Market Timing
Technische & kwantitatieve analyse
15 oktober 2012 GLOBAAL TECHNISCH MARKTBEELD Onderliggende assets
Colofon Deze ,,Bulls, Bears & Shares” is in opdracht van Theodoor Gilissen Bankiers N.V. gemaakt door Loef Technische Analyse B.V. en wordt exclusief beschikbaar gesteld aan de relaties van Theodoor Gilissen. Theodoor Gilissen gaat bij haar beleggingsbeleid uit van fundamentele analyse. Aangezien deze publicatie uitgaat van technische analyse, kan het zijn dat de hier verkondigde meningen afwijken van die van Theodoor Gilissen. De publicatie betreft een exclusieve service voor die relaties van Theodoor Gilissen die de eigen beleggingsideeën mede willen baseren op technische analyse. Edward Loef is bestuurder van Loef Technische Analyse B.V. en is onafhankelijk Technisch Analist en cliëntenremissier voor diverse partijen. Edward Loef kan op elk willekeurig moment (in)direct een long of short positie hebben in de in deze publicatie genoemde financiële markten of instrumenten. Voor informatie over deze uitgave kunt u contact opnemen met uw private banker of andere contactpersoon bij Theodoor Gilissen.
AEX INDEX BRENT CRUDE NYMEX CRUDE DAX INDEX DJ STOXX 600 INDEX DOW JONES INDEX EUR/USD BUND FUTURE GOUDPRIJS NASDAQ COMPOSITE NIKKEI-225 INDEX S&P 500 INDEX ZILVER
TRENDS KT LT + + + + + + + + + + + + + + +
2e ST
1e ST
koers
1e W
2e W
321 108 83 6900 265 13000 1.2500 135 1720 2840 8400 1400 3050
325 112 88 7200 268 13275 1.2700 139 1738 2980 8300 1420 3350
327.95 113.38 91.60 7232.49 269.43 13328.85 1.2951 141.43 1755.70 3044.11 8555.00 1428.59 3349.00
333.00 117.00 94.00 7450.00 276 13650.00 1.3125 143.00 1800.00 3150.00 8750.00 1470.00 3500.00
340.00 128] 100.00 8100.00 292 14000.00 1.3500 147.00 1923.00 3200.00 8950.00 1550.00 3700.00
W/V% 5D -1.38 1.21 1.91 -2.24 -1.71 -2.07 -0.12 0.03 -1.41 -2.94 -3.93 -2.21 -3.13
W/V% 20D -3.05 -2.81 -7.47 -2.42 -2.36 -1.95 -1.24 1.75 -0.96 -4.39 -6.96 -2.54 -3.36
Samenvatting “Vanuit het oogpunt van risicobeheer mogen de bodems van vorige week niet neerwaarts worden doorbroken” (citaat Bulls, Bears & Shares 8 oktober 2012). Het belang van risicobeheer werd vorige week benadrukt, omdat in de technische analyse een richting van een trend gerespecteerd wordt, totdat deze wijzigt. Dit laatste dreigt nu op Wall Street te gebeuren met mogelijk alle gevolgen voor de overige markten. Afgelopen week werden op Wall Street de geboekte winsten van de voorgaande week weggevaagd en werden de laatste bodems neerwaarts gebroken. Dit wijst op topvorming. Deze ontwikkeling vraagt om adequaat risicomanagement voor de korte termijn, want oktober is volgens de beursstatistieken in de Verenigde Staten dé kalendermaand met de grootste koersuitslagen. De goud- en zilverprijs vallen nu ook ten prooi aan winstnemingen. Hoewel de olieprijzen vorige week opliepen lijkt deze stijging onderdeel van een lange termijn topvormingsproces. De bund future profiteerde van de winstnemingen in het aandelenlandschap. De euro draalt na het herstel in de laatste weken. Het wordt mogelijk wat herfstig.
Deze ‘Bulls, Bears & Shares’ is een publicatie van Theodoor Gilissen Bankiers N.V., in opdracht van Theodoor Gilissen Bankiers N.V. De Technische Analyse en Fundamentele Analyse zijn verschillende disciplines; (mede) daardoor kan de Technische opinie afwijken of niet consistent zijn met de researchadviezen van de researchafdeling van Theodoor Gilissen Bankiers N.V. De in deze publicatie vermelde gegevens zijn ontleend aan door Theodoor Gilissen betrouwbaar geachte bronnen en publiekelijk bekende informatie. Voor de juistheid en volledigheid van de genoemde feiten, gegevens, meningen, verwachtingen en uitkomsten daarvan kan Theodoor Gilissen Bankiers N.V. niet instaan. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. geeft geen garantie of verklaring omtrent genoemde juistheid en volledigheid, noch uitdrukkelijk noch stilzwijgend. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor schade die het gevolg is van de onjuistheid en/of onvolledigheid van bedoelde informatie. Dit rapport dient niet te worden opgevat als een aanbod om waardepapieren te verkopen, noch als een uitnodiging tot aankoop ervan. De adviezen en aanbevelingen in dit rapport zijn generiek van aard en houden derhalve geen rekening met de specifieke beleggingsdoelstellingen, de persoonlijke financiële situatie en persoonlijke behoeftes van de ontvanger. De ontvanger mag de adviezen en aanbevelingen uit het rapport dan ook niet aanmerken als een persoonlijk advies: de ontvanger moet zijn of haar eigen adviseur raadplegen om te overleggen of het waardepapier dat in dit rapport aan bod komt, voor hem of haar een passende investering is en of de adviezen en aanbevelingen in het rapport overeenstemmen met zijn of haar doelrisicoprofiel. Indien u (mede) belegt met geleend geld, betekent dit dat u het risico loopt dat u uw inleg verliest of zelfs een schuld overhoudt. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Opinies, feiten en meningen in dit rapport kunnen zonder nadere aankondiging worden gewijzigd. De verspreiding van dit rapport in andere jurisdicties dan in Nederland is mogelijk aan restricties onderhevig en de ontvanger van dit rapport dient zichzelf te informeren over eventuele restricties. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. verbiedt nadrukkelijk het herverspreiden van dit rapport via internet of op een andere manier en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor de acties van derde partijen op dit gebied. De ontvanger van dit rapport is gebonden aan de restricties zoals vermeld staan in deze disclaimer. Theodoor Gilissen Bankiers N.V., haar directie en haar medewerkers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade die voortvloeit uit of verband houdt met het gebruik (of juist de onmogelijkheid van gebruik), het vertrouwen op of (het nalaten van) acties ondernomen naar aanleiding van de informatie in de aanbieding. Uw persoonsgegevens worden zonder uw uitdrukkelijke toestemming niet aan derden buiten Theodoor Gilissen Bankiers N.V. verstrekt, tenzij dat voortvloeit uit de wet. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. wijst cliënt conform de wet op haar recht op inzage, correctie, aanvulling, afscherming of verwijdering van gegevens en tot het doen van verzet tegen het gebruik van persoonsgegevens voor marketing- en charitatieve doeleinden.
Trendfase Asset Allocatie (instrumenten) o.b.v. beurskoers + 20/120 MA 5D STIJGENDE TREND Brent Crude Oil Continuous iShares S&P GSCI Commodity-Indexed Tr PowerShares Emrgng Mkt Sovereign Dbt iShares Barclays Credit Bond Fund IShares Brclys 7-10 Yr Treasury Bnd Fnd iShares Barclays Aggregate Bond Fund iShares Barclays Inter Govt Credit Bd Fd iShares FTSE/EPRA European Property F iShares Barclays TIPS Bond Fd RJ/CRB Index SPDR Dow Jones Global Real Estate iShares MSCI Pacific ex-Japan Index Fund Ishares FTSE Epra Nareit Asia Gold 100 Troy Oz. COMEX Continuous Ishares MSCI Latin America (USD) iShares MSCI Emerging Markets Index F DJ STOXX 600 EUR Price iShares MSCI ACWI Indx Fund S&P 500 index Vanguard Total Stock Market Silver 5000 Oz. COMEX Continuous BODEMVORMING iBoxx EU Sov. Netherl. Index Overall PR.
1.21 1.10 1.00 0.83 0.46 0.41 0.20 0.02 -0.29 -0.35 -0.49 -0.53 -0.64 -1.41 -1.49 -1.62 -1.71 -1.85 -2.21 -2.25 -3.13 % 0.50
TOPVORMING Vanguard REIT iShares MSCI Japan Index Fd
5D % -0.61 -2.29
DALENDE TREND IShares Brclys 20+ Yr Treasury Bnd F iBoxx EU Sov. Germany Index 7-10 yr Ishares Ftse Epra Nareit US Prop
% 2.33 0.49 0.18
Afgelopen week werd er in de beleggingscategorie obligaties overwegend winst geboekt. De beleggingscategorie aandelen kreeg te maken met winstnemingen. De sector onroerend goed bevindt zich in de Verenigde Staten in een dalende trend, maar de (in euro’s genoteerde) ETF’s in Europees en Aziatisch vastgoed presteren niet alleen recentelijk, maar tot dusver dit jaar uitstekend (zie overzicht). Compositie 2012 van iShares met een notering in euro’s (aan Euronext)
Binnen de categorie aandelen gaat op dit moment de regionale voorkeur uit naar Europa en de ‘emerging markets’, maar de Chinese beurs toonde vorige week veerkracht (zelfs sterk vergeleken met de ‘emerging markets’ vorige week). Let op! De getoonde grafiek van iShares China 25 (ISIN-code IE00B02KXK85) is geen afspiegeling van de Shanghai Composite.
2
Deze week komen er veel belangrijke fundamentele koersdata uit met betrekking tot de Chinese economische groei. In het trendoverzicht van de landenindices, die wordt gebaseerd op de stand van de beurskoers in relatie tot het 20-daags en 120daags koersgemiddelde, bevindt de Chinese aandelenbeurs zich nog steeds in een dalende trend. Trendoverzicht Landenindices 5D STIJGENDE TREND
%
TURKIJE-National 100
3.29
Bovespa
1.20
Hang Seng Index
0.59
INDONESIE-JCI
5D TOPVORMING Nikkei 225 Ind Futures Composite
% -3.93
0.32
Sydney-All Ordinaries Index
-0.08
SWISS MARKET INDEX
-0.29
MALEISIE-KLCI
-0.36
ATHENE-ASE General
-0.61
MEXICO-IPC
-0.64
POLEN-WIG Index
-1.20
FTSE 100 INDEX
-1.32
AEX-index
-1.38
INDIA-Sensex 30
-1.39
CAC 40
-1.97
TORONTO-S&P/TSX Composite
-1.97
Dow Jones Industrials 1897-2001
-2.07
S&P 500 INDEX
-2.21
DAX INDEX
-2.24
MILAAN-FTSE/MIB
-2.29
RUSLAND-RTS
-2.44
Bel-20
-2.86
NASDAQ COMPOSITE INDEX
-2.94
MADRID-IBEX 35
-3.80
BODEMVORMING
%
DALENDE TREND Shanghai Composite Index
% 0.90
Shanghai Composite…een lange termijn dalende trend vanaf de top in 2007
3
Het Chinese ‘aandelenlandschap’ is na de top 5 jaar geleden op z’n retour. Shanghai Composite vanaf 1997 gevormd door het 120-daags gemiddelde
Het Japanse ‘aandelenlandschap’ strekt uit zich langzaam uit naar een laagvlakte. Japanse Nikkei-225 index vanaf 1986 op basis van het 120-daags
Met onze AEX gaat het sinds 2000 met ups and downs per saldo bergafwaarts, maar het 120-daags gemiddelde krult omhoog. AEX vanaf 1983 gevormd door het 120-daags koersgemiddelde
4
In Europa blijkt het pad voor de lange termijn aandelenbelegger erg hobbelig. De Europese DJ Stoxx 600 index moet nog met 47% stijgen om de toppen uit 2000 en 2007 te evenaren. Het 120-daags gemiddelde beweegt thans omhoog. DJ Stoxx 600 index vanaf 1998 in beeld via het 120-daags koersgemiddelde
De beursgraadmeter van de New York Stock Exchange moet nog 22% in waarde stijgen om de historische top uit 2007 te bereiken. Het 120-daags koersgemiddelde krult recent weer naar boven. NYSE COMPOSITE vanaf 1992 volgt een moeizame etappe
Wie de moeite neemt terug te kijken naar waar we vandaan komen realiseert zich dat de korte termijn (beleggings)beslissingen in het verleden zijn genomen in een voortdurend veranderende omgeving. Dit betekent automatisch dat tussentijds bijsturen om niet uit de spreekwoordelijke bocht te vliegen noodzakelijk is. Korte termijn beleggingsbeslissingen hebben soms – zo niet vaak – verstrekkende gevolgen voor de lange termijn. De lange termijn belegger die begin deze eeuw in aandelen stapte met het oog op het realiseren van lange termijn doelstellingen zal zich moeten vergewissen waar hij in het landschap op de fiets stapt op weg naar zijn bestemming. De koersgrafieken hierboven zijn niets meer en niets minder dan een poging om tot het besef te komen dat de ‘buy & hold’-strategie aan revisie toe is. Periodiek onderhoud en even stilstaan bij de vraag waar wij staan in de lange termijn cyclus kan (hopelijk) bijdragen aan wat ons in de toekomst te wachten staat.
5
Volgens een recent wereldwijd onderzoek onder 300 institutionele beleggers (w.o. de grootste zakenbanken, pensioenfondsen en asset-managers) blijkt dat 71% van de ondervraagden een heuse beurskrach binnen 12 maanden voor mogelijk houdt. Tegelijk zou slechts 20% tegen een ineenstorting voldoende beschermd zijn. Enerzijds is de uitslag van de enquete (gehouden door State Street) positief, want als de meerderheid een rampscenario verwacht, dan is dit waarschijnlijk al door de markt in de beurskoersen verdisconteerd. Anderzijds geeft bovengenoemde 20% mogelijk ook weer dat de men hoopt op een goede afloop, want anders zouden er wel meer beschermingsmaatregelen getroffen moeten zijn. Beleggen op hoop dus? De maand oktober is op Wall Street in elk geval het meest berucht mede vanwege spraakmakende crashes in het verleden (denk o.a. aan 1929, 1987, 1989, 1997 en 2008). Volgens de beursstatistieken zijn de uitslagen tussen de hoogste en laagste stand in de S&P 500 index sinds 1950 het grootst in de maand oktober.
Bron: www.dshort.com Een andere interessante waarneming werd afgelopen week gepubliceerd door Tom McClellan omtrent lange termijn cycli in de Dow Jones Industrial Average (zie onder). 40-jaars cyclus in de Dow Jones Industrial Average
6
In de beroemde Stock Trader’s Almanac uitgegegen door Jeffrey & Yale Hirsch met betrekking tot het kalenderjaar 2011 werd op basis van historische koersdata het koersverloop van de Dow Jones Industrial Average doorgetrokken naar de toekomst. De onverwacht scherpe terugval vorig jaar en de opleving hierna voldoet in grote lijnen aan het geschetste marktbeeld. De top uit 2011 is gepasseerd na de koerscorrectie dit jaar.
Bron: Stock Trader’s Almanac 2011 De recent uitgesproken negatieve verwachting onder de beursexperts voor de komende 12 maanden wordt waarschijnlijk eerder ingegeven door de recente financiële berichtgeving dan door de hierboven afgebeelde trendextrapolatie. Dow Jones Index op jaarbasis + 10-jaars RSI + afgeleid 10-jaars gemiddelde
De actuele parameters in de 10-jaars relatieve sterkte index (RSI) van de Dow Jones Index vertonen een stijging naar het 10-jaars gemiddelde van de RSI. Op basis van de 40-jaars cyclus zou de Dow Jones index in de komende vijf jaar kunnen halveren zoals gebeurde in de periode 1937 t/m 1942 of ca. 30% in waarde kunnen dalen zoals in de tweede helft van de jaren zeventig. Gelet op de actuele technische condities in de aandelenindices op Wall Street lijkt de tijd rijp om met kennis van zaken omtrent de lange termijn cycli in te zoomen op de korte termijn.
7
De ontwikkeling van een (bearish) wigpatroon in de Dow Jones Industrial Average vraagt in het kader van lange termijn cycli om bijzondere aandacht, omdat de beursindex weer terugvalt. Een (bearish) ‘rising wedge’ in de Dow Jones Industrial Average
Vorige week maandag 8 oktober werd in Het Financieele Dagblad naar aanleiding van de jaarvergadering van het IMF in Japan een artikel gepubliceerd met als koptekst “Nog even en we zijn allemaal Japanners”, waarbij de kans groot werd geacht dat de Verenigde Staten en de Europese landen eveneens “een heus Japans stagnatiescenario te wachten staat’. Nikkei-225 index vanaf 2004
Het wigpatroon in de Dow Jones Industrial Average is in het kader van de vergelijking met de Japanse Nikkei-225 in de periode mei 2005 t/m september 2007 (zie grafieken hierboven) alarmerend gelet op de afloop nadien. Er zijn op dit moment een aantal technische ontwikkelingen zichtbaar die op z’n minst een nieuwe rallypoging en/of voortzetting van de koersstijgingen op Wall Street verdacht maken. Het woord ‘verdacht’ wordt gebruikt omdat het vermoeden bestaat van een (veel) groter dan verwachte koerscorrectie kan worden ingezet, maar de stijgende trends in de Dow Jones Industrial Average en S&P 500 index nog steeds intact zijn.
8
Dow Jones Industrial Average vanaf 2011
De Dow Jones Industrial Average vertoont een dubbele top in combinatie met een negatieve divergentie in de RSI. De koerscorrecties vorig jaar en dit jaar werden ingezet nadat aan deze voorwaarden was voldaan. Het enige dat ontbreekt is nog een breuk onder de trendlijn die de bodems van de afgelopen maanden met elkaar verbindt. Nasdaq Composite op maandbasis + 14-maand’s RSI
Het ‘rising wedge’-patroon in de Nasdaq Composite is goed te zien in de grafiek op maandbasis. Dan blijkt ook een negatieve divergentie in de RSI de stijging niet te bevestigen. Een bijkomstig detail is dat bij een indexstand op 3120,51 de helft van de koersdaling vanaf de top op 5132,52 (in 2000) en de bodem op 1108,49 (in 2002) is ingelopen. Het bereiken van het 50% Fibonacci-retracement 13 jaar na de top in 2000 en 5 jaar na de top in 2007 geeft in termen van prijs en tijd voldoende aanleiding om met meer dan normale belangstelling de conventionele technische signalen op waarde te schatten.
9
Een belangrijke aanwijzing in de technische analyse is de ‘mislukte’ uitbraak ofwel de ‘bull trap’. In de hieronder afgebeelde koersgrafiek van de Nasdaq Composite blijkt hiervan sprake als gevolg van de daling onder de koerstop van maart dit jaar. Mislukte uitbraken dwingen niet zelden tot een heftige tegenreactie.. Nasdaq Composite toont een ‘bull trap’
Trendoverzicht bedrijfssectoren
STIJGENDE TREND DJ STOXX Basic Resr. DJ STOXX Food&Bev. DJ STOXX Retail DJ STOXX Insurance DJ STOXX Oil & Gas DJ STOXX Pers&House S&P 500 Energy Sector DJ STOXX Bank Index DJ STOXX Utility S&P 500 Financials Sector DJ STOXX 600(P)-Euro S&P 500 Consumer Staples Sector DJ STOXX Health Care S&P 500 Industrials Sector DJ STOXX Media DJ STOXX Trav&Leisur S&P 500 Health Care Sector S&P 500 index S&P 500 Materials Sector DJ STOXX Auto&Parts DJ STOXX Fin.Serv. DJ STOXX Technology DJ STOXX Chemical DJ STOXX Industrial S&P 500 Information Technology Sector S&P 500 Consumer Discretionary Sector DJ STOXX Constr&Mat S&P 500 Telecom Services Sector BODEMVORMING S&P 500 Utilities Sector
10
5D % -0.35 -0.55 -0.78 -0.87 -0.88 -1.28 -1.57 -1.65 -1.65 -1.69 -1.71 -1.73 -1.74 -1.89 -2.00 -2.09 -2.13 -2.21 -2.31 -2.38 -2.59 -2.76 -2.78 -2.90 -2.91 -2.92 -3.53 -4.53 % -0.73
TOPVORMING
DALENDE TREND S&P 500 Automobile & Comp DJ STOXX Telecom
5D %
% -3.25 -3.69
Vorige week werd al gewezen op de relatief verzwakkende conditie in de Europese DJ Stoxx 600 Technology sector. In de V.S. ontwikkelt zich in gevaarlijk rap tempo een mega (H)oofd(S)chouderpatroon in de Philadelphia Semi-Conductor index. Een daling onder de neklijn zou t.z.t. wijzen op een daling naar de bodem uit 2009. Philadelphia Semi-Conductorindex vanaf 2009
Commodities 5D STIJGENDE TREND
%
5D TOPVORMING
%
Gas Natural NYMEX Continuous
5.89
Rough Rice Pit CBOT Continuous
-0.53
NY-DJ-AIG Energy Index
2.83
Soybean Meal Pit CBOT Continuous
-1.27
Crude Oil Light Sweet Continuous
1.91
Coffee C ICE FUT US Continuous
-3.25
NY-DJ-AIG Petroleum Index
1.90
Brent Crude Oil Continuous
1.21
Goldman Sach Commodity Indx Comp Cont
0.89
Corn Pit CBOT Continuous
0.64
Wheat Pit CBOT Continuous
-0.09
RJ/CRB Index
-0.35
NY-DJ-AIG Grains Index
-0.53
NY-DJ-AIG Commodity Index
-0.59
Cocoa ICE FUT US Continuous
-0.80
Gold 100 Troy Oz. COMEX Continuous
-1.41
Copper High Grade COMEX Continuous
-2.21
Platinum NYMEX Continuous
-2.71
Silver 5000 Oz. COMEX Continuous
-3.13
Palladium NYMEX Continuous
-3.64
NY-DJ-AIG Industrial Metals Index
-4.62 5D
BODEMVORMING
%
NY-DJ-AIG Livestock Index
0.43
5D DALENDE TREND
%
Cotton No. 2 ICE FUT US Continuous
-0.18
Soybean Oil Pit CBOT Continuous
-1.02
Orange Juice (FCOJ-1) ICE FUT US C
-2.17
NY-DJ-AIG Softs Index
-4.59
Sugar World No.11 Continuous
-6.50
De (termijn)prijzen in de edele en industriële metalen vallen momenteel terug, e maar de reactie komt na de explosieve rally in het 3 kwartaal niet onverwacht.
11
DJ-UBS Industrial Metals index vanaf 2007
De terugval in de industrial metals volgt het scenario van april 2009. Dit is in potentie een ‘setup’ voor een nieuwe stijgingsfase. Voor wat betreft de edele metalen goud en zilver is een normale reactie ingezet na het bereiken van de bovenkant van de tradingrange van de afgelopen 12 maanden. Verwacht steun in de goudprijs vanaf $ 1700 en steun in de zilverprijs vanaf $ 32 (= 38,2% ratio). Goudprijs vanaf september 2012
Zilverprijs vanaf september 2012
12
Grondstoffen De lange termijn technische analyse met betrekking tot de grondstoffenindex (zie RJ/CRB-index) is per saldo negatief na de neerwaartse uitbraak onder een stijgende meerjarige steunlijn en het afketsen tegen de dalende meerjarige weerstandlijn bij de herstelpoging in de laatste maanden. RJ/CRB-index vanaf medio 2005
De olieprijs is een belangrijke component in de grondstoffenindex. Op dit moment lijkt zich een (h)oofd(s)chouderpatroon in de Nymex Light Sweet Crude Oil te ontwikkelen. De top dit jaar ligt iets lager dan die van vorig jaar en de bodem dit jaar ligt iets boven die van vorig jaar. Het (H)oofd van het vermeende toppatroon werd gevormd na een 61,8% Fibonacci-retracement in reactie op de daling dit jaar. De laatste daling bedroeg 50% van de laatste rallyfase. Nymex Light Sweet Crude Oil vanaf 2010
13
Vastrentende waarden De 7,5% Nederland per 2023 vertoont bodemkarakteristieken aan de onderkant van de stijgende trend alsmede in relatieve zin ten opzichte van de AEX-index (zie groen/zwarte convergentie). De Nederlandse staatslening is nog niet uit de gratie. 7,5% NL per 2023 op weekbasis vanaf 2008
Valuta De US Dollar index staat onder druk ondanks de recente opleving vanaf de onderkant van een stijgend trendkanaal. US Dollar index vanaf 2010
De risico’s van een trendbreuk (aan de onderzijde) zijn toegenomen, maar helemaal zeker is de technisch analist niet. Op de voorpagina van De Telegraaf op 6 oktober 2012 werd Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank, geciteerd met een dikke headline ‘Einde eurocrisis kwestie van tijd’. Gelet op hetgeen in deze publicatie aan bod is gekomen rijst de vraag of deze coverstory straks niet een klassieke contra-indicator blijkt te zijn. Waarschijnlijk is het een ‘kwestie van tijd’ dat we hierop het antwoord krijgen.
14
Valuta trendfasen
STIJGENDE TREND GBP/USD EUR/AUD EUR/CHF EUR/CAD EUR/USD EUR/JPY BODEMVORMING EUR/NOK
5D % 0.00 -0.24 -0.41 -0.47 -1.14 -1.38 5D % -0.04
TOPVORMING
DALENDE TREND USD/NOK USDEUR USD/CHF USD/JPY
5D %
5D % 1.09 0.79 0.65 -0.29
Het (H)oofd(S)chouderpatroon in de lange termijn EUR/USD-grafiek wijst op grote risico’s voor het voortbestaan van de euro. De recente minimale opleving vanaf de neklijn is volgens de technische analyse volstrekt onvoldoende om erop te vertrouwen dat een oplossing van de eurocrisis nu op tafel ligt. Een wielrenner zou het anders formuleren en beweren dat het ‘spel op de wagen’ is (= een uitdrukking voor ‘de strijd kan beginnen’). EUR/USD vanaf 1987 (teruggerekend)
15
ALGEMEEN ADVIES Hanteer – indien mogelijk - stop loss limieten om koersrisico’s beter te beheersen! Verklarende woorden en begrippen uit de technische analyse Een uitleg van woorden en begrippen die gangbaar zijn in de technische analyse en in de Bulls, Bears & Shares worden gebruikt zijn op deze pagina op een niet limitatieve wijze ter verduidelijking samengevat. Technische Analyse (TA) bestudeert primair met behulp van grafieken de koershistorie van marktprijzen (lees: beurskoersen en hiervan afgeleide handelsvolumes) met het doel om de meest waarschijnlijke toekomstige richting te bepalen. De technische analyse kent twee hoofdstromingen. Enerzijds is er de klassieke visuele analyse van grafieken met het oogmerk om trends en koerspatronen te herkennen. Anderzijds is er de kwantitatieve analyse om met behulp van de beurskoers afgeleide formules (‘indicatoren’) koop- en verkoopsignalen te genereren. De Bulls, Bears & Shares combineert de visuele analyse met de kwantitatieve analyse. De technische en kwantitatieve analyses worden vooral gebruikt als hulpmiddel voor de ‘timing’ van beleggingsbeslissingen. TA = afkorting voor ‘technische analyse’ KT = korte termijn trend op basis van de positie van beurskoers ten opzichte van het 20-daags koersgemiddelde LT = lange termijn trend op basis van de positie van het 20-daags koersgemiddelde ten opzichte van het 120-daags koersgemiddelde TREND = algemene richting waarheen een koersontwikkeling tendeert herkenbaar aan een proces van twee opeenvolgende toppen en/of bodems TRENDLIJN = lijn langs opeenvolgende toppen of bodems STEUN = indicatie voor een bodem in de koersgrafiek WEERSTAND = indicatie voor een top in de koersgrafiek BULLISH = positieve stemming ten aanzien van de koersontwikkeling BEARISH = negatieve stemming ten aanzien van de koersontwikkeling NEUTRAAL = aanduiding voor richtingloos en/of zijwaarts koersverloop TACTISCH = specifieke actie/benadering bedoeld om een strategie uit te voeren RS = relatieve sterkte ter bepaling van outperformance of underperformance OUTPERFORMANCE = betere prestatie ten opzichte van… UNDERPERFORMANCE = slechtere prestatie ten opzichte van… LONG = positionering in de markt anticiperend op een koersstijging SHORT = positionering in de markt anticiperend op een koersdaling NONE = geen positionering in verband met overgangfase tussen bulls en bears BUY = koopmoment op basis van een technische en/of kwantitatieve analyse SELL = verkoopmoment op basis van een technische en/of kwantitatieve analyse MA = ‘moving average’ / voortschrijdend gemiddelde van een reeks van beursdata RSI = relatieve sterkte index (indicator voor het meten van het momentum) RSI waardering onder 30 illustreert een relatief sterke koersdaling RSI waardering boven 70 illustreert een relatief sterke koersstijging MOMENTUM = indicator voor het meten van de snelheid en de sterkte van een koersbeweging STO = afkorting voor ‘stochastics’, indicator voor korte termijn kansberekening STO waardering onder 20 illustreert een relatief sterke koersdaling STO waardering boven 80 illustreert een relatief sterke koersstijging DMI = afkorting voor ‘directional movement indicator’, geeft informatie over de kracht van vraag en aanbod in de onderliggende trend ADX = afkorting voor ‘average directional movement indicator’, geeft de kracht aan van een trendmatige beweging, maar zegt niets over de richting ervan ADX waardering onder 25 wijst potentieel op een zijwaarts gerichte trend
16
ADX waardering boven 25 wijst potentieel op een trendmatige beweging TRADINGRANGE = richtingloze koersbeweging binnen bepaalde bandbreedte UITBRAAK = koersbeweging boven/onder vorige weerstand/steun TRAP = mislukte uitbraak PULLBACK – terugkeer van de beurskoers naar een recent uitbraakniveau GAP = koershiaat in de grafiek zichtbaar tussen twee handelsnoteringen in OVERBOUGHT = situatie waarin de beurskoers kwetsbaar is voor een correctie OVERSOLD = sitiuatie waarin de beurskoers rijp is voor een technisch herstel RISING WEDGE = driehoekspatroon met 2 convergerende stijgende lijnen FALLING WEDGE = driehoekspatroon met 2 convergerende dalende lijnen STOP LOSS = prijsniveau ter beperking van onverhoopte verliezen van openstaande beleggingsposities. LEGENDA KLEUREN CANDLES GETOONDE GRAFIEKEN Donkergroen - stijgende trend (= koers > 20 daags gemiddelde & 120 daags gemiddelde) Lichtgroen - koerscorrectie binnen stijgende trend (= koers > 120 daags gemiddelde) Rood - dalende trend (= koers < 20 daags gemiddelde & 120 daags gemiddelde) Oranje - koersherstel binnen dalende trend (= koers < 120 daags gemiddelde) Blauw - sterk opwaarts momentum tijdens een opgaande trend Paars - sterk neerwaarts momentum tijdens een neergaande trend Geel - overdrijvingsfase (extreem hoog risico van een significant trendomslag) Zwart - overgangsfase tussen stijgende en dalende trend (geen positie) Rode lijn Blauwe lijn Paarse lijn belegging
- 120 daags simpel gemiddelde - 20 daags simpel gemiddelde - relatieve kracht ten opzichte van een andere
Heeft u vragen of opmerkingen, neemt u dan a.u.b. contact met ons op.
17
