Managementsamenvatting

Inhoudsopgave

Managementsamenvatting .................................................................................................................... 3 Hoofdstuk 1. Kunstonderwijs in de metropool Rotterdam/Den Haag .................................................. 7 1.1

Veerman en Dijkgraaf ............................................................................................................. 7

1.2

Den Haag en Rotterdam samen ............................................................................................. 7

1.3

Verantwoordelijkheid in de sector ......................................................................................... 8

1.4

Voorop in de metropool .......................................................................................................... 8

1.5

‘What’s in it?’ voor de student en de docent ........................................................................ 9

Hoofdstuk 2. Ons profiel ....................................................................................................................... 10 2.1

De bestaande profielen......................................................................................................... 10

2.2

SWOT-analyse ...................................................................................................................... 10

2.3

Keuzes: wel en niet ............................................................................................................... 10

2.4

Ons gezamenlijk profiel ........................................................................................................ 12

Hoofdstuk 3. Het onderwijs .................................................................................................................. 17 3.1

Ons onderwijsaanbod ........................................................................................................... 17

3.2

Aansluiting op het sectorplan hbo kunstonderwijs .............................................................. 18

3.3

Kwaliteit en studiesucces...................................................................................................... 19

3.4

Ondernemerschap ................................................................................................................ 22

Hoofdstuk 4. Onderzoek en valorisatie ................................................................................................ 26 4.1

Onderzoek............................................................................................................................. 27

4.2

Ambitie .................................................................................................................................. 27

4.3

Aansluiting bij topsector Creatieve industrie ....................................................................... 28

Hoofdstuk 5. Onze prestatie-agenda ................................................................................................... 34 5.1

Preambule ............................................................................................................................. 34

5.2

Prestatie- en profileringsafspraken ...................................................................................... 34

5.3

Prestatieafspraken hoofdlijnenakkoord ............................................................................... 35

5.4

Uitvoerbaarheid .................................................................................................................... 40

2

Managementsamenvatting De Hogeschool der Kunsten Den Haag en Codarts Rotterdam gaan samen op. Deze beleidsagenda ‘Een klasse apart’ laat zien wat we gezamenlijk voor 2013-2016 voor ogen hebben en hoe we dat vertalen in onderwijs en onderzoek. Onze inzet bij de prestatie-afspraken Codarts Rotterdam en Hogeschool der Kunsten Den Haag vormen een klasse apart. Die klasse gaan we in een hecht samenwerkingsverband inzetten in de prestatie-afspraken. In lijn met Veerman staan wij voor scherpe keuzes, strenge selectie en hoge kwaliteit in ons onderwijs. Voor ons is de grootste prestatie-inspanning het samenbrengen van de twee instellingen. Vanuit onze kennis en ervaring zetten wij ons in voor een Centre of Expertise voor onderzoek in relatie tot de kunsten en voor de taskforce vooropleidingen. Voor onze gezamenlijke ambitie maken wij aanspraak op het selectieve budget voor een bijdrage van € 2,5 mln. Antwoord op Veerman De commissie Veerman en de commissie Dijkgraaf zijn stellig over het kunstvakonderwijs. Het is van hoge kwaliteit en neemt binnen het Nederlandse hoger onderwijs een bijzondere positie in. Als uitdaging voor onze profilering zien wij dan ook om nationaal, en zeker ook internationaal, in het onderwijs en in het werkveld onze vooraanstaande positie uit te bouwen. De Hogeschool der Kunsten Den Haag (bestaande uit de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten en het Koninklijk Conservatorium) en Codarts Rotterdam gaan deze opgave gezamenlijk aan. Wij zijn voor een belangrijk gedeelte complementair zowel qua opleidingen en cultuur als qua mogelijkheden voor nieuwe dwarsverbanden. Wij kunnen elkaar versterken als internationaal georiënteerde hogescholen en zetten ons er dan ook voor in om de komende jaren tot de top van de internationale kunstvakopleidingen te (blijven) behoren. Den Haag en Rotterdam werken al geruime tijd samen. Dit bouwen wij verder uit. Dat is ook wat de politiek, de maatschappij en het werkveld van ons vragen. Er leeft een duidelijke wens om te komen tot een geïntegreerd, geprofileerd en kwalitatief hoogwaardig aanbod van kunstvakopleidingen. Codarts Rotterdam en de Hogeschool der Kunsten Den Haag nemen hiervoor hun verantwoordelijkheid. Voor de student ontstaat er een nieuwe onderwijsomgeving die ten opzichte van de huidige situatie meer verdieping en verbreding mogelijk maakt. Onze gemeenschappelijke inzet luidt, en dat is wat ons betreft de kern van Veerman, scherpere keuzes, strengere selectie, hogere kwaliteit. Voorop in de metropool Wij lopen voorop in de Metropoolregio Rotterdam/Den Haag. Met 3 miljoen inwoners binnen een straal van 20 kilometer van beide stadscentra vormen Rotterdam en Den Haag een Metropoolregio. Deze regio heeft een sterke internationale uitgangspositie en een kwalitatief hoogwaardig cultureel aanbod met gerenommeerde kunstinstellingen, orkesten, podia en festivals. Kunst en cultuur, onderwijs en talent zijn bij uitstek exponenten die de metropool een gezicht geven. Wij willen ons manifesteren als topinstituut waarin studenten een aanstekelijke, inspirerende en perspectiefrijke leeromgeving aantreffen. Naar een gezamenlijk profiel Codarts Rotterdam leidt op voor dans, muziek en circus arts. Codarts is bekend vanwege zijn sterke profiel in de moderne dans, het brede aanbod van de opleidingen in de muziek met de unieke opleiding wereldmuziek. Het is een internationale hogeschool met een duidelijke inbedding in Rotterdam met educatie en community arts. Codarts heeft een sterke relatie met podia en gezelschappen. Avontuur en ambachtelijkheid zijn belangrijke kernwaarden. 3

Het Koninklijk Conservatorium en de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten zijn bekend om hun sterke merk voor klassieke muziek en scheppende afdelingen, om de sterke opleidingen autonome beeldende kunst en vormgeving. Ze bieden bijzondere masters aan als Type and Media, ArtScience, Sonologie en Artistic Research en een toonaangevende opleiding in oude muziek. De Hogeschool heeft een duidelijke visie op onderzoek in de kunsten door o.a. een unieke samenwerking met de Universiteit Leiden. Traditie en vernieuwing zijn belangrijke kernwaarden. We gaan deze sterkten uitbouwen en aan elkaar verbinden. Enerzijds door gezamenlijk de kansen te benutten om het beste talent aan ons te binden, om nieuwe excellentieprogramma’s te ontwikkelen en ons netwerk in het werkveld uit te breiden. Anderzijds door belemmeringen weg te nemen door bepaalde studierichtingen voldoende kritische massa te geven, een zwak geprofileerde docentenopleiding aan te scherpen en afnemende belangstelling in bepaalde disciplines positief om te buigen. Hoewel beide hogescholen afzonderlijk absoluut bestaansrecht hebben, zijn we van mening dat het geheel meer oplevert dan de som der delen. Samenwerken en het aanbrengen van focus en massa brengt meerwaarde voor de student én het werkveld. Wij constateren in het licht van de maatschappelijke ontwikkelingen een noodzaak om ons onderwijs op elkaar af te stemmen. Als we bijvoorbeeld in beide steden een volwaardig orkestprofiel voor de opleiding muziek willen continueren, kunnen wij dat het beste gezamenlijk aanpakken. Veerman en Dijkgraaf pleiten voor herinrichting van het landschap van het kunstvakonderwijs. Wij hebben hiervoor een deel van de oplossing. En hoewel het samengaan van onderwijsinstellingen niet populair is, wordt juist in de cultuursector herverkaveling en krachtenbundeling sterk aangemoedigd. Dit bevestigt onze bijzondere positie als kunsthogeschool. Overigens praten we in de nieuwe situatie met circa 3.000 studenten nog steeds over kleinschalig onderwijs. Het uitgangspunt voor onze samenwerking is de versterking van het onderwijs voor de student. Inhoud staat centraal, organisatie volgt. Bij de vormgeving van de samenwerking zijn (internationale) kwaliteit en wederzijds begrip en respect voor elkaars ambities, belangen en positie de leidende principes. Dat leidt tot de volgende profielkenmerken 1. Traditie en avontuur, ambachtelijkheid en vernieuwing 2. Vooraanstaande opleidingen in 5 domeinen 3. Internationaal kunstvakonderwijs 4. Kritische massa als basis voor studiesucces 5. Oog voor jong talent 6. Onderzoek als DNA 7. Actieve innovatieve rol in en samen met de beroepspraktijk 8. Aandacht voor excellence en well being Onze onderwijsagenda Ons profiel is terug te vinden in het aanbod van opleidingen. We hebben opleidingen in 5 domeinen (muziek, dans, beeldende kunst, vormgeving en circus arts). Uniek voor de samenwerking is dat we opleidingen hebben voor jong talent vanaf 5 jaar, binnenschools en buitenschools. We kennen bachelor- en masteropleiding en er zijn promotietrajecten mogelijk. We hebben een duidelijke visie op kwaliteit en studiesucces. We kennen selectie aan de poort, we hebben kleinschalig onderwijs, we halen met onze docenten de beroepspraktijk binnen en hebben openbare eindexamens met externe deskundigen. In de accreditaties scoren we goed tot excellent, en ons bachelor rendement is hoger dan het landelijke gemiddelde. We zien het als onze opgave deze standaard te handhaven en waar mogelijk te verbeteren. Dijkgraaf benadrukt het belang van ondernemerschap in de opleidingen. Er gebeurt al veel in onze opleidingen. Veel van onze alumni vestigen zich als zelfstandige ondernemer en dat is ook af te lezen aan het feit dat landelijk 49% van de afgestudeerde kunstvakstudenten een eigen onderneming heeft. In ons 4

onderwijs komt het ondernemerschap terug in het grote aantal projecten, producties en tentoonstellingen die samen met het werkveld worden georganiseerd. In 2008 organiseerden we samen 1.200 evenementen (conform de definitie van U-map, het classificatiesysteem voor hoger onderwijs). Een van de grotere opgaven voor de komende jaren is te komen tot een gemeenschappelijke aanpak van de capaciteitsreductie uit het sectorplan kunstvakonderwijs bij de bacheloropleidingen (12% muziek, 20% autonome beeldende kunst en 30% dans). We gaan dat doen door samenhang te brengen in onze gemeenschappelijke opleidingen klassieke muziek, jazz en dans. Het uitgangspunt is hogere kwaliteit door scherpe selectie en verbeterd onderwijsaanbod. Verder gaan we het profiel van de docentenopleiding aanscherpen door het oprichten van een interfaculteit. Om ons onderwijs te vernieuwen ontwikkelen we nieuwe 3-jarige honoursprogramma’s voor zeer talentvolle studenten. Dat is een specifiek programma naast de bestaande bachelorsprogramma’s. Ook willen we altijd voldoende talent in onze opleidingen. Met de kennis en ervaring van onze vooropleidingen willen wij het voortouw nemen in de talentontwikkeling. We versterken onze masterprogramma’s en bouwen onze ervaringen met betrekking tot onderzoek in de kunsten verder uit in de opleidingen. We gaan het ondernemerschap verder stimuleren door strategische allianties te sluiten en co-producties te maken met vooraanstaande instituten in ons gezamenlijk netwerk. Verder brengen we onze stagebureau’s en impresariaten samen in een werkelijk Career Development Office. Codarts zal tevens de aanbevelingen uit het rapport van de Inspectie van het Onderwijs betrekken om de organisatie te vereenvoudigen. Ook binnen de Hogeschool der Kunsten zullen werkende weg organisatorische aanpassingen worden doorgevoerd, vanuit eigen behoefte en noodzaak , en in afstemming met het verbetertraject dat bij Codarts inmiddels in gang is gezet. Onze onderzoeksagenda Ons profiel komt eveneens tot uitdrukking in onze onderzoeksagenda. We zijn ervan doordrongen dat de kunstpraktijk behoefte heeft aan gevalideerde kennis en inzicht op dit terrein, aan ‘evidence-based practice’. De hedendaagse kunstenaar is een reflecterende beroepsbeoefenaar, iemand die nadenkt over zijn eigen aanpak en werkwijze en welbewust de discussie met andere professionals zoekt. Wij willen onze studenten zodanig equiperen dat zij in deze wereld hun plek kunnen vinden. Onderzoek draagt bij aan de vorming van deze reflecterende en innoverende beroepsbeoefenaar. Voor zowel de bachelor als de master. Uniek in Nederland Sinds 2001 werkt de Hogeschool der Kunsten Den Haag nauw samen met de Universiteit Leiden. Dankzij de in gezamenlijkheid opgerichte Academie der Kunsten, onderdeel van de Faculteit der Geesteswetenschappen, is de Hogeschool in de voor Nederlandse begrippen unieke positie om promotietrajecten in de beeldende kunsten en de muziek te realiseren. Dit is het enige voorbeeld in Nederland waar universiteit en hogeschool zo effectief kunst en wetenschap samenbrengen en uitwerken in onderwijs en onderzoek. Onder de naam ‘docARTES’ worden doctoraatstrajecten muziek begeleid, onder ‘PhDArts’ die voor promovendi in de beeldende kunst en vormgeving. Het is onze ambitie om deze unieke positie uit te bouwen tot een landelijke ‘Voorziening’ voor onderzoek in de kunsten. Centre of Expertise voor onderzoek in relatie tot de kunsten Wij willen onderzoek, onderwijs, promotietrajecten en begeleiding samenbrengen in een zelfstandig Centre of Expertise voor onderzoek in relatie tot de kunsten. En dat doen we met nationale en internationale partners. We sluiten daarbij aan bij de topsector Creatieve industrie. Onderdeel daarvan is de landelijke ‘Voorziening’. Het Centre beoogt een bijdrage te leveren aan de vernieuwing in het kunstonderwijs voor bachelor- en masteropleidingen. We leggen de focus op een aantal specifieke onderzoeksdomeinen die aansluiten bij ons profiel. Het betreft Music in a global context, Nieuwe media & Cultural industries, Educatie en community arts en tenslotte Excellence and well being. Onze (master)opleidingen worden ingebed in deze domeinen en ook lectoren en 5

kenniskringen worden eraan gekoppeld. Het Centre of Expertise voor onderzoek in relatie tot de kunsten vormt de kwaliteitsruggengraat voor al onze onderzoeksactiviteiten. Tot slot Met de samenwerking Codarts/HdK komen twee culturen bij elkaar. Wij vinden dat cultuurverschillen inspirerend werken en tot synergie leiden en zijn ervan overtuigd dat tussen de grenzen van de beide steden meer is dan de oppervlakte doet vermoeden. Niet voor niets is de titel van deze agenda “Een klasse apart”. Een klasse apart in het Nederlands hoger onderwijssysteem en dat willen we aantonen en uitbouwen. Samengevat: De beleidsagenda 2013-2016 van Codarts en Hogeschool der Kunsten Den Haag.

Onderwijs Ambitie: Meer verdieping en verbreding met hoogwaardig onderwijs 

Profiel        

Traditie & avontuur, ambachtelijkheid & vernieuwing Vooraanstaande opleidingen in 5 domeinen Internationaal kunstvakonderwijs Kritische massa als basis voor studiesucces Oog voor jong talent Onderzoek als DNA Actieve innovatieve rol in en samen met de beroepspraktijk Aandacht voor excellence en well being





Sectorplan o Codarts Rotterdam en Hogeschool der Kunsten Den Haag hebben samenwerkingsakkoord o Strengere selectie: hogere kwaliteit met minder studenten. Capaciteitsreductie bachelor: 12% muziek, 20% autonome beeldende kunst, 30% dans. o Geen groei in totaal studentenaantallen Kwaliteit en studiesucces o Hoge standaard vasthouden, ingebed in de beroepspraktijk o Ontwikkeling honours bachelorprogramma's o Taskforce voor jong talent en voortrajecten o Masteropleidingen in kwaliteit en omvang verbeteren o Organisatie vereenvoudigen o Theoretisch gehalte van het beeldend kunstonderwijs verder versterken Ondernemerschap o Herijken aan nieuwe landelijke profielen o Opzetten van Career Development Office o Uitbouwen van co-producties

Onderzoek en valorisatie Ambitie: Oprichting Centre of Expertise voor onderzoek in relatie tot de kunsten  

  

Onderzoek als essentieel onderdeel in bachelor en master Onderzoeks- en promotiemogelijkheden voor docenten en alumni, o.m. via de landelijke ‘Voorziening’ onderzoek in de kunsten Discours over onderzoek in de kunsten en over ontwikkelingen in de (inter)nationale artistieke praktijk Verstevigen van specifieke onderzoeksdomeinen Internationale benchmark valorisatie in de kunsten

Voor het geheel zoeken wij aansluiting bij de topsector Creatieve industrie.

6

Hoofdstuk 1. Kunstonderwijs in de metropool Rotterdam/Den Haag 1.1 Veerman en Dijkgraaf De commissie Veerman is in haar rapport ‘differentiëren in drievoud’ stellig over het kunstvakonderwijs. Het Nederlandse kunstvakonderwijs (KUO) is van hoge kwaliteit en neemt binnen het Nederlandse hoger onderwijs een bijzondere positie in. Ook de commissie Dijkgraaf heeft dit daarna in haar rapport nog eens onderstreept. Bij de keuze van het profiel bevindt het kuo zich in een bijzondere positie, zeker de monosectorale hogescholen (met alleen kunstvakonderwijs). Hun profiel is kunstvakonderwijs, helder en eenduidig. Het politieke en maatschappelijk debat over het hoger onderwijs en het kunstvakonderwijs daagt ons uit binnen dit profiel scherpe keuzes te maken. Keuzes voor de student en voor het vak van de kunstenaar. Wij zien het als onze opgave een profilering te kiezen op meerdere dimensies, die nauw met elkaar verbonden zijn:  Onze positie als internationaal vooraanstaande instituten voor kunstvakonderwijs;  Onze positie als monosectorale hogescholen binnen het stelsel van het hoger onderwijs in Nederland. Gekenmerkt door intensief en excellent onderwijs;  Onze positie in de kunstdisciplines van onze hogescholen en de profilering daarvan ten opzichte van andere kunstvakhogescholen;  Onze positie in het werkveld. Onze instellingen worden meer en meer co-producenten in het culturele werkveld en in weinig andere sectoren komen theorie en praktijk zo dicht bij elkaar. 1.2 Den Haag en Rotterdam samen Codarts Rotterdam en de Hogeschool der Kunsten Den Haag (bestaande uit de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten en het Koninklijk Conservatorium) gaan de opgave van de profilering gezamenlijk aan. De kwaliteiten van de opleidingen worden in de nieuwe samenwerking gehonoreerd en uitgebouwd. Tegelijkertijd creëren we nieuwe dwarsverbanden en initiëren we nieuwe ontwikkelingen. Rotterdam en Den Haag zijn veelal complementair in aanbod van opleidingen en in cultuur. En daar waar we dezelfde richtingen hebben, zien we kansen voor versterking om mee te blijven doen in de internationale context. Sterker nog. Wij zetten ons in om de komende jaren tot de top van de internationale kunstvakopleidingen te horen. Samen met onze preferred partners het Rotterdams Philharmonisch, het Residentie Orkest, het North Sea Jazz Festival, Holland Dance Festival, Nederlands Dans Theater, het Asko|Schönberg, kunstenaarscollectieven, ontwerpbureaus en studio’s, participeren we in een lokaal netwerk met internationale allure. Voeg daarbij de unieke opleidingen wereldmuziek en oude muziek en de nationaal bekende vooropleidingen in Rotterdam en Den Haag dan manifesteert zich een kunstcluster met een wenkend en scherp profiel. Den Haag en Rotterdam werken al geruime tijd samen. Dat gaan we nu intensiveren en structureel maken. Het samenwerkingsproject Gurre-lieder heeft laten zien waar dat toe kan leiden. De Gurre-Lieder van Arnold Schönberg is een groots opgezette cantate voor 5 vocale solisten, een spreker, een groot koor en een groot symfonieorkest. In 2010 deden 356 toegewijde, enthousiaste en talentvolle musici mee aan deze uitvoering onder leiding van Reinbert de Leeuw. Het was zijn ultieme droom om dit stuk uit te voeren. Codarts en KC hebben het mogelijk gemaakt. Nog nooit was de Gurre-lieder op tournee geweest. Rotterdam en Den Haag hebben laten zien ook dat aan te kunnen. Of zoals een toeschouwer berichtte: "Het spatte er gewoonweg vanaf! Het is fantastisch om te zien dat zoveel jonge mensen samenwerken aan een uitvoering van dit unieke stuk: dat is de toekomst!".

7

1.3 Verantwoordelijkheid in de sector De analyse van de kwaliteit en de maatschappelijke positie van het kunstvakonderwijs, de adviezen van de commissies Veerman en Dijkgraaf onderstrepen het belang van focus en massa. Codarts Rotterdam en de Hogeschool der Kunsten Den Haag willen hiervoor hun gezamenlijke verantwoordelijkheid nemen. Wij zien de noodzaak om te komen tot een geïntegreerd, geprofileerd en kwalitatief hoogwaardig aanbod van kunstvakopleidingen binnen de Metropool Den Haag/Rotterdam. Dit betekent dat Codarts Rotterdam en de Hogeschool der Kunsten Den Haag een gezamenlijke regie voeren ten aanzien van het totale onderwijsaanbod dat beide hogescholen verzorgen. Onze gemeenschappelijke inzet is wat ons betreft de kern van het advies van de Commissie Veerman: scherpere keuze, strengere selectie, hogere kwaliteit. De gezamenlijke regie heeft voornamelijk betrekking op het muziek- en dansonderwijs. De Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten en Circus Arts nemen een aparte positie in. Met het afstemmen en integreren van het aanbod ontstaat voor de student een onderwijsomgeving die ten opzichte van de huidige situatie meer verdieping en verbreding mogelijk maakt. 1.4 Voorop in de metropool Met 3 miljoen inwoners binnen een straal van 20 kilometer van beide stadscentra vormen Rotterdam en Den Haag een Metropoolregio met een sterke internationale uitgangspositie. De uitdaging van beide steden is om de positie als Metropoolregio te verzilveren door de kracht en kwaliteiten van de stedelijke regio’s te bundelen. Dit is ook logisch gezien het feit dat de stadscentra van hart tot hart slechts 20 km uit elkaar liggen en de verbindingen tussen de regio’s steeds beter worden. De verstedelijkte gebieden liggen niet meer dan 400 meter uit elkaar. Ruimtelijk vormen de beide steden één samenhangende Metropoolregio. De steden Rotterdam en Den Haag positioneren zich als World Port, World City en World Legal Capital. Kunst en cultuur, onderwijs en talent zijn bij uitstek exponenten die deze metropool een gezicht geven. Wij willen hierin voorop lopen en onze rol in de regio invullen. Deze regio heeft een culturele infrastructuur waar wij als topinstituut voor het kunstvakonderwijs een duidelijke plek in hebben en waarin studenten een aanstekelijke, inspirerende en perspectiefrijke leeromgeving aantreffen.

De kenmerken van de Metropool Den Haag/Rotterdam (de ‘assets’ uit position paper van de beide steden):  Een human capital van ongeveer 3 miljoen inwoners  “Sterke merken” als de Port of Rotterdam, de universiteit Leiden, de Erasmus Universiteit Rotterdam en de TU Delft, diverse internationale muziekfestivals, het Nederlands Danstheater, het NAi, enz. Sterke merken die wereldwijd symbool staan voor de internationale concurrentiekracht  Een kustlijn met een lengte van ruim 40 km en unieke natuurwaarden en recreatiemogelijkheden.  Internationale bereikbaarheid met eigen (zaken)vliegveld en directe HSL-verbindingen met Schiphol, Brussel, Parijs en Londen  Meer dan 100.000 (internationale) studenten  Een breed en kwalitatief hoogwaardig cultureel aanbod: 73 musea waaronder internationaal gerenommeerde kunstinstellingen als het Mauritshuis, Boijmans van Beuningen en het Haags gemeentemuseum, 10 bioscopen, 42 theaters van de Koninklijke Schouwburg tot het Nieuwe Luxor, diverse internationaal bekende orkesten en dansgezelschappen en meer dan 100 grote culturele evenementen als het International Film Festival en Parkpop.

8

1.5 ‘What’s in it?’ voor de student en de docent Codarts en de Hogeschool der Kunsten nemen gezamenlijk de verantwoordelijkheid en voeren gezamenlijke regie ten aanzien van het totale onderwijsaanbod dat beide hogescholen verzorgen. Met het afstemmen en integreren van het aanbod ontstaat voor de student een onderwijsomgeving die ten opzichte van de huidige situatie meer verdieping en meer verbreding mogelijk maakt. De verbreding zit in het aanbod van podiumkunsten tot aan beeldende kunst en vormgeving, in de muziek van oude muziek tot pop en in de dans van klassieke theaterdans tot moderne dans. De verdieping zit in de diversiteit aan opleidingsmogelijkheden. Met ons aanbod voor jonge talenten, het kunstonderwijs geïntegreerd met primair en voortgezet onderwijs in eigen huis en de aansluitende bachelor-, master- en PhD-trajecten bieden wij een leven lang leren in de kunsten voor de leeftijd van 5 tot 80 jaar. Ook ontstaan door het aan elkaar koppelen van onze relaties met podia, gezelschappen en bureaus in de culturele industrie nieuwe en andere mogelijkheden voor intensievere co-producties. Verder biedt de zich ontwikkelende Metropool Den Haag/Rotterdam aanknopingspunten voor nieuwe trajecten, bijvoorbeeld op het gebied van educatie. Onze ambitie wordt gevoed door het besef dat, gezien de grote veranderingen in de professionele beroepspraktijk, een jong musicus/danser/beeldend kunstenaar, naast de onverminderd noodzakelijke creatieve en ambachtelijke excellentie, meer en meer zal moeten beschikken over een grote mate van zelfstandigheid, ondernemerschap en communicatieve vaardigheden. Een gezamenlijke vormgegeven onderwijsomgeving van Codarts en de HdK zal hieraan optimaal bijdragen. Wij zijn ervan overtuigd dat het geheel meer is dan de som der delen. We gaan de kwaliteiten van beide hogescholen honoreren en verder uitbouwen. Bij de uitwerking zal, al naar gelang de discipline, soms sprake zijn van afstemming, soms van bundeling en soms van complementaire profilering. We zullen vanuit een gezamenlijke regie zowel op de voortgang als op de kwaliteit van het samenwerkingsproces toezien. Hierbij vormt het uitgangspunt dat beide hogescholen de gevoerde merknamen (Codarts Rotterdam, Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten en Koninklijk Conservatorium) behouden en in beide steden zal een volwaardig aanbod aan opleidingen blijven bestaan.

9

Hoofdstuk 2. Ons profiel 2.1 De bestaande profielen Codarts De doelstelling van Codarts is om actieve podiumkunstenaars op te leiden die hun eigen weg kunnen banen in de wereld door een eigen stem te vinden. Een stem die het publiek weet te bereiken en te ontroeren. Codarts wil hun artistieke vaardigheden in de breedste zin verdiepen en versterken. Belangrijke aandachtspunten zijn het opvoeden en aansporen van de studenten om te denken, te onderzoeken en te communiceren; om hen een open geest mee te geven. Alleen zo ontwikkelt hij een duidelijk persoonlijk profiel, dat stoelt op professionele kennis en vaardigheden en op de keuzes die hij maakt uit een veelheid van mogelijkheden. De student is niet maakbaar. Centraal staan de individuele artistieke en de pedagogische ontwikkeling van de student. Daarom is het curriculum van Codarts open en kent het ruimte voor onderzoek en experiment. Codarts bevindt zich in Rotterdam, Codarts is Rotterdam. De stad is continu in beweging, kosmopolitisch, nuchter en daadkrachtig. En kleurrijk, creatief en vernieuwend, en bovenal begenadigd met een ongekende internationale dynamiek. HdK Het geheim van het onderwijs aan de Hogeschool der Kunsten Den Haag (HdK) ligt in de geschiedenis van de faculteiten Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK) en Koninklijk Conservatorium (KC). Vernieuwing kan alleen maar vanuit traditie, zij rust op de schouders van de historie. De HdK verzorgt intensief onderwijs, internationaal, interdisciplinair, met handen en voeten in de beroepsuitoefening, met aandacht voor het individu, waardoor nieuwsgierige en ambitieuze studenten worden aangetrokken, inclusief ontluikende talenten vanaf 5 jaar. De HdK hanteert op alle niveaus een scherpe selectie en leidt zelfstandige en zelfbewuste kunstenaars en ontwerpers op die een rol van betekenis spelen in hun discipline en de maatschappij. De programma’s van de HdK zijn doordesemd van onderzoek, zowel in de bachelor als de master; daarenboven heeft de HdK als enige hogeschool of universiteit in Nederland via een ‘Gemeenschappelijke Regeling’ met de Universiteit Leiden toegang tot het promotierecht in de kunsten zelf. 2.2 SWOT-analyse In het kader van het sectorplan kunstvakonderwijs hebben Codarts Rotterdam en de Hogeschool der Kunsten de afgelopen periode intensief gesproken met het werkveld, de relaties in de regio, met studenten en docenten en met de diverse overleggremia van de hogeschool. Op basis van deze gesprekken en diverse analyses over het kunstvakonderwijs hebben we de volgende sterkte/zwakte-analyse opgesteld, die op de volgende pagina staat. 2.3 Keuzes: wel en niet We gaan deze sterkten uitbouwen en aan elkaar verbinden. Enerzijds door gezamenlijk de kansen te benutten om het beste talent aan ons te binden, om nieuwe excellentieprogramma’s te ontwikkelen en ons netwerk in het werkveld uit te breiden. Anderzijds door belemmeringen weg te nemen door bepaalde studierichtingen voldoende kritische massa te geven, een zwak geprofileerde docentenopleiding aan te scherpen en afnemende belangstelling in bepaalde disciplines positief om te buigen.

10

Sterkte

Zwakte

Codarts  Sterk profiel moderne dans.  Breed aanbod aan opleidingen in muziek.  Unieke opleiding wereldmuziek en onderzoekscentrum WMDC.  Eerste Nederlandse opleiding Circus Arts.  Duidelijke inbedding in Rotterdam met educatie en community Arts.  Internationaal georiënteerde hogeschool.  Sterke relatie met podia en gezelschappen.

Codarts  Onvoldoende kritische massa in bepaalde instrumentgroepen.  Administratieve organisatie te complex.  Inbedding van het onderzoek in bachelor.

Hogeschool der Kunsten  Sterk merk voor klassieke muziek en scheppende afdelingen.  Sterke opleiding beeldende kunst en vormgeving.  Toonaangevende opleiding oude muziek.  Unieke masters Type and Media, ArtScience, Sonologie en Artistic Research.  Heldere visie op onderzoek in bachelor en master.  Promotierecht via Universiteit Leiden (docARTES/PhDArts).  Internationaal georiënteerde hogeschool.

Hogeschool der Kunsten:  Onvoldoende kritische massa in bepaalde instrumentgroepen.  Profiel van docent muziek te veel gericht op binnenschoolse educatie.  Weinig herkenbaar profiel van de jazzopleiding.

Kansen

Bedreigingen

Codarts  Veel aandacht voor Nederlands talent.  Cultuur als speerpunt in metropool.  Aanbod podia voor jazz pop en wereldmuziek.  Toenemende vraag naar kunsteducatie.  Circus Arts als nieuwe kunstvorm.

Codarts  Krimpende Nederlandse arbeidsmarkt in bepaalde disciplines en afnemende belangstelling klassieke muziek.  Politieke ontwikkeling van deeltijdonderwijs en tweede studie.  Broos draagvlak lectoren.  Beperkt civiel effect masters.

Hogeschool der Kunsten  Landelijke voorziening artistiek onderzoek.  Veel aandacht voor Nederlands talent.  Cultuur als speerpunt in metropool.  Nieuwe markt voor Honoursprogramma’s.  Talentenprogramma voor jonge beeldende kunstenaars en vormgevers.

Hogeschool der Kunsten  Samenwerking AHK en Het Nationale Ballet.  Krimpende arbeidsmarkt in bepaalde disciplines en afnemende belangstelling klassieke muziek.  Politieke ontwikkeling van deeltijdonderwijs en tweede studie.  Kosten om excellente (gast)docenten volgens internationale normen te kunnen honoreren.

Hoewel beide hogescholen afzonderlijk absoluut bestaansrecht hebben, zijn we van mening dat het geheel meer oplevert dan de som van de delen. Samenwerken en het aanbrengen van focus en massa brengt meerwaarde voor de student én het werkveld. Wij constateren in het licht van de maatschappelijke ontwikkelingen een noodzaak om ons onderwijs op elkaar af te stemmen. Als we bijvoorbeeld in beide steden een volwaardig orkestprofiel voor de opleiding muziek willen continueren, kunnen wij dat het beste gezamenlijk aanpakken. In het kader van het sectorplan kunstvakonderwijs zijn we bereid het gesprek aan te gaan over een

11

landelijke bundeling van de studierichting kerkmuziek in Utrecht. Ook kunnen eerdere gesprekken met ArtEZ over de opleiding danstherapie van Codarts nog steeds een vervolg krijgen. Veerman en Dijkgraaf pleiten voor herinrichting van het landschap van het kunstvakonderwijs. En hoewel het samengaan van onderwijsinstellingen niet populair is, wordt juist in de cultuursector herverkaveling en krachtenbundeling sterk aangemoedigd. Dit bevestigt onze bijzondere positie als kunsthogeschool. Overigens praten we in de nieuwe situatie met circa 3.000 studenten nog steeds over kleinschalig onderwijs. 2.4 Ons gezamenlijk profiel Veel meer dan de bedreigingen zien wij kansen in onze samenwerking. De keuze voor een gezamenlijke aanpak is gebaseerd op de overtuiging dat dit het beste is voor de versterking van het onderwijs voor de student. Het aanbod is complementair, de inhoud staat centraal, de organisatie volgt. Bij de vormgeving van onze samenwerking zijn (internationale) kwaliteit en wederzijds begrip en respect voor elkaars ambities, belangen en positie de leidende principes. In onze gezamenlijke verkenning hebben we de volgende profielkenmerken benoemd: 1. Traditie en avontuur, ambachtelijkheid en vernieuwing 2. Excellente opleidingen in 5 domeinen 3. Internationaal vooraanstaand kunstvakonderwijs 4. Kritische massa als basis voor studiesucces 5. Oog voor jong talent 6. Onderzoek als DNA 7. Actieve innovatieve rol in en samen met de beroepspraktijk 8. Aandacht voor Excellence en well being

Ad 1.Traditie en avontuur, ambachtelijkheid en vernieuwing Met de samenwerking Codarts/HdK komen twee culturen bij elkaar. Wij vinden dat cultuurverschillen inspirerend werken en tot synergie leiden en zijn ervan overtuigd dat tussen de grenzen van de beide steden meer is dan de oppervlakte doet vermoeden. Ook dat uit zich in de keuze die we maken. Vernieuwing kan alleen maar vanuit traditie, zij rust op de schouders van de historie en is ervan doordesemd. Innoveren is niet iets wat je zomaar doet, je moet beredeneerde relaties leggen tussen de redenen voor innovatie, het erfgoed dat je beheerst en de goede argumenten die dit kostbare bezit hebben gecreëerd. Het onderwijs is scheppen, herscheppen en presenteren. En dat gebeurt in huis en daarbuiten, samen met de organisaties, instellingen en vakgenoten als collega’s, waarmee de kunstenaars tevens in de samenleving staan en niet in de laatste plaats het publiek. Wij staan open voor maatschappelijke ontwikkelingen. Voor ons is oud niet per se beter dan nieuw, genoteerde muziek niet per se beter dan geïmproviseerde muziek, conceptuele kunst niet per se beter dan industriële vormgeving. Deze openheid is kenmerkend voor het aanbod. Onze opleidingen waren trendsetters, zijn dat nog altijd en willen dat ook in de toekomst blijven. De kernwaarden van de opleidingen – sterke vakmatigheid, avontuurlijke instelling, authentieke persoonlijkheid, ondernemendheid en diversiteit – zijn leidend in de keuzes die we maken in het aanbod, de didactiek en de opbouw van het onderwijsprogramma.

Codarts

HdK

12

Ad 2. Excellente opleidingen in 5 domeinen Met het samengaan ontstaat een internationaal georiënteerd bijzonder instituut voor het kunstvakonderwijs met:  een internationaal vooraanstaande afdeling muziek met een breed palet aan richtingen: klassieke muziek, compositie, sonologie, jazz, pop, muziektheater en de unieke opleidingen wereldmuziek en oude muziek;  een topinstituut voor de dans met de vooraanstaande afdeling moderne dans en de bijzondere HBO-opleiding klassieke theaterdans;  een internationaal erkend instituut voor beeldende kunst met de afdelingen autonome beeldende kunst en ArtScience;  een vooraanstaande afdeling vormgeving met fotografie, grafisch ontwerpen, interactive media design, textiel en mode, interieur- en meubelontwerpen, Type and Media, interior architecture, industrial design en artistic research;  een bijzondere nieuwe opleiding Circus Arts van Rotterdam. Per opleiding zijn verschillen te benoemen, maar allen passen ze in het beeld dat Dijkgraaf in zijn rapport over het kunstvakonderwijs heeft geschreven: beroepsgerichte aanpak, individuele artistieke ontplooiing, vaktechnische bekwaamheid, actuele inbreng van het docentencorps en hun brede palet aan deskundigheden, de differentiatie in het aanbod en de strenge selectie aan de poort.

Codarts

HdK

Ad 3. Internationaal georiënteerd vooraanstaand kunstvakonderwijs In Nederland zijn maar enkele kunsthogescholen met een breed internationaal samengestelde studentenpopulatie die mede gebaseerd is op de kwaliteit en uniciteit van het aanbod. Ons samenwerkingsverband behoort tot deze categorie. Voor ons geldt dat het aandeel buitenlandse studenten slechts gelegitimeerd is door de bij ons aantoonbare internationaal erkende excellentie. Niet voor niets heeft de HdK het bijzonder kenmerk internationalisering. Zowel van het programma als van het niveau van docenten en studenten. Daarom hanteren wij een toelatingsbeleid dat uitsluitend is gebaseerd op internationale kwaliteitsnormen. Talent, potentie en beleerbaarheid zijn de wegingsfactoren, niet nationaliteit. Jaarlijks verwelkomen wij 55 nationaliteiten, spreken wij 25 talen en worden nagenoeg alle opleidingen tweetalig of volledig Engelstalig gedoceerd. Internationalisering is derhalve één van onze profielkenmerken.

Codarts

HdK

Ad 4. Kritische massa als basis voor studiesucces Voor het onderwijs van studenten vinden wij het essentieel om jaarlijks grootschalige hoogwaardige projecten te organiseren op het gebied van muziek, dans, beeldende kunst, vormgeving en circus arts. Een substantiële omvang van onze opleidingen zal dat mogelijk blijven maken. Dankzij een kritische massa van het aantal studenten blijven we in staat een internationally leading community te vormen. Hiermee houden we een orkestprofiel, kunnen we de researchcomponent van de master in al zijn varianten hoogwaardig realiseren en kunnen we de competitie in het onderwijs blijvend stimuleren. Een niet onbelangrijk neveneffect is dat wij hierdoor ook aantrekkelijk blijven om goede docenten aan te trekken. Door de aanwezigheid van een kritische massa en een op die breedte gericht investeringsbeleid, zijn alle faciliteiten op hoogwaardig niveau in te zetten. Zowaar een sterke basis voor het studiesucces van onze studenten.

Codarts

HdK

13

Ad 5. Oog voor jong talent Voor een succesvolle (internationale) beroepspraktijk als kunstenaar moet je op jonge leeftijd beginnen. Voor de disciplines muziek en dans is dit zelfs een noodzakelijke voorwaarde. Codarts ( met de Havo voor Muziek en Dans) en de Hogeschool der Kunsten (met de School voor Jong Talent) beschikken over een uitgebreide infrastructuur aan vooropleidingen. Die krachten gaan we bundelen om specifieke scoutingactiviteiten op te zetten om jong talent vroeg te herkennen, te begeleiden en voor te bereiden op instroom in de bacheloropleiding. Voor de werving en selectie van leerlingen voor de vooropleidingen in de dans hebben we aantal jaren geleden al een gezamenlijk traject uitgezet www.ikworddanser.nl

Codarts

Ad 6. Onderzoek als DNA De hedendaagse kunstenaar is een reflecterende beroepsbeoefenaar, iemand die nadenkt over zijn eigen aanpak en werkwijze en welbewust de discussie met andere professionals zoekt. Wij willen onze studenten zodanig equiperen dat zij in deze wereld hun plek kunnen vinden. Onderzoek draagt bij aan de vorming van deze reflecterende en innoverende beroepsbeoefenaar. Voor zowel de bachelor als de master, als in een promotietraject. In tegenstelling tot de meeste Westerse landen is in Nederland de mogelijkheid om te promoveren in de kunsten tot nu toe onderontwikkeld gebleven. Uitzondering is de gemeenschappelijke regeling van onze Hogeschool der Kunsten met de Universiteit Leiden, die studenten die daar belangstelling en het juiste talent voor hebben de mogelijkheid biedt te promoveren in de kunsten. Het betreft de voor Nederland unieke doctoraatsprogramma’s docARTES voor muziek en PhDArts voor beeldende kunst en vormgeving.

HdK

HdK

Ad 7. Actieve innovatieve rol in en samen met de beroepspraktijk Wij vinden dat een jonge kunstenaar naast de onverminderd noodzakelijke creatieve en ambachtelijke excellentie, meer en meer zal moeten beschikken over een grote mate van zelfstandigheid, ondernemerschap en communicatieve vaardigheden. Een gezamenlijke vormgegeven onderwijsomgeving van Codarts en de HdK zal hieraan optimaal kunnen bijdragen. Meer en meer zullen we co-producties ontwikkelen met partijen uit de creatieve industrie. We hebben daarin al het nodige bereikt. Dat valt o.a. af te lezen in de scores van U-map. Wij worden beiden gekwalificeerd als internationaal vooraanstaande onderwijsinstituten met een stevige regionale basis en een goede positie op het gebied van 'knowledge exchange'. Dat laatste uit zich sterk in ‘Number of concerts and exhibitions organized’ .

Codarts

Ad 8. Excellence en well being Sustainable Performance gaat om het samenspel van performers en hun omgeving, de factoren die van invloed zijn op het realiseren van hun beste prestaties. Hoe komen kunstenaars tot deze prestaties? Hoe zorgen zij ervoor dat zij blijven groeien en hun performances voortdurend een toenemende kwaliteit laten zien en horen? Welke factoren – fysieke, mentale, sociale en emotionele factoren – zijn van invloed op dit proces? Met andere woorden: How to sustain the ability to perform on a high level again and again?

Codarts

HdK

14

Omdat het geestelijk welbevinden van even groot belang is, heeft Codarts Rotterdam het lectoraat Sustainable Performance ingesteld. De resultaten van dit lectoraat hebben een plaats in het curriculum. Mens sane, in corpere sane, dat is het adagium. Van de NVAO heeft Codarts als enige hogeschool het bijzonder kenmerk ‘diversiteit’ toegewezen gekregen. Dat is wat Codarts is. Omdat alleen het open staan voor de individuele eigenheid van onze student het bereiken van zijn hoogste niveau garandeert. Vanuit die keuze kan de student kennismaken met alles wat de hogeschool biedt. Codarts Rotterdam richt het curriculum zo in dat de invulling van de artistieke reis vele ontmoetingen en samenwerkingen mogelijk maakt. De samenwerking met Den Haag is een nieuwe ontmoeting.

15

16

Hoofdstuk 3. Het onderwijs Ons gemeenschappelijk profiel komt tot uiting in onze opleidingen en de wijze waarop we het onderwijs inrichten. Dit hoofdstuk geeft een overzicht van onze plannen voor onderwijs en beschrijft de volgende onderwerpen:  Ons onderwijsaanbod  Aansluiting op het sectorplan hbo kunstonderwijs  Kwaliteit en studiesucces  Ondernemerschap 3.1 Ons onderwijsaanbod Codarts en de Hogeschool der Kunsten vormen samen een internationaal georiënteerd instituut voor het kunstvakonderwijs met bijzondere en excellente opleidingen. Excellentie en artisticiteit staan voorop naast een beroepsgerichte aanpak met veel mogelijkheden tot individuele ontplooiing. Hieronder een overzicht van de in het croho geregistreerde opleidingen van Codarts en Hogeschool der Kunsten met in het overlappende kader de 4 gemeenschappelijke opleidingen.

CIRCUS ARTS

DANS

MUZIEK

M Opera M Sonologie

BEELDENDE KUNST

VORMGEVING

B Autonome beeldende kunst

B Vormgeving M Type and Media M Interior Architecture

M Muziek B Muziek B Docent Muziek B Dans Hogeschool der Kunsten B Docent dans

M Kunsteducatie

M Danstherapie M Choreografie B Circus Arts

C odarts

17

Aantal studenten Muziek Dans (*incl. vooropleiding) Beeldende kunst en Vormgeving Circus Arts Totaal

Codarts 745 255

60 1.060

HdK 815 105*

Totaal 1.560 360

995

995

1.915

60 2.975

Analoog aan het Sectorplan hbo kunstonderwijs is de peildatum van de studentenaantallen 1 oktober 2010.

Doorlopende leer- en ontwikkellijn: een Leven Lang Leren in de kunsten We bieden scholing aan voor alle leeftijden. We hechten aan de mogelijkheid om een student in elke fase van zijn beroepspraktijk een aanbod te kunnen doen. In elke levensfase komt een eigen, karakteristieke en waardevolle bloei tevoorschijn. Een vroeg begin – met name voor de podiumkunsten dans en muziek – is de beste entree. Daarom ontvangen we ontluikende talenten vanaf 5 jaar en geven we kinderen daarna de gelegenheid de breedte van de kunsten te integreren met primair en voortgezet onderwijs tot en met het gymnasium in de School voor Jong Talent en de Havo voor Muziek en Dans. Aansluitend zijn er de bachelor en de masterprogramma’s. Voor degene die verder wil studeren in de kunsten zijn er de derde-cyclus-programma’s – eventueel tot en met het doctoraat. Ook kunnen ook zij-instromers bij ons terecht die kiezen voor een nieuw beroepsperspectief. Daarvoor zijn er studierichtingen als muziekeducatie, danstherapie , diverse deeltijdstudies beeldende kunst en vormgeving en de Post Graduate Course Industrial Design. Tenslotte hebben we ook een aantal summercourses in ons aanbod. 3.2 Aansluiting op het sectorplan hbo kunstonderwijs In het sectorplan ‘ Focus op Toptalent’ hebben hogescholen afgesproken minder bachelorstudenten op te leiden tot beeldend kunstenaar of musicus. Daar staat extra aandacht voor toptalent, masters, onderzoek en aansluiting bij de creatieve industrie tegenover. Wij kiezen voor een strengere selectie, onderlinge samenwerking en afspraken met de beroepspraktijk. Meer en betere cultuureducatie moet daarnaast zorgen voor een goed gevulde kweekvijver van toekomstig toptalent. Codarts en de Hogeschool der Kunsten nemen hun verantwoordelijkheid voor de plannen en komen gezamenlijk tot de invulling van de afspraken die zijn gemaakt. Concreet betekent dit 1. Codarts en de Hogeschool der Kunsten hebben een samenwerkingsakkoord. 2. Strengere selectie: hogere kwaliteit met minder studenten.

Ad 1. Codarts en Hogeschool der Kunsten Den Haag hebben samenwerkingsakkoord Codarts en de Hogeschool der Kunsten hebben de volgende afspraken geformaliseerd in hun samenwerkingsakkoord van 23 december 2011. De hoofdlijnen van dit akkoord zijn:  Bij de klassieke afdelingen zal het onderwijsaanbod in een nader vast te stellen tempo worden geïntegreerd. We beginnen alvast met het doen van projecten en het participeren in elkaars commissies van examinatoren. De complementaire profilering van de twee klassieke afdelingen wordt onderzocht. Dit maakt het mogelijk dat de optelsom van de voorgenomen studentenreducties in het kader van het sectorplan inhoudelijk en in gezamenlijk overleg wordt gerealiseerd.

Codarts/HdK

18

   



De samenwerking maakt alle minoren- en bijvakkenaanbod van alle genres beschikbaar voor alle studenten. Codarts en de HdK zullen hun docent- en educatieopleidingen bundelen tot één interfaculteit. De krachten van beide vooropleidingen worden gebundeld voor een binnen/ buitenschools aanbod. Wij willen onze ervaring inzetten voor scouting en begeleiding van jong muziek- en danstalent. De Jazzafdelingen van beide conservatoria gaan samenwerken bij masterclasses en projecten. Er wordt gewerkt aan een integrale visie op de afdelingen pop, jazz en wereldmuziek en hun unieke positionering. Ook hier zal de studentenreductie in gezamenlijk overleg plaatsvinden. Er wordt een gezamenlijk beleid ontwikkeld voor beide HBO-dansopleidingen (KC -> klassiek, Codarts -> modern) en de contacten met het werkveld worden bestendigd en versterkt.

Ad. 2. Strengere selectie: hogere kwaliteit met minder studenten. De hogescholen hebben met elkaar afgesproken tot een reductie van de instroom te komen voor een aantal bacheloropleidingen Muziek, voor Autonome Beeldende Kunst (ABK) en voor Dans. De reductie leidt tot een nog scherpere selectie aan de poort en zal een positief effect hebben op de kwaliteit van de opleiding. Dit neemt niet weg dat reductie ook is ingegeven door de politieke werkelijkheid en door een krimpende arbeidsmarkt in sommige werkvelden, vooral in Nederland. Voor muziek varieert de reductie per betrokken instelling met een bandbreedte tussen de 7% en 18%. Onder de brede noemer van de bacheloropleiding muziek worden verschillende afstudeerrichtingen aangeboden, zoals directie, compositie, popmuziek, jazz, klassieke muziek, oude muziek. De reductie ten aanzien de instroom betreft vooral de onderdelen jazz en klassieke muziek. Wat betreft ABK en Vormgeving varieert deze reductie per betrokken instelling met een bandbreedte tussen de 10% en 28% reductie. De instellingen hebben deze percentages concreet gemaakt in absolute aantallen.

Codarts/HdK

Voor Codarts en de Hogeschool der Kunsten betekent de capaciteitsreductie in de bacheloropleidingen: 12% muziek, 20% autonome beeldende kunst, 30% dans.

3.3 Kwaliteit en studiesucces Binnen het hoger onderwijs hebben de kunstvakopleidingen een eigen positie ten aanzien van de kwaliteitsbewaking. We kennen selectie aan de poort, onze eindexamens zijn openbaar, worden beoordeeld door een commissie met externe deskundigen en we hebben docenten die actief zijn in het werkveld en daar hun sporen hebben verdiend. Beoordelen en selecteren vindt in onze sector voortdurend plaats: tijdens elke les, bij iedere werkbespreking, naar aanleiding van elke presentatie of voorspeelavond, binnen het curriculum en later in de praktijk. De eerste stap in de keten van kwaliteitsbewaking is het wegen van het artistieke vermogen en de artistieke potentie tijdens de aanmelding voor de kunstopleiding en in voorkomende gevallen zelfs al eerder tijdens de vooropleidingen. Slechts een beperkt deel van alle aanmeldingen wordt gehonoreerd. Zo wordt bijvoorbeeld van de vele jonge dansers die zich aanmelden slechts een klein percentage van 15 tot 20% toegelaten tot de dansvakopleiding. Door 19

deze selectie aan de poort proberen wij de kans op uitval gedurende het eerste studiejaar zo klein mogelijk te houden. Bovenstaande aanpak verklaart ons relatief hoge studierendement. In die gevallen dat uitval toch aan de orde is, zijn de redenen veelal terug te voeren op gebleken fysieke beperkingen (voor dans of het instrument), terugval in ontwikkeling van het talent of een verkeerde studiekeuze. Ook komt het voor dat studenten tussentijds uitstromen naar de beroepspraktijk zonder dat het diploma wordt behaald. Ook onze eindexamens zijn onderscheidend. De eindexamens van de opleidingen zijn openbaar. De student legt een meesterproef af. Bij de uitvoerende opleidingen is dat een concert of een voorstelling. Deze meesterproef optreden wordt beoordeeld door een commissie, waarvan minimaal één deskundige van buiten. Deze open benadering is een duidelijke verantwoording naar werkveld en samenleving, waarbij student en organisatie zich kritisch opstellen en draagt bij aan de excellentie van de student. Docenten van over de hele wereld dragen bij aan de invulling van ons pedagogisch programma dat recht doet aan de visie dat de wereld het podium is. We hebben een flexibel docentenkorps met freelancers die naast hun onderwijstaak een carrière in het werkveld hebben. Voor ons is dat een kernvoorwaarde om de kwaliteitsstandaard hoog te houden en de (internationale) dynamiek in de kunsten ten volle te benutten. Onze beleidsagenda leidt tot het volgende: 1. Ontwikkeling Honours bachelorprogramma’s 2. Taskforce voor jong talent en voortrajecten 3. Masteropleidingen in kwaliteit en omvang verbeteren 4. Organisatie vereenvoudigen 5. Theoretisch gehalte van het beeldend kunstonderwijs verder versterken

1) Ad 1. Ontwikkeling Honours bachelorprogramma’s Codarts/HdK Het samenwerkingsverband Codarts-HdK wil zich verder profileren met een driejarige Honours Bacheloropleiding muziek. Het instroomniveau is gelijk aan dat van de huidige propedeuse. Van de studenten die toegelaten worden tot deze driejarige Honours Bachelor mag worden verwacht dat zij aan het eind het toelatingsniveau tot de Master bereikt hebben. Een volledige opleiding aan ons instituut beslaat dan 5 jaar. Onderzocht zal worden of de kwaliteit en de intensiteit van het onderwijs en de kortere duur van de opleiding het hanteren van een hoger collegegeldtarief rechtvaardigen. Voor de beste studenten wordt een beurssysteem ontwikkeld. De consequenties van deze bijzondere en voor Nederland unieke opleiding wordt verder uitgewerkt en onderzocht op haalbaarheid, zowel inhoudelijk als financieel.

2) Ad 2. Taskforce voor jong talent en voortrajecten Codarts/HdK Om de top te bereiken moet je met dans en muziek vroeg beginnen voor een serieuze plek binnen het competitieve beroep. Op het moment bereiken maar betrekkelijk weinig Nederlandse kinderen de (internationale) muziek en danstop. Volgens ons ligt de oorzaak in de versnippering van de Nederlandse vooropleiding. Elke instelling heeft een eigen vooropleiding met een eigen visie op het ontwikkelen van talent. In het Sectorplan Kunstvakonderwijs wordt de door de gehele sector erkende noodzaak voor een voorziening voor jong talent en de voortrajecten gestipuleerd. 20

Bij muziek en dans gaat het om een veld met een flink aantal partijen: het regulier onderwijs, de muziek en dansscholen, de privé-docenten, de vooropleidingen van de hogescholen, particuliere opleidingen voor jong talent, en concoursen als het Prinses Christina Concours. Om bestaande capaciteit maximaal te benutten, maar ook te stroomlijnen en te verbeteren is een nationaal plan van aanpak vereist waarbij bovengenoemde belanghebbenden samenwerken en afstemmen. Het gaat hierbij om het adequaat signaleren, selecteren en begeleiden van het jonge talent. Zo’n nationaal model zal per regio moeten worden vormgegeven, terwijl er tegelijkertijd sprake moet zijn van nationale afstemming en kwaliteitsborging. Hierbij gaan curriculumvorming van het talenttraject zelf en curriculumvernieuwing bij de docentopleidingen en bijscholing van docenten uit de praktijk hand in hand. Codarts Rotterdam en de Hogeschool der Kunsten gaan een taskforce inrichten met nader te bepalen partners waaronder het Prinses Christina Concours. Doel van de taskforce is een Nationaal expertisecentrum te ontwikkelen voor de voortrajecten in muziek, dans, beeldende kunst en circus arts. Het centrum besteedt aandacht aan de doorlopende leerlijnen vanaf het basisonderwijs, curriculisering van de voortrajecten inclusief de ontwikkeling van een vorm van certificering. Een dergelijk expertisecentrum wordt ook sterk bepleit in het sectorplan kuo en is van grote landelijke betekenis. Codarts Rotterdam en de Hogeschool der Kunsten hebben in het samenwerkingsakkoord vastgelegd dat zij de krachten van de School voor Jong Talent van de HdK en de Havo voor Muziek en Dans van Codarts bundelen in een binnenschools en buitenschools traject. Het al sterk ontwikkelde beleid om binnen onze infrastructuur ook jong beeldend talent te scouten en beter voor te bereiden, maakt daar expliciet een onderdeel van uit. Binnen de Koninklijke Academie is hiertoe een goed lopend pre-propedeutisch basisjaar ingericht en is er intensieve samenwerking met een groeiend aantal scholen voor voortgezet onderwijs. Tevens wordt het talentenprogramma van Circus Arts van Codarts, dat ondersteund wordt door het fonds van de cultuurparticipatie ondergebracht in deze infrastructuur.

3) Ad 3. Masteropleidingen in kwaliteit en omvang verbeteren In het sectorplan kuo hebben wij onszelf een reductie van bachelorstudenten opgelegd ten gunste van een groei van het aantal masters. Wij zetten in op het verbeteren van de masteropleidingen in zowel omvang als kwaliteit. De kwaliteitsverbetering streven wij na door hogere instroomeisen te stellen, waarin onderzoeksvaardigheden, zelfstandigheid, ondernemingsgeest en presentatie/ reflectie/articulatie nadrukkelijk worden meegewogen. Wij investeren al jaren in het aantal masterplaatsen door meer studenten, die aan de uiterst hoge toelatingseisen voldoen, toe te laten dan waar de bekostiging in de onderwijsopslag (vaste voet) in voorziet. De HdK heeft inmiddels aldus een in het Nederlandse kunstonderwijs unieke en succesvolle Master Artistic Research ontwikkeld. Via de operatie “minder bachelors voor meer masters” willen wij met name voor de faculteit beeldende kunst en vormgeving capaciteit vrijspelen voor masters. Binnen KABK-brede masters willen wij, binnen de didactische uitgangspunten van de academie, masteronderwijs geven aan op verder onderzoek gerichte studenten. De researchcomponent van de master van het KC zal verder ontwikkeld worden, zodat

Codarts/HdK

21

gewerkt kan worden met verschillende soorten van onderzoek en rondom diverse onderzoeksthema’s. De samenwerking met het docARTES doctoraatsprogramma zal verder worden versterkt. De huidige koers waarbij sprake is van masterspecialisaties, vaak in co-productie met partijen uit het werkveld, zal worden voortgezet en waar mogelijk uitgebreid o.a. met internationale joint programmes.

4) Ad 4. Organisatie vereenvoudigen Veel inspanningen zullen er de komende periode op gericht zijn om de organisatie en de werkwijze van Codarts te vereenvoudigen. De Inspectie van het Onderwijs constateert terecht dat het kunstvakonderwijs complex is. Bij Codarts heeft die complexiteit zich vertaald in een complexe organisatie-inrichting (veel relatief kleine afdelingen, veel management) en een zeer fijnmazige inrichting van het onderwijs, waar onder 1.100 onderwijsmodules. Het motto voor de komende periode is ‘eenvoudig beter’: door sterke vereenvoudiging er voor zorgen dat administratie beheersbaar wordt en intern toezicht transparant. Dat bevordert eveneens het inzicht in de studievoortgang. 5) 6) Ad 5. Theoretisch gehalte van het beeldend kunstonderwijs verder versterken Gezien het grote belang dat wij hechten aan het doen van onderzoek is het belangrijk dat hier in de bachelorfase van meet af aan aandacht aan wordt besteed. Het theorieonderwijs vormt dan ook een belangrijk element in de doorlopende leerlijn. De KABK investeert al jaren extra in een versterking van het theoretisch gehalte van het bacheloronderwijs als profielkenmerk van het eigen didactische concept. De laatste decennia is het belang van het theorieonderwijs alleen maar groter geworden. Kunstenaars zijn zich in toenemende mate gaan manifesteren als onderzoeker. Van kunstenaars wordt verwacht dat zij zich effectief weten te representeren en te manifesteren op het maatschappelijke vlak. Om te gedijen in het internationale circuit zijn naast hoogwaardig werk een goed kennisniveau, taalvaardigheid en een groot vermogen tot theoretische reflectie vereisten. Daarom wordt het eigen artistieke talent van elke student ondersteund met intensief onderwijs, waarbinnen veel accent op theorie en onderzoek, op weg naar een krachtig conceptueel en beeldend vermogen in combinatie met een professionele houding en vakmatigheid.

Codarts

HdK

3.4 Ondernemerschap Afgestudeerden uit het kunstvakonderwijs zijn ondernemers. Het percentage dat als zelfstandige start (49,2%) ligt ver boven het hbo-gemiddelde van 5.5% (bron: Position paper kunstvakonderwijs, hbo-raad). Uit het onderzoek “Innovatie van de beroepspraktijk” van de Koninklijke Nederlandse Toonkunstenaars Vereniging uit 2009 blijkt dat onze alumni musici bovengemiddeld tevreden zijn wat betreft hun voorbereiding op het ondernemerschap met een 6,9 voor Den Haag en een 7,5 voor Rotterdam (hoogste score). Het rapport concludeert tevens dat een substantieel deel van het curriculum gewijd is aan het ontwikkelen van een ondernemende houding en ondernemersvaardigheden. Dat is ook logisch aangezien ondernemerschap en organiserend vermogen als competentie onderdeel uitmaakt van de landelijke opleidingsprofielen. Deze profielen zijn op hun beurt weer onderwerp van beoordeling in de accreditatie. 22

En uiteraard is dat in de onderwijspraktijk van alledag terug te zien. Zo is er binnen de KABK expliciet aandacht voor het maken van portfolio’s, voor veelvuldig het presenteren en toelichten van het eigen werk en voor organisatie. Reële praktijkopdrachten worden geïncorporeerd in het onderwijs vanaf het eerste jaar. Er wordt gewerkt met daadwerkelijke opdrachtgevers bij alle studierichtingen en in beginsel in elk studiejaar. Dat gaat dus om jaarlijks vele tientallen reële praktijksituaties met een grote diversiteit aan externe opdrachtgevers, zoals recentelijk de Rijksgebouwendienst voor een interieurproject in de Eerste Kamer. Andere opdrachtgevers, beter geformuleerd coproducenten, waren of zijn het NDT, het Nationaal Toneel, de Gemeente Den Haag, The Hague Festivals, het RO, de Tweede Kamer (afdeling beveiliging), het Ministerie van Financiën, de Raad van State, Nieuwspoort, de Hoge Raad, de KLM, Fokker, Shell, TNT, etc. Jaarlijks wordt naar schatting voor tweehonderd duizend euro door derden aan co-productie met de KABK gerealiseerd. Naast de stages in binnen- en buitenland bij vele, vaak ook gerenommeerde bureaus, is tenslotte het schrijven van een ondernemingsplan (uitgaande van artistieke werk en hoe daarmee organisatorisch en economisch te functioneren) een verplicht element voor de studenten in de opleiding. De studierichting pop van Codarts heeft een online social popplatform artofpop.nl opgericht, ontwikkeld door popstudenten en -docenten. Via het laatste popnieuws, een forum, een concertagenda en door (gast)docenten geschreven columns biedt het platform een podium voor de nieuwe talenten van de toekomst. Juist door de betrokkenheid van docenten die met één been in die beroepspraktijk staan wordt het ondernemerschap als het ware in één keer meegenomen. Co-productie Zeker ook bij beeldende kunst is die co-productie van essentieel belang. Juist in een tijd waarin de beeldcultuur zich stormachtig ontwikkelt, en de in het kunstonderwijs opgeleide ontwerpers en vormgevers het startpunt en de kern zijn van wat vaak de creatieve industrie wordt genoemd, wil de KABK de plaats zijn waarin creatief talent zich verder ontwikkelt. Daarmee kiezen wij voor een onderzoekende positie in de kunst van morgen vanuit een houding van geëngageerde autonomie. Zowel op bachelor- als op masterniveau werken wij daarom samen met vooral op innovatie gerichte bureaus en bedrijven om in de praktijk voorkomende onderzoeksvragen ook binnen het onderwijs op te pakken. De expliciete gerichtheid om naast de min of meer traditionele media de allernieuwste te ontwikkelen, blijkt onder andere uit ons, en binnen het kunstonderwijs zeldzame, erkende RAAK-PRO project over innovatieve visualisatietechnieken in het kunstonderwijs als augmented reality (in samenwerking met het bedrijfsleven en de TU Delft en de Universiteit Leiden).

Dat neemt niet weg dat zowel de commissie Dijkgraaf als de KNTV ziet dat het beter kan. Codarts en Hogeschool der Kunsten onderstrepen het belang van ondernemerschap. Voor ons hoort bij het ondernemerschap ook dat onze studenten een eigen ’handtekening’ ontwikkelen, waarmee ze een duidelijke plek in de beroepspraktijk hebben. Het gaat om authenticiteit, artistieke onafhankelijkheid en integriteit in combinatie met het opzetten en in stand houden van de eigen beroepspraktijk. Hoewel het op tal van plekken in het curriculum wordt aangeboden, willen wij het ondernemerschap nog steviger verankeren in het onderwijsaanbod. Codarts en de Hogeschool der Kunsten doen dit aan de hand van de volgende activiteiten: 1. Herijken aan nieuwe landelijke profielen 2. Opzetten van Career Development Office (CDO) 3. Uitbouwen van co-producties

23

Ad 1.Herijken aan nieuwe landelijke profielen De landelijke opleidingsprofielen dateren uit 2002 en zijn toe aan een revisie. De netwerken van de opleiding zijn bezig met het beschrijven van nieuwe profielen. De definitie van ondernemerschap zal hierin ook verder aangescherpt worden. Op basis van de nieuwe profielen zullen de opleidingen opnieuw herijkt worden.

Codarts/HdK

Codarts werkt op dit moment aan een nieuw curriculum. Het is in feite een herijking van de bestaande modules. Deze herijking komt mede voort uit de constatering dat het bestaande curriculum te gedetailleerd en te complex is opgezet. Een belangrijk uitgangspunt voor het nieuwe onderwijsprogramma is het benoemen van beroepsrollen. Een van de 6 beroepsrollen wordt de musicus/ danser/circusartiest als ondernemer. Binnen deze beroepsrol worden diverse modules aangeboden, waarmee de student zich ontwikkelt om in zijn beroepspraktijk zijn eigen weg te vinden. Met het benoemen van deze beroepsrol wordt het voor zowel studenten als docenten direct inzichtelijk op welke wijze Codarts daar aandacht aan besteedt.

Codarts

Ad 2. Opzetten van Career Development Office (CDO) Het CDO van de Hogeschool der Kunsten organiseert activiteiten voor studenten ter voorbereiding op deze professionele beroepsuitoefening. Deze office is ontwikkeld voor de student die op zoek is naar opdrachten die bijdragen aan zijn/haar ontwikkeling tot beginnend professional en voor organisaties die geschikte stage-aanvragen hebben voor de studenten. Het CDO is de bemiddelaar. Codarts heeft een vergelijkbare opzet voor een stagebureau, maar dan niet digitaal. Er ligt een breed netwerk aan contacten zowel voor de dans als voor muziek. Voor de opleiding Circus Arts wordt dit netwerk nu opgebouwd. Codarts wordt bijna dagelijks benaderd door externe partijen voor de inzet van studenten voor concerten en uitvoeringen, al dan niet aansluitend op het onderwijs. Codarts heeft plannen om hiervoor een eigen impresariaat op te richten dat deels gerund gaat worden door studenten zelf. Codarts en HdK zullen de krachten van deze afdelingen gaan bundelen tot een gezamenlijk Career Development Office.

Codarts/HdK

Ad 3. Uitbouwen van co-producties Het ondernemerschap van onze beide instellingen uit zich vanzelfsprekend ook in de rol die wij vervullen bij co-producties met partners uit het beroepenveld. Hierbij vervullen wij veelal een centrale rol met een belangrijke inhoudelijk en organisatorische inbreng. Naast onze opleidingen worden bij dergelijke initiatieven nadrukkelijk ook onze lectoraten en ons uitgebreide netwerk betrokken. In ieder geval worden er de komende periode twee uitgebouwd:

Codarts/HdK

a) Co-productie in (contemporary) dance Codarts Dans onderhoudt intensieve verbindingen met de beroepspraktijk. Als opleider voor de internationale arbeidsmarkt voor moderne dansers, als onderzoeksinstituut voor vragen uit het werkveld en als co-producent samen met festivals of theaters van dansvoorstellingen in binnen- en buitenland. Codarts verwierf deze positie onder meer door twee gezichtsbepalende onderwijs- en onderzoeksactiviteiten. Het gaat om de artistieke lijn van het 24

lectoraat van Jiří Kylián en (daarvoor) van William Forsythe, en de ‘Excellence and wellbeing in the performing arts’ lijn van de gezondheidszorg. Maar ook door de samenwerking met partners als Tanzplan Deutschland in het onderzoek naar nieuwe choreografische, improvisatorische en pedagogische methoden. Een van de concrete activiteiten is het ontwikkelen van een nieuw profiel voor de master opleiding choreografie in samenspraak met Korzo, NDT, Scapino Ballet, Conny Janssen Danst en andere gezelschappen in Rotterdam/Den Haag. b) Co-productie Orkestspel met het RPhO en het RO De traditionele markt voor Westerse klassieke muziek krimpt en daardoor staan de Nederlandse symfonieorkesten onder druk. Een plek in deze orkesten is voor steeds minder afgestudeerden weggelegd, wat leidt tot teruglopende studentenaantallen bij de klassieke afdelingen van alle conservatoria in Nederland. Op deze tendens zijn een aantal uitzonderingen. De Europese toporkesten hebben over publieksbelangstelling niet te klagen, evenmin als de oude muziek, de opera en de (moderne) kamermuziek. En, zo is onze ervaring ook dat er samen met podia en orkesten nog veel te winnen is door het maken van programma’s gemaakt door jonge mensen en gespeeld voor een jong publiek. Het Koninklijk Conservatorium is enkele jaren geleden met het in Den Haag gevestigde Residentie Orkest een co-productie aangegaan, wat heeft geleid tot de masterspecialisatie Orkestspel. Codarts is met het Rotterdams Philharmonisch Orkest een soortgelijk initiatief gestart onder de naam Academie voor het Nieuwe Orkest. Kenmerkend is dat optredens in het partnerorkest integraal onderdeel zijn van het opleidingsprogramma. In de komende vijf jaar gaan wij de bestaande samenwerking verbreden, verdiepen en verrijken. c) Co-productie in Beeldende Kunst en Vormgeving De bestaande intensieve vormen van samenwerking in de beeldende kunsten en vormgeving, niet alleen met vele instanties van de lokale en nationale overheden, maar ook met de musea, zoals het Haags Gemeentemuseum, het GEM, het Van Gogh Museum, galeries en kunstenaarsinitiatieven, culturele festivals als The Hague Festivals, en met vele ontwerpbureaus worden verder geïntensiveerd, o.a. door uitbouw van samenwerking bij onderzoeksvragen waarmee diverse (ook internationaal opererende) ontwerpbureaus zoals Next Architects, 2012Architecten, ZUS (Zones Urbaines Sensibles) en OMA (Office for Metropolitan Architecture) geconfronteerd worden en die binnen het kunstonderwijs een verdieping en aansluiting bij de beroepspraktijk verder kunnen bevorderen. Wat bij Interior Architecture al op gang begint te komen zal worden uitgebouwd en ook bij de andere ontwerprichtingen worden bevorderd.

25

26

Hoofdstuk 4. Onderzoek en valorisatie Dit hoofdstuk beschrijft onze onderzoeksagenda voor de komende jaren. Ook hier is ons gezamenlijk profiel de leidraad voor de keuzes. 4.1 Onderzoek Kunst ontstaat in een voortdurende wisselwerking tussen maken of handelen, tussen het in en uitzoomen op het voorhanden zijnde materiaal of dat nu fysiek of conceptueel is en tussen het bekende en onbekende. De kunsten en de kunstenaars kunnen niet losgezongen worden van hun fysieke en maatschappelijke bestaan. In onze visie is de (toekomstige) kunstenaar een mens van vlees en bloed, die functioneert binnen een gegeven maatschappelijke context. We zijn ervan doordrongen dat de kunstpraktijk behoefte heeft aan gevalideerde kennis en inzicht op dit terrein, aan ‘evidence-based practice’. De hedendaagse kunstenaar is een reflecterende beroepsbeoefenaar, iemand die nadenkt over zijn eigen aanpak en werkwijze en de discussie met andere professionals welbewust zoekt. Wij willen onze studenten zodanig equiperen dat zij in deze wereld hun plek kunnen vinden. Onderzoek draagt bij aan de vorming van deze reflecterende beroepsbeoefenaar, wij gaan daarbij binnen ons bacheloronderwijs al van uit en verwachten dat een masterstudent in staat is op een gevorderd niveau onderzoek te verrichten, dat hij paradigma’s in de kunsten kan toepassen en becommentariëren. Specifiek voor het eigen vakgebied zal de master inzicht hebben in de nieuwste kennis, in staat zijn om een originele bijdrage te leveren. Hij beheerst tevens essentiële onderzoeksvaardigheden als analyse en diagnose. Uniek in Nederland De Hogeschool der Kunsten Den Haag biedt, en dat is uniek in het Nederlands hoger onderwijs, de doctoraatstrajecten in de kunsten. Deze zijn opgezet in de programma docARTES en PhDArts in samenwerking met de Academie der Kunsten van de Universiteit Leiden. Het Koninklijk Conservatorium en de Academie der Kunsten werken sinds 2004 onder de naam ‘docARTES’ samen met het Gentse Orpheus Instituut en het Conservatorium van Amsterdam, het Lemmens Instituut/Associatie Katholieke Universiteit Leuven en het Koninklijk Conservatorium Antwerpen/Associatie Universiteit & Hogescholen Antwerpen in de doctoraatsopleiding muziek voor promovendi. Door de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten is reeds in 2007 samen met de Academie der Kunsten het initiatief genomen om een internationaal, hoogstaand en kwaliteitsvol doctoraatstraject te ontwikkelen in de beeldende kunst en design, de tweede doctoraatsopleiding waar de HdK in participeert. Dit gebeurt onder de naam ‘PhDArts’ in samenwerking met de Katholieke Universiteit Leuven. Elk promotietraject bestaat naast het individuele onderzoek ook uit de promotiebegeleiding. Voor elke promovendus afzonderlijk wordt gezocht naar een gespecialiseerd team van begeleiders en een passende onderzoeksomgeving. Hier gaat het om de derde fase, de derde cyclus, het postgraduate domein. Met het initiëren en implementeren van de doctoraatstrajecten docARTES en PhDArts heeft de Hogeschool rechtstreeks toegang tot het doctoraat. Geen enkele andere kunstopleiding heeft een vergelijkbaar structureel in een eigen instituut ingebed (Academie der Kunsten) arrangement met een (naburige) universiteit. 4.2 Ambitie Vanuit haar unieke positie wil de Hogeschool der Kunsten samen met Codarts een Centre of Expertise voor onderzoek in relatie tot de kunsten oprichten. Het Centre of Expertise is de ruggengraat voor alle onderzoeksactiviteiten binnen ons instituut en verankert de professionele onderzoeksinfrastructuur. Het Centre omvat een aantal specifieke onderzoeksdomeinen, die 27

aansluiten bij het profiel van ons instituut. Onderdeel van het Centre is de landelijke ‘Voorziening’ onderzoek in de kunsten, die een structuur biedt voor PhD-trajecten. Als gevolg van mondialisering, mobiliteit en migratie krijgen kunstenaars andere rollen die om nieuwe vaardigheden en expertise vragen. Zij moeten hun werk kunnen ontwikkelen en positioneren in een internationale en interdisciplinaire kunst- en onderzoekspraktijk. Om hierin te kunnen voorzien, leiden wij kunstenaars op die tegelijkertijd in staat zijn hun individuele artistieke praktijk te vernieuwen door het doen van onderzoek. Artistiek onderzoek is daarom nauw verweven met de veranderende rol van de kunstenaar. Bovendien draagt het ontwikkelen van onderzoeksvaardigheden bij aan het creëren van nieuwe beroepsmogelijkheden voor kunstenaars. We zien onderzoek in alle opleidingen terugkomen, in zowel de bachelor- als de masteropleidingen. Het Centre of Expertise dat wij voor ogen hebben, biedt ook een discours voor onze docenten en voor alle betrokkenen in het veld. Het is een discours over onderzoek in relatie tot de kunsten en biedt een forum voor debat voor ontwikkelingen in de (inter)nationale kunstpraktijk. 4.3 Aansluiting bij topsector Creatieve industrie Codarts en de Hogeschool der Kunsten zijn exponenten van de creatieve industrie. De topsector Creatieve industrie is al jaren één van de snelst groeiende sectoren van de Nederlandse economie. Sectoren die tot de creatieve industrie worden gerekend zijn: architectuur, mode, gaming, design, reclame en nieuwe media. Ook muziek en dans, met een jaarlijkse omzet van vele miljoenen, mogen in dit rijtje niet ontbreken. Als topsector gaat het om bedrijven die hun bestaansreden vinden in creativiteit, innovatie en ondernemerschap. Wij zien in deze topsector een diversiteit aan werkvelden. Het werkveld voor de jazz gitarist verschilt van dat voor de autonoom beeldend kunstenaar. Voor de danser zijn er weer andere perspectieven dan voor de grafisch vormgever. De docent dans kent weer een ander werkterrein dan een afgestudeerde van een master opera. En toch maken ze allen onderdeel uit van die creatieve industrie. Wij vinden het van belang dat er in ons onderwijs een duidelijke balans is tussen de initiële creatie (het creëren van vorm, betekenis of symbolische waarde) en de toepassing ervan. Wij zijn ervan overtuigd dat onze afgestudeerden een evidente culturele, economische en maatschappelijke waarde representeren. Onze studenten hebben een eigenheid en authenticiteit. In de creatieve industrie vertegenwoordigt dat een essentiële waarde, vaak als startpunt voor innovatieve (industriële) productie. We leiden op voor creatieve specialisten die hun eigen positie in dit werkveld creëren en verdienen. Onze onderzoeksagenda bestaat uit de volgende activiteiten: 1. Oprichting van het Centre of Expertise voor onderzoek in relatie tot de kunsten 2. Landelijke ‘Voorziening’ onderzoek in de kunsten 3. Verstevigen en verbreden van onderzoeksdomeinen 4. Uitvoering internationale benchmark valorisatie in de kunsten

Ad 1. Oprichting van het Centre of Expertise voor onderzoek in relatie tot de kunsten Gerelateerd aan creatieve industrie willen wij een zelfstandig Centre of Expertise oprichten voor onderzoek in relatie tot de kunsten. Wij zijn ervan overtuigd dat een apart Centre een versnelling teweeg kan brengen omdat het voortbouwt op een reeds bestaande infrastructuur. Het Centre of Expertise richt zich op het versterken van de innovatie in het kunstvakonderwijs. Het Centre publiceert, organiseert en faciliteert de kennisuitwisseling en fungeert als optimale onderzoeksomgeving.

Codarts en HdK

28

Het Centre of Expertise voor onderzoek in relatie tot de kunsten heeft de volgende functies:  het vormt een onderzoeksomgeving: het stimuleert het doen van onderzoek in de opleidingen en biedt een platform voor docenten die onderzoek doen;  het faciliteert de landelijke ‘Voorziening’ onderzoek in de kunsten;  het is een opleidingscentrum voor docenten, dat tevens zorgdraagt voor de kwaliteitsbewaking van onderzoek;  het fungeert als een administratief centrum. In het Centre is ruimte voor diverse onderzoekstrajecten. Co-financiering en publiek-private samenwerking komt tot stand met de volgende partijen:  Universiteit Leiden (m.b.t. de ‘Voorziening’)  instellingen en organisaties gerelateerd aan onderzoeksdomeinen (zie hieronder)  gezamenlijk netwerk van Codarts Rotterdam en Hogeschool der Kunsten Den Haag van podia, gezelschappen en andere instellingen uit de creatieve industrie

Ad 2. Landelijke ‘Voorziening’ onderzoek in de kunsten De landelijke ‘Voorziening’ onderzoek in de kunsten beoogt een structuur te bieden voor onderzoek en onderwijs, in het bijzonder in de derde cyclus. Elders in Europa (Groot-Brittanië, Noorwegen, Zweden, Oostenrijk) zijn reeds voorzieningen op nationaal niveau ingericht voor het onderzoek in de kunsten. Dat juist Nederland hierin niet achter mag blijven houdt verband met het internationale en excellente karakter van onze kunstopleidingen en instellingen. Een internationaal toonaangevende landelijke voorziening voor (derde cyclus) onderzoek en onderwijs in de kunsten zal deze internationale positie versterken en bovendien bijdragen aan de vernieuwing in het kunstonderwijs.

HdK

De noodzaak van deze voorziening ligt primair in veranderingen in de huidige artistieke praktijk. Kunstenaars functioneren niet langer alleen in relatieve autonomie binnen afgebakende kunstdisciplines. Hun werk is in toenemende mate verweven met andere maatschappelijke praktijken. Op het snijvlak van kunst & economie, kunst & sociologie en kunst & technologie komen nieuwe vormen van kunstproductie tot stand, zoals webdesign, visueel ontwerp, modeontwerp, industriële vormgeving en interactieve muziekformats. In de landelijke voorziening is ruimte voor diverse trajecten, zoals onderzoeksprojecten (variërend in duur van ½ tot 2 jaar), fellowships (duur: 3 jaar, half-time) en doctoraatsprogramma’s (duur: 5 tot 6 jaar, half-time). Het ontstijgt tevens de grenzen van het hbo door de bestaande samenwerking met de Universiteit Leiden waardoor ook het promotierecht is vastgelegd (zie tevens het oprichtingsdocument dat als separate bijlage bij de aanbiedingsbrief bij deze beleidsagenda is toegevoegd).

Ad 3. Verstevigen en verbreden van specifieke onderzoeksdomeinen Naast onderzoek in de kunsten leggen we ons toe op specifieke zwaartepunten in onderzoek die voortkomen uit ons profiel. Het zijn domeinen waarin we de afgelopen jaren hebben aangetoond dat we onderzoek, onderwijs en innovatie met elkaar verbinden. De onderzoeksdomeinen zijn herkenbaar en duidelijk geprofileerd. Het betreft Excellence and well being, Nieuwe media en cultural industries, Music in a

Codarts en HdK

29

global context, Educatie en community arts. Ze laten zien waar onze kracht ligt en waar wij willen bijdragen aan een landelijk kennisplein rond onderzoek in het KUO (zie sectorplan) en aan de agenda van de topsector Creatieve industrie. Een onderzoeksdomein is een vrijplaats voor onderzoek waarin verschillende disciplines samen kunnen komen. Het geeft een intellectuele stimulans en voeding aan de onderzoeker, de kenniskring, de academie en aan de opleiding. Voor de onderzoeksdomeinen hebben wij partners uit het nationale en internationale werkveld voor het gezamenlijk uitzetten van onderzoeksvragen en/of de uitvoering van gezamenlijke projecten. a) Excellence and well being De lectoraten Excellence and well being in the Performing Arts en Sustainable Performance hebben veel inzicht opgeleverd in de voorwaarden voor excellentie in onderwijs. Hoe kunnen studenten mentaal en fysiek zo goed mogelijk worden voorbereid op een perfecte podiumpresentatie. De uitkomsten van de lectoraten hebben al geleid tot aanpassingen van de onderwijsprogramma’s in de bachelor dans. In dit onderzoeksdomein worden de inzichten van deze lectoraten verder uitgebouwd en doordacht. Doel is de leerervaring voor het onderwijs te maximaliseren en te implementeren. Op deze wijze draagt het onderzoeksprogramma bij aan een duurzame verankering van excellentie in het onderwijs. Voor de uitbouw van de bestaande activiteiten is intensivering van bestaande samenwerkingsrelaties en het aangaan van nieuwe noodzakelijk. Zo worden de contacten met de medische faculteit van de EUR geïntensiveerd. Ook worden de contacten met het Rotterdam Topsportcentrum verder aangehaald. b) Nieuwe media en cultural industries Dit onderzoeksdomein heeft tot doel artistiek, experimenteel en wetenschappelijk onderzoek te verrichten, gericht op het ontwikkelen van nieuwe inhouden, inhoudsvormen en manieren van interactie gebaseerd op de technische mogelijkheden van moderne interactieve visualisatiemiddelen zoals AR. Dit onderzoek vindt primair plaats in het AR-Lab, een experimenteerlab van de KABK. In dit domein wordt de praktische en theoretische samenwerking op het gebied van AR tussen kunstonderwijs en wetenschap structureel versterkt, zodat studenten, alumni, onderwijzend en wetenschappelijk personeel wederzijds meer te weten komen over de aard en de toepassingen van AR binnen kunst, ontwerp en wetenschap. De Hogeschool der Kunsten werkt in dit domein samen met Bio-Robotics Lab van de TU-Delft en met Media Technology van de Universiteit Leiden. c) Music in a global context Codarts heeft het World Music & Dance Centre opgericht. Het WMDC is het bruisende podium van de wereldmuziek waarin Codarts haar activiteiten op het gebied van onderwijs, onderzoek en arbeidsmarkt in een herkenbaar kenniscentrum heeft samengebracht. Naast een concertpodium is het een bedrijfsverzamelgebouw voor organisaties op het gebied van wereldmuziek en community arts. Buiten de muren van de hogeschool ziet Codarts dat jazz , wereldmuziek en pop steeds moeilijker van elkaar te onderscheiden zijn. Vroeger had elke traditie zijn eigen niche met zijn eigen vaste publiek, maar nu spreken genres waarin allerlei muzikale elementen op verschillende manieren zijn samengebracht wisselende groepen concertbezoekers aan. Codarts wil met het WMDC als een programma voor Music in a 30

global context uitbouwen. In dit programma worden de verbindingen met het werkveld, het onderzoek en de projecten van de afdelingen jazz, pop en wereldmuziek bij elkaar gebracht. Doel is om de kracht van de onderscheiden afdelingen binnen dit profiel optimaal te benutten. Studenten kunnen actief kennismaken met Europese jazz, fusion, avant-garde, Braziliaanse muziek, tango en Afro-Cubaanse muziek. Het programma is geen etno-musicologisch reservaat, maar een ontmoetingsplek voor de beoefenaren van de muziek van de wereld. Het Centre beschikt reeds over een goede onderzoek infrastructuur in het WMDC. Het WMDC heeft een uitstekend netwerk in de wereldmuziek. Met het onderbrengen van het netwerk van de jazz en de pop ontstaat een herkenbaar nieuw platform voor onderzoek en voor het versterken van de relaties met de beroepspraktijk. In dit domein wordt samengewerkt met organisaties als North Sea Jazz Festival en Jazz international en met muziekopleidingen in Mumbai, Buenos Aires, Córdoba en Istanbul, Berlijn en Shanghai. d) Educatie en community arts Het beroepenveld van de educatieve kunstenaar verandert. De arbeidsmarkt op dit terrein is daardoor in beweging. Het is een breed en divers werkveld. Je komt ‘art educators’ tegen in de amateurkunst en in semiprofessionele omgevingen, in het onderwijs, in community arts-projecten, in multidisciplinaire en crossculturele producties. In de voortdurend veranderende grote stad komen er steeds andere en nieuwe werkgebieden bij. Er is daarom veel behoefte aan om- en bijscholing (train de trainer), van alumni van kunsteducatieve opleidingen én van uitvoerende kunstenaars die hun kennis en kunde in een kunsteducatieve omgeving willen inzetten. Vernieuwing en verandering vragen om samenbundeling van krachten en verdieping van kennis. In de kunsteducatie portal bundelt de hogeschool de onderwijs- en onderzoeksactiviteiten van de docentenopleidingen dans, muziek en circus. Dit domein is het aanspreekpunt voor de regionale en landelijke partners, en de lokale. In dit domein wordt de ontwikkeling van cursussen op het terrein van de kunsteducatie in het kader van lifelong learning verder uitgebouwd in samenspraak met externe partijen. Betrokken organisaties zijn de SKVR, Erasmus Universiteit, het Koorenhuis en de steden Den Haag en Rotterdam. Ook de uitkomsten van het project ‘Muziek als vak - de excellente muziekleraar in het basisonderwijs‘, dat het Koninklijk Conservatorium in juni 2010 is gestart in het kader van de OCW-regeling Krachtig Meesterschap, zullen hierbij betrokken worden. Sinds september 2010 verzorgen (vak)leerkrachten en stagiaires op vier basisscholen in Den Haag en Delft muzieklessen aan de onderbouwgroepen, geïnspireerd op de Kodálywerkwijze, vertaald naar de tegenwoordige tijd. Vanuit het project worden o.a. contacten onderhouden met de School voor Jong Talent, de Internationale basisschool in Den Haag, Stichting Vocaal Talent Nederland, het Kodály Instituut in Kecskemét en de British Kodály Academy.

Ad 4. Uitvoering internationale benchmark valorisatie in de kunsten Sinds 2009 hanteert de HBO-raad een monitor voor onderzoek. Deze monitor geeft een globale inzage de huidige inzet/opbrengsten van het onderzoek in onze instituten. Het is basale informatie over het aantal lectoren, het aantal promovendi en de opbrengsten uit subsidieaanvragen.

Codarts en HdK

31

Tegelijkertijd zien we dat de opbrengsten van onze onderzoeksactiviteiten de afgelopen jaren zeer divers zijn en nog onvoldoende terugkomen in de monitoren die nu plaatsvinden. Gezamenlijk hebben we jaarlijks meer dan 1.200 evenementen met talrijke bezoekersaantallen. Hieraan nemen externe partners deel, er worden recensies over geschreven en externe partijen dragen bij in de vorm van het beschikbaar stellen van faciliteiten. Allemaal opbrengsten die te meten zijn en gepubliceerd kunnen worden. Omdat ons werkterrein specifiek is en internationaal, willen wij met een aantal internationaal vergelijkbare instellingen een benchmark gaan definiëren. Enerzijds om tot een ontwerp te komen van het begrip valorisatie in de kunsten, anderzijds om vergelijkingsmateriaal te gaan opbouwen. Ons Centre of Expertise zal deze benchmark uitvoeren.

Human Capital Agenda De Human Capital Agenda van de topsector Creatieve industrie loopt als het ware als een rode draad door onze beleidsagenda heen. De onderwerpen van deze Human Capital Agenda staan ook in het sectorplan voor het kunstvakonderwijs centraal en worden besproken in het platform Creatieve industrie van het hbo. Onze inzet voor het onderwerp ondernemerschap van de Human Capital Agenda is beschreven in de paragraaf 3.4 en is ook terug te lezen in de onderzoeksdomeinen die we samen met de bedrijven en instellingen opzetten. Met betrekking tot “vraag en aanbod op elkaar afstemmen” heeft het kunstvakonderwijs al eerder afspraken gemaakt met OCW om te komen tot een reductie in bepaalde segmenten. Onze inzet voor “alumni & permanente educatie” staat beschreven in het hoofdstuk onderwijs. Dat wij het belang van onderwerp vier op de Human Capital Agenda, internationalisering, onderstrepen blijkt uit het feit dat het deel is van ons profiel. In dat kader zien wij nieuwe mogelijkheden in het programma “Erasmus for all”. We kunnen daarmee de ondersteuning voor mobiliteit van studenten, docenten en staf verder uitbreiden.

32

33

Hoofdstuk 5. Onze prestatie-agenda 5.1 Preambule In de vorige hoofdstukken hebben we onze plannen voor de komende jaren beschreven. En met de titel ‘Een klasse apart’ willen we laten zien dat we daarin ambitieus zijn en onze eigen duidelijke prioriteiten hebben. Deze prioriteiten willen we ook tot uitdrukking brengen in de prestatieafspraken. Voor ons is de grootste opgave het samenbrengen van twee instellingen, het reduceren van studentenaantallen en de erkend hoge kwaliteit blijvend op niveau te houden. Het moment is nu daar. Onze hogescholen zijn er klaar voor, het sectorplan ligt op tafel en de maatschappelijke behoefte aan profilering en reductie is manifest. Voor ons is de grootste prestatieinspanning het samen op gaan van beide instellingen. Om onze ambitie te realiseren maken wij aanspraak op het 2%-deel van het selectieve budget (€2,5mln) . Die middelen stellen ons in staat het proces te versnellen en voor het kunstvakonderwijs in Nederland een wezenlijke verandering tot stand te brengen. Dat willen we uiteraard doen in landelijke afstemming met het kunstvakonderwijs. Codarts en de Hogeschool der Kunsten hebben zich gecommitteerd aan de plannen in ‘Focus op toptalent’ en zullen deze ook voortvarend ten uitvoer brengen. Onze afspraken passen ook binnen de prestatieafspraken uit het hoofdlijnenakkoord. Dat betekent wel maatwerk. Wij zijn mono-sectorale hogescholen, kleinschalig en in een bijzonder domein, de kunsten. Dat betekent dat voor bepaalde indicatoren specifiek maatwerk nodig is om recht te doen aan de werkelijkheid van alledag in ons onderwijs. 5.2 Prestatie- en profileringsafspraken

Referentie: Het competitieve budget van 2%

Inzet: Codarts en HdK

Uitvoering van het samenwerkingsakkoord Codarts-HdK Als nieuwe kunsthogeschool in de metropool Rotterdam/Den Haag profileren wij ons (inter)nationaal met onderzoek in de kunsten en nationaal als taskforce voor de vooropleidingen. Daarvoor wensen wij aanspraak te maken op een bijdrage van € 2,5 mln. uit het competitieve budget van 2%. € 1,0 mln. als bijzondere kwaliteitsimpuls voor de investeringen om de nieuw te vormen hogeschool tot een eenheid te maken. Zowel op het gebied van onderwijs en onderzoek, als ook organisatorisch.

Ambitieuze beleidsagenda voor meer verdieping en verbreding met hoogwaardig onderwijs en met een landelijke ‘Voorziening’ voor onderzoek in de kunsten (zie de uitvoerige beschrijving in de hoofdstukken 3 en 4). In 2016 verwachten wij dat beide hogescholen zijn samengevoegd tot één organisatorische eenheid. Naast het stap voor stap uitwerken van de diverse inhoudelijke punten, zal de constructie in de loop van 2013 zijn beslag krijgen. In het studiejaar 2013-2014 zijn de eerste contouren van de samenwerking zichtbaar. In 2016 verwachten we dat de samenvoeging is afgerond.

€ 1,5 mln. voor het Centre of Expertise voor 0nderzoek in relatie tot de kunsten, inclusief de landelijke “Voorziening”. 34

Referentie: Capaciteitsreductie Ba-studenten

Inzet: vrijgespeelde capaciteit/budget 2016

Wij hebben landelijk afspraken gemaakt in het sectorplan van het kunstvakonderwijs. In dat sectorplan hebben we 0.a. toegezegd een capaciteitsreductie in de bachelorfase door te voeren ten gunste van andere delen van het onderwijs. Codarts: 10% muziek (-54 Ba) 33% dans (-54 Ba) (totaal -108 x Ba)

Inzet Codarts: 20% vooropleiding 80% masteropleiding

HdK: 12% muziek (-58 Ba) 0% dans 20% autonome beeldende kunst (-55 Ba) (totaal -113 x Ba)

Inzet HdK: 20% vooropleiding 70% masteropleiding 10% onderzoek/promotietrajecten

5.3 Prestatieafspraken hoofdlijnenakkoord Kunsthogescholen zijn kleine hogescholen met een zeer specifieke studentenpopulatie en over het algemeen een klein aantal opleidingen. Dit heeft tot gevolg dat in het kunstonderwijs grotere schommelingen in rendement en uitval per jaar te zien zijn dan bij grotere instellingen met een meer gevarieerd studieaanbod. Toevallige afwijkingen die in absolute aantallen klein zijn, leveren grote procentuele fluctuaties op. Het kunstonderwijs pleit daarom voor het hanteren van een peilperiode gebaseerd op meerjaarsgemiddelden in plaats van één peilmoment. Een vergelijkbare aanpak zou overigens breder toegepast kunnen worden op alle kleinere hogescholen. Het kunstvakonderwijs heeft een competitief onderwijsmodel. In alle studiejaren spiegelen studenten zich aan elkaar en aan de verwachting in welke mate zij succesvol zullen zijn in het werkveld. Onvoldoende voortgang in de artistieke ontwikkeling, om welke reden dan ook, is de bron van uitval en is naar ons oordeel inherent aan ons type onderwijs. We hebben jarenlang ervaring met de diverse instrumenten als selectie aan de poort, bindend studieadvies en studentbegeleiding. De uitval en de rendementen die we nu hebben zijn de afgelopen jaren in zekere zin stabiel. Onze inzet is dit (in vergelijking met het hele hbo) hoge percentage blijvend op niveau te houden. Gegeven het specifieke karakter van het kunstvakonderwijs willen wij de komende periode een internationale benchmark uitvoeren naar uitval en rendementen bij collega-instellingen die zowel een vergelijkbaar portfolio hebben als een vergelijkbare (internationale) studentenpopulatie. Deze benchmark kan ons leren of en waar er eventueel nog “rek en ruimte” zit. Mocht dat het geval zijn, dan kunnen we in de review in 2014 verdere afspraken maken over het vervolg. Tegelijkertijd zetten we ons in om de studieduur van de uitvallers verder terug te brengen, zodat de uitval in de hoofdfase afneemt bij toenemende uitval in de propedeuse (hetgeen overigens geen effect heeft op het instellingsrendement). Dit gaan we enerzijds doen door een vereenvoudiging van de organisatie van het curriculum. Dat leidt tot beter inzicht in de studievoortgang van studenten, hetgeen weer bijdraagt tot een betere monitoring van studievertraging. Met een mogelijke aanscherping van de BSA (zo mogelijk ook de BSA in hogere jaars) willen we, in combinatie met een strengere selectie, de toegang tot de hoofdfase aanscherpen en daarmee de studieduur van uitvallers verlagen. 35

1. Studie-succes (zie voor inhoudelijke onderbouwing hoofdstuk 3)

1.1.

Uitval

Definitie: aandeel van totaal eerstejaars voltijd bachelor-studenten dat na één jaar niet meer bij dezelfde instelling staat ingeschreven (cohort 2010)

Referentie

Inzet 2016

In 2010: Codarts 24,9% HdK 23,8%

Voortzetten van het reeds geëffectueerde kwaliteitsbeleid, gemeten naar het gemiddelde over de peilperiode 2013-2015. Codarts en HdK zijn voornemens de BSA aan te scherpen, zo mogelijk ook in hogere jaren.

1.2. Switch Definitie: aandeel van totaal eerstejaars voltijd bachelor-studenten dat na één jaar bij een andere studie/croho-opleiding bij dezelfde instelling staat ingeschreven (cohort 2010)

In 2010: Codarts 0,8% HdK 0,3%

Handhaving van het reeds geëffectueerde kwaliteitsbeleid, gemeten naar het gemiddelde over de peilperiode 2013-2015.

In 2010 Codarts 69,2%

Een gecontinueerde inzet op maximaal rendement.

Vanwege de aard van de specifieke studierichtingen komt het zelden voor dat studenten binnen de kunstopleiding van studie switchen.

1.3. Bachelorrendement Definitie: aandeel van voltijd bachelor-studenten die zich na het eerste jaar opnieuw bij dezelfde instelling inschrijven dat in de nominale studietijd + 1 jaar bij dezelfde instelling het bachelor-diploma haalt (cohort 2006)

Wij scoren hierin al erg hoog vanwege selectie aan de poort, strenge propedeuse, diverse maatregelen in de afgelopen jaren, tussentijdse uitstroom naar beroepspraktijk zonder dat diploma wordt behaald.

volgens de eigen administratie betreft het 67%.

HdK 80,7% volgens de eigen administratie betreft het 76%

Inzet Codarts: Wij zien schommelingen bij het bachelorrendement. Wij willen toe naar een meer evenwichtig rendement. Deels door een aanscherping van de BSA en deels door het in lijn te brengen met de opleidingen van Den Haag. Het streven is 75%. Inzet HdK: de afgelopen 5 jaar is een consequente verbetering zichtbaar geworden van 5%. Een verdere optimalisering achten wij niet realistisch, te meer 36

ook daar de toekomstige cijfers sterk beïnvloed zullen worden door de onzekere effecten van overheidsmaatregelen, zoals die voor langstudeerders.

2. Kwaliteit/Excellentie (zie voor inhoudelijke onderbouwing hoofdstuk 3)

NVAO-oordelen Wij nemen de NVAO-oordelen als uitgangspunt op de belangrijke onderwijsgerelateerde facetten  eisen HBO (input)  kwaliteit personeel (primair proces)  gerealiseerd eindniveau (output) en concentreren ons hierbij op de scores goed en excellent (zie definitie). Opgave Codarts is op basis van 8 beschikbare NVAO-rapporten (alle opleidingen m.u.v. de master muziek)

Referentie

Inzet 2016

NVAO-oordelen Codarts: Eisen HBO: 6G Kwal.pers.: 7G Eindniveau: 5G (18/24 = 75%)

NVAO-oordelen Hoewel op dit moment niet helder is hoe de scores van het huidige accreditatiesysteem zich exact zullen verhouden tot die van het nieuwe, richten wij ons in het kader van de prestatieafspraken op het meest wezenlijke aspect “Gerealiseerd eindniveau”.

HdK: Eisen HBO: 6G/3E Kwal.pers.: 7G/2E Eindniveau 3G/6E (27/27 = 100%)

Inzet Codarts: 80 % score G/E op het aspect Gerealiseerd eindniveau.

Opgave HdK is op basis van 9 beschikbare NVAO-rapporten (alle m.u.v. nieuwe master interior architecture) G = Goed

Inzet HdK: Handhaving van de 100% score G/E op het aspect Gerealiseerd eindniveau.

E = Excellent

Studentenoordelen Ook betrekken wij bij het onderdeel Kwaliteit/Excellentie het studentenoordeel over twee relevante aspecten uit de NSE: - over de kwaliteit van de docenten -het algemene studentenoordeel

Studentenoordelen Codarts Kwal.doc. 3,8 Alg.oordeel 3,7 HdK Kwal.doc . 3,7 Alg.oordeel 3,8.

Studentenoordelen Inzet Codarts: Het is onze ambitie om op beide oordelen boven het landelijk gemiddelde te scoren, gemeten naar het gemiddelde over de peilperiode 2013-2015. Inzet HdK: Het is onze ambitie om op beide oordelen boven het landelijk gemiddelde te scoren, gemeten naar het gemiddelde over de peilperiode 2013-2015. 37

Nota bene: In de loop van de beleidsperiode 2013-2016 zal duidelijk worden of de nieuwe beoordelingssystematiek van het herziene landelijke accreditatiestelsel – met de zogeheten Beperkte opleidingsbeoordelingen - als geschikt referentiekader gebruikt kan worden. Ook zal gaandeweg blijken of bepaalde opleidingen van onze beide instellingen al dan niet gezamenlijk voor accreditatie zullen worden voorgedragen.

3. Maatregelen

M.b.t. de docentkwaliteit: Het kunstonderwijs is grotendeels gebaseerd op praktijkdocenten met een actieve beroepspraktijk en een vaak kleine (tijdelijke) aanstelling als docent. De positie in het beroepenveld is het belangrijkste criterium voor selectie van docenten. Binnen het officiële Functie Waarderings Systeem van de Hogeschool der Kunsten en Codarts Rotterdam is het (internationale) beroepenveld ook bepalend voor de inschaling. Het opleidingsniveau is daarbij minder doorslaggevend. Het kunstonderwijs zal zich niet richten op het verhogen van het aantal mastergediplomeerde praktijkdocenten behalve waar dit een natuurlijke aanwas betreft op grond van het feit dat er nu masteropleidingen in de kunsten zijn - maar een hoge kwaliteit van het docentencorps blijven nastreven op basis van eigen criteria, zoals de (blijvend) sterke positie in het beroepenveld en de binding met het werkveld. Het kunstonderwijs kent naast praktijkdocenten ook theoriedocenten en wil zich voor wat betreft deze laatste groep wel binden aan een streefcijfer voor masterdiploma's. Theoriedocenten worden op hun theoretische kennis geselecteerd en een opleiding op wetenschappelijk of HBO-masterniveau is derhalve relevant.

Referentie

Inzet 2016

Aantal theoriedocenten master/PhD in 2010:

Inzet Codarts: Het afwijkende percentage van Codarts is te verklaren vanuit ons portfolio van opleidingen. In tegenstelling tot klassieke muziek kenden de richtingen pop, wereldmuziek en muziektheater geen master (of voortgezette opleiding). Ook de opleidingen dans en circus arts kennen geen andere opleidingen dan de masters. Gezien deze achtergrond streeft Codarts naar 60% en dat betekent 10 docenten extra die een mastergraad gaan halen.

3.1. Docentkwaliteit Het betreft het aandeel van de docenten (OP) met een master/PhD in het totaal aantal docenten (OP).

Codarts 40% Binnen de Vereniging voor Hoger Kunstonderwijs (VHK) is beargumenteerd om alleen de theoriedocenten als referentie te nemen (zie bovenstaande toelichting).

HdK 88,4%

38

Inzet HdK: Wij conformeren ons aan het streefgetal van de Strategische Agenda van de HBO-raad: 80% (70% master + 10% PhD). In het vervolg hanteren wij de mastergraad in beginsel als benoemingscriterium voor theoriedocenten. 3.2. Onderwijsintensiteit Het betreft het aandeel van de voltijd bacheloropleidingen met minder dan 12 geprogrammeerde contacturen (klokuur/week) in het eerste jaar.

In 2010: Codarts n.v.t. HdK n.v.t.

Het gemiddelde aan geprogrammeerde contacturen in het eerste jaar overstijgt bij al onze opleidingen de 12 klokuur per week. Al zijn de diverse opleidingen op dit punt onvergelijkbaar. Het kunstonderwijs is bijzonder intensief, zoals dat ook direct is te zien in de ongeveer dubbele hoeveelheid contacturen bij beeldende kunsten en vormgeving ten opzichte van het genoemde minimum. Ook bij muziek zou het om zo’n verhouding ten opzichte van het algemene hoger onderwijs gaan, indien de onderwijstijd op basis van individueel onderwijs (1-op-1) geteld zou worden na vermenigvuldiging met een factor x vanwege het verschil ten opzichte van de elders veelvuldig voorkomende grootschalige colleges. 3.3. Indirecte kosten Binnen onze salarisadministraties hanteren wij drie categorieën: - onderwijzend personeel (OP) - onderwijzend ondersteunend personeel (OOP) - algemeen ondersteunend personeel (AOP) De door ons gehanteerde verhouding OP+OOP/AOP wijkt sterk af van de gegevens van de reviewcommissie. Daarom noteren wij in de volgende kolom ons eigen getal op basis van onze personeelsadministratie

Inzet Codarts: Handhaving van het reeds geëffectueerde beleid, gemeten naar het gemiddelde over de peilperiode 2013-2015. Inzet HdK: Handhaving van het reeds geëffectueerde beleid, gemeten naar het gemiddelde over de peilperiode 2013-2015.

In 2010: Codarts 1,1 HdK 3,78 volgens opgave OP/OOP van de reviewcommissie Volgens onze eigen administraties betreft het

Codarts 2,8 HdK 3,0

Codarts en HdK zijn voornemens in de periode 2013-2016 zowel onderwijskundig als organisatorisch met elkaar te integreren. De doelstelling is dat wij weinig overhead hebben. Als streefgetal voor de verhouding OP+OOP/AOP in 2016 hanteren wij 3,0.

39

5.4 Uitvoerbaarheid Ten behoeve van de samenwerking hebben wij vorig jaar een projectorganisatie ingericht. De organisatie staat onder leiding van het gemeenschappelijk overleg van de Colleges van Bestuur. Er zijn zeven werkgroepen ingericht (klassiek, jazz-pop-wereldmuziek, dans, jong talent, educatie, onderwijs en organisatie) met de coördinatoren van de betreffende afdelingen. De werkgroepen staan onder leiding van een van de leden van de colleges van bestuur. Deze projectorganisatie zal ook de uitvoer van de beleidsagenda de komende periode ter hand nemen totdat een meer definitieve organisatie is ingericht. Om de samenwerking uit te voeren gaan wij uit van een herschikking van 2 à 3% onze eigen middelen om te kunnen investeren in nieuwe ontwikkelingen. De planning van de activiteiten ziet er als volgt uit. Samenwerking

Onderwijs

Onderzoek





Taskforce voor jong talent ingericht



Centre of Expertise opent deuren



Nieuwe onderwijsorganisatie Codarts ingericht Plan van aanpak verbetering masteropleidingen Nieuwe opzet talent programma van start Eerste cohort Honoursprogramma’s Career Development Office geopend



Plan van aanpak onderzoeksdomeinen in kennisplein



Resultaten internationale benchmark gepresenteerd

Januari 2013  September 2013

Besluit bestuurlijk arrangement geëffectueerd Eerste onderwijsjaar in gezamenlijkheid

 Januari 2014  September 2014

Mogelijke harmonisatie Instellingsaccreditatie

 



Backoffice geïntegreerd



Januari 2015



Curriculum aangepast aan herijking landelijke profielen



Capaciteitsreductie tot stand gebracht

September 2015

Januari 2016  September 2016

Opleidingen onder één gezamenlijk concept

40