Market Timing
1 mei 2012
Technische & kwantitatieve analyse GLOBAAL TECHNISCH MARKTBEELD Diverse markten
Colofon Deze ,,Bulls, Bears & Shares” is in opdracht van Theodoor Gilissen Bankiers N.V. gemaakt door Loef Technische Analyse B.V. en wordt exclusief beschikbaar gesteld aan de relaties van Theodoor Gilissen. Theodoor Gilissen gaat bij haar beleggingsbeleid uit van fundamentele analyse. Aangezien deze publicatie uitgaat van technische analyse, kan het zijn dat de hier verkondigde meningen afwijken van die van Theodoor Gilissen. De publicatie betreft een exclusieve service voor die relaties van Theodoor Gilissen die de eigen beleggingsideeën mede willen baseren op technische analyse.
AEX INDEX BRENT CRUDE NYMEX CRUDE DAX INDEX DJ STOXX 600 INDEX DOW JONES INDEX EUR/USD BUND FUTURE GOUDPRIJS NASDAQ COMPOSITE NIKKEI-225 INDEX S&P 500 INDEX ZILVER
TRENDS KT LT + + + + + + + + + + + + + + + + + -
2e ST
1e ST
koers
1e W
2e W
292 102.5 96 6300 232 12750 1.2700 135 1550 2738 9100 1292 16
300 115 100.68 6500 252 13130 1.3000 140.2 1620 2950 9400 1390 27
308.30 119.33 104.73 6761.19 257.28 13213.63 1.3251 141.09 1665.60 3046.36 9405.00 1397.91 31.00
313.00 127.00 105.00 6810.00 260 13300.00 1.3370 141.50 1680.00 3060.00 10200.00 1422.00 31.10
317.00 145.00 108.00 7100.00 267 13950.00 1.3460 145.00 1790.00 3135.00 10800.00 1445.00 32.50
W/V% 5D 2.33 0.48 1.14 3.65 2.20 2.22 0.42 -0.14 -1.51 2.56 -1.36 2.27 1.05
W/V% 20D -3.98 -3.92 -0.48 -1.66 -1.33 0.01 0.14 2.01 -0.38 -1.46 -6.84 -0.75 -6.60
Samenvatting
Het 20-daags koersgemiddelde en 120-daags koersgemiddelde zijn al langere tijd in deze publicatie de basis voor het bepalen van de richting van de hoofdtrend. Als gevolg van daling van het 20-daags gemiddelde vorige week onder het 120Edward Loef is bestuurder van Loef Technische Analyse B.V. daags gemiddelde van de AEX is de hoofdtrend van de Nederlandse aandelenen is onafhankelijk Technisch Analist en cliëntenremissier beurs nu als ‘dalend’ te kwalificeren. Oplevingen blijven waarschijnlijk beperkt tot voor diverse partijen. Edward Loef kan op elk willekeurig moment (in)direct een long of short positie hebben in de in ca. 316/317. Een test van de psychologische 300-puntengrens is op korte termijn deze publicatie genoemde financiële markten of aannemelijk. instrumenten. Voor informatie over deze uitgave kunt u contact opnemen met uw private banker of andere contactpersoon bij Theodoor Gilissen.
De Franse CAC-40 overkwam gisteren hetzelfde, waardoor de Nederlandse en Franse aandelenindices het dalende pad van de beurzen in Griekenland, Italië en Spanje volgen. Gelukkig zijn niet alle aandelenmarkten in mineur, echter er hangt wel verandering in de lucht getuige een aantal grote en kleine hoofdschouderpatronen (zie ook publicatie vorige week). De koersgrafieken van de CAC-40 en Nasdaq Composite illustreren op de volgende pagina een toekomstbeeld op basis van het verleden (zie mei 2011).
Deze ‘Bulls, Bears & Shares’ is een publicatie van Theodoor Gilissen Bankiers N.V., in opdracht van Theodoor Gilissen Bankiers N.V. De Technische Analyse en Fundamentele Analyse zijn verschillende disciplines; (mede) daardoor kan de Technische opinie afwijken of niet consistent zijn met de researchadviezen van de researchafdeling van Theodoor Gilissen Bankiers N.V. De in deze publicatie vermelde gegevens zijn ontleend aan door Theodoor Gilissen betrouwbaar geachte bronnen en publiekelijk bekende informatie. Voor de juistheid en volledigheid van de genoemde feiten, gegevens, meningen, verwachtingen en uitkomsten daarvan kan Theodoor Gilissen Bankiers N.V. niet instaan. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. geeft geen garantie of verklaring omtrent genoemde juistheid en volledigheid, noch uitdrukkelijk noch stilzwijgend. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor schade die het gevolg is van de onjuistheid en/of onvolledigheid van bedoelde informatie. Dit rapport dient niet te worden opgevat als een aanbod om waardepapieren te verkopen, noch als een uitnodiging tot aankoop ervan. De adviezen en aanbevelingen in dit rapport zijn generiek van aard en houden derhalve geen rekening met de specifieke beleggingsdoelstellingen, de persoonlijke financiële situatie en persoonlijke behoeftes van de ontvanger. De ontvanger mag de adviezen en aanbevelingen uit het rapport dan ook niet aanmerken als een persoonlijk advies: de ontvanger moet zijn of haar eigen adviseur raadplegen om te overleggen of het waardepapier dat in dit rapport aan bod komt, voor hem of haar een passende investering is en of de adviezen en aanbevelingen in het rapport overeenstemmen met zijn of haar doelrisicoprofiel. Indien u (mede) belegt met geleend geld, betekent dit dat u het risico loopt dat u uw inleg verliest of zelfs een schuld overhoudt. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Opinies, feiten en meningen in dit rapport kunnen zonder nadere aankondiging worden gewijzigd. De verspreiding van dit rapport in andere jurisdicties dan in Nederland is mogelijk aan restricties onderhevig en de ontvanger van dit rapport dient zichzelf te informeren over eventuele restricties. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. verbiedt nadrukkelijk het herverspreiden van dit rapport via internet of op een andere manier en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor de acties van derde partijen op dit gebied. De ontvanger van dit rapport is gebonden aan de restricties zoals vermeld staan in deze disclaimer. Theodoor Gilissen Bankiers N.V., haar directie en haar medewerkers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade die voortvloeit uit of verband houdt met het gebruik (of jui st de onmogelijkheid van gebruik), het vertrouwen op of (het nalaten van) acties ondernomen naar aanleiding van de informatie in de aanbieding. Uw persoonsgegevens worden zonder uw uitdrukkelijke toestemming niet aan derden buiten Theodoor Gilissen Bankiers N.V. verstrekt, tenzij dat voortvloeit uit de wet. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. wijst cliënt conform de wet op haar recht op inzage, correctie, aanvulling, afscherming of verwijdering van gegevens en tot het doen van verzet tegen het gebruik van persoonsgegevens voor marketing- en charitatieve doeleinden.
CAC-40 vanaf 2011
In de CAC-40 index tekent zich na de test van de meerjarige dalende weerstandlijn potentieel een rechterschouder af van een meerjarig (H)oofd-(S)chouderpatroon in ontwikkeling (zie grafiek boven). NASDAQ COMPOSITE vanaf 2011
DAX INDEX uitbraakpoging boven de vorige top mislukt
Het (H)oofd(S)chouderpatroon in de DAX dient uiterst serieus te worden genomen nu het risico toeneemt van een rechterschouder na een mislukte uitbraak gisteren.
2
Trendoverzicht Asset-Allocatie (instrumenten) 5D STIJGENDE TREND
%
Vanguard REIT
3.36
iShares FTSE/EPRA European Property F
2.97
iShares MSCI Pacific ex-Japan Index F
2.42
S&P 500 Index
2.27
Vanguard Total Stock Market
2.26
DJ STOXX 600 EUR Price
2.20
iShares MSCI ACWI Indx Fund
2.17
Ishares Ftse Epra Nareit US Prop
2.02
iShares MSCI Emerging Markets Index F
1.67
Crude Oil Light Sweet Continuous
1.15
PowerShares Emrgng Mkt Sovereign Dbt
0.96
iBoxx EU Sov. Netherl. Index Overall PR.
0.81
Ishares FTSE Epra Nareit Asia
0.58
iShares Barclays TIPS Bond Fd
0.15
IShares Brclys 7-10 Yr Treasury Bnd Fnd
0.14
iShares Barclays Inter Govt Credit Bd Fd
0.13
iShares Barclays Aggregate Bond Fund
0.01
iShares Barclays Credit Bond Fund
-0.10
iBoxx EU Sov. Germany Index 7-10 Yr. PR.
-0.17
BODEMVORMING
%
IShares Brclys 20+ Yr Treasury Bnd Fnd
-0.51
5D TOPVORMING
%
DALENDE TREND
%
BrclysiPth DJUBSCommodtyIdxTtlRtrn
2.43
RJ/CRB Index
1.85
SPDR Gold Trust
1.77
iShares Silver Trust
0.47
De indextracker Vanquard REIT (= ETF Amerikaans vastgoed) heeft de opgaande lijn stevig vast. Ten opzichte van een wereldwijde aandelenbelegging heeft deze asset-categorie in technisch opzicht de voorkeur. Vanguard Reit (+ relatieve sterkte t.o.v. iShares MSCI All Countries World)
De groen/zwarte MACD afgeleid van de relatieve sterkte lijn vertoont nog geen teken van zwakte. De (roze) relatieve sterkte boekt een nieuwe hoogtepunt.
3
Trendoverzicht Landenindices STIJGENDE TREND DAX INDEX POLEN-WIG Index NASDAQ COMPOSITE INDEX Hang Seng Index S&P 500 Index Dow Jones Industrials 1897-2001 DJ STOXX 600 EUR Price MEXICO-IPC RUSLAND-RTS INDIA-Sensex 30 FTSE 100 INDEX Bel-20 Sydney-All Ordinaries Index Bovespa CHINA-Shanghai & Shenzhen 300 TURKIJE-National 100 SWISS MARKET INDEX INDONESIE-JCI TOKYO/NIKKEI 225/DOW JONES index MALEISIE-KLCI BODEMVORMING TORONTO-S&P/TSX Composite
5D % 3.65 3.04 2.56 2.28 2.27 2.22 2.20 1.53 1.34 1.30 1.27 0.78 0.51 0.46 -0.03 -0.22 -0.30 -0.42 -0.42 -0.83 % 2.53
TOPVORMING
DALENDE TREND MILAAN-FTSE/MIB CAC 40 MADRID-IBEX 35 AEX Amsterdam Index ATHENE-ASE General
5D %
% 5.36 3.69 2.40 2.33 -0.32
De Amerikaanse aandelenindices domineren in de stijgende trends. In het koersverloop van de Japanse Nikkei-225 index kan een zowel een (bullish) ‘falling wedge’ worden herkend (zie grafiek) als de contouren van een hoofdschoudertop. Een uitbraak uit het dalende driehoekpatroon moet nadere aanwijzingen geven. Nikkei-225 index vanaf 2011
4
Trendoverzicht bedrijfssectoren STIJGENDE TREND DJ STOXX Auto&Parts S&P 500 Telecom Services Sector DJ STOXX Technology DJ STOXX Fin.Serv. S&P 500 Consumer Discretionary Sector DJ STOXX Media DJ STOXX Industrial S&P 500 Utilities Sector S&P 500 Information Technology Sector S&P 500 Financials Sector DJ STOXX Trav&Leisur DJ STOXX Insurance S&P 500 Index DJ STOXX 600(P)-Euro STOXX Europe 600 REITS S&P 500 Industrials Sector DJ STOXX Pers&House S&P 500 Materials Sector DJ STOXX Chemical S&P 500 Health Care Sector S&P 500 Consumer Staples Sector DJ STOXX Food&Bev. S&P 500 Automobile & Components DJ STOXX Health Care BODEMVORMING DJ STOXX Basic Resr. S&P 500 Energy Sector
5D % 8.17 5.70 3.60 3.47 3.39 3.06 2.66 2.42 2.32 2.32 2.29 2.27 2.27 2.20 2.02 1.79 1.76 1.65 1.50 1.45 0.97 0.54 0.46 0.00 % 3.80 2.83
TOPVORMING DJ STOXX Constr&Mat DJ STOXX Retail
5D % 4.85 0.95
DALENDE TREND DJ STOXX Oil & Gas DJ STOXX Bank Index DJ STOXX Telecom DJ STOXX Utility
% 3.53 2.96 1.57 0.74
Voor degenen die geen aanstoot (willen) nemen van de zorgen omtrent het toekomstig koersverloop van de aandelenindices, is de koersgrafiek van de Europese DJ Stoxx 600 Automobiles & Parts (zie onder) intrigerend. De stijgende steunlijn alsmede het stijgende 120-daags koersgemiddelde is succesvol getest en de automobielsector heeft de stijgende trend weer hervat. DJ Stoxx 600 Automobile & Parts vanaf 2011
5
Obligaties & rentecontracten De Amerikaanse langlopende obligaties lopen warm voor een nieuwe stijgingsfase. De rood/roze (STO)chastics wijst op het risico van winstnemingen. iShares Barclays 20+ yr Treasury Bond Fund
De 20- en 120-daags koersgemiddelden in de iShares Barclays 20+ yr Treasury Bond Fund zijn beiden weer omhoog gekruld. De zwarte candles wijzen op een bullish overgangsfase. Alleen een daling onder het 20-daags gemiddelde zou het bodemproces geweld aan doen. iShares JPMorgan USD Emerging Markets Bond Fund vanaf 2007
De ETF met betrekking tot obligaties afkomstig uit de ‘emerging markets’ presteert zeer sterk en staat op het punt om naar een nieuw hoogtepunt te stijgen.
6
Commodities RJ/CRB-index vanaf 2011 STIJGENDE TREND Soybean Meal Pit CBOT Continuous Copper High Grade COMEX Continuous DJ UBS Grains Wheat Pit CBOT Continuous Goldman Sach Commodity Indx Comp DJ UBS Petroleum DJ UBS Agriculture subindex Crude Oil Light Sweet Continuous Brent Crude Oil Continuous Soybean Oil Pit CBOT Continuous Rough Rice Pit CBOT Continuous BODEMVORMING DJ UBS Industrial metals subindex Corn Pit CBOT Continuous Palladium NYMEX Continuous
5D % 7.96 4.15 3.15 2.73 2.04 1.63 1.43 1.15 0.48 -0.79 -5.02 5D % 3.59 3.55 2.97
TOPVORMING Platinum NYMEX Continuous
DALENDE TREND Gas Natural NYMEX Cont. DJ UBS energy subindex DJ UBS Commodity index RJ/CRB Index ICE FUT US Cont. Gold 100 Troy Oz. COMEX Cont. DJ UBS Precious Metals Silver 5000 Oz. COMEX Cont. Coffee C ICE FUT US Continuous Cocoa ICE FUT US Continuous Orange Juice (FCOJ-1) ICE FUT US DJ UBS Livestock DJ UBS Softs Sugar World No.11 Continuous Cotton No. 2 ICE FUT US Cont
5D % 0.98
5D % 16.96 2.88 2.18 1.39 1.36 1.29 1.15 0.34 0.23 -0.56 -1.29 -1.90 -2.32 -2.33
In de grondstoffensector is het technisch beeld zeer gemengd. De olieprijzen bevinden zich in een stijgende trend. Voor edele metalen is er nog geen sprake van betere tijden.
7
VALUTA EUR/USD…een gemengd beeld
De euro lijkt de dalende trend opwaarts te willen ombuigen (zie zwarte candles), echter de herstelpoging in de afgelopen maand neemt de vorm aan van een (bearish) ‘rising wedge’. De 20- en 120-daags koersgemiddelden zijn in elkaar verstrengeld geraakt op grond waarvan een duidelijke conclusie niet valt te geven. Op basis van de kwantitatieve criteria wordt een bodemproces gesignaleerd. De euro is afgelopen week sterker geworden. Overzicht trendfasen valutaparen
STIJGENDE TREND Euro-Australian Dollar UK Pound Sterling - US Dollar Euro-Japanese Yen US Dollar - Japanese Yen BODEMVORMING Euro - US Dollar
5D % 0.55 0.40 -1.53 -1.87 5D % 0.37
TOPVORMING
DALENDE TREND Euro-Canadian Dollar US Dollar- Canadian Dollar Euro-UK Pound Sterling Euro-Swiss Franc US Dollar - Swiss Franc US Dollar Index ICE FUT US Continuous
5D %
5D % 0.51 0.13 0.01 -0.03 -0.40 -0.62
CONCLUSIE Dezelfde conclusie als vorige week woensdag: de technische conditie voor de aandelenmarkten verzwakt op een wijze die doet denken aan vorig jaar mei. In Europa worden steeds meer landen kwetsbaar voor tegenvallers (Spanje, Italië, Frankrijk, Nederland, België). Veilige havens lijken vooralsnog Duitse en Amerikaanse staatsleningen. Edele metalen blijven kwetsbaar.
8
ALGEMEEN ADVIES Hanteer – indien mogelijk - stop loss limieten om koersrisico’s beter te beheersen! Verklarende woorden en begrippen uit de technische analyse Een uitleg van woorden en begrippen die gangbaar zijn in de technische analyse en in de Bulls, Bears & Shares worden gebruikt zijn op deze pagina op een niet limitatieve wijze ter verduidelijking samengevat. Technische Analyse (TA) bestudeert primair met behulp van grafieken de koershistorie van marktprijzen (lees: beurskoersen en hiervan afgeleide handelsvolumes) met het doel om de meest waarschijnlijke toekomstige richting te bepalen. De technische analyse kent twee hoofdstromingen. Enerzijds is er de klassieke visuele analyse van grafieken met het oogmerk om trends en koerspatronen te herkennen. Anderzijds is er de kwantitatieve analyse om met behulp van de beurskoers afgeleide formules (‘indicatoren’) koop- en verkoopsignalen te genereren. De Bulls, Bears & Shares combineert de visuele analyse met de kwantitatieve analyse. De technische en kwantitatieve analyses worden vooral gebruikt als hulpmiddel voor de ‘timing’ van beleggingsbeslissingen. TA = afkorting voor ‘technische analyse’ KT = korte termijn trend op basis van de positie van beurskoers ten opzichte van het 20-daags koersgemiddelde LT = lange termijn trend op basis van de positie van het 20-daags koersgemiddelde ten opzichte van het 120-daags koersgemiddelde TREND = algemene richting waarheen een koersontwikkeling tendeert herkenbaar aan een proces van twee opeenvolgende toppen en/of bodems TRENDLIJN = lijn langs opeenvolgende toppen of bodems STEUN = indicatie voor een bodem in de koersgrafiek WEERSTAND = indicatie voor een top in de koersgrafiek BULLISH = positieve stemming ten aanzien van de koersontwikkeling BEARISH = negatieve stemming ten aanzien van de koersontwikkeling NEUTRAAL = aanduiding voor richtingloos en/of zijwaarts koersverloop TACTISCH = specifieke actie/benadering bedoeld om een strategie uit te voeren RS = relatieve sterkte ter bepaling van outperformance of underperformance OUTPERFORMANCE = betere prestatie ten opzichte van… UNDERPERFORMANCE = slechtere prestatie ten opzichte van… LONG = positionering in de markt anticiperend op een koersstijging SHORT = positionering in de markt anticiperend op een koersdaling NONE = geen positionering in verband met overgangfase tussen bulls en bears BUY = koopmoment op basis van een technische en/of kwantitatieve analyse SELL = verkoopmoment op basis van een technische en/of kwantitatieve analyse MA = ‘moving average’ / voortschrijdend gemiddelde van een reeks van beursdata RSI = relatieve sterkte index (indicator voor het meten van het momentum) RSI waardering onder 30 illustreert een relatief sterke koersdaling RSI waardering boven 70 illustreert een relatief sterke koersstijging MOMENTUM = indicator voor het meten van de snelheid en de sterkte van een koersbeweging STO = afkorting voor ‘stochastics’, indicator voor korte termijn kansberekening STO waardering onder 20 illustreert een relatief sterke koersdaling STO waardering boven 80 illustreert een relatief sterke koersstijging DMI = afkorting voor ‘directional movement indicator’, geeft informatie over de kracht van vraag en aanbod in de onderliggende trend ADX = afkorting voor ‘average directional movement indicator’, geeft de kracht aan van een trendmatige beweging, maar zegt niets over de richting ervan ADX waardering onder 25 wijst potentieel op een zijwaarts gerichte trend ADX waardering boven 25 wijst potentieel op een trendmatige beweging TRADINGRANGE = richtingloze koersbeweging binnen bepaalde bandbreedte UITBRAAK = koersbeweging boven/onder vorige weerstand/steun
9
TRAP = mislukte uitbraak PULLBACK – terugkeer van de beurskoers naar een recent uitbraakniveau GAP = koershiaat in de grafiek zichtbaar tussen twee handelsnoteringen in OVERBOUGHT = situatie waarin de beurskoers kwetsbaar is voor een correctie OVERSOLD = sitiuatie waarin de beurskoers rijp is voor een technisch herstel RISING WEDGE = driehoekspatroon met 2 convergerende stijgende lijnen FALLING WEDGE = driehoekspatroon met 2 convergerende dalende lijnen STOP LOSS = prijsniveau ter beperking van onverhoopte verliezen van openstaande beleggingsposities. LEGENDA KLEUREN CANDLES GETOONDE GRAFIEKEN Donkergroen - stijgende trend (= koers > 20 daags gemiddelde & 120 daags gemiddelde) Lichtgroen - koerscorrectie binnen stijgende trend (= koers > 120 daags gemiddelde) Rood - dalende trend (= koers < 20 daags gemiddelde & 120 daags gemiddelde) Oranje - koersherstel binnen dalende trend (= koers < 120 daags gemiddelde) Blauw - sterk opwaarts momentum tijdens een opgaande trend Paars - sterk neerwaarts momentum tijdens een neergaande trend Geel - overdrijvingsfase (extreem hoog risico van een significant trendomslag) Zwart - overgangsfase tussen stijgende en dalende trend (geen positie) Rode lijn Blauwe lijn Paarse lijn belegging
- 120 daags simpel gemiddelde - 20 daags simpel gemiddelde - relatieve kracht ten opzichte van een andere
Heeft u vragen of opmerkingen, neemt u dan a.u.b. contact met ons op.
10
