Medicamenteuze behandeling van moeheid bij MS

Medicamenteuze behandeling van moeheid bij MS Jop Mostert Neuroloog

Inhoud 

Hoe deed ik het tot nu toe?



Richtlijn



Aanpak nazoeken medicamenteuze behandelingen MS



Amantadine



Modafinil



Overige medicijnen



Conclusies



Hoe ga ik het nu doen?

Hoe deed ik het tot nu toe  Veel mensen met MS komen met moeheid als klacht  Wat bedoelen ze met moeheid?  Aanwijzingen voor onderliggende verklaring (bv slaapstoornis, schub, schildklier, stemmingsstoornis)

1

Hoe deed ik het tot nu toe  Als moeheid ten gevolge van MS  Consult revalidatie arts danwel ergotherapeut  Amantandine 2 dd 100 mg, 4 weken proberen en bij geen effect weer stoppen.

Richtlijn

2

Richtlijn

Pubmed search  fatigue multiple sclerosis treatment 897 hits  treatment [ti] fatigue multiple sclerosis 115 hits  Relevante referenties nazoeken

Amantadine  Anti parkinson en antiviraal middel.  Werkt op meerdere neurotransmitters.  Bijwerkingen: enkeloedeem, duizeligheid, slapeloosheid, angst

3

Amantadine

(Can J Neurol Sci. 1987 Aug;14(3):273-8.)

 115 ptn; amantadine 2 dd 100 mg; 2 wkn baseline; 3 wkn beh; 2 wkn washout; 3 wkn beh  Amantadine produced a small but statistically significant decrease in fatigue. An important placebo effect was noted.  Bijwerking: insomnia

Amantadine

(Arch Neurol. 1988 Oct;45(10):1104-6; Arch Neurol.

1989 Jun;46(6):676-80.)

 10 pt  we found amantadine hydrochloride therapy to be effective in improving fatigability in six.  29 ptn  amantadine produced small but statistically significant improvements in fatigue across four of seven dimensions (overall energy level, concentration, problem solving, and sense of well-being)

Amantadine

(NEUROLOGY 1995;45: 1956- 1961)



Amantadine, pemoline, and placebo, 6 wkn behandeling



Van de 119 geincludeerde ptn hebben 93 ptn de studie afgemaakt.



Amantadine pt toonden een verbetering op the MS-specific fatigue scale (MS-FS) tov placebo (p=0.037).

4

Amantadine

(J Neurol Sci. 2004 Mar 15;218(1-2):103-8.)

 36 ptn cross over amantadine en acetyl L-carnitine (ALCAR) 1 gr 2 dd, 3 mnd per medicijn  significant effects of ALCAR compared with amantadine for the Fatigue Severity Scale (p = 0.039).

Amantadine

(Neurol Res. 2012 Nov;34(9):854-8.)

 52 pt crosover, 4 wkn, 2 wkn washout, 4 wkn, amantadine, acetylsalicylzuur 1 dd 500 mg  Bij beiden een significant effect op FSS vergeleken met baseline.

Amantadine

(Cochrane 2009)

5

Modafinil  Wordt gebruikt voor narcolepsie  Werkingsmechanisme onduidelijk  Bijwerkingen: angst, hoofdpijn, duizeligheid

Modafinil

(J Neurol (2002) 249 : 983–987)

 50 ptn met MS, modafinil 50 tot 300 mg, open label, 3 mnd.  Verbetering FSS en ESS.

6

Modafinil

(J Neurol Neurosurg Psychiatry 2002;72:179–183)

 72 pt, 2wkn placebo, 2 wkn 200 mg, 2 wkn 400 mg, 3 wkn placebo  200 mg gaf verbetering op FSS tov placebo, 400 mg niet

Modafinil

(NEUROLOGY 2005;64:1139–1143)

 115 ptn, placebo gecontroleerd, 5 weken tot max 400 mg modafinil  Verbetering in MFIS: Placebo van 63 naar 49; modafinil van 63 naar 52. Geen statistisch significant verschil tussen placebo en modafinil groep.

Modafinil

(J Neurol (2009) 256:645–650)

 21 ptn, 8 wkn, placebo of modafinil 200 mg/dag  Verbetering FSS, 9HPT

7

Modafinil

(Mult Scler. 2011 Aug;17(8):1002-9.)

 121 ptn, 8 wkn placebo gecontroleerd, modafinil tot 200 mg per dag  Geen statisch significant verschil in FSS tussen modafinil en placebo

Carnitine  Cochrane 2012

Acetylsalicylzuur

(NEUROLOGY 2005;64:1267–1269)

 30 ptn, 6 weken ASA 2 dd 650mg, 2 wkn washout, 6 weken placebo  MFIS was in placebo fase 43 en in ASA fase 38 (p=0.043)

8

3,4 DAP/ 4AP  Brain (1998), 121, 967–975  6 van de 8 ptn verbetering na 3 weken behandeling (25-60 mg/dag) 3,4 DAP  Arch Neurol. 1994 Mar;51(3):292-6.  Langdurige verbetering moeheid in 13 ptn

Ginseng  Mult Scler. 2011 Dec;17(12):1523-6.  56 ptn, 100-400 mg/dag, 6 wkn crossover trial  Geen effect op FSS.  Int J Neurosci. 2013 Jul;123(7):480-6.  60 vrouwelijke MS ptn, 250 mg Ginseng of placebo 2 dd, 3 mnd  Verbetering of MFIS (p 0.046) en MSQOL (P< 0.0001)

Conclusie  Teleurstellende resultaten naar effect van medicijnen op moeheid bij MS  Verschillende meetinstrumenten moeheid  Licht effect van amantadine  Hoopvolle eerste resultaten van aspirine, acetyl L-carnitine

9

Ga ik mijn beleid aanpassen?  Nog beter vragen naar onderliggende oorzaak moeheid.  Terughoudend met starten medicatie voor moeheid.  Vooralsnog geef ik alleen amantadine.

10