mechanica (industriële ICT)

LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS

Vak:

TV Toegepaste informatica/elektronica/elektriciteit/elektromechanica/ mechanica (industriële ICT)

Studierichting:

Elektriciteit-elektronica Elektromechanica Industriële wetenschappen

Studiegebied:

Mechanica- elektriciteit

Onderwijsvorm:

TSO

Graad:

derde graad

Leerjaar:

eerste en tweede leerjaar

Leerplannummer:

2009/028 (vervangt 2007/094 )

Nummer inspectie:

2009 / 14 // 1 / N / SG / 1 / III / / D/

Pedagogische begeleidingsdienst GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Emile Jacqmainlaan 20 1000 Brussel

2/2 lt/w

TSO – 3e graad – Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica, Elektromechanica, Ind. wetenschappen TV Toegepaste informatica (1e leerjaar:2 lestijden/week, 2e leerjaar: 2 lestijden/week) 1

INHOUD Structuur van het leerplan ........................................................................................................................2 Beginsituatie .............................................................................................................................................3 Algemene doelstellingen ..........................................................................................................................4 Leerplandoelstellingen / leerinhouden......................................................................................................5 Deel 1: PC -techniek ......................................................................................................................5 Deel 2: PLC-techniek .....................................................................................................................7 Deel 3: Datacommunicatie en netwerken ......................................................................................9 Deel 4: Programmeren in hogere programmeertaal ....................................................................11 Deel 5: Pakketten .........................................................................................................................12 Pedagogisch-didactische wenken ..........................................................................................................14 Minimale materiële vereisten ..................................................................................................................18 Evaluatie .................................................................................................................................................19 Bibliografie ..............................................................................................................................................20


STRUCTUUR VAN HET LEERPLAN Het vak Toegepaste informatica in de richtingen EE – EM – IW heeft tot doel het verwerven van vaardigheden die nauw aansluiten bij en direct bruikbaar zijn in de andere vakken van de betrokken studierichting. Wegens de verscheidenheid van de studierichtingen, de belangstelling en voorkennis van de leerlingen en de mogelijke overlappingen met andere vakken is het niet opportuun om een gesloten leerplan aan te bieden. Daarom moet dit leerplan opgevat worden als een open leerplan, waaruit de leraar een verantwoorde keuze zal moeten maken. De keuze van de leerstof gebeurt in samenspraak met de collega’s van andere vakken en is gebonden aan een aantal voorwaarden (zie verder bij de pedagogisch-didactische wenken).


BEGINSITUATIE De leerlingen beschikken over een gemeenschappelijke voorkennis van Informatica uit de tweede graad waar ze al in ook al in contact gekomen zijn met de voornaamste toepassingspakketten. Ook de meer technische aspecten kwamen in de TSO-richtingen van de 2e graad aan bod (zoals basiskennis van theoretische elektriciteit en technologie).


ALGEMENE DOELSTELLINGEN •

Kennis en vaardigheden verwerven over de apparatuur en programmatuur die in de industriële sectoren die met de studierichtingen verwant zijn, gebruikt worden.

•

Praktische kennis verwerven van computersystemen en netwerken.

•

Een gesimuleerd proces kunnen sturen met behulp van een gestructureerd programma.

•

Algoritmisch denken en de uitgedachte oplossing kunnen implementeren in een hogere programmeertaal.

•

Problemen kunnen oplossen met behulp van de voornaamste toepassingspakketten (tekstverwerking, rekenblad, databanken en websiteontwikkeling).

•

Attitudes ontwikkelen als zin voor efficiëntie, doorzettingsvermogen en overdraagbaarheid van oplossingstechnieken (waardoor ook minder vertrouwde problemen zelfstandig kunnen opgelost worden).

•

Actief en pro-actief gericht zijn op kwaliteit, gezondheid, milieubewustzijn en hygiëne.

•

Zich ervan bewust zijn dat ordelijk en nauwkeurig werken de veiligheid voor zichzelf en de anderen verhoogt.

•

Bereid zijn om samen te werken om tot een optimaal resultaat te komen.

TSO – 3e graad – Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica, Elektromechanica, Ind. wetenschappen TV Toegepaste informatica (1e leerjaar:2 lestijden/week, 2e leerjaar: 2 lestijden/week)

LEERPLANDOELSTELLINGEN / LEERINHOUDEN DEEL 1: PC -TECHNIEK

Decr. nr.

LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen

LEERINHOUDEN

1

aan de hand van een blokschema de bouw van de microprocessor en de functie van de onderdelen beschrijven. de datastroom in de bussen toelichten. de delen van de CPU (ALU en de voornaamste registers) grafisch weergeven. de soorten geheugens (vluchtig en niet-vluchtig) opsommen. de evolutie geven van de microprocessorfamilies met hun voornaamste kenmerken.

1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5

Architectuur van de microprocessor Blokschema Bussen Onderdelen van de CPU Geheugen Microprocessorfamilies

2

de delen van een instructie en de functie van opcode en operand beschrijven. de instructieafhandeling aan de hand van machinecycli en het Von Neumann-principe toelichten. enkele eenvoudige adresseringsmethodes met een schema weergeven. de functie van een onderbrekingsroutine toelichten; de data- en controlestructuren vastleggen en implementeren in een eenvoudig programma.

2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

Machinetaal Instructie Machinecyclus Adressering Onderbrekingen Programmatie

3

de onderdelen van het moederbord opsommen. de functie van de verschillende poorttypes en uitbreidingspoorten beschrijven. de interne hardwareonderdelen en PC-sleuven herkennen en de werking ervan verklaren.

3 3.1 3.2 3.3

PC-hardware Moederbord Poorten Hardwareonderdelen: de processor-slot, de BIOS, de batterij, de voeding

5


Decr. nr.


4

LEERINHOUDEN

voedingsaansluitingen voor moederbord, harde schijf, CDROM … uitvoeren. de verschillende interne kaarten onderscheiden en het doel ervan weergeven. de verschillende externe geheugens en opslagmedia (met hun kenmerken) onderscheiden. de types kabelaansluitingen voor de hardwarecomponenten onderscheiden en de verbindingen maken.

3.4 3.5 3.6 3.7

Voedingsaansluitingen Kaarten: videokaart, geluidskaart, modem, netwerkkaart Externe geheugens en opslagmedia Kabelaansluitingen

de belangrijkste soorten en kenmerken van een besturingssysteem toelichten. de belangrijkste opdrachten van een besturingssysteem uitvoeren. een besturingssysteem installeren en updaten op een nieuwe of bestaande PC-configuratie. softwarepakketten zoals antivirussoftware, buroticapakket … upto-date houden. patches, plug-ins … downloaden en installeren in programmatuur. de belangrijkste onderdelen van de BIOS verklaren en de BIOSinstellingen optimaliseren en aanpassen.

4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5

PC-software Besturingssystemen: Windows, LINUX Besturingsbevelen Installatie van besturingssysteem Installatie van applicatiesoftware Patches en plug-ins

via Internet of andere kanalen stuurprogramma’s terugvinden en downloaden. de meest voorkomende foutmeldingen herkennen. de verschillende modi waarin het besturingssysteem kan functioneren, onderscheiden en hun werking begrijpen.

4.9 Werkingsmodi van het besturingssysteem

4.6 BIOS-onderdelen: betekenis en functies, optimalisatie en instellingen 4.7 Stuurprogramma’s 4.8 Foutmeldingen

6


DEEL 2: PLC-TECHNIEK

Decr. nr.

LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen 1

2

3

LEERINHOUDEN

de structuur van een PLC uitleggen. de verschillende componenten van elektronische sturingenrangschikken volgens hun functie. het onderscheid maken tussen de stuurkring en de vermogenskring. bij een gegeven sturing bepalen welke componenten aangesloten zullen worden op de ingangen en op de uitgangen van de PLC. de voordelen van een PLC-sturing uitleggen.

1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5

het begrip cyclische verwerking verklaren. de verschillende soorten adresseringen toepassen. de verschillende programmeertalen onderscheiden en de vooren nadelen ervan opsommen. het verschil tussen lineair en gestructureerd programmeren verklaren.

2 Programmatie 2.1 Verwerking in de CPU 2.2 Adressering

de verschillende soorten functies bij PLC-programmering toepassen. uitleggen waarom het NG-contact van detectoren die een onderbreking moeten bewerkstelligen, aan de PLC moet worden aangesloten. de voorrangsregels tussen EN -en OF-functie toepassen. de EXOF-functie toepassen. het toepassingsgebied omschrijven van remanente en niet-remanente merkers.

3 Besturingsfuncties 3.1 JA-, EN- en OF-functie 3.1 Niet-functie: inversie van operand en inversie van instructie 3.2 Prioriteiten: EN-voor-OF-functie en OF-voor-EN-functie 3.3 EXOF-functie 3.4 Merkers

Basisbegrippen Opbouw van een PLC (black box) Structuur van een geautomatiseerd proces Structuur van een PLC-sturing Vermogens– en stuurkring Soorten signalen

1.6 Voordelen van PLC t.o.v. klassieke sturingen 1.7 Toepassingsgebied van PLC’s

2.3 Programmeertalen: ladderdiagram (LAD), logische bouwstenen (FBD), instructielijst (STL), functiediagram (SFC) 2.4 Programmaverwerking

7


Decr. nr.


LEERINHOUDEN

detectoren met breekcontacten toepassen een geheugen realiseren. de functie van flankdetectie verklaren.

3.5 Detectoren met breekcontacten 3.6 Geheugenfuncties 3.7 Flankdetectie

4

de verschillende tijdfuncties en telfuncties toepassen. met het signaal-tijddiagram het onderscheid uitleggen tussen de verschillende tijdfuncties. pulsen d.m.v. tijdfuncties programmeren.

4 4.1 4.2 4.3

Tijd- en telfuncties Tijd- en telfuncties Diagrammen Programmatie van pulsen

5

functiediagrammen opstellen. het PLC-programma uit het functiediagram afleiden. de verschillende basisstructuren verwerken in PLC-programma’s. onderbrekingscommando’s verwerken.

5 5.1 5.2 5.3 5.4

Functiediagrammen Opmaak PLC-programma Basisstructuren Onderbrekingen

8


9

DEEL 3: DATACOMMUNICATIE EN NETWERKEN

Decr. nr.


LEERINHOUDEN

1

de toegang tot de verschillende telecommunicatienetwerken bepalen en de eigenschappen verklaren. de verschillende kenmerken van datatransmissie (aard, modulatie, medium, type, methode, snelheid en foutdetectie) weergeven. het verloop van datatransmissie verklaren (via welke media en met welke methodes). de verschillende transmissietypes en -methodes en het gebruik ervan verklaren. het TCP/IP- en het OSI-model opstellen. de verschillende standaarden voor datacommunicatie onderscheiden. een modem installeren, de werking verklaren, de standaarden en protocollen toelichten en het nut van de nulmodem toelichten. draadloze communicatie (bijv. Bluetooth en Wifi) installeren en beveiligen.

1 Datacommunicatie 1.1 Fysische toegang tot WAN zoals telefoonnet, DCS, ADSLnet, Telenet, videoconferentie 1.2 Datatransmissie: digitale en analoge transmissie, modulatie, technieken 1.3 Transmissiemedia zoals: coax kabel, twisted pair, glasvezel, infrarood/laser, LOS/Satelliet 1.4 Transmissie: types asynchrone en synchrone verbindingen, methoden 1.5 Communicatiestandaarden: OSI-, TCP/IP-model 1.6 Interne en externe modems, standaarden en protocollen, nulmodem 1.7 Draadloze communicatie

2

het gebruik van verschillende typologieën verklaren en deze schematisch weergeven. de werking van de protocollen verklaren. de hardwareonderdelen opsommen en hun voornaamste kenmerken opgeven. de protocollen voor communicatie, routering en adressering van de verschillende apparaten uitleggen. de werking en eigenschappen bepalen van de verschillende soorten netwerken. verschillende soorten server en hun specifieke toepassingen opsommen en verklaren. het nut van virtuele servers verklaren.

2

Netwerken Basistopologieën: gemaasd netwerk, sternetwerk Basisprotocollen: CSMA/CD, Token passing ring, Token passing bus Hardware: netwerkkaart, connectoren, bekabeling, switches, routers, bridges, gateways Soorten netwerken: point-to-point, client-server, peer-topeer Soorten server: file- en printservers, mailservers, proxiserver, clientserver Virtuele servers Internet: IP-routering, IP-adres, symbolische machine-


Decr. nr.


10

LEERINHOUDEN naam (DNS), URL, http-protocol Diensten: e-mail, nieuwsgroepen, bestandenoverdracht, remote login, chatten, navigatie, telefonie Intranet

de verschillende adressen, routering methodes bepalen en de functie inzien van een symbolische machinenaam en het browser protocol (http). de functie en het gebruik van verschillende Internet-diensten bespreken. de delen en werking van een intranet toelichten; 3

een netwerk installeren en configureren een netwerk instellen voor het delen van bronnen, internettoegang, data en programma’s. een netwerk beheren: netwerksoftware installeren, configureren en klaarmaken voor gebruik.

3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5

4

de kenmerken en de gevaren van de verschillende soorten malware (virus, worm, Trojaans paard, hoax, spyware, adware, spam …) opgeven. beveiliging- en antivirus-software gebruiken en een firewall installeren. veilig mailen en surfen. een back-up uitvoeren. een systeemherstel uitvoeren. een volledige netwerkbeveiliging uitvoeren door bijv. wachtwoorden, encryptie en elektronische handtekening.

4 Beveiliging 4.1 Soorten malware (kwaadaardige software)

Netwerkbesturingssysteem Installatie en configuratie Delen van bronnen Delen van data- en programmabestanden Gedeelde internetaansluiting Netwerkbeheer: installatie van netwerksoftware, configuratie en gebruik

4.2 Beveiliging: antivirus-programma, firewall 4.3 4.4 4.5 4.6

Preventie bij het mailen en surfen Back-up systemen Systeemherstel Netwerkbeveiliging: hackers, encryptie, file-locking en recordlocking, beveiliging van de fileserver


11

DEEL 4: PROGRAMMEREN IN HOGERE PROGRAMMEERTAAL

Decr. nr.


LEERINHOUDEN

1

het probleem formuleren en een oplossingsscenario voorstellen. een gegevenstabel opstellen (de constanten en variabelen voor invoer, verwerking en uitvoer identificeren). de controlestructuur (opdrachten, deelproblemen, sequenties, selecties en iteraties) voorstellen. de methode van de stapsgewijze verfijning (top-down methode) gebruiken door een probleem opsplitsen in deelproblemen. verklaren wanneer er informatie-uitwisseling tussen modules noodzakelijk is.

1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5

Ontwerp Probleemstelling en scenario Gegevenstabel Controlestructuur: sequentie, selectie, iteratie Stapsgewijze verfijning: deelproblemen Informatie-uitwisseling

2

de programmeeromgeving gebruiken en de coderingsafspraken toepassen. constanten en variabelen (globale en lokale) declareren in een programma, procedure of functie. operaties (hoofdbewerkingen) en enkele standaardfuncties toepassen. de juiste lees-, schrijf- en toekenningsopdracht gebruiken. controlestructuren coderen. een procedure- en een functieoproep coderen. procedures en functies coderen met of zonder parameters.

2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7

Implementatie Programmeeromgeving (coderingsafspraken) Declaratie van globale en lokale constanten en variabelen Expressies: operatoren, standaardfuncties, toekenning Opdrachten Structuren: sequentie, selectie, iteratie Deelproblemen (procedure en functie) Informatie-uitwisseling tussen deelproblemen d.m.v. parameters


12

DEEL 5: PAKKETTEN

Decr. nr.


werken met een sjabloon en een opmaakprofiel opstellen en gebruiken. alinea’s opmaken met automatische witruimte, kopen voettekst aanmaken, de paginaopmaak doorvoeren, vlot de titels van een rapport automatisch nummeren. de Bin-normen toepassen. gebruik maken van secties.

LEERINHOUDEN 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6

Tekstverwerking Sjablonen en opmaakprofielen Opmaak: alineaopmaak, automatische nummering, kopen voettekst, paginaopmaak en nummering Bin-normen Secties Tabellen Figuren en tekstvakken

eenvoudige tabellen in een tekst integreren. in functie van de toepassing gebruik maken van enkele grafische mogelijkheden. 2

de opstellen basishandelingen van een rekenblad vlot uitvoeren. de voornaamste formules en functies toepassen. geavanceerde functies gebruiken. zoektechnieken toepassen. een eenvoudige grafiek opstellen en deze opmaken (assen, schalen, notaties). een databank gebruiken en opzoekingen maken via het gebruik van filters. draaitabellen toepassen. eenvoudige macro’s opstellen.

2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8

Rekenblad Celinhoud: basisbewerkingen, vergrendelen, naamgeving Formules, standaardfuncties Geavanceerde functies: horizontaal en verticaal zoeken, wat als functie Koppelen van werkbladen en mappen Grafieken: gevorderde opmaak Databank: sorteren, opzoeken met filters Draaitabellen Macro’s


Decr. nr.


tabellen creëren met hun eigenschappen en validatie. tabelstructuren opslaan, afbeelden en wijzigen. records afbeelden, wijzigen, opsporen, toevoegen en verwijderen. regels hanteren om entiteiten, attributen en relaties te bepalen. een conceptueel gegevensmodel opstellen. de normalisatieregels toepassen. een formulier ontwerpen met behulp van objecten en hun eigenschappen bepalen. een rapport ontwerpen (met en zonder groepen) met behulp van objecten en hun eigenschappen bepalen.

13

LEERINHOUDEN 3 3.1

3.10

Databanken Namen, eigenschappen en validatie op veld- en tabelniveau Tabelstructuur Beheer van records Bepaling van entiteiten, attributen en relaties Conceptueel gegevensmodel (ERD) Normalisatie Formulieren: ontwerp, objecten en eigenschappen Rapporten: ontwerp, objecten en eigenschappen Query’s: selectiequery, totaalquery, parameterquery, actiequery Koppelen van de objecten

4 4.1 4.2 4.3 4.4

Webontwikkeling Organisatie van een website Ontwerp met een editor Opmaaktaal Scriptingtaal

3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9

data opsporen met behulp van een wizard op basis van vaste en parametercriteria, al of niet met gebruik van statistische functies. verschillende objecten in een databank koppelen (via macro’s, VB of VBA). 4

een website organiseren en de informatie over de verschillende schermen verdelen. pagina’s ontwerpen met behulp van een standaardpakket (o.a. geschikte kleuren, lettertype, tekst en links). pagina’s ontwerpen met behulp van een opmaaktaal (bijv. XHTML) en lijsten, tabellen, formulieren, audio en video integreren. de belangrijkste elementen van een scriptingtaal in een toepassing gebruiken.


PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN 1

Algemene pedagogisch-didactische wenken

1.1

Begeleid zelfgestuurd leren

1.1.1

Wat?

Met begeleid zelfgestuurd leren bedoelen we het geleidelijk opbouwen van een competentie naar het einde van het secundair onderwijs, waarbij leerlingen meer en meer het leerproces zelf in handen gaan nemen. Zij zullen meer en meer zelfstandig beslissingen nemen in verband met leerdoelen, leeractiviteiten en zelfbeoordeling. Dit houdt onder meer in dat -

de opdrachten meer open worden; er meerdere antwoorden of oplossingen mogelijk zijn; de leerlingen zelf keuzes leren maken en die verantwoorden; de leerlingen zelf leren plannen; er feedback is op proces en product; er gereflecteerd wordt op leerproces en leerproduct.

De leraar is ook coach, begeleider. De impact van de leerlingen op de inhoud, de volgorde, de tijd en de aanpak wordt groter. 1.1.2

Waarom?

Begeleid zelfgestuurd leren sluit aan bij enkele pijlers van ons PPGO, o.m. -

leerlingen zelfstandig leren denken over hun handelen en hierbij verantwoorde keuzes leren maken; leerlingen voorbereiden op levenslang leren; het aanleren van onderzoeksmethodes en van technieken om de verworven kennis adequaat te kunnen toepassen.

Vanaf het kleuteronderwijs worden werkvormen gebruikt die de zelfstandigheid van kinderen stimuleren, zoals het gedifferentieerd werken in groepen en het contractwerk. Ook in het voortgezet onderwijs wordt meer en meer de nadruk gelegd op de zelfsturing van het leerproces in welke vorm dan ook. Binnen de vakoverschrijdende eindtermen, meer bepaald “Leren leren”, vinden we aanknopingspunten zoals; -

keuzebekwaamheid; regulering van het leerproces; attitudes, leerhoudingen, opvattingen over leren.

In onze (informatie)maatschappij wint het opzoeken en beheren van kennis voortdurend aan belang. 1.1.3

Hoe te realiseren?

Het is belangrijk dat bij het werken aan de competentie de verschillende actoren hun rol opnemen; -

de leraar als coach, begeleider; de leerling gemotiveerd en aangesproken op zijn “leer”kracht; de school als stimulator van uitdagende en creatieve onderwijsleersituaties.

De eerste stappen in begeleid zelfgestuurd leren zullen afhangen van de doelgroep en van het moment in de leerlijn “Leren leren”, maar eerder dan begeleid zelfgestuurd leren op schoolniveau op te starten is “klein beginnen” aan te raden. Vanaf het ogenblik dat de leraar zijn leerlingen op min of meer zelfstandige manier laat -

doelen voorop stellen; strategieën kiezen en ontwikkelen;

TSO – 3e graad – Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica, Elektromechanica, Ind. wetenschappen TV Toegepaste informatica (1e leerjaar:2 lestijden/week, 2e leerjaar: 2 lestijden/week) 15 oplossingen voorstellen en uitwerken; stappenplannen of tijdsplannen uitzetten; resultaten bespreken en beoordelen; reflecteren over contexten, over proces en product, over houdingen en handelingen; verantwoorde conclusies trekken; keuzes maken en die verantwoorden is hij al met een of ander aspect van begeleid zelfgestuurd leren bezig. 1.2

Vakoverschrijdende eindtermen

1.2.1

Wat?

Vakoverschrijdende eindtermen (VOET) zijn minimumdoelstellingen, die – in tegenstelling tot de vakgebonden eindtermen – niet gekoppeld zijn aan een specifiek vak, maar door meerdere vakken of onderwijsprojecten worden nagestreefd. De VOET worden volgens een aantal vakoverschrijdende thema's geordend; leren leren, sociale vaardigheden, opvoeden tot burgerzin, gezondheidseducatie, milieueducatie en muzisch-creatieve vorming. De school heeft de maatschappelijke opdracht om de VOET volgens een eigen visie en stappenplan bij de leerlingen na te streven (inspanningsverplichting). 1.2.2

Waarom?

Het nastreven van VOET vertrekt vanuit een bredere opvatting van leren op school en beoogt een accentverschuiving van een eerder vakgerichte ordening naar meer totaliteitsonderwijs. Door het aanbieden van realistische, levensnabije en concreet toepasbare aanknopingspunten, worden leerlingen sterker gemotiveerd en wordt een betere basis voor permanent leren gelegd. VOET vervullen een belangrijke rol bij het bereiken van een voldoende brede en harmonische vorming en behandelen waardevolle leerinhouden, die niet of onvoldoende in de vakken aan bod komen. Een belangrijk aspect is het realiseren van meer samenhang en evenwicht in het onderwijsaanbod. In dit opzicht stimuleren VOET scholen om als een organisatie samen te werken. De VOET verstevigen de band tussen onderwijs en samenleving, omdat ze tegemoetkomen aan belangrijk geachte maatschappelijke verwachtingen en een antwoord proberen te formuleren op actuele maatschappelijke vragen. 1.2.3

Hoe te realiseren?

Het nastreven van VOET is een opdracht voor de hele school, maar individuele leraren kunnen op verschillende wijzen een bijdrage leveren om de VOET te realiseren. Enerzijds door binnen hun eigen vakken verbanden te leggen tussen de vakgebonden doelstellingen en de VOET, anderzijds door thematisch onderwijs (teamgericht benaderen van vakoverschrijdende thema's), door projectmatig werken (klas- of schoolprojecten, intra- en extra-muros), door bijdragen van externen (voordrachten, uitstappen). Het is een opdracht van de school om via een planmatige en gediversifieerde aanpak de VOET na te streven. Ondersteuning kan gevonden worden in pedagogische studiedagen en nascholingsinitiatieven, in de vakgroepwerking, via voorbeelden van goede school- en klaspraktijk en binnen het aanbod van organisaties en educatieve instellingen. 1.2.4

VOET in het vak informatica

Sommige VOET worden impliciet binnen zo goed als elke les nagestreefd en hoeven in principe niet telkens in de jaarplannen, agenda, VOET-document … worden opgenomen. Andere VOET kunnen eventueel aan bod komen door onderwerpen behandelen die met een of meer VOET te maken hebben. Indien dat het geval is, is het aan te bevelen om deze expliciet in de hierboven genoemde documenten op te nemen. Uiteraard moet de leraar ook tijd vrijmaken om inhoudelijk die VOET te bespreken. Natuurlijk worden hierover afspraken gemaakt met andere vakleraren zodat een evenwichtige spreiding kan nagestreefd worden.

TSO – 3e graad – Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica, Elektromechanica, Ind. wetenschappen TV Toegepaste informatica (1e leerjaar:2 lestijden/week, 2e leerjaar: 2 lestijden/week) 16 VOET die impliciet worden nagestreefd, zijn bijv. -

binnen de cluster gezondheidseducatie; de leerlingen

-

• participeren aan het gezondheids- en veiligheidsbeleid op school en in hun omgeving. binnen de cluster leren leren; de leerlingen: • kennen verschillende leerstijlen en zijn bereid hun leerstijl zonodig aan te passen met het oog op te bereiken doelen; • kunnen diverse informatiebronnen en -kanalen kritisch selecteren en raadplegen met het oog op te bereiken doelen; • kunnen zelfstandig informatie kritisch analyseren en synthetiseren; • oefenen zinvol in memoriseren en herhalen; • passen verwerkte informatie functioneel toe in verschillende situaties; • schatten op basis van hypothesen en verwachtingen mogelijke oplossingswijzen realistisch in en voeren ze uit; • evalueren de gekozen oplossingswijze en de oplossing; • schrijven de oorzaak van slagen en mislukken objectief toe; • maken een realistische werken tijdsplanning op langere termijn; • sturen hun leerproces, beoordelen op doelgerichtheid en passen die zonodig aan;

-

• trekken toekomstgerichte conclusies uit leerervaringen; binnen de cluster sociale vaardigheden; de leerlingen: • communiceren doelgericht; • helpen mee aan het formuleren en realiseren van groepsdoelstellingen;

• kunnen omgaan met hiërarchie, macht en regelgevingen. VOET die in aanmerking komen om via gepaste oefeningen te bespreken, zijn deze uit de clusters: democratische raden en parlementen; maatschappelijke dienstverlening; wereldburgerschap; leefstijl en levenskwaliteit; zorgethiek; natuur- en milieubeleid; verkeer en mobiliteit in ruimtelijk beleid. In het geval van het vak Toegepaste informatica kunnen inderdaad de teksten, rekenbladen of websites die tijdens de lessen, GIP of stage ontwikkeld worden, betrekking hebben op een van bovenstaande thema’s. De leraar moet dan wel wat tijd besteden aan de inhoudelijke bespreking ervan.

2

Specifieke pedagogisch-didactische wenken

Het leerplan is opgevat als een open leerplan. Dit betekent dat de leraar vrij is om de onderwerpen te kiezen. Dit moet echter gebeuren in overleg met de vakgroep en er moet terdege rekening houden met 1 de specificiteit van de studierichting, 2 de leer- en jaarplannen van de andere vakken, 3 de voorkennis, het niveau en de belangstelling van de leerlingen. Bepaalde leerplannen van aanverwante vakken behandelen eveneens al dan niet summier dezelfde onderwerpen als het huidige leerplan. Het is uiteraard niet de bedoelding om dezelfde leerstof in twee verschillende vakken te behandelen, vandaar het noodzakelijk overleg. Het leerplan bestaat uit 5 onderdelen, maar rekening houdend met het bovenstaande elementen, is het mogelijk dat een aantal ervan helemaal niet behandeld wordt. Let wel dat er niet te veel lestijden besteed worden aan één onderdeel. In principe beschikken we (over de 2 jaar) over 100 lestijden te verdelen over 5 onderdelen: het is ten zeerste aan te bevelen om aan één onderdeel min. 10 en max. 30 lestijden te besteden.

TSO – 3e graad – Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica, Elektromechanica, Ind. wetenschappen TV Toegepaste informatica (1e leerjaar:2 lestijden/week, 2e leerjaar: 2 lestijden/week) 17 In elk geval moeten de aspecten van het programmeren in voldoende mate aan bod komen, maar de omgeving waarin dat gebeurt, is vrij te bepalen. Zo kan het programmeren behandeld worden in machinetaal, met een hogere programmeertaal ofwel bij de ontwikkeling van een website. Gelet op het feit dat het leerplan een graadleerplan is, zal de leraar nauwkeurig het jaarplan dienen op te stellen. Bij PC-technieken is het de bedoeling de onderwerpen zoveel mogelijk praktisch te behandelen (bijv. in beperkte mate onderdelen van de PC monteren en demonteren, software installeren, besturingsfuncties aanpassen). Bij datacommunicatie en netwerken hoeft de leraar niet te diep in te gaan op de verschillende theoretische aspecten. Wel kan het netwerk (zowel hardware als software) diepgaand besproken worden dat in de klas of school aanwezig is.


MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN 1 Het basisprincipe houdt in dat elk lesuur er per leerling één computer aanwezig is. De computer laat toe om zonder problemen met een professioneel pakket met grafische interface te werken. Het is vanzelfsprekend dat de school beschikt over legale versies van de te gebruiken software. Vanuit louter didactisch standpunt is de keuze van de versie van het pakket niet belangrijk (maar alle onderdelen van het leerplan moeten wel kunnen aan bod komen). In functie van de geselecteerde delen uit dit leerplan moet de geschikte meet-, stuur- en controleapparatuur aanwezig zijn. Voor het onderdeel netwerken is een klein experimenteel netwerk aan te bevelen. Volgende ergonomische eisen moeten vervuld worden: •

naast de pc moet er nog voldoende ruimte zijn voor boek of cursus en muismatje;

•

het scherm moet van goede kwaliteit zijn, stabiel beeld en zonder reflecties, en verstelbaar;

•

de tafel- en stoelhoogte en de positie van het scherm moeten op elkaar afgestemd zijn.

Het is aangewezen dat een aantal basiswerken en vaktijdschriften op school aanwezig zijn. De leerlingen worden gestimuleerd om een PC aan te schaffen. Indien er leerlingen zijn die hierbij problemen hebben, krijgen zij maximale faciliteiten om op school (binnen en buiten de normale lestijden) te kunnen oefenen. De vakgroep zal zich regelmatig beraden over de keuze en het gebruik van cursussen en handboeken.

1

Inzake veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing: Codex, ARAB, AREI, Vlarem. Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden m.b.t. de uitrusting en inrichting van de lokalen en de aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel. Zij schrijven voor dat duidelijke Nederlandstalige handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn, alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en correct kunnen toepassen, de collectieve veiligheidsvoorschriften nooit mogen gemanipuleerd worden en de persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig moeten zijn en gedragen worden, daar waar de wetgeving het vereist.


EVALUATIE 1

Algemene principes

Evaluatie wordt niet meer beschouwd als een afzonderlijke activiteit louter gericht op beoordelen, maar wordt in tegendeel meer en meer verweven met het leerproces zelf. Het doel van de evaluatie is de leerling beter te kunnen begeleiden in zijn leerproces m.a.w. de leerling (maar ook de leraar) moet uit de evaluatie iets kunnen leren. Naast de evaluatie door de leraar, kunnen ook de leerlingen bij de evaluatie betrokken worden via peerevaluatie (leerlingen evalueren elkaar), zelfevaluatie (de leerling evalueert zichzelf) of co-evaluatie (samen met de leraar). De school is bevoegd voor alles wat met evaluatie te maken heeft. Het spreekt dus vanzelf dat de individuele leraar zijn evaluatie moet afstemmen op het evaluatiebeleid van de school en dat de in het leerplan opgenomen aanbevelingen hieraan ondergeschikt zijn. 2

Kwaliteitscriteria

Zoals alle meetapparatuur, moet ook het evaluatie-instrument aan bepaalde kwaliteitscriteria voldoen. Het is vanzelfsprekend dat er een sterke overeenkomst moet bestaan tussen de onderwezen doelstellingen (op niveau van kennis, vaardigheden en attitudes) en de opgaven van toetsen en examens. Elke opgave moet communicatief eenduidig zijn (slechts voor één interpretatie vatbaar, goed afgebakend en met een beperkt aantal kettingopdrachten). Indien de leerling bij een complexe oefening niet verder kan, zal de leraar hulp bieden. Het spreekt vanzelf dat de leerlingen op toetsen en examens enkel te maken krijgen met opgaven waaraan ze zich min of meer verwachten. Vermits vooral vaardigheden getest worden, kunnen de kennisinhouden beschikbaar gesteld worden (bijv. cursus, handboek of handleiding). Hoe groter het aantal vragen, hoe groter de betrouwbaarheid van het resultaat. Verschillende soorten vragen die gerangschikt zijn in bijv. stijgende moeilijkheidsgraad, motiveert de leerlingen. Een handige vuistregel is: ongeveer 3/4 van de vragen hebben betrekking op kennis en vaardigheden die voor de leerstofvooruitgang onmisbaar zijn en die voor het opleidingsprofiel functioneel zijn. De overige vragen zijn dan (moeilijkere) differentieervragen. De analyse van de antwoorden en de resultaten (ook de samenhang van het aantal onvoldoendes met andere vakken) geven aanleiding tot bijsturingen en tot leeradviezen. Toetsen en examens worden besproken met en zijn ter inzage van de leerlingen. Ten slotte zal de leraar erop letten dat de evaluatie op geen enkel moment demotiverend werkt. 3

Permanente evaluatie

De belangrijkste doelstellingen van het leerplan zijn de vaardigheden. De werkvorm die gebruikt wordt om deze doelen te bereiken, is hoofdzakelijk het onder begeleiding individueel werken aan de computer. De evaluatievorm die hiervoor in aanmerking komt, is de zgn. permanente evaluatie. De leraar of vakgroep kan uitgaande van de doelstellingen van het leerplan een hanteerbare lijst opmaken van de te evalueren criteria (op niveau van kennis, vaardigheden en attitudes). Er kan gewerkt worden met een fiche per klas of per leerling, waarop de leraar gedurende een rapportperiode of korter (bijv. de duur van een thema of project) zijn observaties noteert. De mate waarin een criterium bereikt werd, kan op de fiche genoteerd worden door middel van een schaal bestaande uit een drietal codes. Wat de attitudes betreft onderscheiden we de vakgerichte attitudes (die in het leerplan vermeld staan), de leerattitudes (bijv. inzet) en de algemene (school)attitudes (bijv. sociale omgang). De vakgerichte attitudes moeten en de leerattitudes kunnen mee verrekend worden met het vakcijfer, maar voor de algemene attitudes is dat niet aangewezen (die worden bij voorkeur apart geëvalueerd en gerapporteerd via een zgn. attituderapport). Er moet wel over gewaakt worden dat attitude niet verward wordt met gedrag, waarvoor het lokale tuchtreglement toepasselijk is. Het niet tijdig indienen van een taak of het niet meebrengen van een handboek kan invloed hebben op het "attitudecijfer", maar mag geen aanleiding zijn om het rapportcijfer op absolute wijze met een aantal eenheden te verminderen.


BIBLIOGRAFIE PC-techniek – Datacommunicatie en netwerken • BEUCKELAERS A.,VAN DEN WIJNGAERT W., Microprocessortechniek – microcontrollers, Die Keure. • BODERÉ, C. e.a., Digit, Communicatie, Pelckmans, 2008. • DE LANGE, De computer en wij: software, Wolters Plantyn, 2001, 199 p.

• DE ROOVER, C. e.a., Computers en systeemsoftware, Averbode, 2007. • DE ROOVER, C. e.a., Internet, Averbode, 2007. • GUBBELS F., VAN PINKSTER B, KASSENAAR P., Beheer en installatie computersystemen, Academic Service. • MATTHIJSSEN, R.L., Computernetwerken en datacommunicatie, Academic Service, 2004. • OOST, K., Basiscursus Internet, Academic Service • SOENENS, R., VANDENHEEDE H., Microprocessortechniek- basistechniek, Die Keure. • TANENBAUM, A. S., Gestructureerde computerarchitectuur, Academic Service, 2005. • VAN DE MAELE, M., Computersystemen, De Standaard, 2000. • VERBAETEN, P., Structuur en Organisatie van Computersystemen, De Standaard, 2000. PLC-techniek • DE DONDER, B. en HELLEMANS, P., Watt met Elektriciteit, De Boeck. • DEVOS, R. en EERLINGEN, K., Industriële elektronica, De Sikkel. • HUIBRECHTS en VAN CAUTER, Besturingstechnieken, Novum. • MAESEN, I., Automatisatie, Wolters Plantyn. • MARIËN, H., Programeerbare Logische Sturingen, Die Keure. • VAN DER LINDEN, A.J., Besturings- en PLC Techniek, Nijgh Versluys. Programmeren in een hogere programmeertaal • BRUIJNES G., Basiscursus Visual Basic 2005 Express Edition, Academic Service, 2006.

• DE ROOVER, C. e.a., VBA oplossingen ontwerpen en beschrijven, Averbode, 2007. • FRANS R., Visual Basic.NET, Campinia Media, 2005.

• GENBRUGGE, H., VAN BAUWEL, L., GIGA Informatica VBA Excel, Wolters Plantyn, 2007. • LAFORE R., Datastructuren en algoritmen in 24 uur, Academic Service, 2000. • MESDOM, F., STEPPE, G., VANDERBIESEN, G., Via Informatica, Leren programmeren, Die Keure, 2004. • SILER B. en SPOTTS J., Visual Basic 6, Academic Service. Tekstverwerking •

BODERÉ, C., DEVOOGHT, R., DE RAEDT, W., Digit, Tekstverwerking, Pelckmans, 2007.

•

DE GEYTER-DIEPENDAELE, T., Wegwijs in ICT basis, WWW-Soft, 2005.

•

DE ROOVER, C., e.a., Tekstverwerking, Averbode, 2007.

•

DEVRIENDT, D., Word 2007, deel 1 en deel 2, WWW-Soft, www.wwwsoft.be

•

GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, Pedagogische begeleidingsdienst, Het Bin-Boekje, Nevelland, 2007.

•

GENBRUGGE, H., VAN BAUWEL, L., GIGA Informatica Word en PowerPoint, Wolters Plantyn, 2007.

•

MESDOM, F., STEPPE, G., VANDERBIESEN G., Via Informatica, Tekstverwerking, Die Keure, 2007.

TSO – 3e graad – Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica, Elektromechanica, Ind. wetenschappen TV Toegepaste informatica (1e leerjaar:2 lestijden/week, 2e leerjaar: 2 lestijden/week) 21 •

Vaardige Vingers, driemaandelijks tijdschrift van de Academie voor Bureauwetenschappen, www.abw.be.

•

VAN DEN BROECK, E., CUYPERS, E., MS Word 2007, De Boeck, 2007.

• Word 2007, deel 1, deel 2 en deel 3, Instruct bvba, Herent, 2008 en 2009, www.instruct.be . Rekenblad •

BEHIELS, K., GILS, J., GOOSSENS, E., Het rekenblad Excel 2003, Info-books, 2006.

•

DE GEYTER-DIEPENDAELE, T. e.a., Excel (deel 1 basis en deel 2 uitbreiding), WWW-softsite, 2004.

•

FRANS, R., Excel XP, Campinia Media, Geel.

•

GENBRUGGE, H., VAN BAUWEL, L., GIGA Informatica Excel, Wolters Plantyn, 2007.

•

MESDOM, F., STEPPE, G., VANDERBIESEN, G., Via Informatica, Rekenblad, Die Keure, 2004.

•

VAN DEN BROECK, E., CUYPERS, E., MS Excel 2007, De Boeck, 2008.

Databank •

BEHIELS, K., GILS, J., GOOSSENS, E., Gegevensbeheer in Access 2003, Info-books, 2006.

•

DE GEYTER-DIEPENDAELE, T. e.a., Wegwijs in Access (deel 1 basis en deel 2 uitbreiding), WWWsoftsite, 2004.

•

DE ROOVER, C. e.a., Gegevensbeheer, Begrippenkader, Inzichtelijk werken, Averbode, 2007.

•

FRANS, R., Access XP (2 delen beginners en gevorderden), Campinia Media.

•

GENBRUGGE, H., VAN BAUWEL L., GIGA Informatica Access, Wolters Plantyn, 2007.

•

JACOBS, Een relationele kijk op databases, All Computing, 1992, 27 p.

•

KROENKE D., Leerboek databases, Academic Service.

•

MESDOM, F., STEPPE, G., VANDERBIESEN, G., Via Informatica, Gegevensbeheer, Die Keure, 2004.

•

VAN DEN BROECK, E., CUYPERS, E., MS Access 2003, De Boeck, 2005.

Websites •

BEHIELS, K., GILS, J., GOOSSENS, E., Elektronisch publiceren: Frontpage 2003, Info-books, 2006.

•

BUYENS, J., Bouw zelf een website, Academic Press, 2006.

•

MESDOM, F., STEPPE, G., VANDERBIESEN G., Via Informatica, Webdesign, Die Keure, 2006.

•

DEVRIENDT, D., Basiscursus webdesign, WWW-SOFT, 2005.

Weblinks •

www.design-web.nl/lessen_overzicht.php

•

www.handleidinghtml.nl

•

www.ivobrugge.be

•

www.leraarinformatica.be

•

www.nationalemediasite.nl/php.php

•

www.regnery.net/html/index.php

•

www.w3schools.co

mechanica (industriële ICT)

Recommend Documents