Mantelzorg Praktische informatie en tips voor mantelzorgers
Inleiding Met de mantelzorger bedoelen we diegene die een belangrijke rol in de zorg voor een naaste vervult. Vaak is dit een ouder, partner en/of een zoon of dochter. Ook buren of een kennis kunnen mantelzorger zijn. Mantelzorg rondom een naaste, onafhankelijk van de leeftijd, is heel erg gevarieerd. Het vraagt veel creativiteit, inzet en tijd. Mantelzorger zijn is vaak geen bewuste keuze, maar is het gevolg van omstandigheden. Het verlenen van hulp aan de ander is vaak iets heel vanzelfsprekends. Iets waar u vanzelf inrolt en wat vaak ervaren wordt als een morele plicht. Voor uw naaste is mantelzorg belangrijk. Vooral als zij zich niet (meer) zelfstandig kunnen redden in de normale dagelijkse activiteiten. Dat kan zijn door bewegingsbeperkingen, door gehooren gezichtsproblemen en door ouderdomsziekten of geheugenproblemen. Acceptatie van ‘afhankelijk zijn’ en zich niet zelf kunnen redden, is voor veel mensen een probleem. De hulp die u geeft maakt het echter mogelijk dat mensen hun zelfstandigheid zo veel mogelijk kunnen behouden en zoveel mogelijk in hun eigen woonomgeving kunnen blijven. Vaak staat u er als mantelzorger echter alleen voor. De zorgvraag neemt in de loop van de tijd toe door veroudering en verandering van lichamelijke en/of geestelijke conditie, zeker bij oudere mensen. Ook gedragsverandering van een oudere kan bij u voor extra problemen zorgen. Hierdoor ontstaat een steeds grotere belasting voor u. Dat kan weer leiden tot inperking van uw eigen sociale leven, problemen in de relatie met degene die u verzorgt en psychische, lichamelijke of praktische problemen.
1
Enkele tips voor mantelzorgers Laat de ziekte van uw naaste niet altijd het centrale thema van uw leven zijn. Maak elke dag even tijd vrij voor uzelf om iets leuks te doen. Het is zowel in uw eigen belang, als in dat van uw naaste, om mensen te blijven zien en uw contacten te onderhouden. Vergeet niet goed voor uzelf te zorgen. U heeft een zware klus te klaren en juist daarom mag u zichzelf niet verwaarlozen. Geef uzelf regelmatig een schouderklopje. Houd uzelf goed in de gaten. Let op signalen van sombere, neerslachtige gevoelens. Wacht niet te lang om professionele hulp in te schakelen. Als mensen hulp aanbieden, accepteer die en laat hen specifieke taken uitvoeren. Maak uzelf niet onmisbaar. Zorg dat u goed op de hoogte bent van het verloop van het ziekteproces van uw naaste. Kennis van ziekte en de gevolgen maakt het doorgaans makkelijker om bepaalde vreemde gedragingen beter te begrijpen en te accepteren. Er is een verschil tussen verzorgen en betuttelen. Respecteer de mogelijkheden die uw naaste nog heeft. Probeer de ander te accepteren zoals hij/zij is. Probeer ook aandacht te hebben voor de plezierige kanten van het zorgen. Vertrouw op uw gevoel. Meestal leidt dat u in de goede richting. Leef bij de dag en probeer zo weinig mogelijk zorgen te maken over de dag van morgen. Concentreer u op problemen waar iets aan te doen is. Streef niet naar perfectie. Rouw om verliezen, huilen mag! Respecteer elkaars verwerkingsstijl. Bewaak uw rechten als mantelzorger, zeker als u te maken heeft met zorginstanties. Zoek contact en steun bij andere mantelzorgers. Alleen is ook maar alleen, weet dat u niet de enige bent met problemen. Leren om ‘nee’ te zeggen als het te veel wordt.
2
Overbelasting bij mantelzorgers Als mantelzorger geeft u zorg aan iemand met wie u een emotionele band hebt. Die betrokkenheid kan voldoening geven, maar is ook een risico. Mantelzorg kan leiden tot overbelasting. Want naast de verantwoordelijkheden en praktische taken die bij mantelzorg horen, is er vaak ook een emotionele kant. De relatie met de persoon die u verzorgt, verandert. U bent niet meer alleen partner, kind, broer/zus of vriend, maar ook verzorgende. Risico op overbelasting Lang niet iedere mantelzorger raakt overbelast. Maar soms is er extra risico op overbelasting: Als u iemand verzorgt met een langdurige en/of ernstige ziekte. Als er tegelijkertijd andere ingrijpende gebeurtenissen zijn, zoals problemen op het werk, een scheiding of een verhuizing. Als u zelf gezondheidsproblemen krijgt. Als er relatieproblemen of moeilijkheden in uw gezin zijn. Overbelasting herkennen U kunt last krijgen van bepaalde klachten. Deze kunnen mogelijk duiden op overbelasting: Lichamelijke klachten, zoals hoofd- of buikpijn, verhoogde bloeddruk, hyperventilatie, pijn in nek, schouder of rug, duizeligheid, vermoeidheid, minder eetlust of juist voortdurend honger. Psychische klachten, zoals schuldgevoelens, concentratieproblemen, vergeetachtigheid, lusteloosheid, slaapproblemen, snel geëmotioneerd zijn, piekeren, gespannenheid. Ander gedrag, bijvoorbeeld rusteloosheid, onverdraagzaam, agressief, verwaarlozing van het uiterlijk, meer roken en drinken, gebruik van kalmerende of stimulerende middelen. Raadpleeg bij klachten altijd uw huisarts. Deze kan samen met u naar de oorzaak van uw klachten zoeken.
3
Wie kan u helpen? Hulp vragen is voor veel mensen niet makkelijk. Zeker niet als u zelf juist degene bent die hulp geeft. Wanneer vrijwilligers of de thuiszorg komt voor ondersteuning, komen er nieuwe mensen in huis wat niet iedereen even prettig vindt. Misschien geeft uw naaste zelfs aan dat hij of zij geen hulp van vreemden wil. Maar niemand heeft er iets aan als u de zorg niet meer aankunt. Daarom is het belangrijk om goed voor uzelf te blijven zorgen.
Mantelzorgondersteuning Mantelzorgondersteuning kan bestaan uit advies over de verzorging, tijdelijke overname van de zorg, financiële ondersteuning en hulp bij het organiseren van de zorg. Mantelzorgondersteuning is mogelijk voor mantelzorgers van kinderen, jongeren of volwassenen. Informatie en advies Als mantelzorger kunt u zelf steun krijgen, bijvoorbeeld advies over de verzorging. U kunt hiervoor terecht bij: Een Steunpunt Mantelzorg. Een casemanager dementie (als u voor iemand met dementie zorgt). Het WMO-loket van uw gemeente. Mantelzorgondersteuning is namelijk een taak van de gemeente. Vervangende zorg Vervangende zorg wil zeggen dat professionals een deel van de zorg overnemen. Logeeropvang is een vorm van vervangende zorg. Vraag aan uw gemeente welke mogelijkheden er zijn. Vervangende zorg valt onder de WMO regelgeving.
4
Verpleging en verzorging Voor hulp bij de persoonlijke verzorging of verpleging kunt u contact opnemen met een thuiszorgorganisatie in uw woonplaats. Hulp van een mantelzorgmakelaar Een mantelzorgmakelaar ondersteunt mantelzorgers door regeltaken over te nemen. Naast zorgtaken heeft u veel extra regeltaken. Vaak naast uw eigen verplichtingen thuis en op het werk. Een mantelzorgmakelaar denkt mee hoe u al die taken kunt combineren en ook nog tijd overhoudt voor sociale contacten en ontspanning. De organisaties voor mantelzorgondersteuning zijn aangesloten bij Mezzo. Op hun website vindt u een organisatie bij u in de buurt. Soms is het ook mogelijk om via de aanvullende zorgverzekering van uw naaste een mantelzorgmakelaar in te schakelen.
Praktische hulp U kunt aanvullende informatie en hulp vinden bij diverse organisaties. Hierna volgt een aantal adressen: Er zijn online platforms waar mensen elkaar kunnen vinden en helpen. Hulp vragen of iemand hulp bieden wanneer dat uitkomt. Eenmalig, iedere week, alles daartussen in én bij u in de buurt. Dit kan onder andere via: zorgvoorelkaar.com wehelpen.nl vraagelkaar.nl Mezzo: www.mezzo.nl Mezzo is de landelijke vereniging voor mantelzorgers en vrijwilligerszorg, die opkomt voor de belangen van mantelzorgers, organisaties die mantelzorgers ondersteunen en lokale en regionale organisaties die vrijwilligers in de zorg inzetten. Mezzo Mantelzorglijn : 0900 - 20 20 496 (10ct/pm)
5
Stichting MEE- Plus Dordrecht: www.meeplus.nl Mee is er voor iedereen met een handicap, beperking of chronische ziekte. MEE is er voor mensen die door hun beperking problemen ervaren in hun dagelijkse leven waardoor zij niet volledig aan het maatschappelijke leven kunnen deelnemen. WMO :www.wmo-drechtsteden.nl Voor bijvoorbeeld aanvraag huishoudelijke hulp, maaltijdvoorziening, vervoer, hulpmiddelen, tel. (078) 770 89 10. CIZ: www.ciz.nl CIZ stelt de indicatie voor zorg in een zorginstelling. CAK: www.cak.nl Informatie over (eigen bijdrage) thuiszorg, opname in een zorginstelling en PGB. Zorgkantoor Regelt de zorg, die u nodig heeft na de indicatiestelling door het CIZ. Informatie is te vinden bij uw eigen ziektekostenverzekering. Albert Schweitzer ziekenhuis: www.asz.nl
6
Tijdens een ziekenhuisopname Als uw naaste in het ziekenhuis ligt, proberen wij u zoveel mogelijk te ondersteunen. Als de zorg thuis u teveel wordt, kijken wij met u op welke manier het beste hulp ingezet kan worden om u te helpen in de thuissituatie. Overleg tussen ziekenhuis en mantelzorger Tijdens de opname in het ziekenhuis kunt u een gesprek tussen u en uw naaste met de arts-assistent of de behandelend arts en de verpleegkundige aanvragen. U kunt ook een telefonisch gesprek aanvragen. Hierin kunnen de uitslagen van onderzoeken besproken worden en wordt gekeken of de behandeling goed verloopt. Wanneer dat gesprek plaatsvindt, hangt van een aantal dingen af. Bijvoorbeeld of uitslagen van de onderzoeken al bekend zijn. Het is verstandig om voor een gesprek met de arts uw vragen op te schrijven. Praktische vragen of vragen die met zorg te maken hebben kunt u natuurlijk iedere dag aan de verpleegkundige stellen. De verpleegkundige kan en mag u geen informatie geven over medische zaken. Tijdens een gesprek kan ook de thuissituatie worden besproken. U kunt aangeven welke problemen u ondervindt en welke hulp u denkt nodig te hebben. In overleg met u en uw naaste kunnen wij dan de benodigde hulp en voorzieningen aanvragen. Aan de arts en verpleegkundige kunt u advies vragen over welke begeleiding en verzorging nodig is als uw naaste het ziekenhuis weer mag verlaten. . Voor het beoordelen en aanvragen van aanpassingen in de thuissituatie (bijvoorbeeld een douchestoel, traplift etc.) kunnen wij de ergotherapeut voor u inschakelen.
7
8
9
Albert Schweitzer ziekenhuis april 2016
pavo 1269
