Medicamenteuze behandeling van MS

Medicamenteuze behandeling van MS MS anno 2013 Symposium voor zorgprofessionals Dorine Siepman, neuroloog

Multipele sclerose - behandeling  algemeen

 aanvalsbehandeling  ziektemodulerend (immunomodulatie)

ErasMS

Behandeling - algemeen • Multidisciplinaire behandeling ! • MS verpleegkundige – neuroloog • revalidatie arts

• fysiotherapeut, ergotherapeut, logopedist • maatschappelijk werk, psycholoog • dietist

• huisarts, bedrijfsarts, verpleeghuisarts • uroloog, sexuoloog, MDL arts, pijnteam • …. ErasMS



ErasMS

Aanvalsbehandeling • Aanval = exacerbatie = schub • Wel/geen behandeling afhankelijk van aard en ernst van de verschijnselen • Methylprednisolon 1 dd 1000 mg iv, gedurende 3 dagen in combinatie met maagbeschermer • Geen goede trials naar beste toedieningsweg/dosis

ErasMS

Aanvalsbehandeling • Eerste MP kuur opname, daarna ip dagbehandeling

• Effect op ernst en duur exacerbatie (bewijsklasse 1) Geen effect op uiteindelijk herstel

ErasMS

Bijwerkingen MP kuur • vieze smaak, gejaagdheid, vochtvasthouden, rood gelaat, slapeloosheid, tensiestijging, hartkloppingen, maagklachten, glucosestijging, stemmingsverandering • zelden: anafylactische reactie, acute pancreatitis, ritmestoornissen, psychose, ernstige depressie • Effect MP kuur: na 1 dag - enkele weken

ErasMS



ErasMS

Ziektemodulerende medicatie • Tegenwoordig behandeling mogelijk na 1 episode en diagnose MS wordt eerder gesteld (MRI)

• Patiënten moet op grond van de juiste informatie een weloverwogen keuze kunnen maken en de juiste verwachtingen hebben tav effect en bijwerkingen van medicatie

ErasMS

Ziektemodulerende medicatie Overwegingen tav wel/niet starten: - keuze van de patiënt - coping patiënt (verwerking, omstandigheden, prikangst?) - ernst en aard van de schub(s) - mate van herstel - MRI afwijkingen

- LP afwijkingen - zwangerschapswens? - co-morbiditeit (andere ziekten, depressie) ErasMS

Ziektemodulerende medicatie Eerstelijns middelen: • Interferon bèta (Betaferon, Rebif, Avonex)

• Glatirameer acetaat (Copaxone) Tweedelijns middelen: • Natalizumab (Tysabri) • Fingolimod (Gilenya)

• Mitoxantron

ErasMS

Ziektemodulerende medicatie: overzicht

Relapsing-remitting

nauwelijks schubs

regelmatig schubs

eerstelijns middelen

Secundair-progressief

schubs

Primairprogressief

mn progressief

eerstelijns middelen

geen

geen

geen schubs ++

agressieve ziekte

tweedelijns middelen

mitoxantron ErasMS

Eerstelijns middelen

ErasMS


ErasMS


afname aantal schubs met 30% afname ernst en duur van schub

afremmen invaliditeit langere termijn?

ErasMS

Eerstelijns middelen Hoe vaak injecteren:

Mogelijke bijwerkingen:

1x/week spier 3x/week huid

griepverschijnselen, prikplekken, stemmingsstoornissen

om de dag huid

dagelijks huid

prikplekken, acute prikreactie

ErasMS

Incidence (%) of reported adverse events in overall patient populations

Giovannoni G et al. Mult Scler 2012;18:932-946

Incidence of flu-like symptoms and injection-site reactions associated with MS disease-modifying therapies.

griepverschijnselen

spuitplekken


Reasons for discontinuation of therapy


Tweedelijns middelen - Natalizumab

ErasMS


ErasMS


-indicatie: RR MS met aanhoudende exacerbaties ondanks eerstelijns middelen -elke 4 weken 300 mg per infuus -afname aantal schubs met 68%

ErasMS

Tweedelijns middelen - Natalizumab Mogelijke bijwerkingen:

overgevoeligheidreacties, PML

ErasMS

PML • Progressieve multifocale leukencephalopathie • JC virus

• 40-60% is drager van dit virus • Bij verminderde afweer (bv aids, kanker, medicatie) kan dit virus een ernstige herseninfectie veroorzaken

ErasMS

PML bij Natalizumab • Inmiddels wereldwijd 395 patiënten PML, hiervan 92 overleden (23%)

• Risico op PML bij Natalizumab: 3,28 per 1000 patiënten • Kans neemt toe bij voorafgaande immuunsupressie, aanwezige antistoffen tegen JC virus, > 2 jaar gebruik • Afwegen voor- en nadelen ErasMS

Schub MS of PML? MS schub • acuut • na verergering in uren tot dagen meestal stabielspontaan herstel of na MP kuur • dubbelzien, wazig zien, beide benen, blaas, gevoelsstoornissen PML • subacuut begin • verspreiding over weken met langzame verergering • stoornissen spraak (afasie), gedrag, cognitie, halfzijdige uitval gezichtsvermogen/motoriek, epileptische aanvallen

ErasMS

Tweedelijns middelen - Fingolimod

ErasMS

Tweedelijns middelen - Fingolimod

Opslag van ontstekingscellen (lymfocyten) in lymfeklieren

Tweedelijns middelen - Fingolimod -indicatie: RR MS met aanhoudende exacerbaties ondanks eerstelijns middelen -zorgverzekeraars: na IFN èn glatirameer! -eerste pil voor MS -elke dag een capsule -afname aantal schubs met 54-60% ErasMS

Tweedelijns middelen - Fingolimod Mogelijke bijwerkingen: eerste capsule in ziekenhuis (6 uur bewaking): trage hartslag / hartritmestoornissen herpesinfecties vochtophoping netvlies (macula oedeem)

niet geven bij NMO (Devic)

ErasMS

Mitoxantron • Chemotherapie • Indicatie: SP MS met snelle progressie van invaliditeit, gekoppeld aan optreden exacerbaties

• Infuus, elke 1-3 maanden, maximaal 2 jaar • Mogelijke bijwerkingen: hartfalen, leukemie wordt niet vaak meer gegeven

ErasMS

Eerste en tweedelijns middelen • Tweedelijns middelen zijn effectiever dan eerstelijns middelen, maar hebben ook ernstigere bijwerkingen! • Regels voor vergoeding door de zorgverzekeraars verschillen over de wereld

ErasMS

Ontwikkelingen

Ontwikkelingen • Veel lopende studies naar nieuwe middelen • Specifiekere middelen

• Weinig ontwikkelingen op neuroprotectief gebied (axonale schade/ progressieve MS) • Grootste zorg nieuwe middelen: bijwerkingen: ernstig, onverwacht, lange termijn?

Symptomatische therapie • vermoeidheid • cognitie en stemming • pijn • tremor • spasticiteit

• blaas en darm problemen • sexualiteit

ErasMS

Dank voor uw aandacht

ErasMS

Medicamenteuze behandeling van MS

Recommend Documents