Mensen met dementie krijgen eigen atelier

nieuwsbrief

03

jaargang 5 - juni 2014

Mensen met dementie krijgen eigen atelier Creatieve werkplaats 15 mei van start Op donderdag 15 mei 2014 is de aftrap. Tilburg heeft dan een creatieve werkplaats voor mensen met dementie. Een initiatief van Alzheimer Nederland afdeling Midden-Brabant, dat hiermee inspeelt op de bezuinigingen in de zorg waardoor er minder geld zal zijn voor dagbesteding. De creatieve werkplaats vindt onderdak bij gebouw Goretti aan het Wilhelminapark en wordt geheel gerund door vrijwilligers.

In de creatieve werkplaats kunnen mensen met geheugenklachten of dementie samen met hun partner, familielid, vriend, vriendin of andere mantelzorger aan de slag.” Vrijwilligers De creatieve werkplaats in Tilburg wordt gerund door ruim tien vrijwilligers, die zich spontaan hebben gemeld na een oproep in de plaatselijke pers. Door hun ervaring met soortgelijke activiteiten of affiniteit met de doelgroep kunnen zij de deelnemers begeleiden en ervoor zorgen voor dat iedereen zich op zijn gemak voelt.

Afdeling Midden-Brabant van Alzheimer Nederland had verschillende redenen om met het initiatief voor de creatieve werkplaats aan de slag te gaan. “Onderzoek onder mantelzorgers toont aan dat het best moeilijk is om activiteiten te organiseren waar zij samen met hun naaste die dementie heeft voldoening en plezier aan beleven”, legt Karin Opperman uit. Zij is binnen het bestuur belast met het opzetten van de creatieve werkplaats. “Ervaringen elders leren dat schilderen, tekenen en andere creatieve werkvormen aan die behoefte tegemoet komen.

Lees verder op pagina 2 >>

1

Inhoud 1. Mensen met dementie krijgen eigen atelier // 3. Algemene tips voor een warme zomer // 4. Bewegen en dementie // 6. Tips // 7. Interview met Marlies Smulders // 8. Nieuw: de Braintrainer app // 8. Digitale dagaanduiding

Vervolg pagina 1

Een van de vrijwilligers is Fiona van Rossem die straks optreedt als coördinator: “Kunst is een belangrijk middel om je te uiten en om met anderen in contact te komen”. Kunstzinnig bezig zijn geeft op iedere leeftijd voldoening. Je hebt het gevoel iemand te zijn, iets te betekenen, ondanks de beperking die je ervaart. Of zoals oud-directeur Wilem van Spronsen van het Rosa Spier Huis ooit zei: ‘Kunst is een medicijn met prettige bijwerkingen.’ Met de creatieve werkplaats bieden we bovendien een vertrouwde en veilige omgeving waar mensen zichzelf kunnen zijn en ook veel plezier aan elkaars gezelschap kunnen beleven.”

De creatieve werkplaats in gebouw Goretti, Wilhelminapark 53-54, is vanaf 15 mei elke donderdagochtend open van 9.30 tot 12.00 uur. De kosten per deelnemer zijn 4 euro. Intekenen voor een langere periode kan ook. Basismaterialen als papier, potloden, penselen, verf en klei zijn bij de prijs inbegrepen. Voor de meer kostbare materialen zoals schilderdoeken wordt een bijdrage gevraagd. 2

Meer informatie Creatieve Werkplaats Alzheimer Nederland Afdeling Midden-Brabant Korvelplein 60 5025 JS TILBURG T 013 469 10 75 E [email protected]

Algemene tips voor een warme zomer Geniet van de zomer Heerlijk buiten zitten, genieten van de ochtendzon en de vogels doet ieder mens goed. Drink voldoende Zorg ervoor dat u voldoende drinkt, ook als u geen dorst heeft. U drinkt te weinig als u minder plast dan gebruikelijk of als de urine donker van kleur is. Bedenk dat u ook ongemerkt veel vocht verliest door transpiratie. Neem altijd een flesje water mee. Vooral als u naar buiten gaat of als u met de auto weggaat. Wees matig met alcohol en cafeïnehoudende dranken, deze hebben een vochtafdrijvend effect. Houd uzelf koel Draag dunne kleding. Blijf in de schaduw. Doe boodschappen in de ochtend of avond. Neem een bad of douche om af te koelen. Draag een hoed, zonnebril en lichte kleding. Als u het warm heeft, maak dan uw gezicht, hals, polsen en benen nat en herhaal dit regelmatig. Een nat washandje of ijszak werkt ook verkoelend.

kamers die veel zon krijgen. Doe ook de ramen dicht als het buiten warmer is dan binnen (overdag). Zorg voor extra frisse lucht door het openen van ramen en/of deuren op tijdstippen dat het buiten koeler is, zoals ‘s avonds, ‘s nachts en ‘s ochtends. Blijf goed eten Eet eiwitrijk en met voldoende vitaminen, en zorg voor voldoende zoutopname. Groenten en fruit zijn aan te bevelen omdat deze een hoog percentage water bevatten en een natuurlijke bron zijn van vitamines en minerale zouten. Zorg voor goede koeling van etenswaren en zorg voor goede hygiëne in de keuken; bij hoge temperaturen bederft voedsel eerder, waardoor u sneller diarree kunt krijgen en veel vocht kunt verliezen.

Denk aan uw huid Denk aan uw huid wanneer u naar buiten gaat! Smeer de onbedekte huid goed in met een zonnebrandmiddel met hoge beschermingsfactor. Beperk lichamelijke inspanning Vermijd inspanning tussen 12.00 en 16.00 uur, de warmste uren van de dag. Blijf binnen of in de schaduw.

Wees alert op uzelf Ga met gezondheidsklachten direct naar de huisarts. Vraag uw huisarts ook om advies wanneer u medicijnen gebruikt die vocht afdrijven

Houd een siësta Geef jezelf een tropenrooster en doe een verfrissend middagslaapje.

Zorg voor elkaar Let bij warm weer extra op mensen in uw omgeving. Hitte kan gevaarlijk zijn voor ouderen, mensen met minder weerstand of hart-, vaat- en longaandoeningen. Houd ook mensen die niet goed voor zichzelf kunnen zorgen goed in de gaten. Zorg dat zij voldoende drinken. Ouderen kunnen hun lichaamstemperatuur minder goed regelen. Hierdoor drogen ze sneller uit. Let vooral op mensen die alleen wonen en niet meer zo mobiel zijn. Misschien kunnen zij hulp gebruiken. Vooral tijdens de zomervakantie. Dan zijn veel familieleden, buren of bekenden op vakantie.

Slaap fris Zorg dat je beddengoed luchtig is, vervang het dekbed door een laken. Ventileer de slaapkamer goed, zonder dat het tocht. Gebruik een ventilator Met een ventilator houd je je leefomgeving koel. Zorg wel dat deze niet direct op je gericht staat. Vermijd grote temperatuurverschillen en tocht. Houd uw huis koel Laat de zonwering zakken of doe de gordijnen dicht van 3

Bewegen en Dementie Het is bekend dat bewegen goed is voor de mens, voor

Bewegen is een breed begrip, we denken bij bewegen vaak aan sporten maar we bewegen als we gezond zijn heel de dag. Denk aan kauwen, lopen, taken in en rondom het huis en persoonlijke verzorging. Bij mensen met dementie gaan functies achteruit waardoor gezonde mensen handelingen gaan overnemen. Hierdoor gaan mensen met dementie minder bewegen. Het minder bewegen heeft volgens professor Erik Scherder grote gevolgen voor de hersenen. Door bewegen worden de hersenen geprikkeld en gaan de hersenen beter functioneren. De hersenen hebben we nodig om alles aan te sturen. Dr. Scherder en andere wetenschappers hebben onder andere de invloed op de hersenen onderzocht van het kauwen, lopen en pijn. Wat betekent dit?

de lichamelijke conditie en om je prettig te voelen. Veel minder bekend is dat lichamelijke activiteit een positief effect kan hebben op onze intellectuele vermogens. Bij gezonde ouderen is aangetoond dat lichamelijke activiteit een gunstig effect heeft bij het zelfstandig functioneren, namelijk de controlefuncties van de hersenen zoals planning, foutencorrectie,

Kauwen is een vorm van bewegen. Uit onderzoek blijkt dat kauwen goed is voor je geheugen en je stemming. Om goed te kunnen kauwen heb je een goed gebit nodig. Dat is nog niet altijd vanzelfsprekend. Goede mondzorg voor mensen met dementie kan lastig zijn. Hun gebit wordt dan zó slecht dat ze niet meer kunnen kauwen en alleen nog maar vla en pap kunnen eten. Terwijl kauwen juist zo belangrijk is om je je hersenen te stimuleren.

nieuw gedrag of moeilijke situaties. Tevens is aangetoond dat veel bewegen de stemming, voornamelijk depressie, verbetert. Ondanks dat de wetenschappelijke basis voor een effect van bewegen nog bescheiden is, mag verondersteld worden dat bewegen ook bij ouderen met een dementie een gunstig effect heeft op het verstandelijk vermogens en het geheugen de stemming en de biologische klok.

Lopen. Van regelmatig een stukje wandelen, kunnen mensen met dementie opknappen, zo blijkt uit onderzoek. Door in beweging te blijven, lijk je het krimpen van je brein flink af te kunnen remmen. Niet alleen het aantal hersencellen, maar ook de verbindingen tussen die cellen kunnen toenemen door de juiste stimulatie. De Franse geriater Yves Rolland toonde in zijn onderzoek aan dat Alzheimerpatiënten die regelmatig bewogen veel minder achteruit waren gegaan in een jaar (het verschil was ongeveer een derde). Vergeleken met een groep die minder had bewogen, konden ze hun normale dagelijkse activiteiten (opstaan, aankleden, lopen en naar het toilet gaan) beter uitvoeren. Pijn. Als je wilt bewegen is het belangrijk dat je geen pijn hebt. Het niet hebben van pijn is dus een belangrijke voorwaarde om te kúnnen bewegen. Naarmate men ouder wordt, neemt de kans op het krijgen van pijnklachten toe. Leeftijd is risicofactor nr. 1 voor het ontstaan van een dementie. Gezien de toenemende vergrijzing van de bevolking in de komende decennia, zal het aantal ouderen met een dementie dat aan pijn lijdt dus sterk toenemen (Scherder et a., 2005).

4

Ouderen met dementie krijgen steeds meer moeite met communiceren en kunnen hierdoor pijn niet goed zelf aangeven. Daarnaast uiten zij pijn anders dan ouderen zonder dementie. Hierdoor wordt pijn minder snel gesignaleerd en behandeld. Daarom is het belangrijk om op te letten of mensen met dementie pijn hebben. Als pijn goed wordt behandeld, voelen mensen zich beter. Hierdoor bewegen mensen met dementie meer en genieten meer van activiteiten in hun omgeving. U leest al dat bewegen op allerlei manieren invloed heeft op ons leven. De Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) adviseert voor 55+ 30 minuten per dag matig tot intensief bewegen. Dit betekent dat je een beetje moe wordt van het bewegen. Daarnaast wordt 2 keer per week krachtoefeningen aanbevolen. Je kunt dan denken aan 10 keer opstaan en gaan zitten, of gaan staan en je been voorwaarts, zijwaarts en achterwaarts aantikken een andere krachtoefening is wandelen met een flesje water in je handen.

Tips om het bewegen op te nemen in u dagelijkse doen Bewegen moet elke dag - Wanneer u dementie hebt, kunt u nog veel dingen doen net als vroeger, blijf deze activiteiten zolang mogelijk volhouden. Samen boodschappen doen, de post halen, eten voorbereiden, huishoudelijke taken, werken in de tuin, sportclubs, vrijwilligerswerk. Dit is allemaal bewegen. - Elke dag wandelen, een drupje regen kan geen kwaad - Wanneer lopen niet lukt vraag of iemand met u naar buiten wil - Zorg dat de beenspieren in conditie blijven door b.v een hometrainer - Bewegen met het tv-programma Nederland Beweegt Bewegen met anderen is gezellig - Wandelen in de wijk (woensdag vertrek wijkcentrum ‘t Sant) - Meer bewegen voor ouderen ( in bijna alle wijk- en zorgcentra van Tilburg) - Sjoelen (in wijkcentra of thuis met familie en kennissen) - Koersbal (in wijkcentra of zorgcentra) - Dansen ( in wijkcentra of dansscholen) - Yoga (verschillende sportscholen of yoga centra) - Biljarten (buurthuizen of cafe’s) - Fietsen (op eigen initiatief of aansluiten bij een groepje) - Fitness (verschillende sportscholen ) - Zwemmen - Aansluiten bij een dagvoorziening waar bewegen standaard op het programma staat - Tennissen (tennisvereniging) Op internet of in de buurtkrantjes vindt u ook allerlei mogelijkheden om te gaan bewegen. Als u goed zoekt kunt u ook vaak gratis deelnemen aan leuke activiteiten. Zorg goed voor u brein en beweeg zoveel u kunt!

5

Tips Boeken

Facebook Alzheimer Midden-Brabant www.facebook.com/#!/alzheimernederlandafdelingmiddenbrabant

Dementie. Een vergeten Wereld Auteur: Nicolle Christiaanse. Fotograaf: Jan Stads ISBN: 9789460320187 Voor het boek leggen de auteur en fotograaf mooie, ontroerende en schrijnende momenten vast uit het leven van verzorgden en verzorgers; mensen die het waard zijn om te worden herinnerd. De Fotograaf was enkele weken intern, dag en nacht op de afdeling en kreeg van de patiënten en hun familie toestemming de sfeer en het leven op de afdeling vast te leggen. > Verkrijgbaar in de Geheugenwinkel Tilburg.

Herken dementie Hoe herkent u dementie? In de geheugenwinkel zijn kaartjes verkrijgbaar met kenmerken en omgangstips. Cursus Dementiezorg De cursus is gebaseerd op de laatste inzichten op het gebied van dementie. In de leermodules is extra aandacht voor nieuwe en op technologie gebaseerde interventies die ondersteuning kunnen bieden bij het dagelijks functioneren. De STAR cursus is beschikbaar gekomen via het internet, mobiele telefoon en digitale televisie. Hierdoor zal een brede doelgroep (mantelzorgers, leken, vrijwilligers, professionals) zich eenvoudig kunnen bekwamen en bijscholen in passende, professionele zorg voor mensen met dementie, ook wanneer mensen met dementie nog thuis of bij hun familie wonen. http://courses.startraining.eu/index.php?lang=nl

Vergeetclub Auteur: Tosca Niterink / ISBN: 9789057596667 De dementerende moeder van Tosca Niterink woont met acht andere dames kleinschalig, achter een cijferslot, voor hun eigen veiligheid. Met een scherp oog voor het absurde en het hilarische detail beschrijft Niterink de uitgesproken karakters van de dames en de verwikkelingen die daaruit voortkomen. `Heb ik eigenlijk nog een man? vraagt mijn moeder. `De laatste is een paar jaar terug doodgegaan. `Ach, gut. Vond ik het erg? `Niet echt, je had hem een tijdje daarvoor uit je huis gezet. `Waarom? `Je deed ‘s nachts het licht aan om je pantoffels te zoeken omdat je naar de wc moest. Hij werd kwaad en jij riep dat je in je eigen huis s nachts je pantoffels wilde zoeken en toen heb je hem eruit gezet. `Hè, jakkes. `Hij had de volgende dag al een ander. `O, gelukkig maar!

CD en boekje liedjes van weleer Boek met bijbehorende cd neemt u mee terug naar de tijd van toen met maar liefst 24 klassiekers. Nederlandstalig werk van onder anderen Wim Sonneveld, Willy Alberti en Johnny Jordaan en voor extra variatie zorgen enkele liedjes in het Duits en Engels, plus volksliedjes in het Zuid-Afrikaans en uit het voormalig Nederlands-Indië. In het boek zijn de liedteksten duidelijk terug te lezen op de rijk geïllustreerde pagina’s die nostalgische sfeer ademen. > Verkrijgbaar in de Geheugenwinkel Tilburg.

Documentaire

Kleurboek voor volwassenen Vroeger kon je urenlang geconcentreerd aan een tekening werken. De tijd leek stil te staan en je ging helemaal op in je eigen creativiteit. Maar wie heeft daar in deze tijd nou nog tijd, inspiratie en ruimte voor in zijn drukke alledaagse schema? Wat is er dan leuker dan echt volwassen kleurplaten in te kleuren tijdens een lange winteravond, in je pauze of op vakantie. Prachtige afbeeldingen om in te vullen, even de gedachten op nul zetten en heerlijk ontspannen. Het werkt verslavend. Dit prachtige ‘Enige echte kleurboek voor volwassenen’ gaat je urenlang bezighouden. > Verkrijgbaar in de Geheugenwinkel Tilburg.

‘Mijn hoofd in jouw handen’ Een opgewekte documentaire over een zwaar onderwerp Beginnende dementie. Zolang je niemand kent die hiermee te maken heeft, hou je je daar niet mee bezig. Toch is de kans groot dat er op enig moment iemand in je familie of vriendenkring dement gaat worden. Want het staat vast dat het aantal dementerenden in rap tempo fors toeneemt. De 1 uur durende documentaire Mijn hoofd in jouw handen neemt de kijker mee in het leven van 4 bijzondere mensen: Anne, Ger, Mariella en Epko. De relationele aspecten bij beginnende dementie worden belicht vanuit het perspectief van iemand die de diagnose heeft, een mantelzorger en een hulpverlener. Op 25 september 2014 vindt de première plaats in EYE Film Instituut in Amsterdam. Meer informatie: www.mijnhoofd.com

6

Interview Marlies Smulders Marlies is gespreksleider bij ondersteuningsgroep van mensen met dementie

Hoe gaat het in zijn werk? Marlies: Voorafgaand aan deelname wordt er een intake gedaan waarin bekeken wordt of mensen enige lijdensdruk ervaren of ze kunnen reflecteren, enig inzicht hebben in hun situatie en het vermogen bezitten om naar anderen te luisteren. De groep bestaat uit van maximaal zes deelnemers onder leiding van een dementieconsulent en een vrijwilliger. De groep komt 1x per 2 weken bij elkaar op dinsdag of vrijdag. De deelnemer moet zelfstandig of met een mantelzorger naar Korvelplein 60 komen. Er zijn geen kosten aan verbonden en er is geen verwijzing nodig. Na het gesprek krijgen mensen een klein verslagje van het gesprek mee naar huis. Na ongeveer 1 jaar volgt een evaluatie samen met de partner. Als het op een gegeven moment niet meer mogelijk is om actief deel te nemen aan de gesprekken moet er gestopt worden.

Hoe zijn de gespreksgroepen ontstaan? Marlies: Binnen ontmoetingscentrum Dennenheuvel werden gesprekken gevoerd met mensen met dementie. Dit bleek een succes en in een behoefte te voorzien. Daarop is besloten om een structurele groep te starten vanuit de dementieconsulenten. Momenteel is elke twee weken een groep op vrijdagochtend actief. Bij voldoende deelnemers gaat er een groep op de dinsdagochtend starten. Wat hebben de gesprekken tot doel? Marlies: Het dieper ingaan op de facetten van het dementieproces. We zien de deelnemers als volwaardig en dat ze voor elkaar iets kunnen betekenen. Het contact met andere lotgenoten is belangrijk. Het geeft mensen met dementie een stem. Ik zie hoe mensen elkaar bemoedigen en troosten en dat is mooi om te zien

Wat vind jij zelf er boeiend aan? Marlies: Wat het voor mij zo boeiend maakt is dat mensen zich zo kwetsbaar opstellen en open zijn naar elkaar. De deelnemers bouwen een band op met elkaar. Mensen praten vanuit hun hart: er is geen rem. Ik hoorde laatst een persoon met dementie zeggen: ik vind hier troost.

Enkele deelnemers aan het woord Hans: “Ik ben met enige reserve aan de groep begonnen maar zou het nu niet meer willen missen. Ik voel me hier thuis. Ik ben onder gelijkgestemden” “ moest er goed over nadenken of ik wel Thea zegt: “Ik mee wilde doen. Nu ben ik heel blij. Ik voel me thuis, zelfs als enige vrouw tussen de vijf heren in de groep.” Jan: “Ik zocht meer informatie en heb deze ook gekregen. Ik voel me onder lotgenoten” Bent u geïnteresseerd om als persoon met dementie deel te nemen aan deze groep op dinsdagochtend dan kunt u zich aanmelden. T 013-5449466

7

Nieuw: App Braintrainer

Onderzoek Into d’mentia

Op verschillende dagvoorzieningen staat inmiddels een BraintrainerPlus. De BrainTrainerPlus bestaat uit een combinatie van een aantal spellen die uitnodigen tot gebruik, vooral bij ouderen. Deze laagdrempelige spelcomputer activeert geheugenfuncties spelenderwijs en zorgt voor veel positiviteit onder de senioren. De spellen van de braintrainerplus zijn nu ook als app beschikbaar. Deze app is voor iPhone en iPad ontwikkeld. BrainTrainer+ van QiosQ Net BV. Prijs € 24,99

Digitale Dagaanduiding De digitale dagaanduiding is op vraag van de doelgroep gerealiseerd. Het beantwoordt aan de vraag: “Welke dag is het vandaag?” Een vraag die een persoon met dementie vaak op een dag kan stellen. Tevens geeft de dagaanduiding automatisch aan welk dagdeel het is. Dit kan handig zijn als een persoon met dementie overdag in slaap valt, wakker wordt en ziet dat het ochtend, middag, avond of nacht is. Het is belangrijk de dagaanduiding in het gezichtsveld van de persoon met dementie te plaatsen zodat de ogen regelmatig het klokje zien/ registreren. Ook zou de dagaanduiding bij bepaalde personen naast het bed geplaatst kunnen worden zodat de persoon ziet dat het nog nacht is en hij/zij niet op hoeft te staan en kan zo helpen bij het dag en nachtritme. Regelmatig horen wij van bezoekers dat men het jammer vindt dat er geen tijd bij staat. Deze extra informatie zou handig kunnen zijn voor gezonde personen maar voor mensen met dementie is dat teveel informatie. Immers als men wil weten welke dag het is wil men op dat moment niet weten hoe laat het is. Een duidelijke klok met cijfers op een andere plaats kan afdoende zijn. Algemene gegevens - Op het scherm wordt aangegeven welke dag en welke datum het is en of het ochtend, middag, avond of nacht is. Dag en dagdeel zijn bij deze dagaanduiding vet gedrukt - Eenvoudige bediening: een stekker in het stopcontact steken is voldoende - De dagaanduiding heeft een witte behuizing - De afmetingen zijn 20 bij 14 cm - Aan de achterkant kan een standaardje bevestigd worden zodat de dagaanduiding stevig staat - Het standaardje wordt in de doos meegeleverd.

Ruim 1,5 jaar worden er trainingen verzorgd met de dementie simulatie cabine van Into D’mentia. In een simulatie ervaart u zelf hoe het voelt om dementie te hebben en in de aanvullende groepstraining leert u ermee om te gaan. Een eerste studie geeft aan dat de training zeer waardevol wordt gevonden en bijdraagt aan een beter begrip voor de naaste met dementie. Omdat het belangrijk is om de effecten van de training beter te kennen, wordt er in augustus een vervolg effectstudie uitgevoerd door de UvT.
 Kans! De mantelzorgers die nu meedoen aan het onderzoek kunnen de training zonder kosten volgen (waarde van de training is € 250,-). Dit is eenmalig en alleen mogelijk voor dit onderzoek. De trainingen worden verzorgt in Tilburg tussen 18 - 22 augustus en in Waalwijk tussen 25 - 29 augustus. Aanmelden voor deelname aan het onderzoek kan door het sturen van een e-mail: [email protected] of door te bellen met 013 - 5 444 555. Meer informatie over Into D’mentia en dit onderzoek vindt u op www.intodmentia.nl

Meer informatie Phil Mutsaers Dementieconsulent T 06 518 800 72

Prijs € 160,-. De Geheugenwinkel President Mandelahof Korvelplein 60 5025 JS Tilburg 013 544 94 66 8