Masterclass Afval en Grondstof Het Nederlandse Afvalbeleid in vogelvlucht, gemeenten in de circulaire economie Gemeentelijk Afvalcongres, 19 maart 2015
AGENDA
1. 2. 3.
4. 5.
Afvalmanagement
Ladder van Lansink Afvalhiërarchie 1979 Preventie
Preventie
Hergebruik
Hergebruik
Recycling
Recycling
Energie
Energie
Storten
Storten
Ad Lansink
Nederlands afval 60 miljard kilo Bedrijfsafval Huishoudelijk afval 8,5 miljard kilo (ca 15%)
500 kilo per persoon per jaar
Resultaten per afvalstroom 7 kilo Kunststof
51% afvalscheiding 4 kilo textiel
1 kilo gevaarlijk afval
0,2 kilo drankenkartons 75 kilo GFT
56 kilo oud papier
5 kilo apparaten ca. 80 kilo gescheiden grof afval
20 kilo glas
Van Afval Naar Grondstof Regeerakkoord ‘Bruggen slaan’ 2012: Streven naar een circulaire economie
TK Brief Groene Groei maart 2013: Van Afval naar Grondstof als kans voor groene groei
TK Brief Van Afval Naar Grondstof juni 2013 & TK brief Uitwerking operationele doelstellingen januari 2014 VANG bevordert een transitie naar een circulaire economie
2
Wereldbevolking
Biomass Fossil Fuels Minerals
2010 2015 2020 2025 2030
120
1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Resource extraction [109 t]
Grondstofwinning
140
Metals
100
80
60
40
20
0
Grondstoffenschaarste!
Publiek kader Bewuste keuzes bij inrichten transparante ketens (EU-breed)
Duurzame inkoop gemeenten en Rijk Nederland koploper (logistiek, recycling)
100 kg/inwoner in 2020, 30 kg/inwoner in 2025
Ketens sluiten vanzelf Uitvoerbaar Betaalbaar Bewuste consumenten
Zo lang mogelijk in keten Gemeenten faciliteren en stimuleren scheiding
Publiek kader Kern van de visie: Circulaire economie: ketens sluiten 1. De vervuiler betaalt 2. Dynamiek van bedrijven en burgers de ruimte geven 3. Marktfalen aanpakken Focus op rol overheden
VANG
Meer en beter recyclen
Meer duurzame producten op de markt
Duurzamer consumeren
VANG
Ambities programma • Nederland voorbeeld van de circulaire economie voor andere landen • Waar mogelijk belemmeringen wegnemen • In 10 jaar de hoeveelheid materiaal naar afvalverbrandingsinstallaties en stort halveren • Doel voor 2015: 60-65% van het huishoudelijk afval gescheiden inzamelen, 75% in 2020 en uiteindelijk 100% gescheiden inzameling [kg restafval]
• Samen met de keten(s)
Lokale Circulaire Economie? • Ketensluiting op mondiaal, nationaal, regionaal of lokaal niveau? • Door ketens zo dicht mogelijk bij huis te sluiten ontstaat maatschappelijke verbondenheid • Voorbeelden: – – – –
Bouw- en sloopafval toepassen in eigen werken Grondstoffen leveren aan bedrijven in de regio Circulariteit onderdeel maken van je bestekken Diensten in plaats van bezit
Groot potentieel
244 kilo restafval
Waarvan 220 kilo recyclebaar!
Gemeentelijke ambitie hha? 500
450
Hoeveelheid restafval (kg/inw)
400
350
300
Stedelijkheidsklasse 1 Stedelijkheidsklasse 2 Stedelijkheidsklasse 3 Stedelijkheidsklasse 4 Stedelijkheidsklasse 5
250
200
150
100
50
0
10
20
30
40
50
60
Aandeel hoogbouw (%)
70
80
90
100
Wat zijn belangrijkste spelers? • Gemeentelijke zorgplicht verankerd in: -
Wet milieubeheer; inzamelen en (laten) verwerken van huishoudelijk afval Uitgewerkt in het LAP 2: beleidskader en minimum verwerkingsstandaarden Lokale regels kunnen zowel in APV als in afvalstoffenverordening worden geregeld. Afvalstoffenverordening wordt door gemeenteraad vastgesteld
• Producentenverantwoordelijkheid -
‘De vervuiler betaalt’ Introductie producentenverantwoordelijkheid in jaren ’90 Niet de burger, maar de consument betaalt de rekening (dmv bijvoorbeeld verpakkingenbelasting en verwijderingsbijdrage) Doel: organisatie en financiering van de inzameling en recycling én beter productontwerp en preventie
Gemeentelijk afvalbeleid
Aan de slag met ketens
‘traditionele’ afvalinzameling Papier, glas en textiel: Wijkcontainer Papier: ook vaak huis aan huis, of ism verenigingen
Restafval en GFT: Om de week
Textiel: vaak ism (charitatieve) inzamelaar
Gemeente is verplicht een milieustraat te ‘hebben’
Plastic: om de week aan huis of in een wijkcontainer
In 18 stromen scheiden, óf verplicht laten nasorteren
Grof afval (én kleine apparaten, KCA, frituurvet): Milieustraat
Hoe te komen tot meer afvalscheiding
Financiële instrumenten
Serviceprikkels
• Diftar (GeDIFferentieerd TARief) • Afval Loont
• • • •
Technologie en Innovatie • Nascheiding
Hoog serviceniveau op alle stromen Gecombineerde inzameling Omgekeerd inzamelen 100-100-100?
Kunst is de combinatie van instrumenten te vinden die in uw gemeente effectief is!
Organisatie Afvalinzameling
80% van de huishoudens (67% van de gemeenten) wordt bediend door overheidsbedrijf Eigen inzameldienst werd en wordt vaak ondergebracht in overheidsbedrijf Aantal gemeenten dat kiest voor uitbesteding stabiel
Van de door een particuliere inzamelaar bediende huishoudens wordt 70% door 2 landelijke spelers bediend
Van de 136 gemeenten die een particuliere inzamelaar hebben, telt 90% minder dan 20.000 aansluitingen
De overige zijn lokale / regionale spelers
Aantal organisaties – Aantal inzamelbedrijven huishoudelijk afval neemt trendmatig af met 44%. Van 230 in 2000 naar 129 in 2013. – Met name het aantal gemeentelijke inzameldiensten daalde. Van 165 in 2000 tot 71 in 2013. Een afname van 57% – Het aantal particuliere bedrijven is eveneens fors afgenomen. Van 30 in 2000 naar 15 in 2013. De helft. – Aantal overheidsbedrijven en intergemeentelijke samenwerkingsverbanden GR/NV/BV) is toegenomen met 65% van 24 tot bijna 40 in 2013.
Trends in organisatie • Taakverdieping van afvalinzameling naar afvalbeheer • Verbreding van publieke takenpakket (ontzorgen): Beheer en onderhoud van de openbare ruimte, SW. • Publieke bedrijven gaan steeds meer voor aandeelhouderschap gemeenten • Commerciële taken in aparte NV/BV ondergebracht / afgestoten • Balans tussen zelf doen en regie
Resultaat
Verwerkingscapaciteit 8.000
7.000
OMRIN E.ON Delfzijl
AZN
6.000
Sita ReEnergy ZAVIN CV 5.000
AVR Afvalverwerking Rijnmond AVR Afvalverwerking Rotterdam AVR DTO
4.000
HVC afvalcentrale locatie Dordrecht Afval Energie Bedrijf
3.000
HVCafvalcentrale locatie Alkmaar AVR Afvalverwerking Duiven
2.000
ARN Twence Afvalverwerking NL aanbod voor verbranding
1.000
Totaal verbrand incl import 0 2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Conclusie Afval is een keuze; de keuze is aan ons Noodzakelijk te schaken op verschillende borden: • Inzameling – verwerking / recycling • Modaliteiten inzameling • € • Publiek privaat • Meer info (M&O/fin/jur/bestuurlijk) www.nvrd.nl
