Matador. Maison Folie. jonge belgische architectuur in bozar jeune architecture belge à bozar

jonge belgische architectuur in bozar jeune architecture belge à bozar micro-tentoonstelling | micro-exposition | micro-exhibition 05.05.2010 – 30.09.2010

belgisch tijdschrift voor architectuur revue belge d’architecture

orde van architecten ordre des architectes

Matador Maison Folie bezoekersgids | guide du visiteur | visitor’s guide

matador, centre des chantiers culturels participatifs © plmd, collection d’architectures

A+

JONGE BELGISCHE ARCHITECTUUR IN BOZAR JEUNE ARCHITECTURE BELGE A BOZAR

A+



jonge belgische architectuur in bozar jeune architecture belge à bozar


micro-tentoonstelling | micro-exposition | micro-exhibition 30.09.2008 – 30.06.2009


Bureau vers plus de bien-être (V+)

A+


Cinéma Sauvenière


bezoekersgids | guide du visiteur | visitor’s guide

NoA architecten 150/15kV Onderstation Petrol bezoekersgids | guide du visiteur | visitor’s guide

H

D

epuis quatre saisons déjà, le Palais des Beaux-Arts, l’Ordre des Architectes et la revue d’architecture A+ travaillent main dans la main. Ensemble, les trois institutions produisent BOZAR ARCHITECTURE, une série de conférences, d’expositions et de colloques sur l’architecture belge et internationale.

he Centre for Fine Arts, the Order of Architects and A+, the Belgian architecture magazine, have joined forces. Since the 2006-7 season, these three partners have together presented Bozar Architecture, an ambitious programme of talks, exhibitions and debates on Belgian and international architecture.

Bozar Architecture biedt binnen dit kader een podium aan jonge beloftevolle Belgische architecten die hun eerste belangrijke gebouwen hebben gerealiseerd. Deze nieuwe generatie krijgt in het Paleis voor Schone Kunsten een eigen ruimte én een beurs om een maquette te realiseren van een recent belangwekkend gebouw. De maquette wordt gedurende het hele seizoen tentoongesteld in een van de alkoven in de wandelgangen van de Henry Le Boeufzaal. Tijdens de vernissage van de tentoonstelling geven de architecten een lezing over het project en leggen ze uit waarom het representatief is voor hun aanpak en hoe het ingebed is in een bredere culturele en professionele context. In deze bezoekersgids van de tentoonstelling wordt ingegaan op het ontwerp van het gebouw, de vragen van de opdrachtgever, de inzet van het project én de realisatie ervan. De bezoekersgids is eveneens een getuigenis van hoe vandaag architectuur tot stand komt in een jong architectenbureau.

Dans ce cadre, Bozar Architecture met à l’honneur de jeunes architectes belges prometteurs ayant concrétisé leur premier projet majeur. Le Palais des Beaux-Arts soutient cette jeune génération en lui offrant un espace au sein du Palais des Beaux-Arts ainsi qu’une bourse destinée à produire une maquette de leur réalisation. La maquette est exposée tout au long de la saison à un large public, dans les alcôves des dégagements de la salle Henry Le Bœuf. Lors du vernissage de l’exposition, les architectes sont invités à donner une conférence pour expliquer le caractère exemplaire de leur réalisation par rapport à leur pratique et leur inscription au sein d’un contexte culturel et professionnel plus large. Afin de donner à cet événement une temporalité plus longue, ce guide du visiteur met en lumière la conception du bâtiment, sa genèse, ses enjeux et sa mise en œuvre. Le guide du visiteur rend également compte de la façon dont se pratique aujourd’hui concrètement l’architecture au sein d’un jeune bureau.

In this context, Bozar Architecture is now offering a platform to promising young Belgian architects who have seen their first major design built. The Centre for Fine Arts will be giving this new generation both a place of its own and a grant to make a model of one of their recent buildings that is of particular interest. The model will be displayed in one of the alcoves in the corridors of the Henry Le Bœuf Hall throughout the season. During the opening of the exhibition, the architects will give a talk on the project, the way it represents their approach, and how it is embedded in a broader cultural and professional context. The visitor’s guide to the exhibition examines the design of the building, the task set by the client, the aim of the project and the way it was achieved. The visitor’s guide also shows how architecture currently comes into being in a young architectural firm.

Coproductie | Coproduction • Paleis voor Schone Kunsten | Palais des Beaux-Arts | Centre for Fine Arts • A+ Belgisch tijdschrift voor architectuur | A+ Revue belge d’architecture | A+ Belgian Review for Architecture | www.a-plus.be • Orde van Architecten | Ordre des Architectes | Order of Architects

Paul Dujardin, Directeur-generaal, Paleis voor Schone Kunsten

Paul Dujardin, Directeur général, Palais des Beaux-Arts

Paul Dujardin General Director, Centre for Fine Arts

Michel De Keyser Voorzitter, Orde van Architecten

Michel De Keyser, Président, Ordre des Architectes

Michel De Keyser President, Order of Architects

Partners van de NICHE reeks | Partenaires de la série NICHE | Partners of the NICHE series

Christian Lasserre Voorzitter, CIAUD-ICASD (A+)

Christian Lasserre, Président, CIAUD-ICASD (A+)

Christian Lasserre President, CIAUD-ICASD (A+)

Deze gids is een leidraad voor de bezoeker van de tentoonstelling Matador - Maison Folie die wordt georganiseerd in het kader van NICHE – Jonge Belgische architectuur in Bozar. Naar aanleiding van de tentoonstelling komt Marc Mawet op 5 mei 2010 een lezing geven in het Paleis voor Schone Kunsten. Ce guide accompagne l’exposition Matador - Maison Folie organisée dans le cadre du cycle NICHE – Jeune architecture belge à Bozar. A l’occasion du vernissage, Marc Mawet donne le 5 mai 2010 une conférence au Palais des Beaux-Arts.

Bozar-AplusCover_NICHE-print.indd 1

jonge belgische architectuur in bozar jeune architecture belge à bozar micro-exposition | micro-tentoonstelling | micro-exhibition 17.12.2009 – 30.09.2010


A+



JDS Architects

A+


VM & Mountain dwellings

AgwA Métal guide du visiteur | bezoekersgids | visitor’s guide


bezoekersgids | guide du visiteur | visitor’s guide

NICHE_NoA_cover_17x24cm.indd 2 Cover_JDS_NICHE_17x24cm_300dpi_v2.indd 1

jonge belgische architectuur in bozar jeune architecture belge à bozar micro-tentoonstelling | micro-exposition | micro-exhibition 21.01.2010 – 30.09.2010

micro-exposition | micro-tentoonstelling | micro-exhibition 15.01.2009 – 30.06.2009

A+


18/11/09 17:48

11/21/08 1:46:09 PM



This visitor’s guide accompanies the exhibition Matador - Maison Folie organised in the framework of NICHE – Joung Belgian Architecture in Bozar. At the opening of the Exhibition on the 5th of May 2010, Marc Mawet gives a lecture in the Centre for Fine Arts.

9/15/08 7:07:58 PM


360 Architecten

A+


Vlerick Leuven Campus


guide du visiteur | bezoekersgids | visitor’s guide

BULK architecten Technische dienst Blankenberge bezoekersgids | guide du visiteur | visitor’s guide

NICHE Matador - Maison Folie Bezoekersgids | Guide du visiteur | Visitor’s Guide Coördinatie | Coordination: Iwan Strauven, Marie-Cécile Guyaux Tekst | Textes | Texts: Audrey Contesse (A+208) Vertalingen | Traductions | Translations: Francis Vallée (EN), Martine Wezenbeek (NL) Vormgever | Graphiste | Graphic Designer: Olivier Rouxhet Omslag | Couverture | Cover: Studio van Son Fotografie | Photographies | Photography: Rino Noviello (Picturimage) Uitgever | Editeur | Publishers: Bozar Architecture ISSN 2032-9539 Tentoonstelling | Exposition | Exhibition

Cover_360ARCH_NICHE_17x24cm_300dpi_v2.indd 1

12/23/08 4:35:24 PM



micro-exposition | micro-tentoonstelling | micro-exhibition 01.04.2009 – 30.06.2009

A+




Jan De Vylder Architecten

A+


Les Ballets C de la B – LOD guide du visiteur | bezoekersgids | visitor’s guide

Cover_JdV_NICHE_17x24cm_300dpi.indd 1


Office Kersten Geers David Van Severen Kortrijk Xpo bezoekersgids | guide du visiteur | visitor’s guide

02/03/09 17:27

jonge belgische architectuur in bozar jeune architecture belge à bozar micro-exposition | micro-tentoonstelling | micro-exhibition 06.05.2009 – 30.06.2009

A+



Cover_Dierendonckblancke_NICHE_17x24cm_v3.indd 1

Dierendonckblancke Architecten Gemeenschapscentrum Avelgem guide du visiteur | bezoekersgids | visitor’s guide

Tentoonstellingscoördinatoren | Coordinateurs d’exposition | Exhibition coordinators: Iwan Strauven, Marie-Cécile Guyaux, Matador Tentoonstellingsadvies | Conseillers d’exposition | Exhibition advisors: Stefan Devoldere (A+), Paul Lievevrouw (A+), Michel Mast (A+), Jos Leyssens (OA), Michel De Keyser (OA) Directeur-generaal - Arstistieke directeur PSK | Directeur général - Directeur artistique PBA | Chief Executive Officer - Artistic Director CFA: Paul Dujardin Adjunct-directrice tentoonstellingen PSK | Directrice adjointe expositions PBA | Deputy Exhibitions Director CFA: France de Kinder  Medewerkers BOZAR EXPO | Collaborateurs BOZAR EXPO | Staff BOZAR EXPO: Axelle Ancion, Joris Erven, Nicolas Bernus Communicatie PSK | Communication PBA | Communication CFA: Sabine Jonckheere, Géraldine Jonville, Eric Van Coppenolle Model | Maquette: Matador

et Paleis voor Schone Kunsten, de Orde van Architecten en A+ Belgisch tijdschrift voor architectuur JONGE BELGISCHE ARCHITECTUUR IN BOZAR slaan handen J E U N Ede ARC H I T E C T U R E in B E Lelkaar. G E A B O Z A RSinds het seizoen 2006-2007 staan de drie partners samen in voor BOZAR ARCHITECJONGE BELGISCHE ARCHITECTUUR IN BOZAR TURE, een ambitieuze programmering met lezingen, tentoonstellingen en debatten over Belgische en internaJEUNE ARCHITECTURE BELGE A BOZAR tionale architectuur.

T

14/04/09 14:30

Reeds verschenen bezoekersgidsen | Guides du visiteur déjà parus | Already published visitor’s guides: www.bozar.be

Steun | Soutien | Support

2

3

JONGE BELGISCHE ARCHITECTUUR IN BOZAR

Matador Maison Folie

JEUNE ARCHITECTURE BELGE A BOZAR

S

inds 2005 maakt Bergen deel uit van het stedelijke en culturele ontwikkelingsnetwerk dat opgang JONGE BELGISCHE ARCHITECTUUR IN BOZAR maakte inH I Thet Frankrijk JEUNE ARC E C T U R noorden E B E L G E A B O Zvan AR en zich vervolgens overal in Europa verspreidde: het netwerk van het JONGE BELGISCHE ARCHITECTUUR IN BOZAR ‘Maison Folie’, een combinatie van een familiaal nest en een exotische uitstap met een complex programma dat een JEUNE ARCHITECTURE BELGE A BOZAR brug slaat tussen cultureel en burgerlijk leven. In 2001 schreef het stadsbestuur van Bergen de opdracht uit om op een braakliggend terrein een plek te creëren voor uiteenlopende voorstellingen en activiteiten, en toegankelijk voor verschillende gebruikers. Inadequate polyvalentie moest absoluut vermeden worden. De opdracht had slechts betrekking op een derde van een terrein waarop diverse gebouwen stonden; sommige hiervan waren nog in gebruik, andere stonden leeg. Het architectenbureau Matador stelde deze stedebouwkundige randvoorwaarde vanaf het voorontwerp in vraag. Het stelde voor om de volledige site op te waarderen en niet slechts één element van de stadskanker aan te pakken. De oplossing die het aandroeg, bestond erin om de volledige site te herwaarderen voor een budget per vierkante meter dat lager is dan het oorspronkelijk vooropgestelde bedrag. Door deze globale aanpak van de architecten werd een volwaardig antwoord geboden aan het concept van het Maison Folie en moest men zich niet beperken tot de eenvoudige afbakening van één enkel gebouw. De architecturale ontwikkeling van het globale plan verloopt in fases. In een eerste fase wordt tegenover de Arbas, de toneelzaal die sinds de jaren 1970 in gebruik is, de ‘Espace des possibles’ gecreëerd. Die krijgt in een tweede fase het gezelschap van de ‘Margin’hall’. Deze twee zalen zijn voorstellings- en expressieruimten voor hedendaagse kunst. Ze zijn onderling en met de oorspronkelijke zaal verbonden door een binnenhof, een ruimte die voorbehouden is voor openluchtevenementen, waarop de gegalvaniseerde vouwdeur van de ‘Espace des possibles’ opent.

D

epuis 2005, Mons appartient au réseau de développement urbanoculturel qui a d’abord ponctué le nord de la France, et qui a depuis envahi l’ensemble de l’Europe: la ‘Maison Folie’. Alliance du nid familial et de l’évasion exotique, cette appellation enferme surtout une complexité programmatique qui fait le lien entre vie culturelle et vie citoyenne.

ons has since 2005 belonged to the urban cultural development network which first emerged in the north of France, before proceeding to invade all of Europe: the “Maison Folie”. An alliance between the family nest and an exotic getaway, this name contains above all the programmatic complexity that serves as a link between cultural and civic life.

En 2001, la demande des pouvoirs publics de Mons était de créer, sur un site en décrépitude, un lieu capable de s’adapter à tout type de spectacles et d’activités tout en se rendant appropriable par les multiples utilisateurs. L’écueil à éviter était de sombrer dans l’inadéquate polyvalence. La commande ne concernait que le tiers d’un site constitué par plusieurs bâtiments, certains en activités, d’autres abandonnés. Le bureau d’architectes Matador remet en question, dès son avant-projet, cette position urbanistique. Sa proposition est de valoriser l’ensemble plutôt que de chérir un seul élément du chancre. Sa solution est de réactiver le site pour un budget au mètre carré inférieur à l’original. Le processus des architectes prenant en compte l’ensemble a permis de répondre au concept de Maison Folie et de ne pas se limiter à la simple signalisation d’un bâtiment unique.

In 2009, the public authorities in Mons called for the creation of a facility, in a rundown site, capable of adapting to all sorts of shows and activities whilst being appropriable by many users. The pitfall to avoid was an inadequate versatility. The commission concerned only one third of the site consisting of several buildings, some still in active use, others abandoned. Matador challenged this town planning position from the outset in its preliminary plan. Its proposal is to redevelop the entire complex rather than to attend to only one element of the sore. Its solution is to revive the site for a budget per square metre lower than the original. By taking into account the entire site, the approach of the architects made it possible to comply with the Maison Folie concept and not to be confined to simply marking a single building.

Le développement architectural du plan global s’élabore par phases. La première crée, à l’opposé des Arbas, la salle de spectacle en activité depuis les années 1970, l’Espace des possibles. Il est complété lors de la deuxième phase par la Margin’hall. Ces deux salles sont des lieux de représentation et d’expression des arts contemporains. Ils sont liés entre eux et à la salle initiale par une cour, un espace dévolu aux événements en plein air sur lequel s’ouvre la porte-accordéon galvanisée de l’Espace des possibles. La réponse architecturale au programme polymorphe est double: interaction et appropriation. Les espaces sont pour cela ouverts et libérés au maximum. La Margin’hall, vidée des archives provinciales, est laissée comme un volume toute hauteur. L’Espace des

M

The architectural development of the overall plan was done in phases. The first phase created, opposite of the “Arbas”, the auditorium in use since the 1970s, known as the “Espace des possibles”. It was joined in the second phase by the Margin’hall. These two halls are used for contemporary art performances and exhibitions. They are connected with each other and the initial hall by a courtyard, an area used for outdoor events onto which opens the galvanised accordion door of the “Espace des possibles.” There is a dual architectural response to the multifaceted programme: interaction and appropriation. The spaces are consequently open and cleared to the maximum. With the provincial archives removed, the “Margin’hall” has been left as a full height volume. The “Espaces des possibles” is formed 5

Matador - maison folie

Het architecturale antwoord op het veelkantige programma is dubbel: interactie en toe-eigening. Daarom worden de ruimten maximaal geopend en vrijgemaakt. De ‘Margin’hall’ wordt verlost van de provinciearchieven en wordt als één volume in zijn volledige hoogte opgevat. De ‘Espace des possibles’ bestaat uit twee oude volumes van een schoolgebouw die met elkaar verbonden zijn door een overdekte speelplaats. De ramen van de benedenverdieping worden doorgetrokken tot op de grond, waardoor een continuïteit ontstaan tussen de verschillende volumes, die indien nodig slechts één volume vormen. Op de verdieping van de tweelingvolumes worden de ruimtes afgebakend door een verticale circulatie. Slechts één deel, dat van de loges, is duidelijk omschreven. Verder zijn de ruwe volumes overal technisch zo uitgerust dat tentoonstellingen en opvoeringen er op een veilige manier kunnen plaatsvinden. Niets meer dan het strikt noodzakelijke voor een goede werking. In plaats van een perfecte afwerking opteerden de architecten ervoor de geschiedenis van de plaats te laten zien. Het zijn de opeenvolgende toe-eigeningen die stukje bij beetje het interieur van de volumes tekenen en ze een zowel materiële als immateriële afwerking geven. Deze lagen stapelen zich nu al vijf jaar op. De programmering van het Maison Folie draait op volle toeren, met vijf zaalbezettingen per dag, en naast eigen producties ontstaan er zelfs nieuwe theater- en dansgezelschappen. Parallel hiermee is het netwerk van het Maison Folie gewijzigd en uitgebreid. Het Maison Folie van Bergen wordt, op stedelijk niveau, niet enkel een van de cultuurpolen, maar ook het convergentiepunt van alle andere cultuurcentra die op termijn samen de culturele wijk van de stad zullen vormen: manège.mons, Arsonic en de zetel van Bergen 2015. Het lijkt erop dat de architecten erin geslaagd zijn de site nieuw leven in te blazen door “te anticiperen op het waarschijnlijke”, door een ruimtelijke structuur te creëren die niets definitief vastlegt. De band tussen de gebruikers en de architecten is in die

possibles est formé de deux anciens corps de bâtiment d’une école réunis par un préau hermétique. Les fenêtres du rez donnant sur le préau se sont allongées jusqu’au sol, assurant un flux entre les différents volumes pour pouvoir au besoin n’en former qu’un. à l’étage des corps jumeaux, les espaces sont délimités par les circulations verticales. Seule une partie est définie, celle des loges. Partout ailleurs, les volumes bruts sont techniquement équipés pour assurer la sécurité et le déroulement des expositions et des spectacles. Rien de plus. Juste le strict nécessaire au bon fonctionnement. Aux finitions léchées, les architectes préfèrent afficher l’histoire des lieux. Ce sont les appropriations successives qui nappent par à coup l’intérieur des volumes et les dotent d’une finition aussi bien matérielle qu’immatérielle. Ces couches s’accumulent à présent depuis cinq ans. La programmation de la Maison Folie bat son plein, connaissant cinq occupations par jour et engendrant, au-delà de créations propres, la naissance de compagnies. Parallèlement, le réseau de Maison Folie s’est transformé et étendu. Celle de Mons en particulier devient, à l’échelle de la ville, non seulement l’un des pôles culturels, mais aussi le point de convergences de l’ensemble des autres pôles culturels qui formeront à terme le quartier culturel: le manège.mons, Arsonic et le siège de Mons 2015. Il semble que les architectes aient réussi à insuffler une vie au site en parvenant à “anticiper le vraisemblable” par la mise en place d’une structure spatiale qui ne fige rien. Le lien entre les utilisateurs fixes et les architectes a, pendant ce temps, continué à se tisser. à l’occasion de chaque intervention sur le bâtiment en lui-même, la directrice ou le régisseur consultent les architectes pour avoir leur avis. L’appropriation du projet par ces utilisateurs est telle que chaque ajout tente de respecter le sens du projet et son processus. La consultation touche jusqu’à la programmation culturelle, ce qui confirme que le processus engagé par Matador est même parvenu à modifier le statut de l’architecte qui passe de démiurge à accompagnateur.

by two former building sections of a school joined by a hermetically covered playground. The windows on the groundfloor giving onto the playground extend all the way to the ground to provide a flow between the different volumes and to form one whole as and when required. On the first floor of the twinned building sections, the spaces are delimited by vertical circulations. Only one part has been defined, that of the dressing room. Everywhere else, the raw volumes have been technically equipped so that exhibitions and shows can be held under secure conditions. Instead of highly polished finishing works, the architects opted to display the history of the premises. The successive appropriations coat the interior of the volumes in fits and starts, endowing them with both a material and an immaterial finishing. These layers have been accumulating now for five years. The programming of the Maison Folie is in full swing, with five occupations per day, leading to, beyond specific creations, the formation of companies. The Maison Folie network has concurrently been transformed and extended. That of Mons in particular is becoming, at the city scale, not only one of the cultural centres, but also a point of convergence for all the other cultural centres which will in the long term constitute the cultural quarter: the Manège.Mons, Arsonic and the headquarters of Mons 2015. The architects have apparently managed to breathe new life into the site by succeeding to “anticipate the plausible” with a spatial structure in no way fixed. During this time, the architects have continued to cultivate their ties with the regular users. Upon each intervention on the building itself, the director or manager asks the architects for their opinion. The project is appropriated by these users in such a way that with every addition, an effort is made to respect the direction of the project and its process. The consultation extends to the cultural programming, which confirms that the procedure of the architects has even managed to modify the status of the architect, from creator to adviser and guide. 8

0

5

10

15

20

25 m

O

Site Plan

0 1 2 3 4 5 m

Section CC Maison Folie 8, rue des Arbalestriers, Mons Client: City of Mons and the French-speaking Community Program: Maison Folie Architect: Atelier d’Architecture Matador Collaborator: Catherine Baude Furniture: Filip Roland Graphics: Coast Design Stability: Bureau Sitech Area: 5,000 m² Budget: Phase 1: 884,100 euro – Phase 2: 352,722 euro Delivery: Phase 1: 2005 - Phase 2: 2006

Section AA

+1 0

1

2

3

4

5 m

0 1 2 3 4 5 m

10

11

Matador - Maison Folie

periode steeds hechter geworden. Bij elke interventie in het gebouw zelf vraagt de directrice of de regisseur de architecten om hun mening. Deze gebruikers eigenen zich het project in die mate toe dat ze met elke toevoeging de logica van het project en het proces ervan willen respecteren. Hun vragen om advies hebben zelfs betrekking op de culturele programmering, wat bevestigt dat het proces dat de architecten opgestart hebben er zelfs toe geleid heeft het statuut van de architect te wijzigen van ontwerper in begeleider. De volgende fases zouden elkaar moeten opvolgen en voltooid worden in 2015, het jaar dat Bergen culturele hoofdstad van Europa is. De toegang tot de site langs de rue des Arbalestriers zou ontwikkeld worden. De organisatie van de Arbas zou omgekeerd worden. De latrines zouden loges worden en de loges, op hun beurt, foyer. De logica van toe-eigening zou ook gelden voor de tuinen die de ‘Espace des possibles’ omgeven, door ze te veranderen in moestuinen voor de buurtbewoners. Deze fases zijn echter al drie jaar bevroren. We kunnen ons dan ook afvragen of het toenemende succes van de plek zich niet zal moeten tevreden stellen met de loutere autoregeneratie van het proces…

Matador - Maison Folie

Les phases suivantes devaient s’enchaîner pour se clôturer en 2015, l’année culturelle de Mons. L’accès au site par la rue des Arbalestriers devait être développé. L’organisation des Arbas devait être inversée. Les latrines devaient devenir loges et les loges, foyer. La logique d’appropriation devait également toucher les jardins qui encadrent l’Espace des possibles en se muant en potagers cultivés par les habitants du quartier. Ces phases sont néanmoins gelées depuis trois ans. On peut alors se demander si la montée en puissance du lieu ne devra pas uniquement se satisfaire de la seule auto régénération du processus…

The following phases are to lead to completion in 2015 when Mons will be the European Cultural Capital. Access to the site by the Rue des Arbalestriers should be developed. The organisation of the “Arbas” should be reversed. The latrines are to be turned into dressing room and the dressing room into a foyer. The appropriation logic should also extend to the gardens that flank the “Espace des possibles,” which are to be turned into vegetable plots cultivated by the inhabitants of the neighbourhood. These phases have however been frozen for three years now. It is worth wondering whether the empowerment of the place should not be content with the very self-regeneration process… Audrey Contesse

12

==== Plaats 8, rue des Arbalestriers, Bergen Programma Maison Folie Opdrachtgever de stad Bergen en de Franse Gemeenschap Architect Atel ier d’Architecture Matador Medewerker Catherine Baude Meubelen Archiscenograaf Filip Roland Grafische vormgeving Coast Design Stabiliteit Bureau Sitech Technieken Bureau TPF-Géocal Ruwbouw, afwerkingen aannemer Dherte Elektriciteit aannemer Collignon HVAC aannemer F&F Totaaloppervlakte 5.000 m2 Fase 1 884.100 euro – 2005 Fase 2 352.722 euro – 2006

Matador

D

oorheen de jaren is Matador erin geslaagd bekendheid te verwerven. Na het behalen van hun diploma trekken Olivier Bourez, Marc Mawet en Etienne Holoffe van architectenbureau naar architectenbureau. Moe van de talloze papieren projecten, besluiten ze een expositie te maken. ‘Echafaud’anges’ in Le Grand Hornu is de eerste tentoonstelling waarin hun geschetste projecten samengebracht worden. Tussen 1991 en 1998 herhalen ze dit initiatief één keer per jaar, met andere namen en op andere plaatsen, maar altijd met dezelfde boodschap. Na de eerste tentoonstelling lopen de opdrachten binnen. In 1994 ziet het bureau Matador het licht. Etienne Holoffe verlaat het in 1997, zijn kompanen groeien met vallen en opstaan. “Wij denken dat de interventie van de architect meer moet zijn dan alleen van technische aard,” zegt Marc Mawet. “De factor plezier was altijd aanwezig bij ons en dat moet zo blijven. Daarin ligt de toegevoegde waarde van de architect en daarom ook gaan wij niet op zoek naar opdrachten in het bedrijfsmilieu of de dienstensector,” vult Olivier Bourez aan. “We hebben er altijd voor gekozen om geen projecten louter als broodwinning uit te voeren. We gaan liever vooruit met ups en downs, wat niet altijd makkelijk is en ook niet ideaal om het bureau fysiek op een plaats te verankeren. Dat is misschien een heroïsch beeld van de architect…,” zegt Marc Mawet. Nadat ze vroeger al zolders en lege kamers van appartementen uitprobeerden, is Matador vandaag gevestigd in een deel van een gebouw in Brussel en een deel van een woning in Nimy. Waarom twee adressen? “We zijn allebei geboren in Bergen en voor ons is het even belangrijk om de strijd ter plaatse voort te zetten als om andere opportuniteiten te verkennen. Omdat al onze medewerkers in Brussel wonen, hebben we voor ontdubbeling gekozen,” legt Marc Mawet uit. “Door de ups en downs op het niveau van de opdrachten moeten we soms van drie medewerkers naar één overschakelen en omgekeerd. We moeten dus sterk aanwezig blijven in alle fases van het project. Olivier en ik pendelen zo vaak als nodig is.” Hoe pakken jullie een

Matador

M

atador a su se faire connaître. Quelques années après l’obtention de leurs diplômes, errant de bureaux en bureaux d’architectes, fatigués des projets de papier qui s’empilaient, Olivier Bourez, Marc Mawet et Etienne Holoffe ont choisi de s’exposer. Echafaud’anges était la première exposition qui regroupait au Grand Hornu ces projets esquissés. L’expérience s’est renouvelée une fois par an, entre 1991 et 1998, sous d’autres noms et en d’autres lieux, mais toujours par revendication. A la suite de la première exposition tombent les commandes. Le bureau Matador voit le jour en 1994. Etienne Holoffe le quitte en 1997, laissant ses compères grandir par à coup. “Nous estimons que l’intervention de l’architecte ne doit pas se résumer à un geste technique”, annonce Marc Mawet. “Pour nous, il y a toujours eu et il doit toujours y avoir un plaisir à faire du projet. C’est là que réside la valeur ajoutée de l’architecte et c’est ce qui nous amène à ne pas rechercher la commande dans les milieux d’affaire, ni dans les prestations de service”, complète Olivier Bourez. “Nous avons fait le choix de ne jamais faire de projets alimentaires préférant avancer avec des hauts et des bas au niveau de la commande, ce qui n’est pas toujours facile, ni idéal pour ancrer physiquement le bureau dans un lieu. C’est peut-être une vision héroïque de l’architecte…” précise Marc Mawet. Après avoir essayé des greniers et des chambres vides d’appartements, Matador occupe à présent une partie d’un bâtiment à Bruxelles et d’une maison à Nimy. Pourquoi deux adresses? “Nous sommes tous les deux natifs de Mons, et il nous semble aussi important de continuer le combat sur place que d’élargir les opportunités d’explorer. Tous nos collaborateurs habitant Bruxelles, nous avons opté pour le dédoublement” explique Marc Mawet. “Les hauts et les bas de la commande nous amènent à passer de trois à un collaborateur, et inversement. Nous devons donc rester très présents dans l’ensemble des phases du projet. Olivier et moi faisons les navettes autant que nécessaire”. Comment abordez-vous le projet? “Il nous paraît important de réaliser une juste lecture de la situa-

M

atador has managed to make a name for itself. Some years ago, having earned their degrees, wandering from one architectural firm to the other, tired of plans on paper that were piling up, Olivier Bourez, Marc Mawet and Etienne Holoffe opted to show their work. “Echafaud’anges” was the first exhibition that brought these drawings to Grand Hornu. The experiment was repeated once a year between 1991 and 1998, under other names and in other places, but always to acclaim. After the first exhibition, commissions started coming in. The firm Matador was created in 1994. Etienne Holoffe left in 1997, leaving his colleagues to grow by fits and starts. “We believe that the architect’s task should not be restricted to a technical gesture,” Marc Mawet says. “For us it has always been –as indeed it must always be – a pleasure to do a project. That is where the architect’s added value lies and that is why we do not seek commissions in the business world or in the provision of services,” Oliver Bourez adds. “We made a choice never to do projects just to make ends meet – which is not always easy nor ideal to establish the firm permanently in one place. It is perhaps a heroic view of the architect…” Marc Mawet specifies. Having tried attics and empty apartment rooms, Matador currently occupies part of a building in Brussels and a house in Nimy. Why two addresses? “We are both Mons natives, and we thought it was just as important to continue the effort on location as to broaden the opportunities to explore. As all our staff members live in Brussels, we opted for two locations,” Marc Mawet explains. “The vagaries of the commissions require us to go from one to three staff members, and vice-versa. We therefore have to stay highly present in all phases of the project. Olivier and I shuttle back and forth as often as necessary.” How do you broach a project? “We consider it important to gauge the situation properly, to reconsider it and then apply an architectural script that implements a precise – and therefore each time different – response. For this reason we tend to christen our projects with a name that summarises our specific response. We are currently working 14

project aan? “We vinden het belangrijk om de situatie correct te lezen, ze te herschrijven en er dan een architecturale logica en idioom voor te vinden die een precies antwoord bieden. Elke keer iets anders dus. Daarom geven wij onze projecten graag een naam die een synthese vormt van ons specifiek antwoord.” Geven jullie de voorkeur aan een bepaald programma? “Op dit moment werken we aan collectieve woningbouw, een school, een kapel enz. Niettemin is het zo dat we door de opeenvolging van projecten haast ondanks onszelf een culturele roeping gekregen hebben. Een kleine frustratie misschien: ons sociaal engagement heeft tot nu toe nog maar weinig weerklank gevonden bij de openbare instellingen die instaan voor de sociale problematiek in onze streek.”

tion, la réécrire puis trouver et poser une écriture architecturale qui mette en place une réponse précise, donc à chaque fois différente. Raison pour laquelle nous avons tendance à baptiser nos projets d’un nom qui synthétise notre réponse spécifique.” Vous favorisez un programme? “En ce moment nous travaillons sur du logement collectif, une école, une chapelle, etc. Il est cependant vrai qu’une succession de projets nous a conféré malgré nous une vocation culturelle. Une petite frustration peut-être: que notre engagement sociétal n’ait jusqu’ici trouvé que peu d’échos auprès des organismes publics chargés des problématiques sociales de nos régions.”

Matador 82, rue des Nations, Nimy 264, avenue Van Volxem, Bruxelles T +32 2 534 30 84 F +32 2 534 88 58 www.matador.be

Major completed projects: Carport Vrijdags (1993), Celibatman House (1995), MultitelMaterianova (1999), Maison Folie (2004), Renovation of the old abattoirs of the city of Mons with Filip Roland (2006), Maritime Community Centre, Molenbeek (2007), Club House, Montigny le Tilleul (2008)

Associates: Olivier Bourez & Marc Mawet Collaborator: Olivier Dubucq

on a block of flats, a school, a chapel, etc. It is nonetheless true that a series of projects has conferred a cultural vocation on us in spite of ourselves. One source of slight frustration perhaps is that our societal commitment has hitherto elicited little response from public organisations in charge of social problems in our regions.”

Audrey Contesse

Major current projects: Social housing buildings, Schaerbeek, social housing building with neighbourhood police station, Schaerbeek, Restoration and extension of the old Chapelle des Carmes, Brugelette, Extension of a nursery and primary school, Thieusies

15

Construire en béton... FEBELCEM, la Fédération de l'Industrie cimentière belge, vous offre information et assistance technique par les conseils d'ingénieurs et d'ingénieurs-architectes, des analyses en laboratoire, son centre de documentation et ses publications Bouwen met beton... FEBELCEM, de Federatie van de Belgische Cementnijverheid, biedt u technische assistentie en informatie: advies van ingenieurs en ingenieurarchitecten, analyses in laboratorium, documentatiecentrum en eigen publicaties

Verdickt & Verdickt Architecten - © André Nullens

partenaire de / partner van

infobeton.be www.febelcem.be - www.infobeton.be rue Voltastraat 8 1050 Bruxelles / Brussel t 02 645 52 11 f 02 640 06 70

Notre passion, l’architecture

A+ bel € 12 | int € 19

J^[=h[[dED;

J>>

:C@D8GCLJFE<\jkle

Infrastructuur

m`kiX^\~_Xlki\e[\d\ek f]]iXek[\jg\i]fidXeZ\j le`hl\j\edXkì\ [Ë`jfcXk`fek_\id`hl\% MXc\li[Ë`jfcXk`fek_\id`hl\

Albertkanaal Oosterweelverbinding CHB-verbinding Diabolo

L4(#'N&d)B

A+219

bel € 12 | int € 19 ciaud | bruxelles bureau de dépôt bruxelles x p405054

CLIMAPLUS® ONE The Green ONE

REVUE BELGE D’ARCHITECTURE bimestrielle août – septembre 2009

technique

Comment anticiper l’évolution des hôpitaux?

Santé

Three in One: Energiebesparing Comfort Milieubehoud

belgische prijs voor architectuur & energie 2009 | valerio olgiati

tweemaandelijks juni – juli 2009

santé | wonen in meervoud | bronks par mdma | wang shu

infrastructuur | politiekantoren | innovatieve gevelsystemen

*\e(1
BELGISCH TIJDSCHRIFT VOOR ARCHITECTUUR

SGG

A+220 nl

icasd | brussel kantoor van afgifte brussel x p405054

:C@D8GCLJFE<

J>>

A+219 FR

A+218 NL

A+218

THE REFERENCE FOR ARCHITECTURE IN BELGIUM

CLIMAPLUS ONE is een neutraal isolerende hoogrendementsbeglazing met unieke prestaties op het gebied van thermische isolatie. SGG

!

U = 1,0 W/m2K

wonen in meervoud

Les lauréats interview

Wang Shu amateur architecture studio Politiekantoren door Huiswerk, noA en Hans Verstuyft

Belgische Prijs voor Architectuur & Energie 2009

a+plan 26

nnn%jXèk$^fYXè$^cXjj%Zfd

www.saint-gobain-glass.com

04/06/09 02:54

04/09/09 13:24

220_Cover_BATrug75.indd Adv.Clima1 A+ NL.indd 1 3

The Green ONE

!

The Green ONE

revue belge d’architecture bimestrielle décembre 2009 – janvier 2010

Three in One: Energiebesparing Comfort Milieubehoud CLIMAPLUS ONE is een neutraal isolerende hoogrendementsbeglazing met unieke prestaties op het gebied van thermische isolatie. SGG

finalement

Un Maître architecte pour Bruxelles un bilan

U = 1,0 W/m2K

Concours en Belgique

!

stimulant ou obstacle ?

Partenariat public-privé

l’escaut architectures

Espace culturel à Soignies

A+222 SGG

The Green ONE

tweemaandelijks februari – maart 2010

SGG CLIMAPLUS ONE est un vitrage à haut rendement offrant des performances uniques en matière d’isolation thermique. Valeur d’isolation thermique

M | Leuven Hergé | Louvain-la-Neuve Marc Sleen | Brussel Belle Epoque | Blankenberge Holocaust | Mechelen Arsonic | Bergen

U = 1,0 W/m2K

Bouwen voor cultuur

!

interview

Kjetil Thorsen Snøhetta techniek Houtskeletbouw en houtpolymeren Productselectie Batibouw


3 en 1 : Economie d’énergie Confort Protection de l’environnement

belgisch tijdschrift voor architectuur

a+plan 29


icasd | brussel kantoor van afgifte gent x p405054

CLIMAPLUS® ONE

Samen wonen

projecten in brussel van architectslab, a2m, bob361


06-01-2009 09:32:02

International Architecture Exhibition, La Biennale di Venezia 2008. Questo catalogo è un’edizione extra della rivista belga di architettura A+. Prodotto in collaborazione con il Campus Internazionale d’Arte deSingel e l’Istituto per l’architettura fiamminga (VAi) in occasione della partecipazione del Belgio all’undicesima Biennale Internazionale di Architettura di Venezia 2008.

A+

A+1907 After the pArty

This publication is an extra issue of the Belgian architectural review A+, produced in collaboration with deSingel International Arts Campus and the Flemish Architecture Institute. It is a catalogue in the form of a magazine and is appearing on the occasion of the Belgian contribution to the 11th

Adv.Clima1 A+ NL.indd 1

05-01-2009 16:19:27

This publication is an extra issue of the Belgian architectural review A+, produced in collaboration with deSingel International Arts Campus and the Flemish Architecture Institute. It is a catalogue in the form of a magazine and is appearing on the occasion of the Belgian contribution to the 11th International Architecture Exhibition, La Biennale di Venezia 2008. Questo catalogo è un’edizione extra della rivista belga di architettura A+. Prodotto in collaborazione con il Campus Internazionale d’Arte deSingel e l’Istituto per l’architettura fiamminga (VAi) in occasione della partecipazione del Belgio all’undicesima Biennale Internazionale di Architettura di Venezia 2008.


hors serie | la biennale di venezia 2008 a+ belgian architectural review hors serie | la biennale di venezia 2008

A+1907_COVER+RUG_v2.indd 2

8/14/08 12:13:01 PM

revue belge d’architecture bimestrielle avril – mai 2010

Infrastructure et paysage interview

Laurent Ney Shaping forces

06-01-2009 09:32:02

> receive 3 issues and pay only 2

+ =

hors série stay in touch with Belgian architecture

> www.a-plus.be/abonnement-nl (Dutch) or -fr (French) choose language version and mention code ‘NICHE’ or e-mail > abonnement @ a-plus.be A+ is published in separate Dutch and French versions a+ belgian architectural review hors serie | la biennale di venezia 2008

* delivery in Belgium | offer valid until 31 august 2010 A+1907_COVER+RUG_v2.indd 2

www.regiedergebouwen.be www.regiedesbatiments.be

A+1907 hors série, english/italian edition of A+ at the occasion of la Biennale di Venezia 2008 Regie der Gebouwen Régie des Bâtiments

ciaud | bruxelles bureau de dépôt gand x | p405054

extra: A+1907 After theA+1907 pArty

hors serie | la biennale di venezia 2008

Architectuur, onze passie

Adv.Clima1 A+ FR.indd 1

bel ¤ 12,50 int ¤ 19,50

SUBSCRIBE NOW SPECIAL OFFER 2+1 = 24 EUR*


A+

A+223

avr–mai 2010

feb–mrt 2010

Adv.Clima1 A+ FR.indd 1

infrastructure et paysage | interview laurent ney | des structures tendues aux structures polymorphes

U = 1,0 W/m2K

A+221

ciaud | bruxelles bureau de dépôt gand x | p405054

CLIMAPLUS® ONE

bouwen voor cultuur | samen wonen in brussel | kjetil thorsen | houtskeletbouw

CLIMAPLUS ONE est un vitrage à haut rendement offrant des performances uniques en matière d’isolation thermique. Valeur d’isolation thermique SGG

concours en belgique | partenariat public-privé | espace culturel à soignies par l’escaut

3 en 1 : Economie d’énergie Confort Protection de l’environnement

SGG

15/10/09 16:20

05-01-2009 16:19:27

bel ¤ 12,50 int ¤ 19,50

A+223 FR

CLIMAPLUS® ONE

bel € 12 | int € 19

A+222 NL

A+221 fr

SGG

tweemaandelijks oktober – november 2009

a+plan 28

Innovatieve gevelsystemen

219_Cover_BAT.indd C1

belgisch tijdschrift voor architectuur

Valerio Olgiati

a+plan 27

techniek

218_Cover_BAT.indd C2

icasd | brussel kantoor van afgifte gent x p405054

interview

Bronks à Bruxelles par mdma

Caméléon door Awaa

A+220

bel € 12 | int € 19

8/14/08 12:13:01 PM

+ A+1907 HORS SERIE

Meer tijd voor creativiteit, met de zekerheid van Protect. Mettez plus de créativité dans vos idées... avec Protect, vous êtes bien protégé.

Protect is een verzekeringsmaatschappij gespecialiseerd in bouwverzekeringen:

Protect est une compagnie d’assurances spécialisée en assurances de construction:

• Beroepsaansprakelijkheid voor ontwerpers (architecten, ingenieurs en vastgoedmakelaars) • ABR polis • 10-jarige verzekering per werf

• Assurance responsabilité professionnelle pour concepteurs (architectes, ingénieurs et agents immobiliers) • Police TRC • Assurance décennale par ouvrage

T 02 411 41 14 - www.protect.be Verzekeringsmaatschappij toegelaten onder het nr. 1.009 - Entreprise d’assurances agréée sous le numéro de code 1.009

090613 - ad jonge architecten.indd 1

11/09/09 14:13

Matador. Maison Folie. jonge belgische architectuur in bozar jeune architecture belge à bozar

Recommend Documents