Acht praktische tips voor mantelzorgers De zorg voor een dierbare kan uw leven veranderen; vaak steken emoties de kop op die u nooit eerder heeft ervaren. Sommige mensen vinden dat de zorg voor een dierbare hun eigen verantwoordelijkheid is en niet die van een ander. Elke situatie is anders, maar veel mensen merken dat hun emoties variëren: liefde en bevrediging die de zorg met zich meebrengt, maar ook onvrede over de invloed die deze zorg heeft op hun leven. Dit kan leiden tot gevoelens van schuld, stress, boosheid en uitputting. Erken deze gevoelens en praat erover met een vertrouwde vriend of een hulpverlener. Om u te helpen, heeft Univé acht praktische tips opgesteld die u kunnen helpen bij de dagelijkse zorg voor een ander:
• • • • • • • •
Zorg dat de hulp op elkaar aansluit Probeer te leren van mensen met ervaring Leer vaardigheden Maak duidelijk wat u wilt doen Betrek meer mensen bij de verzorging Verdeel de taken Stel geen dingen uit Regel op tijd professionele ondersteuning
Zorg dat de hulp op elkaar aansluit Verzorgt u iemand in uw omgeving, dan kunt u te maken krijgen met anderen die, net als u, een deel van de zorg op zich nemen. Soms is het mogelijk dat één persoon de verzorging doet, meestal de partner. Maar vaker gaat het om meer mensen: familieleden, vrienden, en ook professionele hulpverleners zoals de huisarts, de verzorgende of de wijkverpleegkundige. De kans bestaat dan dat er zaken fout lopen, omdat er geen overzicht meer bestaat over wie wat doet. Overzicht houden Wanneer er veel mensen betrokken zijn bij de verzorging thuis, kan het handig zijn om het zo te regelen dat één persoon ervoor verantwoordelijk is en dat alle hulp goed op elkaar aansluit. Het maakt niet uit wie dat doet: u, de verzorgende of een van de andere hulpverleners. Deze persoon houdt het overzicht en zorgt ervoor dat er geen dingen dubbel gebeuren. Ook kan hij in de gaten houden dat er geen dingen worden vergeten, en ervoor zorgen dat de juiste persoon op het juiste moment de juiste hulp geeft. Dit noemt men ook wel het coördineren van de hulp of de regie voeren. Het is aan te raden dat iedereen die hulp geeft regelmatig met de andere hulpverleners rond de tafel gaat zitten om te bespreken of alles goed verloopt. Betrek ook degene die wordt verzorgd bij dit overleg – als hij dat graag wil. Rooster en medicijnlijst Het kan handig zijn om een rooster te maken, zodat iedereen weet wanneer hij aanwezig moet zijn. Op www.helpjemee.nl kan iedere mantelzorger een eigen online agenda maken. Vervolgens kan de mantelzorger, of de zorgvrager zelf, helpers uitnodigen (familie, vrienden, buren, collega’s of vrijwilligers). Deze helpers krijgen op de site inzicht in de agenda van de zorgvrager en kunnen op deze manier allerlei taken makkelijk oppakken. Ook is het mogelijk om onderling berichten uit te wisselen en kunt u een gratis sms als herinnering ontvangen als u een taak heeft opgepakt. Soms zullen er aanpassingen nodig zijn, bijvoorbeeld wanneer de gezondheid van de verzorgde verbetert of verslechtert. Er is dan immers minder of meer hulp nodig. Het is handig als alle betrokkenen een kopie van het rooster krijgen. Naast het rooster kan ook een medicijnlijst bij de verzorging van pas komen. Hierop noteren de verzorgenden welke medicijnen ze op welke tijden en in welke hoeveelheid moeten geven. Logboek Beroepskrachten maken vaak gebruik van een zogenaamd logboek waarin ze alle zorg bijhouden. Elke dag worden daarin de belangrijkste verzorgende handelingen genoteerd, de medicijnen die zijn gegeven, de eventuele bijzonderheden, enzovoort. Van zo’n logboek kunt u natuurlijk ook zélf gebruik maken. Het is een eenvoudige manier om alle betrokkenen van belangrijke gebeurtenissen en wetenswaardigheden op de hoogte te houden. Het beste is als het logboek op een vaste plaats ligt. Voor het maken van een rooster, medicijnlijst en logboek is een simpel schrift met ruitjespapier voldoende. Een handig hulpmiddel is een whiteboard. Dit is een bord waarop met afwasbare inkt geschreven kan worden. Een rooster kan hierop eenvoudig weergegeven worden. Ga terug naar overzicht tips
Probeer te leren van mensen met ervaring In het begin komt u als mantelzorger voor veel onbekende taken en problemen te staan. Probeer te leren van mensen die meer ervaring hebben. Als er bijvoorbeeld een wijkverpleegkundige over de vloer komt, kunt u deze eens vragen om advies. Misschien is de wijkverpleegkundige bereid u een aantal technieken en handigheidjes te leren. Een schat aan kennis en ervaring kan ook worden ingewonnen via een Mantelzorgmakelaar. Een mantelzorgmakelaar zorgt voor tijdelijke professionele ondersteuning van de mantelzorger. Dat kan door het overnemen van allerlei regeltaken op het gebied van zorg, welzijn, financiën, enzovoort. Door de inzet van de mantelzorgmakelaar voelt de mantelzorger zich vaak beter en langer in staat om de zorgtaken te combineren met werk en privéleven. U kunt de mantelzorgmakelaar inschakelen als u mantelzorg ontvangt of mantelzorger bent. De mantelzorgmakelaar stelt het aantal benodigde uren vast. Afhankelijk van het soort aanvullende verzekering vergoedt Univé de kosten van een mantelzorgmakelaar tot maximaal € 750,- per jaar. Lees meer over de vergoedingen van de mantelzorgmakelaar. Voor meer informatie over de mantelzorgmakelaars kunt u ook bellen met 072 - 562 76 18. Heeft u specifieke vragen? Dan kunt u die direct mailen naar de mantelzorgmakelaar via
[email protected]. U kunt natuurlijk ook altijd terecht bij andere mantelzorgers. Univé sponsort de webcommunity www. mantelzorgnet.nl. Mantelzorgnet wil iedereen die vanuit een familie of vriendenband voor de naasten zorgt een online communicatie platform bieden waar informatie kan worden uitgewisseld aan elkaar. Voor advies kunt u ook altijd terecht bij een Steunpunt Mantelzorg. Bij deze steunpunten is veel kennis en ervaring aanwezig. Terug naar overzicht tips
Leer vaardigheden Als u ook de lichamelijke verzorging op u neemt, wees er dan op bedacht dat het werk zwaar is en dat bepaalde vaardigheden vereist zijn. Rugklachten komen bijvoorbeeld bij veel mantelzorgers voor. Het is daarom aan te raden om te leren hoe u dingen zo handig mogelijk aanpakt. Dat is ook prettiger voor de verzorgde zelf, die dan zo goed mogelijk geholpen wordt. U kunt hiervoor bepaalde tiltechnieken aanleren of een cursus volgen voor mantelzorgers. Ook het gebruik van hulpmiddelen kan de verzorging verlichten. Door een aangepast toilet kan de zieke bijvoorbeeld langer zelfstandig naar de wc gaan. De wijkverpleegkundige kan u hierover tips geven. Daarnaast kan de fysiotherapeut of ergotherapeut u thuis leren welke tiltechnieken het beste bij uw situatie passen en welke hulpmiddelen er zijn. U kunt ook cursussen volgen waarin dit soort onderwerpen aan de orde komt. Ergotherapie Zorgt u langdurig voor een naast familielid of vriend die veel dagelijkse handelingen niet meer zelf kan? Kijkt u dan eens naar de mogelijkheden van ergotherapie. Univé vergoedt dit vanuit de basisverzekering en aanvullende verzekeringen. Wat is ergotherapie? Ergotherapie richt zich vooral op het dagelijks handelen. Ergotherapie wordt ingezet als activiteiten die eigenlijk automatisch behoren te gaan, zoals aankleden, schrijven, eten, boodschappen doen, telefoneren, opstaan, fietsen, autorijden, (huishoudelijk) werk of hobby’s niet meer (volledig) lukken. Allemaal handelingen die eigenlijk heel ‘normaal’ zijn of zouden moeten zijn. De ergotherapeut bekijkt samen met u hoe u deze activiteiten weer zo normaal mogelijk kunt oppakken. Versterken van het dagelijkse handelen Ergotherapeuten werken praktisch en leren u de dingen die voor u belangrijk zijn weer zelf te doen. De ergotherapeut kijkt in die situaties samen met u wat wél kunt en in welke omgeving dat moet gebeuren. Wat zijn de mogelijkheden op school, in huis of op het werk? En wat moet en kan er verbeteren? Dat geldt niet alleen voor de inrichting van een huis of kantoor of eventuele hulpmiddelen, maar het heeft ook betrekking op de mensen om de cliënt heen. Of dat nu familie, vrienden, collega’s, medescholieren, werknemers, werkgevers of hulpverleners zijn. Werkwijze van de ergotherapeut Wanneer een ergotherapeut wordt ingeschakeld, stelt deze samen met u vast wat belangrijk is en wat in het dagelijks handelen niet meer lukt. Er zal daarover, waar nodig, overleg kunnen worden gevoerd en samengewerkt met de huis- of bedrijfsarts, (fysio)therapeut of psycholoog. De ergotherapeut verzamelt alle mogelijke gegevens om te zien waar en wanneer een belemmering optreedt bij het verrichten van dagelijkse handelingen. Als dat duidelijk is, maakt de ergotherapeut een concrete beschrijving van de vraag of de situatie en worden doelen voor de toekomst opgesteld.
Cursussen Bij veel thuiszorgorganisaties kunt u een cursus volgen, waarin u allerlei praktische zaken leert die met het verzorgen van een zieke te maken hebben. Informeer bij thuiszorgorganisaties bij u in de buurt naar deze cursussen. Univé biedt in veel gevallen vanuit de preventiebudgetten in haar aanvullende verzekeringen een vergoeding voor dergelijke cursussen. U vindt deze thuiszorg organisaties in het telefoonboek of de gemeentegids. Ook andere organisaties geven zulke cursussen, zoals de Steunpunten Mantelzorg en patiëntenorganisaties. U kunt bij de organisaties zelf informeren naar de mogelijkheden en kosten. Ga terug naar overzicht tips
Maak duidelijk wat u wilt doen Wanneer u hulp gaat geven, probeer dan af te spreken wat u wél en wat u níet wilt doen. Dat voorkomt valse verwachtingen. Wanneer u bepaalde dingen niet wilt of kunt doen, doe ze dan ook niet. U wilt bijvoorbeeld iemand niet wassen, omdat u dat te intiem vindt. In dat geval kunt u het wassen beter overlaten aan iemand anders. Of u vindt het te belastend om de boodschappen te doen. Laat dit dan door een ander doen, als dat tenminste kan. Niet alleen lichamelijk, maar ook geestelijk moet u de zorg aan kunnen. Als het ‘in uw hoofd’ te druk wordt of als de verzorging te veel wordt, zeg dit dan en vraag hulp bij een mantelzorgsteunpunt bij u in de buurt of neem contact op met de Mantelzorglijn. Als u die dingen namelijk toch doet, doet u ze met tegenzin. Dat leidt op den duur tot problemen. Bovendien is er bijna altijd wel een andere oplossing te vinden. Schaam u niet om een grens te trekken. Dit betekent niet dat u niet om iemand geeft. Om u werk uit handen te nemen, heeft Univé MijnGemak ontwikkeld. MijnGemak is een gratis bemiddelingsservice van Univé. Voor elke klus in en om het huis vindt MijnGemak een geschikte dienstverlener die u het werk uit handen neemt. U bereikt MijnGemak via 0900-0662 (lokaal tarief). Ga terug naar overzicht tips
Betrek meer mensen bij de verzorging Het is nuttig om vanaf het begin meer mensen bij de verzorging te betrekken. Ten eerste voorkomt u dat de persoon voor wie u zorgt, denkt dat u de enige bent die kan helpen. Ten tweede heeft u iemand achter de hand voor het geval u de ander zélf niet meer kunt verzorgen of als u bijvoorbeeld op vakantie wilt gaan of gewoon even wat rust nodig heeft. Als iemand steeds verder achteruitgaat, neemt de zorg alleen maar toe. Dit gebeurt meestal geleidelijk. Als u heel lang voor iemand zorgt, kan het ook zijn dat u zelf steeds minder kunt. Door de langdurige belasting bent u steeds eerder moe. Trek op tijd aan de bel en vraag anderen om hulp. Univé biedt vanuit de aanvullende verzekering oplossingen via de vergoeding van vervangende mantelzorg en zorghotel/herstellingsoord: Respijtzorg (tijdelijke overname van mantelzorg) Het kan voorkomen dat u degene voor wie u zorgt een tijdje niet kunt helpen. Omdat het u allemaal te veel wordt, of omdat u ziek bent of op vakantie gaat. In die gevallen is tijdelijke overname van de zorg mogelijk. De officiële naam hiervoor is ‘respijtzorg’. Respijtzorg thuis wordt gegeven door vrijwilligers en/of beroepskrachten. Zo regelt u het Vervangende mantelzorg of respijtzorg regelt u via Stichting Mantelzorgvervanging Nederland ‘Handen in Huis’, bereikbaar via 030 – 65 90 970. Afhankelijk van het soort aanvullende verzekering vergoedt Univé de kosten van vervangende mantelzorg tot maximaal € 1.875,- per jaar. Lees meer over de vergoedingen. U kunt deze vergoeding inzetten als u mantelzorg krijgt of als u zelf mantelzorger bent. Zorghotel/herstellingsoord Een zorghotel/herstellingsoord biedt de mantelzorger de mogelijkheid om tijdelijk ontlast te worden van hun mantelzorgtaken. Bijvoorbeeld als er sprake is van overbelasting van de mantelzorger of tijdelijk wegvalt en er geen andere opvang thuis mogelijk is. Afhankelijk van het soort aanvullende verzekering vergoedt Univé de kosten van een zorghotel/herstellingsoord tot maximaal € 2.000,- per jaar. Lees meer over de vergoedingen. Zorg ervoor dat u uw eigen hobby’s en liefhebberijen niet gaat verwaarlozen. Wanneer u uw eigen activiteiten behoudt, houdt u het langer vol om voor een ander te zorgen. Houd het volgende motto in gedachten: wie niet goed voor zichzelf zorgt, kan ook niet goed voor een ander zorgen. Vaak krijgt u minder aandacht en ondersteuning uit uw omgeving als de situatie langer duurt. Mensen raken er aan gewend dat u de verzorging doet en gaan er vanuit dat u het wel redt. Probeer uw omgeving duidelijk te maken dat u juist nú hun hulp hard nodig heeft. U kunt ook vrijwilligers inschakelen. Zij kunnen iets doen met degene die zorg nodig heeft. Bijvoorbeeld: wandelen, spelletjes doen, ‘toezicht’ houden of praten met de verzorgde, bijvoorbeeld over een favoriet onderwerp. Op die manier krijgt u tijd om dingen te doen die voor u belangrijk zijn. Voor meer informatie over vrijwilligerszorg kunt u terecht bij Mezzo. Ga terug naar overzicht tips
Verdeel de taken Probeer met de verzorgde af te spreken op welke tijdstippen u hulp verleent. De rest van de tijd kunt u dan uw eigen dingen doen, zonder dat u zich daar schuldig over hoeft te voelen. Eventueel kunt u deze afspraak en de tijdstippen noteren in een agenda. U kunt de taken ook verdelen. Wanneer u en de verzorgde samen in een huis leven, kunt u afspreken dat u bijvoorbeeld de lichamelijk zware dingen doet (stofzuigen, de tuin omspitten) en de ander de financiële zaken en de administratie. Maar waak er wel voor dat u de taakverdeling niet te strikt hanteert: wanneer uw naaste veel behoefte heeft om te praten, kunt u ook wel eens wachten met wat u eigenlijk wilde gaan doen. Het kan handig zijn om een rooster te maken, zodat iedereen weet wanneer hij of zij aanwezig moet zijn. Op www.helpjemee.nl kan iedere mantelzorger een eigen online agenda maken. Vervolgens kan de mantelzorger, of de zorgvrager zelf, helpers uitnodigen (familie, vrienden, buren, collega’s of vrijwilligers). Deze helpers krijgen op de site inzicht in de agenda van de zorgvrager en kunnen op deze manier allerlei taken makkelijk oppakken. Ook is het mogelijk om onderling berichten uit te wisselen en kun je een gratis sms als herinnering ontvangen als je een taak heeft opgepakt. Ga terug naar overzicht tips
Stel geen dingen uit Regel tijdig meer hulp of voorzieningen Als u de verzorging - tijdelijk - niet meer aankunt, kost het tijd om hulp te organiseren die u kan ontlasten. Wacht hier niet mee tot u werkelijk op bent. Dit geldt ook voor het aanvragen van hulpmiddelen, uitkeringen en aanpassingen in huis. Sommige procedures kunnen erg lang duren, waarschijnlijk langer dan u denkt. Ook kunt u onverwacht ziek worden. Regel van tevoren wie de verzorging van u kan overnemen. U kunt bijvoorbeeld een ‘noodplan’ maken. Dat voorkomt ook dat u zich veel zorgen gaat maken over wat er moet gebeuren als u niet meer voor de ander kunt zorgen. Professionals die u kunnen helpen met het tijdig regelen van meer hulp of voorzieningen zijn: • • • •
www.mantelzorgmakelaar.nl www.mezzo.nl www.regelhulp.nl www.uvitzorgkantoren.nl
Ga terug naar overzicht tips
Regel op tijd professionele ondersteuning Wacht niet te lang met het inroepen van professionele hulp. Dat kan bijvoorbeeld iemand zijn die een bijdrage levert aan het huishouden of iemand die helpt bij de dagelijkse verzorging zoals wassen en aankleden. Het is begrijpelijk dat u aarzelt om een beroep te doen op professionele hulp. Bijvoorbeeld omdat u het gevoel heeft dat u het zelf niet goed genoeg doet of dat u de ander in de steek laat. Dat is niet zo! Door tijdig hulp te zoeken vergroot u de kans juist dat u het samen op de lange duur goed redt. Een nuchtere kijk Een andere reden waarom u aarzelt, kan zijn dat u liever geen vreemden bij de zorg betrekt. Of wellicht is het juist degene voor wie u zorgt, die ‘liever geen vreemden over de vloer’ heeft. Of misschien is een van uw tweeën van mening dat u degene bent die de beste verzorging biedt. Praat toch eens over dit onderwerp met uw naaste. In de praktijk blijkt het vaak prettig te zijn als deskundigen van buiten een handje helpen. Zij kunnen vragen beantwoorden en hebben een nuchtere kijk. Bovendien hebben zij dit soort situaties al eerder meegemaakt. Als er iemand van de hulpverlening aanwezig is, heeft u de kans om even op adem te komen en om nieuwe krachten op te doen. Veel mantelzorgers en hun naasten zeggen achteraf spijt te hebben dat ze zo lang hebben gewacht met het inschakelen van professionele hulp. U hoeft het dus niet als een ‘blamage’ te zien als u om hulp vraagt, u hoeft zich ook niet schuldig te voelen. Overleg met de hulpverleners Overleg geregeld met de hulpverleners. Bedenk dat u uw naaste het beste kent. Hulpverleners hebben professionele kennis, maar u heeft ‘ervaringskennis’. Uw bijdrage is dus waardevol! Dagopvang Een andere vorm van professionele hulp is dagopvang. Veel verzorgingscentra, verpleeghuizen en psychiatrische centra bieden de mogelijkheid om iemand overdag te verzorgen. Het grote voordeel voor u is dat u tijd heeft om even iets voor uzelf de doen. Zo voorkomt u dat de zorg u te veel wordt en u overbelast raakt. Professionals die u kunnen helpen met het tijdig regelen van meer hulp of voorzieningen zijn: • • • •
www.mantelzorgmakelaar.nl www.mezzo.nl www.regelhulp.nl www.uvitzorgkantoren.nl
Ga terug naar overzicht tips
