken worden gebruikt en maken afstemming hierover mogelijk (bijlage 2: Afstemming taalactiviteiten ). Daarnaast zijn er twee intervisiebijeenkomsten geweest onder leiding van een begeleider en de coördinator om didactische- en agogische problemen in de groep te bespreken. Overdragen van taken Doen-ja heeft gemiddeld 120 deelnemers en dit betekent een intensivering van de administratie. Een aantal activeringsmedewerkers kregen een deeltaak om de administratie goed te laten verlopen. Daarvoor is het administratieve proces beschreven (bijlage 3: Administratieve proces). Zo zijn er nog veel meer taken die activeringsmedewerkers op zich nemen, zoals boodschappen doen, voeren van drie maal een afwezigheidsgesprekken, kaarten versturen aan vrijwilligers bij verjaardagen of andere gebeurtenissen, het draaien van kantoordienst. Activeringsmedewerkers gebruiken daarbij hun talenten en maken een ontwikkeling door. Het overdragen van uitvoerende taken van de coördinator aan activeringsmedewerkers is een dynamisch proces. Dit proces wordt onder andere beïnvloedt door de talenten die op dat moment aanwezig zijn, de urenbelasting, het ziekteverzuim en de draagkracht van activeringsmedewerkers. Voortgangsgesprekken De voortgangsgesprekken met de activeringsmedewerkers werden geïntroduceerd. Deze zijn gericht op het vastleggen van de ontwikkelpunten. Deze punten moet passen binnen de doelstelling van Doen-ja. De coördinator legt de ontwikkelpunten schriftelijk vast van de betreffende activeringsmedewerker. Tijdens de wekelijkse vergadering informeert de activeringsmedewerker haar/zijn collega’s over de ontwikkelpunten. Er is gekozen voor het informeren van collega’s (samenkracht) omdat zo de steun van collega’s gemobiliseerd kan worden, leerprocessen herkend kunnen worden en de exclusiviteit van het contact met de coördinator wordt gereduceerd. Het team van activeringsmedewerkers dient het middelpunt te zijn van Doen-ja en niet de coördinator! Deze werkwijze vraagt om verdere doorontwikkeling. Doelstellingen: Doen-ja heeft inmiddels drie duidelijke doelstellingen: 1. Wijkbewoners stimuleren uit huis te komen. 2. Heb voorbereiden op vrijwilligerswerk binnen Doen-ja en later buiten Doen-ja. 3. De afstand tot de arbeidsmarkt te verkleinen. Doen-ja wordt steeds bekender in de wijk maar ook in Alphen aan den Rijn. Anderstaligen voelen zich thuis bij Doen-ja. Hier is begrip voor de gevolgen van hun taalprobleem en vanwege de grote diversiteit in de groep is er een onmiddellijke herkenning: je op je gemak/thuis voelen is daarbij belangrijk. Voor vluchtelingen is Doen-ja de plek waar je welkom wordt geheten, je vluchtverhaal kwijt kunt als je dat wilt en waar medeleven is. Voor veel deelnemers is Doen-ja ook een “thuis” met broers en zussen. Je bent hier om te leren Bij Doen-ja kom je om te leren. Dit geldt voor deelnemers én activeringsmedewerkers. Je leert daar impliciet zelfredzaamheid en zelfvertrouwen te vergroten. Te bouwen aan je sociale netwerk, het uitbreiden van je sociale vaardigheden enzovoort. In twee trainingen met activeringsmedewerkers wordt geïnventariseerd wat je allemaal kan leren bij Doen-ja en welke taken er te doen zijn. Dit wordt ook gebruikt als input voor de voortgangsgesprekken, omdat het gaat om zowel sociale als werknemersvaardigheden (bijlage 4: Wat kan je allemaal leren bij Doen-ja).
Sollicitatietraining Een vrijwilligster ontwikkelt een sollicitatietraining. Deze is speciaal voor de doelgroep van Doen-ja die niet mee kan doen met de sollicitatieworkshops van Startbaan wegens gebrekkige taalbeheersing en laag opleidingsniveau. En/of doordat er sprake is van psychische en/of lichamelijke beperkingen én slechts zeer part-time kunnen werken Het is een “op-stap” voor het verwerven van betaald en vrijwilligerswerk. Deze training wordt ook aangeboden aan het jongerenwerk van Participe die daar geen jongeren voor kunnen mobiliseren. Vrienden leren maken Met name mensen met een vluchtelingenachtergrond blijken een klein sociaal netwerk te hebben in Alphen aan den Rijn. Dit geldt ook voor die deelnemers die zich hebben losgemaakt uit het gezin of familie van herkomst. Om hen te ondersteunen in het leren vrienden maken, is een training ontwikkeld door een vrijwillig begeleider. Deze training heeft slechts eenmaal plaatsgevonden bij gebrek aan aanmeldingen. Ook al gaven deelnemers aan over weinig netwerk te beschikken, waren zij niet te motiveren om aan deze training deel te nemen. Rolstoeltraining Om de doorstroming van Doen-ja naar Jij&Ik te bevorderen wordt er deelgenomen aan de rolstoeltraining van Jij&Ik. Om de continuïteit van het contact met een senior te borgen wordt niet gekozen van een 1-op-1 contact maar een groepsactiviteit georganiseerd vanuit Doenja. Het ligt in de bedoeling om met een groepje van 3,4 senioren in een rolstoel een wandeling te maken. Jij&Ik kan niet 3,4 senioren motiveren om deel te nemen aan deze activiteit. Leren werken met naaimachine De activiteit “leren werken met de naaimachine” is opgezet om nieuwe instroom te bevorderen en aan de vraag vanuit de deelnemers naar een dergelijke activiteit te voldoen. Na het volgen ervan kunnen deelnemers doorstromen naar de activiteiten “leren kleding repareren” en/of “leren werken met patronen”. Voor wie nog meer wil wordt doorverwezen naar andere naai-activiteiten van Participe in de wijk. Koffiemiddag open inschrijving Naar aanleiding van de Buurtalliantie, waarin wijkbewoners en organisaties uit de Planetenbuurt vertegenwoordigd zijn, biedt Doen-ja Wonen Centraal aan om wekelijks een koffiemiddag te organiseren in de Venusstraat. Het is de eerste activiteit waarbij het mogelijk is deel te nemen zonder ingeschreven te staan. Het doel van deze activiteit is ontmoeting tussen de flatbewoners te stimuleren. Beweging in de Stromen Doen-ja heeft het voornemen om (van één maal naar) twee maal per week de activiteit “bewegen en gezondheid” te organiseren. Veel vrouwen bij Doen-ja hebben een slechte conditie, last van overgewicht en suikerziekte. Ze vindt een plek bij basisschool de Stromen. Deze basisschool heeft kinderen uit veel verschillende culturen en biedt graag ruimte aan. Doen-ja geeft tips bij het opzetten van de “ouderkamer” op deze school.
2014. Trajectplan. Op verzoek van de gemeente (i.v.m. financiering) worden ongeveer 100 deelnemers opgeroepen door Doen ja en voorzien van een trajectplan. Daarvoor wordt speciaal een activeringsmedewerker vrijgemaakt. Het blijkt goed te zijn om alle deelnemers weer eens te spreken. Zit je nog op de juiste activiteit én kan je ook wat geven? Er ontstaat een lijst van mensen die incidenteel wel koffie willen zetten. Ook worden deelnemers door verwezen naar Jij&Ik. Dit zijn er 5 geweest waarvan 1 deelnemers daadwerkelijk begonnen is als vrijwilliger bij Jij&Ik Kledingreparatie De activiteit “kledingreparatie” bestaat al geruime tijd bij Doen-ja. Rond deze activiteit ontstaat reuring onder en met de deelnemers. Het gaat dan over wel/niet zelf iets betalen voor de reparaties en het blijkt moeilijk om deelnemers te motiveren aan kleding van anderen te werken en niet alleen aan die van zichzelf. Er wordt veel gesproken in de eigen taal en niet geoefend met de Nederlandse taal. Na verschillende waarschuwingen en gesprekken hierover wordt de activiteit stopgezet. In samenspraak met de deelnemers wordt een alternatief ontwikkeld “vrij naaien” waarvoor € 2,- betaald moet worden. Omdat een dergelijke activiteit ook elders aangeboden wordt, is het een tijdelijke activiteit om de huidige groep de mogelijkheid te geven elkaar toch te blijven ontmoeten. Strijk en kleding- reparatieservice. Als alternatief voor de kledingreparatieservice is er een nieuwe activiteit ontwikkeld in nauwe samenwerking met Jij&Ik. In plaats individueel bij mensen thuis te strijken zou het strijkgoed opgehaald worden en gedaan worden bij Doen-ja. Met de mogelijkheid om gelijk kleding te laten repareren. Er waren vrijwilligers gevonden om deze dienst uit te voeren. Helaas bleken de senioren niet bereid hun kleding aan te leveren en zoeken we naar alternatieven. Taakomschrijving activeringsmedewerker. Er is een grote doorstroom van activeringsmedewerkers en er komen nieuwe activeringsmedewerkers bij via Startbaan. In twee trainingen gaan we aan de slag om helder te krijgen wat de taken zijn van activeringsmedewerkers en welke vaardigheden nodig zijn om te ontwikkelen gezien de kernkwaliteiten van Doen-ja (zie 2013). Zo wordt de functie concreter ingevuld en heeft deze meer inhoud gekregen dan louter het openen van ruimten en het doen van kopieerwerk. (bijlage 5) De aanwezigen in de training kiezen met welke ontwikkelpunten ze aan de slag willen gaan. Helaas, door gebrek aan tijd, is de voortgang daarvan onvoldoende gemonitord. Laatste taalactiviteit Voor de eerste keer kan Doen-ja de “laatste taalactiviteit” organiseren. Een mooi wapenfeit, omdat deelnemers na het volgen ervan in staat zijn om deel te nemen aan de leeskringen die door de bibliotheek georganiseerd worden. Deze laatste activiteit bestaat uit acht bijeenkomsten waarin gemeenschappelijk een boek en een artikel worden besproken. Hierna kunnen deelnemers niet meer aan taalactiviteiten binnen Doen-ja deelnemen, omdat zij voldoende redzaam zijn om aan andere algemene voorzieningen deel te nemen. Wereldkoor
Na de zomer is in samenwerking met ggz Rijnstreek het Wereldkoor opgestart. Op dit moment zijn het vooral de gebruikers van het Trefpunt die actief deelnemen. Inzichten uit de activerend interviews. Aan het eind van het jaar zijn de kwalitatieve en kwantitatieve cijfers uit de activerende interviews gebundeld (zie bijlage 6).
De belangrijkste uitgangspunten van Doen-ja op een rij: Fouten maken mag; dat moet zelfs! Anders ben je niet aan het leren. Dat vraagt incasseringsvermogen van de professional maar ook van de vrijwillige begeleiders. Ook de vrijwillige begeleider is onderdeel van Doen-ja en komt niet “alleen zijn activiteit begeleiden”. Je bent hier om te leren, daar kies je zelf voor. Dat geeft ook verplichtingen zoals op tijd komen, je op tijd afmelden en afspraken nakomen. Deze punten staan in het trajectplan en in de huisregels. Dat is voor veel gebruikers van Doen-ja niet vanzelfsprekend en er is een lange adem nodig bij vrijwillige begeleiders en activeringsmedewerkers. Je komt wat halen, dus kun je ook wat brengen. Zeker voor deelnemers die al meer dan vier jaar deelnemen aan activiteiten bij Doen-ja wordt deze vraag indringend gesteld. Iets brengen kan zijn dat je iets bakt voor een grote, incidentele activiteit tot actief worden als activeringsmedewerker. Het schoonhouden van de ruimten van wonenCentraal is dan ook niet iets dat alleen door activeringsmedewerker gedaan hoeft te worden, maar daar worden ook de deelnemers bij betrokken. Eenmaal per week is er een vergadering voor alle activeringsmedewerkers. Daar wordt de dagelijkse gang van zaken besproken. Je neemt niet alleen deel aan een activiteit, maar je wordt een onderdeel van Doen-ja. Daar hoor je bij. De eerste verbinding vindt plaats tijdens het activerend interview dat gedaan wordt door de coördinator en activeringsmedewerker. Deelnemers en activeringsmedewerkers brengen vaak zelf nieuwe deelnemers aan. In het team van activeringsmedewerkers zijn veel geboortelanden vertegenwoordigd (in 2014 zijn dit er 35). Doen-ja is niet eenkennig: mannen en vrouwen zijn welkom en het maakt niet uit waar je geboren bent! Het is op de eerste plaats de organisatie van de activeringsmedewerkers en deelnemers. pas dan van de professionals en Participe. De professional heeft een “bescheiden” rol. De taak van de coördinator is er een van initiëren, structureren, controleren en evalueren. Je bent met elkaar verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van Doen-ja. Verantwoordelijkheid dragen is een leerproces. Om de continuïteit en het leren verantwoordelijkheid te dragen wordt bij alles gewerkt met back-ups.
